Belastingplicht overheidsbedrijven Assen, 5 juni 2014

Transcriptie

1 Belastingplicht overheidsbedrijven Assen, 5 juni

2 Wetsvoorstel krijgt vorm 2

3 Inhoud presentatie Wetsvoorstel uitgangspunten o Onderneming o Direct/indirect o Het fiscaal ondernemer begrip Duurzame organisatie van kapitaal en arbeid Deelname aan het economische verkeer Winstoogmerk In concurrentie treden o Vrijstellingen Interne activiteiten Wettelijke overheidstaken Samenwerkingsverbanden Winst- en activiteitentoets Reguliere vrijstellingen o Knelpunten wetsvoorstel Van belastingplicht naar aangifte en voorbeeldsituaties o Casus I o Casus II o Casus III Overige aandachtspunten Wat te doen op korte termijn 3

4 Wetsvoorstel uitgangspunten Creëren level playing field. Typische overheidstaken zonder concurrentieverstoring onbelast. Juridische opzet fiscaal neutraal. Beperking van de verhoging van administratieve lasten! Samenwerking moet zo min mogelijk fiscaal worden belemmerd. 4

5 Wetsvoorstel hoofdregel Hoofdregel: Ondernemingen gedreven door Nederlandse publiekrechtelijke rechtspersonen worden met ingang van 1 januari 2016 belastingplichtig tenzij een subjectieve vrijstelling van toepassing is. Let op: Andersom dan nu! Nu niet belastingplichtig tenzij benoemd, straks belastingplichtig tenzij. Belastingplicht geldt per onderneming! 5

6 Ondernemingen: Direct versus indirect overheidsbedrijf? Direct overheidsbedrijf: de ondernemingsactiviteiten worden uitgeoefend binnen de overheid zelf (dus geen afzonderlijke entiteit). Indirect overheidsbedrijf: de door de overheid ondernomen ondernemingsactiviteiten worden uitgeoefend via een zelfstandige rechtspersoon als een BV, NV of stichting. 6

7 Schematisch Direct overheidsbedrijf Gedeeltelijk Fiscaal ondernemer Overheid Zelf Stichting 100% 100% Indirect overheidsbedrijf NV/BV NV/BV Volledig Fiscaal ondernemer 7

8 Belastingplicht categorie I Direct overheidsbedrijf of indirect overheidsbedrijf in vorm van stichting of vereniging: Stap 1: Hoofdregel: Indien een onderneming wordt gedreven dan is sprake van belastingplicht. Stap 2: Indien sprake is van belastingplicht volgens de hoofdregel kan nog een subjectieve vrijstelling (5a direct overheidsbedrijf of 5b voor indirect overheidsbedrijf) van toepassing zijn. 8

9 Belastingplicht categorie II Indirect overheidsbedrijf in vorm van BV, NV of Coöperatie: Stap 1: Hoofdregel: belastingplicht op grond van de fictie dat een onderneming wordt gedreven met het gehele vermogen. Ondernemingstoets niet meer nodig! Stap 2: Indien sprake is van belastingplicht volgens de hoofdregel kan nog een subjectieve vrijstelling (5b) van toepassing zijn. 9

10 Stap 1*: Het fiscaal ondernemersbegrip categorie I Cumulatieve voorwaarden voor het begrip onderneming : A) Duurzame organisatie van kapitaal en arbeid. B) Deelname aan het economische verkeer. C) Oogmerk om winst te behalen. D) Vangnet: in concurrentie treden met private ondernemingen. Stichting/vereniging belastingplichtig voor zover een onderneming wordt gedreven (partiële belastingplicht mogelijk). Zelfde systeem als bij belastingplicht directe overheidsbedrijven. *BV/NV volledig fiscaal ondernemer volgens fictie. 10

11 A) Duurzame organisatie van kapitaal en arbeid Omvang van organisatie; Financiële risico; Aard en duur van werkzaamheden; Aanwezig kapitaal; Aan deze voorwaarde wordt snel voldaan. Ook voor zelfstandige onderdelen binnen de overheid. 11

12 B) Deelname aan het economische verkeer Het verrichten van prestaties buiten de eigen kring tegen vergoeding. Eigen organisatie = eigen kring. Algemene publieke activiteiten niet individueel toerekenbaar, dus niet bedoeld. DAEB discussie heeft invloed op deze beoordeling. Binnen eigen kring in feite geen deelname aan het economische verkeer, wel vrijstelling in wetsvoorstel = bijzonder?! 12

13 C) Winstoogmerk I Winst beogen of winst redelijkerwijs te verwachten. Let op: Bij bestaan feitelijke overschotten wordt winstoogmerk aanwezig geacht (let op bij bestaande stichtingen door overheid gesubsidieerd). Feiten doorslaggevend, niet juridische aankleding. 13

14 C) Winstoogmerk 2 Subsidies in beginsel tot de winst gerekend. Beleidsbesluit van 23 december 2005: geen sprake van winstoogmerk indien er hoofdzakelijk (meer dan 70%) afhankelijkheid bestaat van subsidies. Bij lagere subsidieafhankelijkheid OF ontvangsten van eigen bijdragen voor prestaties aan derden in combi met behalen van structurele overschotten = wel winstoogmerk. 14

15 D) Vangnet: In concurrentie treden met Onder het drijven van een onderneming wordt ook verstaan: Een uiterlijk daarmee overeenkomende werkzaamheid waardoor in concurrentie wordt getreden met andere ondernemingen/lichamen. 15

16 Specifieke nieuwe subjectieve vrijstellingen Voorgestelde artikel 5a (directe overheidsbedrijven) en 5b (indirecte overheidsbedrijven): A) Vrijstelling voor interne activiteiten; B) Vrijstelling voor wettelijke overheidstaken; C) Vrijstelling voor samenwerkingsverbanden. 16

17 A) Interne activiteiten Drie vormen en voorbeelden: ICT dienst ondergebracht in BV die werkt voor de gemeente of andere BV van gemeente (niet belastingplichtig ) 5b1a BV gemeente 100% 100% BV ICT dienst van gemeente intern 5a1a1 ICT dienst van gemeente werkt ook voor de niet belastingplichtige BV 5a1a2 17

18 B) Wettelijke overheidstaken Vrijstelling indien wordt gehandeld als overheid op basis van: (grond)wet; Wet op de omzetbelasting; open norm! Voorbeelden: brandweer, politie, luchtverkeersleiding, GGD, ed. Let op: Vrijstelling tenzij in concurrentie wordt getreden met private ondernemingen. Voorbeelden: GGD biedt zwangerschapscursus aan? Plantsoenendienst onderhoudt ook eigendommen van bedrijven/instellingen/verenigingen? 18

19 C) Samenwerkingsverbanden Samenwerkingsverbanden mogen niet door fiscale maatregelen worden belemmerd. 1) Interne diensten: reële samenwerkingsverbanden (geen verkapte dienst), naar evenredigheid van ieders deelname (?). 2) Brede samenwerking overheidstaken, dan concurrentiecriterium van belang. Voorbeelden: veiligheidsregio, bepaalde centrumgemeente- constructies, bepaalde GR. 19

20 Winst- en activiteitentoets Voor alle vrijstellingen A/B/C geldt dat een activiteitentoets en winsttoets moet plaatsvinden per ondernemingsactiviteit : 1) Is voor 90% of meer sprake van vrijgestelde activiteiten? En 2) Bedraagt de winst met belaste activiteiten niet meer dan per jaar? Antwoord: Ja, dan is de vrijstelling van toepassing. Nee, in beginsel Vpb plicht, op verzoek vrijstelling mogelijk van de vrijgestelde activiteit. 20

21 Reguliere vrijstellingen Subjectieve vrijstellingen, zoals verpleging en verzorging, dagbesteding e.d. Objectieve vrijstelling voor stichtingen en verenigingen die met ondernemingsactiviteiten per jaar max winst behalen dan wel over vijf jaren niet meer dan

22 Knelpunten wetsvoorstel Inkaderen activiteit(en) als onderneming. Geen handvaten voor waardering activa/ passiva op fiscale (openings)balans. Iedere ondernemingsactiviteit zelf belastingplichtig Geen regels voor winstsplitsing en toerekening, verliesverrekening e.d. Nog geen regels voor fiscale eenheid? Geen handvaten voor kwalificering van veel voorkomende activiteiten. Onnodig veel administratieve lasten door vormgeving vrijstellingen (nodeloos complex). 90% criterium hoe in te vullen (winst/omzet/fte). Vertaling commerciële jaarrekening naar fiscale jaarrekening en fiscale aangifte. Hoe om te gaan met overgang van belaste en onbelaste activiteiten; Wanneer is sprake van deelname naar evenredigheid bij samenwerkingsverbanden? 22

23 Van belastingplicht naar aangifte en Voorbeeldcasus I: voorbeeldsituaties Gemeentelijke groendienst zet in de winter een gedeelte van het materiaal in voor gladheidpreventie. 23

24 Uitwerking casus I Stap 1: belastingplicht? Artikel 2: Organisatie kapitaal/ arbeid + economisch verkeer + winstoogmerk. Winstoogmerk hier mogelijk niet direct te duiden. Artikel 4: Concurrentie treden > Ja, ook private partijen actief. Stap 2: vrijstelling? Artikel 5a: 90% criterium: (hoe: omzet/fte/kosten)??? Stel: minder dan 10% belaste prestaties, dan vrijstelling in beeld. Sprake van uitoefening van een overheidstaak? Maar al bepaald dat sprake is van in concurrentie treden > geen vrijstelling. Indien niet in concurrentie getreden dan winst maximum Hoe winst bepalen (bepaling alleen achteraf mogelijk). Hele onderneming belastingplichtig (wat is de hele onderneming). Mogelijke vrijstelling voor niet belaste activiteiten van de onderneming waardoor alleen belaste onderdelen in de heffing worden betrokken. 24

25 Uitwerking casus I Stel: meer dan 90%, Geen vrijstelling van toepassing: Start belastingplicht Openingsbalans Waaruit bestaat de onderneming? Hele groendienst of afgebakend deel van de dienst: Welke activa en passiva moeten dan op de balans: regels van vermogensetikettering. Hele dienst: in de activa mogelijk nog wel een inventarisatie te maken: voertuigen/ gereedschappen etc. Alleen gladheidpreventie: Pick-up niet alleen voor strooimachine > alleen de strooier aan de onderneming toerekenen. Buiten enkele gereedschappen/kledij mogelijk geen specifieke toedeling aan deze activiteiten. 25

26 Uitwerking casus I Start belastingplicht Openingsbalans Waarderingsregel: waarde in het economisch verkeer. Hoe dan? Op basis contante waarde toekomstige inkomsten? Nieuwwaarde minus toerekenbaar afschrijving? Taxatie? Commerciële waarde representatief? Passiva: Geen toerekenbare financiering voor de activiteiten. Gemiddelde EV/VV van het totale lichaam aanhouden? Louter een fictieve last toerekenen in de V&W (zie hierna). 26

27 Uitwerking casus I Jaarwinst bepaling Regels van goed koopmansgebruik. Specifieke regels voor jaarwinstbepaling (afschrijven, vormen voorziening, resultaatsbepaling). Balans Start is de openingsbalans: MVA-staat > aan- en verkopen + afschrijving. Debiteuren en crediteuren (zelfde afbakening als commercieel?). Verloop overige vorderingen en schulden zal logisch vervolg hebben. Verlies en winst Normaal: commerciële cijfers zijn leidend, vanuit daar met correcties naar het fiscale resultaat: Nu afbakening vanuit een groter geheel: Stel alleen gladheidbestrijding als onderneming (andere deel vrijgesteld of geen onderneming). Opbrengsten zo geboekt dat dit een afgebakend geheel is? Toerekening kosten pick up s (kilometers als verdeelsleutel?). Toerekening personeelskosten (uren schrijven om beeld te schetsen?). Toerekening algemene kosten > administratie > dienstverlening vanuit andere diensten? Financiering 4% toerekenen op basis van de wet > fiscaal en commercieel andere boekwaarden. Etc. etc. Zelfde afbakening ook voor de wet markt en overheid > dan al een basis voor de kostprijs. 27

28 Uitwerking casus I Controlemiddel in de vorm van een vermogensvergelijking > modelmatig Verschil tussen commerciële en fiscale waardering balansposten aan het begin en eind van het jaar. Dit bedrag moet overeenkomen met verschil commerciële en fiscale resultaat. Voorbeeld pand Verschil in de balansposten Com Fiscaal Verschil Com Fiscaal Delta Verschil in de resultatenrekening com fiscaal Afschrijving Verschil 0 Aangifte is weergave van de fiscale stukken. Systematiek verwerking vergt kennis en ervaring. Borging en controle van de afzonderlijke ondernemingen met de jaarrekening van de gemeente!! 28

29 Voorbeeldcasus II Drie gemeenten hebben omgevingsdiensten in een aparte GR vormgegeven: Voornamelijk vergunningen, toezicht en handhaving (taken vanuit omgevingsrecht). Daarnaast ook beperkt advies en scholing. Het geheel een onderneming of alleen de advies en scholingsdiensten? > activiteiten dan wel handhaven? 29

30 Uitwerking casus II Artikel 2 belastingplichtige: Deelname economisch verkeer > alleen met scholing en advies. Winstoogmerk > zal niet aanwezig zijn. Artikel 4 concurrentie vangnet: Ja, beperkt. Artikel 5 vrijstelling: Vrijstelling voor samenwerkingsverbanden > - Wel een overheidstaak maar in concurrentie treden. - Stel winst ook meer dan Geen vrijstelling door advies en scholingsdienst - Stel gehele GR in de belastingplicht; - Partiële vrijstelling verzoeken voor niet belaste diensten? Gehele GR mogelijk niet winstgevend? Administratief mogelijk aantrekkelijker om gehele GR maar in de heffing te betrekken. Advies en scholing uit de GR halen? 30

31 Uitwerking casus II Openingsbalans: Marginaal > weinig activa en passiva die toegerekend kunnen worden. V&W: Veel toerekeningsproblematiek - Urenverantwoordingen van ingezet personeel. - Is er wel een uurtarief van een medewerker bekend. - Algemene kosten. 31

32 Casus III Sportaccommodaties Verschillende verschijningsvormen: Volledig buiten de gemeente in BV. Volledig binnen de gemeente. Tussenvorm met stichting > veel gebruikte vorm: - Verhuur van de locatie aan de stichting. - Stichting doet exploitatie van het centrum. - Bestuur voor 50% vanuit de gemeente. 32

33 Casus III Positie gemeente: Bestendige verhuur van onroerende zaak hoeft niet als onderneming te kwalificeren. Ter zake van deze verhuur waarschijnlijk geen Vpb-plicht. Positie Stichting (feitelijk geen wijziging door wetgeving): Drijft de stichting een onderneming? - Sportvelden niet? - Sporthal en kantine wel? Vrijstellingen - Artikel 5: vrijstellingen niet van toepassing want door benoeming bestuurders geen privaatrechtelijk overheidslichaam. - Artikel 6: vrijstelling bij winst < of over 5jr <

34 Casus III Bij BV vorm met 100% aandelen bij de gemeente: Door rechtsvorm integraal belastingplichtig. Vrijstelling voor indirecte overheidsbedrijf (door 100% van de aandelen). Overheidstaak? Belaste onderdelen > 10% Winst > Partiële vrijstelling voor kwalificerende activiteiten mogelijk. 34

35 Overige aandachtspunten Stichtingen die nu onder de vrijstelling voor overheidslichamen vallen: Kwalificeert als privaatrechtelijk overheidslichaam. Artikel 5b biedt vrijstellingen, maar biedt mogelijk maar beperkt uitkomst. Aanscherping subsidieregels voorkomt mogelijk al belastingplicht door ontbreken onderneming. Voorkom overschotten bij gesubsidieerde stichtingen. Geen specifieke vrijstelling voor waterschappen, dus ook inventarisatie commerciële activiteiten. 35

36 Wat te doen op korte termijn Maak een inventarisatie van: Eigen belaste activiteiten. Gevolgen voor samenwerkingsverbanden. Gevolgen voor verbonden partijen zoals stichtingen en BV s (mede i.v.m. subsidies). Breng het mogelijke materiële effect van de wijziging in kaart. Houd bij opzet nieuwe samenwerkingsverbanden rekening met de toekomstige wijzigingen. Wacht de wijzigingen en discussie af voordat grote stappen worden genomen. Zorg dat de kennis binnen eigen organisatie wordt geborgd. 36

37 Caraad Belastingadviseurs B.V. Emmaplein 4 te Groningen Postbus 11008, 9700 CA Groningen Tel: mr. R.J. Hotsma (Rutger) rhotsma@caraad.com mr. A.B.G. Hellinga-Oving (Ingrid) ioving@caraad.com 37