ECFE/U Lbr. 14/071

Transcriptie

1 Brief aan de leden T.a.v. het college en de raad Vereniginç van Neder landwiswtrtēüïïtetr informatiecentrum tel. uw kenmerk bljlage(n) (070) betreft ons kenmerk datum vennootschapsbelastingplicht overheidsondernemingen ECFE/U Lbr. 14/071 8 oktober 2014 Samenvatting Op Prinsjesdag is het wetsvoorstel modernisering vennootschapsbelastingplicht voor overheidsondernemingen bij de Tweede Kamer ingediend (Kamerstukken 34003). Het achterliggende doel van het wetsvoorstel is, mede onder druk van de Europese Commissie, het scheppen van een gelijk speelveld tussen overheidsondernemingen en private ondernemingen. Daarom moeten overheden die winst behalen met activiteiten die concurreren met de 'markt', vanaf 2016 vennootschapsbelasting gaan betalen. Onze eerste indruk is dat het wetsvoorstel voor gemeenten, mede dankzij onze lobby, beter uitwerkt dan het eerdere conceptwetsvoorstel. Zo wordt de gemeente als rechtspersoon belastingplichtig (saldering van de resultaten van verschillende ondernemingen mogelijk) en leidt uitoefening van overheidstaken en samenwerking in beginsel niet tot belastingplicht (tenzij winst of in concurrentie). Toch zijn er nog onduidelijkheden die verdere bestudering en uitwerking behoeven. Belangrijkste aandachtspunten zijn de vraag wat overheidstaken zijn, de administratieve lasten en de vraag of het wetsvoorstel voor gemeenten budgettair neutraal uitwerkt. In het Bestuurlijk overleg financiële verhoudingen van 10 september 2014 is een raamafspraak gemaakt om te komen tot een effectieve en efficiënte werkwijze met als doel de administratieve lasten zoveel mogelijk te beperken. Eind oktober 2014 ligt er een plan van aanpak, dat moet leiden tot onder andere een handreiking en voorlichtingsbijeenkomsten. Een gemeente kan nu zelf al: - inventariseren welke economische activiteiten plaatsvinden en welk (financieel) resultaat de gemeente daarmee behaalt. - deelnemingen en samenwerkingsverbanden (inclusief organisatievorm) in kaart brengen, inclusief de financiële stromen die daarbij horen. Het inschakelen van een adviseur is voor deze inventarisatie niet noodzakelijk. Gemeenten kunnen aan belastingen(3!vng.nl casusposities melden waarvan de fiscale gevolgen onduidelijk zijn. Wij bezien dan of deze kunnen worden meegenomen in de op te stellen handreiking.

2 Aan de leden 1 VMG XL Vereniging van Nederlandse Gemeenten informatiecentrum tel. (070) uw kenmerk bijlage(n) 3 betreft ons kenmerk datum vennootschapsbelastingplicht ECFE/U oktober 2014 overheidsondernemingen Lbr. 14/071 Geacht college en gemeenteraad, Inleiding Op Prinsjesdag is het wetsvoorstel modernisering vennootschapsbelastingplicht voor overheidsondernemingen bij de Tweede Kamer ingediend (Kamerstukken 34003). Het achterliggende doel van het wetsvoorstel is, mede onder druk van de Europese Commissie, het scheppen van een gelijk speelveld tussen overheidsondernemingen en private ondernemingen. Het wetsvoorstel introduceert per 1 januari 2016 een belastingplicht voor overheidsondernemingen. Wetsvoorstel Het is de bedoeling dat overheden die winst of structureel overschotten behalen met activiteiten die concurreren met de 'markt', vennootschapsbelasting gaan betalen. Activiteiten die structureel verliesgevend zijn, leiden niet tot belastingplicht. Tussen die twee uitersten ligt een grijs gebied. De gemeente als rechtspersoon wordt belastingplichtig voor haar ondernemingsactiviteiten. Dit heeft als voordeel dat saldering van positieve en negatieve resultaten van de (directe) gemeentelijke ondernemingen mogelijk is. Als sprake is van een ondernemingsactiviteit, kan nog een vrijstelling van toepassing zijn. Er gelden objectieve vrijstellingen: - voor interne diensten; - voor activiteiten die de gemeente in een afzonderlijk privaatrechtelijk lichaam uitvoert (quasiinbesteding); - voor overheidstaken waarmee niet in concurrentie wordt getreden; - voor samenwerkingen gebaseerd op de Wet gemeenschappelijke regelingen In het wetsvoorstel zijn subjectieve vrijstellingen opgenomen voor academische ziekenhuizen, voor met publiek geld bekostigd onderwijs en voor zes zeehavens. Zie bijlage 1 voor een uitgebreidere beschrijving van het wetsvoorstel.

3 Kosten De (structurele) administratieve lasten zijn in de memorie van toelichting geraamd op C 6,5 miljoen voor 5,000 entiteiten. Wij denken dat deze raming (veel) te laag is, want deze betekent dat C per entiteit wordt gerekend. Ook de eenmalige administratieve lasten (implementatiekosten) zijn nog niet duidelijk. Wij beseffen dat het kwantificeren van de structurele en incidentele administratieve lasten een lastige opgave is. Meer duidelijkheid daarover is nodig. Wij blijven pleiten voor een passende compensatie voor gemeenten (budgettaire neutraliteit). Wat doen wij? Op 26 mei 2014 hebben wij een reactie gegeven op het conceptwetsvoorstel. Anderen hebben dat ook gedaan. In het wetsvoorstel dat nu bij de Tweede Kamer is ingediend, is rekening gehouden met een groot aantal reacties. Toch zijn er nog onduidelijkheden. De belangrijkste aandachtspunten zijn: - Meer duidelijkheid over wat een overheidstaak is. Vergelijk onze lijst met activiteiten die wij 9 juli 2014 aan de Staatssecretaris van Financiën hebben gestuurd. - Beperking van de administratieve lasten (zie ook de raamafspraak). - Meer duidelijkheid over de financiële gevolgen. Deze punten zijn terug te voeren op onze vijf ijkpunten (zie ons bericht van 5 april 2013 en de VNG-reactie van 26 mei 2014 op het conceptwetsvoorstel). In het Bestuurlijk overleg financiële verhoudingen van 10 september 2014 is een raamafspraak gemaakt om te komen tot een effectieve en efficiënte werkwijze met als doel de administratieve lasten zoveel mogelijk te beperken. Eind oktober 2014 ligt er een plan van aanpak, dat moet leiden tot onder andere een handreiking en voorlichtingsbijeenkomsten. Het is de bedoeling in de handreiking de meest voorkomende activiteiten thematisch te behandelen en de fiscale vraagstukken daarbij uit te werken. Zie bijlage 2 voor de raamafspraak. Wat kan de gemeente nu zelf doen? Een gemeente kan nu al: - inventariseren welke economische activiteiten plaatsvinden en welk (financieel) resultaat de gemeente daarmee behaalt. - deelnemingen en samenwerkingsverbanden (inclusief organisatievorm) in kaart brengen inclusief de financiële stromen die daarbij horen. Het inschakelen van een adviseur is voor deze inventarisatie niet noodzakelijk. Zie bijlage 3 voor een modellijst activiteiten. Tip: Maak gebruik van de inventarisatie die is gedaan voor de invoering van de zogenaamde Wet markt en overheid (hoofdstuk 4b Mededingingswet) en van de lijst met verbonden partijen. Een ander aanknopingspunt zijn de activiteiten waarvoor de gemeente btw-ondernemer is. Zie voor voorbeelden van inventarisatie in het kader van de Wet markt en overheid de website van Europadecentaal en bijlage 1 van het daar opgenomen Raadsvoorstel Wet markt en overheid gemeente Amersfoort. onderwerp vennootschapsbelastingplicht overheidsondernemingen datum 8 oktober /03

4 Gemeenten kunnen aan belastinqen(5)vng.nl casusposities melden waarvan de fiscale gevolgen onduidelijk zijn. Wij bezien dan of deze kunnen worden meegenomen in de op te stellen handreiking. Hoogachtend, Vereniging van Nederlandse Gemeenten J. Kriens Voorzitter directieraad Deze ledenbrief staat ook op onder brieven. onderwerp vennootschapsbelastingplicht overheidsondernemingen datum 8 oktober /03

5 ÍÍ vnig Vereniging van Nederlandse Gemeenten Bijlage 1 bij ledenbrief Wetsvoorstel modernisering vennootschapsbelastingplicht voor overheidsondernemingen Uitgangspunten wetsvoorstel «Gelijk speelveld private ondernemingen en overheidsondernemingen» Organisatievorm activiteit niet van belang o Samenwerking zo min mogelijk fiscaal belemmeren «Administratieve lasten zo beperkt mogelijk houden Hoofdregel Belastingplichtig, tenzij» Geldt zowel voor directe als indirecte overheidsonderneming «Gemeente als rechtspersoon is belastingplichtig (saldering verschillende directe ondernemingen dus mogelijk)» Subjectieve vrijstellingen uit conceptwetsvoorstel zijn daarom objectieve vrijstellingen geworden Ondernemingsbegrip cf IB I Vpb «Duurzame organisatie van arbeid en kapitaal «Deelname aan het economische verkeer» Winstoogmerk (winst redelijkerwijs te verwachten I vaker dan incidenteel exploitatieoverschot)» Afwezigheid winstoogmerk: (potentieel) in concurrentie treden o structureel verliesgevend ^ onderneming o.g.v. jurisprudentie o dienstverlening tegen of onder kostprijs ì onderneming (DVO!?) o vermogensbeheer 4 onderneming Objectieve vrijstellingen Niet tot de winst behoren voordelen uit:» interne activiteiten (alleen directe overheidsonderneming) (voor eigen kring T 5 onderneming) o Verricht binnen gemeente of van/aan 100%-gelieerde private rechtspersoon o Als deel activiteiten buiten eigen kring: gehele organisatie is onderneming, maar vrijstelling voor activiteiten binnen eigen kring o Bijv. eigen dienst voor repro, beveiliging, schoonmaak, huisvuilophaal of post o Op verzoek: geen vrijstelling " activiteiten i.v.m. uitoefening overheidstaken (voor zowel directe als indirecte overhei ds ond ern em i n g) o Als voor BTW als overheid wordt gehandeld

6 o Open norm o Geen concurrentie o Op verzoek: geen vrijstelling «activiteiten i.v.m. quasi inbesteding (alleen voor indirecte overheidsonderneming) o Activiteit niet uitbesteden aan markt, maar zelf doen, in afzonderlijke, voor 100%-gelieerd privaatrechtelijke rechtspersoon o Op verzoek: geen vrijstelling activiteiten i.k.v. samenwerking (voor zowel directe als indirecte overheidsonderneming) o samenwerking gebaseerd op GR (reële samenwerking) o bijdrage in kosten naar evenredigheid van afname o activiteiten verricht voor participanten o activiteiten zouden ook zijn vrijgesteld als participant ze zelf zou doen o op verzoek: geen vrijstelling» keuze om een vrijstelling niet toe te passen geldt cumulatief voor alle vrijstellingen. Subjectieve vrijstellingen «Uit publieke middelen bekostigd onderwijs o 90/10 eis voor activiteiten o 70/30 eis voor bekostiging o Zo niet, objectieve vrijstelling voor onderwijsdeel» Academische ziekenhuizen o Voor wettelijke zorgtaken (basiszorg, topreferente zorg en (fundamenteel) onderzoek) o 90/10 eis voor activiteiten o Zo níet: objectieve vrijstelling voor zorgtakendeel» Zeehavens (overgangsrecht i.v.m. gevolgen voor internationale concurrentiepositie) o Havenbedrijf Rotterdam N.V., Havenbedrijf Amsterdam N.V., Zeeland Seaports N.V., Groningen Seaports N.V., N.V. Port of Den Helder, Havenschap Moerdijk. Toelichting op het overzicht Onderneming Niet meer de afzonderlijke ondernemingen binnen de gemeente zijn belastingplichtig, maar de gemeente als rechtspersoon. Dat heeft als voordeel dat de positieve en negatieve resultaten van deze ondernemingen kunnen worden gesaldeerd. Als geen winst wordt beoogd en activiteiten structureel verlieslatend zijn of tegen of onder kostprijs worden aangeboden, is geen sprake van een onderneming. Een onderneming is een organisatie van kapitaal en arbeid, die deelneemt aan het economische verkeer en een winstoogmerk heeft. Is het winstoogmerk onduidelijk, dan is ook sprake van een onderneming als in concurrentie wordt getreden met een private onderneming. Is een activiteit structureel verlieslatend of kan een particulier er geen 'bescheiden bestaan' van hebben (bijv. uitsluitend dienstverlening tegen kostprijs of lager), dan is geen sprake van een onderneming. Wij schatten in dat veel activiteiten niet door de 'ondernemingspoort' komen. OverheidsBV's en -N.V.'s zijn naar hun aard met hun hele vermogen belastingplichtig en overheidsstichtingen en -verenigingen voor zover ze in concurrentie treden. Of sprake is van belastingplicht ziet er schematisch als volgt uit (bron: memorie van toelichting): 2

7 Schema 1 Duurzame organisatie van kapitaal en arbeid? Deelname aan economisch verkeer? Worden voordelen beoogd of structurele overschotten behaald? (Potentiële) concurrentie met andere belastingplichtigen GEEN BELASTINGPLICHT Onderneming s- Belasting- ^ Is bescheiden bestaan mogelijk? BELASTINGPLICHT Objectieve vrijstellingen Komt een gemeentelijke activiteit wel door de ondernemingspoort, dan gelden de volgende subjectieve vrijstellingen: 1. Vrijstelling voor interne dienstverlening. 2. Vrijstelling voor quasi-inbesteding (gemeente neemt bijv. diensten af van eigen BV). 3. Vrijstelling voor uitoefening van overheidstaken of publiekrechtelijke bevoegdheden, tenzij in concurrentie wordt getreden. 4. Vrijstelling voor samenwerking, mits gebaseerd op de Wet gemeenschappelijke regelingen, de deelnemers voor de betreffende activiteit ook zouden zijn vrijgesteld en een evenredige bijdrage in de kosten wordt geleverd. Ook voor overheidsbv's, -N.V.'s, -stichtingen en -verenigingen kunnen vrijstellingen 2, 3 en 4 gelden. Op verzoek kan de vrijstelling achterwege worden gelaten (deze keuze geldt dan cumulatief voor alle vrijstellingen), bijv. als kostentoerekening aan onbelaste en belaste onderdelen moeilijk is. De samenwerkingsvrijstelling geldt niet voor dienstverleningsovereenkomsten (DVO's). Maar als bij een DVO alleen tegen of onder kostprijs diensten worden verleend, komt de activiteit niet door de ondernemingspoort. Subjectieve vrijstellingen Voor zes zeehavens geldt voorlopig een subjectieve vrijstelling. Ook voor academische ziekenhuizen en voor uit publieke middelen l^ĩovo) bekostigd onderwijs gelden subjectieve vrijstellingen, mits 90 0 Zo of meer van de activiteiten uit zorgverlening/onderzoek resp. onderwijs bestaat. Is dat niet zo, dan gelden objectieve vrijstellingen voor het zorg-, onderzoek- en onderwijsdeel. 3

8 mi X s \ i vnigj Vereniging van Nederlandse Gemeenten Bijlage 2 bij ledenbrief Vpb Afspraak Ministerie van Financiën/Belastingdienst en Vereniging Nederlandse Gemeenten, Interprovinciaal Overleg en Unie van Waterschappen Considerans» Het wetsvoorstel modernisering vennootschapsbelastingplicht overheidsondernemingen zal tot substantiële aanpassingen van de Wet op de vennootschapsbelasting 1969 leiden.» Dit wetsvoorstel zal op Prinsjesdag 2014 worden ingediend. De beoogde inwerkingtreding van dit wetsvoorstel is voorzien op 1 januari De periode voorafgaand aan de inwerkingtreding kan worden benut voor de implementatie van de wetswijzigingen.» De gevolgen van dit wetsvoorstel zullen voor betrokkenen, waaronder de medeoverheden, ingrijpend (kunnen) zijn. «Deze wetgeving leidt tot een toename van de administratieve lasten van de medeoverheden en de uitvoeringskosten van de Belastingdienst, voornamelijk in de aanloopperiode.» Teneinde deze administratieve lasten en uitvoeringskosten zoveel als mogelijk te beperken en de implementatie van dit wetsvoorstel adequaat te begeleiden, komen het Ministerie van Financiën/de Belastingdienst en de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG), het Interprovinciaal Overleg (IPO) en de Unie van Waterschappen (UvW) [hierna: partijen] het volgende overeen.» Deze afspraak betekent echter niet dat VNG, IPO en UvW zich conformeren aan dit wetsvoorstel. Zij behouden uiteraard de mogelijkheid om tijdens de parlementaire behandeling hun visie naar voren te brengen. Afspraak Partijen wensen te komen tot een effectieve en efficiënte werkwijze in verband met de voorbereiding van de implementatie van voormeld wetsvoorstel met als doel de administratieve lasten van de medeoverheden en de uitvoeringskosten van de Belastingdienst zoveel als mogelijk te beperken. De partijen spreken de bereidheid uit zich hierbij constructief op te stellen met respect voor de wederzijdse belangen. Om die doelstellingen te bereiken, zullen partijen gezamenlijk uiterlijk 31 oktober 2014 een plan van aanpak opstellen. Bij de invulling van het plan van aanpak zal onder meer worden ingegaan op de volgende onderdelen:» Het organiseren van voorlichting aan medeoverheden; o Het instellen van een help-desk voor medeoverheden;» Het opstellen van een handreiking waarin de meest voorkomende activiteiten thematisch gewijs worden behandeld en waarbij fiscale vraagstukken zullen worden uitgewerkt;

9 » Het uitwerken van Q&A's en uitwisselen van zogenoemde "best practices"; 9 De wijze waarop de eenmalige administratieve lasten voor de medeoverheden kunnen worden gekwantificeerd; o Het maken van afspraken over de op te zetten organisatiestructuur, zoals het instellen en de bemensing van een stuurgroep, projectgroep etc, alsmede de bijbehorende communicatie; Tevens zal daarbij een tijdpad worden opgesteld, waarin wordt aangegeven wanneer welke onderdelen gerealiseerd moeten zijn. Binnen de Belastingdienst zal de behandeling van het (voor)overleg en het vaststellen van de aanslagen vennootschapsbelasting in de aanloopfase naar verwachting met een gelimiteerd aantal specialisten geconcentreerd plaatsvinden. Met die geconcentreerde aanpak wordt een uniforme uitleg en behandeling van de nieuwe wetgeving gewaarborgd. Teneinde de beschikbare capaciteit binnen de Belastingdienst zo efficiënt mogelijk in te zetten zal (voor)overleg zoveel als mogelijk groepsgewijs plaatsvinden. Afhankelijk van het aantal verzoeken tot (voor)overleg alsmede de complexiteit daarvan, zal de behandeling daarvan ook gespreid in de tijd kunnen plaatsvinden. Hierbij zal zoveel als mogelijk rekening gehouden worden met de de gerechtvaardigde belangen van de medeoverheden, waarvan hun begrotingscyclus een onderdeel is. Aldus door partijen overeengekomen tijdens het bestuurlijk overleg financiële verhoudingen op 10 september

10 mi ml KvniG 1 'A V Vereniging van Nederlandse Gemeenten Bijlage 3 bij ledenbrief Vpb Modellijst inventarisatie activiteiten voor vennootschapsbelastingplicht overheidsondernemingen Activiteiten Organisatievorm Publiek Bestuurlijk Financieel Financiële Eigen en ID belang belang belang jaarresultaat vermogen prestaties GR-OL1 GR-CG DVO NVIBVIStlV PPS Enzovoort ID : interne dienst of afdeling GR : gemeenschappelijke regeling OL : openbaar lichaam CG : centrumgemeente DVO : dienstverleningsovereenkomst BV : besloten vennootschap NV : naamloze vennootschap St : stichting V : vereniging PPS : publiek-private samenwerking Publiek belang : doelstelling die de gemeente met de activiteit beoogt. Bestuurlijk belang : bijvoorbeeld algemeen bestuur 1 dagelijks bestuur 1 raad van toezicht 1 aandeelhouder Financieel belang : bijvoorbeeld eigen inkomsten 1 bijdrage (in exploitatiekosten of fonds) 1 "/o aandelen