Handelingsgericht samenwerken. Deelverband Passend Onderwijs Zuidoost Regardz Planetarium 20 januari 2016, uur

Transcriptie

1 Handelingsgericht samenwerken Deelverband Passend Onderwijs Zuidoost Regardz Planetarium 20 januari 2016, uur Noëlle Pameijer, school/kinderpsycholoog SWV Unita en SBO Annie M.G. Schmidtschool 1 Doelen Handelingsgericht werken en gedrag Ouderbetrokkenheid, communicatie ouders, samenwerking jeugdzorg Recente ontwikkelingen, successen, knelpunten Zicht op eigen school Vragen, reacties en opdrachten tussendoor 2 1

2 Vragen van tevoren Behoefte aan handvatten voor vroegtijdige signalering gedragsproblemen + analyse (waardoor doet kind zo? stoornis?; interactie leerkracht/leerling?; werk te moeilijk?) + actie van leerkrachten Doel = steviger binnen de zorg neerzetten 3 Startopdracht HGW en gedrag betekent voor mij.. 4 2

3 HGW: recente ontwikkelingen? HGW beoogt kwaliteit onderwijs en begeleiding voor alle leerlingen te verbeteren. Het concretiseert passend onderwijs en doeltreffende leerlingbegeleiding, zodat team effectief kan omgaan met overeenkomsten en verschillen tussen leerlingen. Een planmatige en cyclische werkwijze waarbij onderwijsprofessionals (leraren, IB, schoolleider, ondersteuners SWV, jeugdzorg) zelfde uitgangspunten toepassen. Het blijft in ontwikkeling door praktijkervaringen & onderzoek: Hattie en Mitchell Hattie (2013) Any classroom; Anywhere 800 meta-analyses, onderzoeken Interventies die werken, beetje werken en niet werken ( lijstjes + PASSIE) Vertaald naar HGW 6 3

4 Effectieve interventies Interventie * 1. Directe gerichte feedback: informatief positief bekrachtigend 2. Kwaliteit instructie verhogen/directe instructie 3. Evaluatie/bijstellen a.d.h.v. toetsgegevens * 4. Positieve relatie leraar - leerling Effectiviteit / * 5. Ouders (in school) het leren laten begeleiden/ ouderbetrokkenheid & samenwerken met ouders 0.55/0.46 * 6. Doelen samen met/door leerlingen stellen Individueel onderwijs (coöperatief leren = 0.5) 0.22 * 8. Leerlingen labelen (niet labelen = 0.6) 0.05 > 0.4 = zeer effectief, = licht effectief, < 0.2 = negatief effect Mitchell (2015) 27 strategieën voor leerlingen met speciale onderwijsbehoeften **** (> 0.7) *** ½ ( ) 8 4

5 Favoriete strategieën & gedrag? Leren van/met elkaar Peer-tutoring Gedragsmatige aanpak (ABC) Doel helder + directe feedback Veilig klasklimaat, positieve relaties leerlingen - leerkracht Ouderbetrokkenheid én ondersteuning 9 Uitgangspunten HGW (2015) 1. Doelgericht werken: doelen formuleren & evalueren 2. Onderwijs/opvoedbehoeften: wat heeft leerling nodig om (doel te behalen) 3. Wisselwerking: afstemming behoeften zodat 4. Leerkracht doet ertoe: wat heeft hij/zij nodig om (ondersteuningsbehoeften)? 5. Positieve kind, leerkracht en ouders benutten om 6. Samenwerken kind, leraar & ouders zodat 7. Systematiek & transparantie zodat 5

6 Mindmap HGW 11 De Kunst Puzzelen (niet stapelen) Passend onderwijs en HGW Opbrengstgericht werken en HGW Ontwikkelingsperspectief en HGW Ouderbetrokkenheid en HGW... HGW als kapstok 12 6

7 HGW & effectieve feedback (Hattie) Uitgangspunt: FEED UP: waar willen we heen met HGW (doel)? Wat zien, horen, merken we dan? Team denkt en doet mee: eigenaarschap Hoe staan we ervoor? Hoe dichtbij ons doel? FEED BACK Wat is volgende stap? Hoe nog dichterbij doel? FEED FORWARD 1. Doelgericht werken 2. Onderwijsbehoeften 3. Leerkracht doet ertoe: ondersteuningsbehoeften? 4. Wisselwerking & afstemming 5. Positieve benutten 6. Samenwerken in team, met elkaar, leerlingen & ouders 7. Systematisch & transparant 13 1 & 2. Doelen en onderwijsbehoeften Handreiking alle leerlingen: deze leerling leert het best met/door/van/als. = 1 zin Zoek overeenkomsten! In groep hebben.. leerlingen vergelijkbare handreiking Onderwijsbehoeften enkele leerlingen: wat heeft leerling nodig om doel te halen? Doelgedrag (kort snel doel) = wat zien en horen we dan? 7

8 Eerst doel, dan pas hulpzinnen - Instructie die - Opdrachten/leeromgeving die - Feedback die - Leerkracht die - Groepsgenoten die - Ouders die Met collega, leerling, ouders, OKA, in OKT Nog andere leerlingen die ook nodig hebben? Essential for some, beneficial for all (Hargreaves, 2010) 15 Wie is welkom? Joost: heeft ADHD, is hyperactief, heeft ODD, gaat discussies aan, ruzies in pauzes, ouders zijn erg druk, komen zelden op besprekingen op school Joris: een energieke enthousiaste jongen, heeft behoefte aan autonomie, een leerkracht nodig die gedragsregels consistent hanteert, korte opdrachten, beweging tussendoor, toezicht pauze, ouders betrokken, werken beiden, hebben een herinnering nodig, dan komen ze op afspraken op school 16 8

9 Pas op de plaats Welke ontwikkelingen zijn er al in je school? Voorbeeld: hoe zie/hoor je dat? Wat levert het leerkrachten, leerlingen, ouders op? Wat is volgende wenselijke stap? Doel en waarom? Hoe kun je dit stimuleren in je team? Leerkracht doet ertoe. vooral voor leerling met gedragsproblemen Impact leerkracht leerling - relatie Effect conflict-relatie jonge leerling op schoolloopbaan (Verschueren, 2008) Leraar staat model voor beeld van leerling effect op groep (Koomen e.a., 2011) Relatie is te verbeteren (Hattie: 0.72)! 18 9

10 Wat heeft leerkracht nodig om? Van onderwijsbehoeften leerling ondersteunings-behoeften: wat heb jij nodig om deze leerling passend onderwijs te bieden? kennis vaardigheden extra materiaal collega s, IB, directie, OKA die ouders die Afstemming & Wisselwerking Dit kind, deze groep, leerkracht, school ouders (5x): stimulerend & belemmerend? Praten over en observeren in de context Als ingewikkeld: samen analyseren Van overzicht inzicht uitzicht (OKT) 10

11 Analyse visualiseren Leerling: + -? Doel & hoe (owb kind)? Onderwijs: + -?Doel & hoe (osb leerkracht)? Opvoeding: + -? Doel & hoe (osb ouders)? Aandacht voor positieve Sterke kanten kind, leraar, groep, school & ouders (5x): zoek, zie/hoor, benoem, schrijf op & benut ze (5x) Waarom? Realistischer beeld kind, onderwijs, opvoeding Hogere doelen leerling Verhoogt competentiegevoel leerling, leerkracht, ouders motivatie neemt toe Samenwerking verbetert enorm Benutten in aanpak grotere kans van slagen 11

12 6. Samenwerken Leerkracht/IB/directie: onderwijsprofessionals, verantwoordelijk voor onderwijs Ouders: ervaringsdeskundigen, verantwoordelijk voor opvoeding Kinderen hebben effectieve oplossingen! Gezamenlijk belang: leerling van school = kind van ouders Denk met elkaar mee, maar ga niet op elkaars stoel zitten 23 Waarom kindgesprek HGW (film leraar 24) Leerlingen hebben informatie over gedrag die leerkracht en ouders niet hebben Hun oplossingen blinken uit in eenvoud Krijgen meer grip op gedrag gemotiveerd voor eigen doelen (0.52, Hattie) Relatie leerkracht leerling verbetert (0.72, Hattie) 24 12

13 Attitude OEN: open, eerlijk & nieuwsgierig OMA: oordelen, meningen, aannames Gesprek over gedrag Goede voorbereiding: doel, waar, wanneer, hoe lang? Wat voor soort gesprek? Wees duidelijk over je bedoeling! Geen overhoring, geen goed/fout en geen straf, maar gesprek over jouw ideeën en oplossingen! Bewaak privacy: wat vertel/vraag je ouders? Voorkom straf thuis Geef leerling feedback én vraag zelf om feedback! 26 13

14 Kindplan gedrag: samen aan de slag Nu kan ik al. Straks kan ik Ik ga Leerkracht helpt me door Ouders helpen door Andere leerling helpt door Evaluatie 27 Pas op de plaats Welke ontwikkelingen zijn er al in je school? Voorbeeld: hoe zie/hoor je dat? Wat levert het leerkrachten, leerlingen, ouders op? Wat is volgende wenselijke stap? Doel en waarom? Hoe kun je dit stimuleren in je team? 28 14

15 Waarom ouderbetrokkenheid? Ouderbetrokkenheid, omdat: Hoger welbevinden, betere leerprestaties en minder gedragsproblemen kind op school Grotere tevredenheid ouders Leerkrachten meer plezier in hun werk Ouderbetrokkenheid belangrijk kenmerk Passend Onderwijs Communicatie is het sleutelwoord 30 15

16 Onderwijsondersteunend gedrag 1. Opvoedgedrag van ouders - Op tijd naar bed/op school, gezond eten, verzuim - Beleid TV/computer, lezen, bibliotheek, musea - Achter schoolbeleid staan, leerkracht ondersteunen, zelfde gedragsregels op school en thuis 2. Betrokkenheid bij school - Belangstelling, leervorderingen volgen, goed gedrag op school belonen, leerkracht complimenteren - Thuis extra oefenen, helpen met huiswerk - Meedenken bij aanpak kind, kennis delen 3. Verwachtingen gedrag: helder, hoog maar realistisch 31 Opdracht: denk aan Constructief gesprek met ouders over gedrag: wat maakte dat het goed ging? Moeilijk gesprek: wat maakte dat het moeizaam ging? 32 16

17 Aandachtspunten communicatie gedrag 1. Gemeenschappelijk belang 2. Eigen rollen school en ouders 3. Doelen: wat streven we samen na? 4. Zorgen én positieve aspecten 5. Gedrag school kan anders zijn dan thuis 6. Leerling erbij betrekken (kindgesprek/plan) 7. Samen analyse maken (3 cirkels) 8. Wat hebben kind en ouders nodig (behoeften) 9. Route van school (OKT) 10. Goede afspraken richting jeugdzorg Gemeenschappelijk belang Dat het goed gaat met kind/leerling: welbevinden, gedrag, motivatie en leren Dus samen i.p.v. tegen Ouders staan achter schoolbeleid: vermijd loyaliteitsprobleem voor jong kind en kansen voor ouder kind 34 17

18 4. Zorgen én positieve aspecten Zorgen helder, maar ook: wat is positief van kind, onderwijs en opvoeding? Uitzonderingen, talenten en interesses Betere samenwerking Kracht van complimenten Gedrag thuis anders Gedrag thuis anders dan op school Thuis is 1 op 1 School is 1 op 30 Andere situaties en relaties Voorkom welles nietes Ga in gesprek: wat maakt dat Hoe benutten we dat wat werkt? 36 18

19 9 + 10: route en afspraken Route van school: vroeg bespreken: als dan OKT Geef ouders de tijd! Goede afspraken (5x): wie, wat, waarom, wanneer en hoe? Schrijf op, maak foto 37 Opdracht Wat doe je al? Heb je een mooi voorbeeld? Vertel het elkaar! Wat zou je in volgend gesprek anders doen: wat zou je dan zeggen of vragen? Hoe kan HGW de samenwerking met OKT/jeugdzorg versterken? 38 19

20 Tot slot: 7. Let op die formulieren! Formulier is een middel, geen doel Doel groepsoverzicht (leerlingen): zicht op groep (overeenkomsten en verschillen?) Doel groepsplan (leerkracht): grip op groep (wat ga ik de komende periode doen?) Formulieren als houvast/geheugensteun Voorkom herhaling en overschrijven Geef ruimte: wat moet en wat mag? Afronding Morgen ga ik.. Doel? Wanneer? Hoe? Met wie? Evaluatie? 40 20

21 Meer weten? Voor teams: gele boek & artikelen HGW BIB (via Ilja) Links voor filmpjes Voor ouders & teams: 41 21