Een probleem in het hoger onderwijs: de prestatie, de motivatie, de inspiratie, de lol in het leren. Ze willen gewoon niet leren...

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Een probleem in het hoger onderwijs: de prestatie, de motivatie, de inspiratie, de lol in het leren. Ze willen gewoon niet leren..."

Tobias Devos
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Deze handout heeft betrekking op een voordracht die is gegeven op het jaarcongres van de HBO raad in Amersfoort op 22 april Een overzicht van de lezing is te vinden in het programmaboek. De kern van het verhaal is te vinden in de volgende samenvatting: Jelle Jolles Centrum Brein & Leren-VU Amsterdam Stelling. Uit onderzoek blijkt dat het brein van jongeren veel langer in ontwikkeling is dan tot nu toe gedacht. Er vinden tot het ver na het 20e levensjaar grote veranderingen plaats in de hersenen. De stelling die in deze workshop wordt verdedigd is dat het de omgeving is dus ouders, buurt en het onderwijs-, die de kwaliteit van deze ontwikkeling bepaalt. De kwaliteit van de steun, sturing en inspiratie vanuit het onderwijs is derhalve van groot belang om de adolescent zich ten volle te laten ontwikkelen. Het is de vraag of het hoger-onderwijs momenteel al goed inspeelt op de nieuwe inzichten in het brein van jongeren. Deze inzichten dienen te worden gebruikt voor de verbetering van het onderwijs. Sleutelwoorden zijn: individuele ontwikkelingstrajecten, kiezen & beslissen, en zelf-evaluatie. De docent dient een actieve rol te nemen ten aanzien van het bieden van steun, sturing & inspiratie. Jelle Jolles VU Universiteit & Instituut AZIRE Amsterdam 22 maart jaarcongres HBO raad Amersfoort Een probleem in het hoger onderwijs: de prestatie, de motivatie, de inspiratie, de lol in het leren Ze willen gewoon niet leren... Enorme kosten zijn gemoeid met de consequenties van verkeerd kiezen Toe naar een grootschalige aanpassing van het HO? 1

2 Omgeving bepalend voor efficiëntie van hersenrijping (leraar, ouders, emoties, stress, cultuur) Forse individuele verschillen afhankelijk van zowel biologie (bv jongens-meisjes) als omgeving (taalstimulatie) Blauw:Jongens Rood:Meisjes Meisjeshersenen zijn op zijn grootst op 10.5 jaar, jongens op 14.5 jaar Binnen de hersenen sommige structuren vóór 10e jaar op maximum, andere na het 15e Elementaire functies Koppeling emoties Oefenen in gedrag & consequenties Hoger-cognitieve controle Intern model Vooruitzien Oefening in handelen Impulscontrole Tijdsperspectief Consequenties Lange termijnperspectief Inzicht in relaties Grenzen herkennen Verantwoordelijkheid Zelf-evaluatie Social Monitoring Adolescent 12/13 jr Volwassene 20/21 jr Kortom: bij het ouder worden wordt het MAKKELIJKER om de impulsen te controleren. Dit uit zich in de verminderde activatie. Dit is uiting van leren. En een uiting van controle. Keulers, Stiers, Jolles

3 Zelf-gerapporteerde impulsiviteit neemt af in de adolescentie. Verbetering van oordeelsvermogen! Zelf-evaluatie! De voorhersenen leren action monitoring, zelf-evaluatie, persoon perceptie, mentalizeren en outcome monitoring Adolescent leert de consequenties van zijn handelen; kortemidden- en langetermijn, met/zonder emotie/motivaties Aandacht Cognitieve flexibiliteit Doelen stellen Snelheid informatie -verwerking Leeftijd Vermogen tot Zelf-evaluatie ontwikkelt zich. Vooral na het 15e jaar Evenzo Social Monitoring Adequate sociale omgeving is essentieel - Leren van je fouten - Leren anticiperen - Korte termijn consequenties - Langere termijn - Lange termijn - Rekening houden met anderen - Rekening houden met emoties - Rekening houden met motivaties - Optimale prioriteiten stellen - Werken in virtuele werkelijkheid 3

4 .omdat de psychosociale rijpheid veel later piekt dan de intellectuele rijpheid. Dat komt door brein EN omgeving Sociaal leren! Emotionele consequenties Leren prioriteiten stellen De Peer group levert on-weer-staan-bare prikkels... Steinberg 2007 Wat zou hij wel niet denken is veel belangrijker dan wat het vriendje werkelijk denkt! Zelf-evaluatie Het monitoren van de sociale omgeving Impulsregulatie Perspectiefname Inschatting van bedoelingen van anderen Consequenties voor middellange en lange termijn Keuzegedrag, beslissen Adolescent is nog minder goed in staat te denken in het perspectief van de ander Volwassenen en adolescent: dezelfde keuze Adolescent: - MRI activatie zijkant hersenen (temporaal) - niet overwegen, wel kiezen/beslissen Volwassenen: - MRI activatie voorin hersenen (prefrontaal) - rekening houden met andermans belangen - rekening houden met middelange termijn - rekening houden psychosociale consequenties - rekening houden met onhandig Vraag 1. Je bent niet uitgenodigd voor het feestje van je beste vriendin. Hoe voel je je daarmee? Vraag 2. Een meisje is niet uitgenodigd voor het feestje van haar beste vriendin. Hoe voelt zij zich daarmee? Resultaat: adolescent heeft veel meer tijd nodig om vraag 2 te beantwoorden dan vraag 1. Voor volwassene is er geen verschil. Bij imaging blijkt: brein is anders actief. Meer moeite 4

5 Rood: actieve plekken als je zelf een vieze geur waarneemt Daarom is die inspirerende en motiverende leraar zo belangrijk! Geel: actieve plekken als je ziet dat een ander die geur ruikt En bovenal de peer group Samenvattend: wat ontwikkelt zich vooral in de late adolescentie? Prioriteiten stellen binnen complexe handelingen in de tijd Zelf-evaluatie Perspectief-name ( wat denkt die ander ervan?, wat is de bedoeling? ) Overzien van keuzen in hun emotionele betekenis en in hun sociale perspectief Overzien van de lange termijn consequenties Implicatie: de zich ontwikkelende vaardigheden stellen de laat-adolescent nog niet in staat om regie te voeren over het eigen leerproces 5

6 Cognitieve factoren (waarneming, aandacht, informatieverwerking, geheugen, planning etc) Psychologische factoren (emotie, motivatie, stress, beleving, angst etc) Sociodemografische factoren (sociale relaties, peers, eerdere ervaringen, cultuur, economische status, opleiding) Biologische en brein factoren (gezondheid, stress, sexe, ontwikkelingsstadium, leeftijd etc) Verwachtingen van adolescent of omgeving Expliciteer ism adolescent, ouder, leraar Adequate coping? Op de tenen lopen Geremd, of juist ontremd Laat de jeugdige jeugdig zijn! Waak voor fixatie op hoogbegaafd Waarmaken van verwachtingen Risico op eenzijdige ontwikkeling Gedragsverandering als coping Angst, depressie, antisociaal gedrag Maak de adolescent weerbaar, leer het de risico- en beschermende factoren Psycho-educatie; kennis leidt tot controle! 5. Nodig: kennis, structuur, inspiratie Dus: alleen maar met woorden werken is beslist NIET altijd goed Alleen praten en het samen uitzoeken is NIET altijd aan te raden Additionele kennis over: - Biologische voorwaarden - Informatieverwerking - Ontwikkelingspsychologie - Attitude-ontwikkeling - Rol van ouders - Zelf-evaluatie - Sociaal evalueren (normen en waarden) Termen: controleprocessen, planning, consequenties, prioritering, evaluatie, monitoring, explicitering, abstraheren, denken 6

7 Psychologisch: Persoonlijke groei, beleving, attitude Biopsychologisch: Voorwaarden voor leren: slaap, voeding, sexualiteit, geborgenheid Handelen: Impulsiviteit, planmatigheid, kunnen prioriteren Emotioneel functioneren: controle, perspectiefname Kiezen: Vooruit zien, meerdere routes herkennen, consequenties overzien, shifting, kiezen, beslissen Psychosociale functie: weerstand tegen groepsdruk, rol van significant other Monitoring: zelfreflectie, evaluatie, social monitoring, controle Talent-ontwikkeling: de student-adolescent moet alle vaardigheden hebben om plaats in de veranderende samenleving te verwerven. Stimuleer bredere academische vorming. Denken Zelf-evaluatie en sociale monitoring Gericht inzetten op persoonlijke groei : zelf-controle, betere prestaties, minder uitval, betere keuzen, hogere cijfers ESSENTIEEL: steun, sturing, inspiratie & motivatie Kennis omtrent neuropsychologische ontwikkeling van de student en diens attitudes Meer rollen kunnen spelen: verhalenverteller, sturende coach, inspirator, uithuil-schouder, scheidsrechter, tuinier Leer om evidence-based en practice-based te werken Meer kennis en inzichten leidt tot motivatie-verhoging en minder uitval Nodig: kennis, steun, sturing, inspiratie Rekening houden met verschillende groei-trajecten (de traag groeiende boom...) Er zijn verschillende typen studenten. Die moeten anders worden benaderd (de ondernemende student, de volger, het zeventje, de topper, de dwarse, de initiator... Veel studenten worden ondergestimuleerd; het zijn noveltyseekers Ook een meeloper kan een goede student zijn. Houd rekening met biopsychologie en invloed van leeftijdgenoot 7

Vergelijkbare documenten

Een probleem in het hoger onderwijs: de prestatie, de motivatie, de inspiratie, de lol in het leren

Jelle Jolles Centrum Brein & Leren/AZIRE Vrije Universiteit Amsterdam Een probleem in het hoger onderwijs: de prestatie, de motivatie, de inspiratie, de lol in het leren 1 Toe naar een grootschalige aanpassing