Inleiding. Philosophy of Mind Structuuroverzicht Saartje Peeters. 1. Het reik der geesten Een inventaris van de geest. 1.2.

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Inleiding. Philosophy of Mind Structuuroverzicht Saartje Peeters. 1. Het reik der geesten Een inventaris van de geest. 1.2."

Transcriptie

1 1 Philosophy of Mind Structuuroverzicht Saartje Peeters Inleiding 1. Het reik der geesten 1.1. Een inventaris van de geest 1.2. Drie bouwstenen Experiences Propositional attitudes Actions 1.3. The Marks of the mental 2. Philosophy of what? 2.1. Vier domeinen Metafysisch Epistemologisch Methodologisch Ethisch 3. Conclusie

2 2 Dualisme 1. Wat is dualisme 1.1. Een eerste definitie 1.2. Fysisch spul 1.3. Geestesspul 2. Varianten van dualisme 2.1. Substantiedualisme Descartes ( ) a. Descartes gedachtegang: natuurlijke twijfel b. Descartes gedachtegang: hyperbolische twijfel c. Descartes gedachtegang: metafysische twijfel > Descartes kennisleer d. Descartes conclusie John Eccles ( ) 2.2. Eigenschapdualisme Epifenomenalisme Emergentisme 2.3. Occasionalisme 2.4. Parallellisme

3 3 3. Argumenten voor dualisme 3.1. Religie en de problemen 3.2. Bijna-doodervaringen en de problemen 3.3. Common sense en de problemen 3.4. Ondeelbaarheid en de problemen 3.5. Denkbaarheid en de problemen 4. Conclusie Contra dualisme 1. Argumenten tegen dualisme 1.1. Interactie en de problemen 1.2. Eenvoud en de problemen 1.3. Andere geesten en de problemen 1.4. Geestige dieren en de problemen 1.5. Varia 2. Descartes myth Gilbert Ryle 2.1. Schets van substantiedualisme = kritiek van Ryle 2.2. Centraal probleem van substantiedualisme: een categoriefout 2.3. Oorsprong van de categoriefout 3. Conclusie

4 4 Reductionalistisch fysicalisme 1. Wat is fysicalisme 1.1. Een eerste definitie 1.2. Historische achtergrond 1.3. Drie soorten 2. Varianten van reductionalistisch fysicalisme 2.1. Filosofisch behaviorisme Argumenten pro Argumenten contra 2.2. Identiteitstheorie Argumenten pro a. Historisch succes van de wetenschappen b. Aansluiting bij common sense c. Denkbaarheid Argumenten contra a. Zombies b. Het dilemma van Hempel c. Het kennisargument van Jackson 3. Sensations and brain processes J.J.C. Smart 3.1. Overzicht 3.2. Objecties 4. Conclusie

5 5 Niet-reductionistisch fysicalisme 1. Wat is niet-reductionistisch fysicalisme? 1.1. Fysicalisme 1.2. Soorten van fysicalisme 1.3. Reductionisme 1.4. Niet-reductionisme 2. Varianten van niet-reductionistisch fysicalisme 2.1. Functionalisme a. Turing Machine b. Turing Test Argumenten pro a. Meervoudige realiseerbaarheid b. Succes van de computerwetenschappen Argumenten contra a. Liberalisme b. Chinese kamer c. Qualia 2.2. Superveniëntie-theorie 3. What Mary didn t know Frank Jackson 3.1. Het geval Mary 3.2. Het kennisargument 3.3. Tegenargumenten van Churchland en Jacksons replieken 4. Conclusie

6 6 Eliminativistisch fysicalisme 1. Wat is eliminativistisch fysicalisme? 1.1. Een eerste definitie 1.2. I m into folk 1.3. Het failliet van folk psychology 1.4. Folkpsychology mist 2. Argumenten tegen eliminativistisch fysicalisme 2.1. Eliminativistisch fysicalisten spreken zichzelf tegen 2.2. Folkpsychology is geen wetenschappelijke theorie 2.3. Folkpsychology is te succesvol om te elimineren 3. Conclusie

7 7 Persoonsidentiteit 1. Het probleem 1.1. Achtergrond 1.2. Twee soorten theorieën over persoonsidentiteit 1.3. Conventionalisme? 1.4. De common sense-theorie 2. Persoonsidentiteit als fysische continuïteit 2.1. Basisclaims 2.2. Drie argumenten pro 2.3. Drie argumenten contra De bevruchte eicel en het lijk De schoenlapper en de prins Breintransplantatie 3. Persoonsidentiteit als psychologische continuïteit 3.1. Basisclaims 3.2. De geheugentheorie over persoonsidentiteit 3.3. Twee argumenten contra Circulariteit Absurditeit

8 8 Modulariteit 1. Wat is modulariteit 1.1. Een eerste definitie 1.2. Jerry Fodor (1935-) 1.3. Fodor-modules Ingekapseld en ontoegankelijk Automatisch, snel en oppervlakkig Dissocieerbaar en lokaliseerbaar Domeinspecifiek Aangeboren 2. Bescheiden modulariteit 2.1. Jerry Fodor (reprise) 2.2. Tegenargumenten 3. Massieve modulariteit 3.1. Evolutiepsychologie 3.2. Natuurlijke selectie 3.3. Drie implicaties 3.4. Twee argumenten pro Poverty of stimulus Frame problem 3.5. Tegenargumenten 4. Conclusie

9 9 Psychopathologie 1. Psychische stoornissen? 1.1. Verwarring 1.2. Filosofische psychopathologie 1.3. Twee soorten vragen 1.4. Enkele antwoorden Harmful dysfunction analysis en problemen Broken brain analysis en problemen Prototype resemblance analysis en problemen 1.5. Enkele prototypes 2. Psychische stoornissen? 2.1. Marks of the mental 2.2. Overzicht Psychische oorzaken a) Drie definities van psychisch Psychische symptomen Symptomen en oorzaken Een hopeloze zaak

10 10 3. Psychische stoornissen en natuurlijke soorten 3.1. Inleiding: twee paradigma s Essentialisme Pragmatisme/constructivisme 3.2. Soorten van soorten Natuurlijke soort Arbitraire soort Praktische soort Interactieve soort 3.3. Welke soort van soorten is schizofrenie Een natuurlijke soort? + drie bedenkingen a. Onverschillig? b. Homogeen en begrensd? c. Natuurlijk? Een arbitraire soort? Een praktische soort? Einde van de les

11 11 Wilsvrijheid 1. Het probleem 1.1. Folk psychology 1.2. Wat is determinisme? 1.3. De demon van Laplace 2. Enkele oplossingen 2.1. Hard determinisme Jan Verplaetse 2.2. Libertarisme Emergentisme 2.3. Compatibilisme Peter Strawson ( ) 3. Is de vrije wil een illusie? 3.1. Achtergrond 3.2. Libets onderzoek 3.3. Libets achterpoortje 4. Conclusie 4.1. Zonder vrije wil?

BEWUSTZIJN GEEST BEWUSTE GEEST DENKEN BEWUST-DENKEN

BEWUSTZIJN GEEST BEWUSTE GEEST DENKEN BEWUST-DENKEN BEWUSTZIJN GEEST BEWUSTE GEEST DENKEN BEWUST-DENKEN BEWUSTZIJN BEWUSTZIJN ZELFBEWUST-ZIJN N.B. KANT (APPERCEPTIE) BEWUSTZIJN LEVEND WEZEN BEWUSTZIJN (CREATURE CONSCIOUSNESS) BEWUSTZIJN VAN MENTALE TOESTANDEN

Nadere informatie

recapitulatie 1.1 Voorlopige karakterisering van bewustzijn

recapitulatie 1.1 Voorlopige karakterisering van bewustzijn Grondslagen van de Psychologie college 9 philosophy of mind & cognition 05-03-2009 recapitulatie Wetenschapsfilosofie gaat ofwel over [1] wetenschap in het algemeen, ofwel over [2] een specifieke wetenschap;

Nadere informatie

Geest, brein en cognitie

Geest, brein en cognitie Geest, brein en cognitie Filosofie van de geest en Grondslagen van de cognitiewetenschap Fred Keijzer 1 Overzicht: Wat is filosofie en waarom is dit relevant voor cognitiewetenschap en kunstmatige intelligentie?

Nadere informatie

Filosofie van de geest: WB3027: , blok 2. Overzicht van vandaag. Joel Anderson. Filosofie van de geest (mind) Wijsgerige antropologie

Filosofie van de geest: WB3027: , blok 2. Overzicht van vandaag. Joel Anderson. Filosofie van de geest (mind) Wijsgerige antropologie Filosofie van de geest: WB3027: 2009-10, blok 2 Joel Anderson Hoorcollege #1 (10 nov 2009) Inleiding & overzicht Descartes dualisme & Ryle's kritiek Filosofie lezen Overzicht van vandaag Wat is filosofie

Nadere informatie

Hersenschimmen. Jan Sleutels

Hersenschimmen. Jan Sleutels Hersenschimmen Jan Sleutels Hersenschimmen 1. De geest heeft een lange geschiedenis 2. Descartes vond de geest uit 3. In 1874 werd de psychologie geboren 4. Volkspsychologie en philosophy of mind 5. Eliminatief

Nadere informatie

Cursushandleiding WB1BD3027: Filosofie van de Geest , periode 2 Docent Joel Anderson

Cursushandleiding WB1BD3027: Filosofie van de Geest , periode 2 Docent Joel Anderson Cursushandleiding WB1BD3027: Filosofie van de Geest 2006-2007, periode 2 Docent: Joel Anderson Bestuursgebouw, kamer 172; Tel. 253-2874 (of de Onderwijs administratie: 253-1831). E-mail Joel.Anderson@phil.uu.nl

Nadere informatie

Oorspronkelijk bewustzijn

Oorspronkelijk bewustzijn Arnold Ziegelaar Oorspronkelijk bewustzijn Een kritiek van de neuromane rede ISVW UITGEVERS Voor mijn vader Cornelis Ziegelaar (1916-1983) hier: in het aardse en ruimtelijk vuur, - hier: in het vogelvrij

Nadere informatie

Het lichaam-geest probleem

Het lichaam-geest probleem Het lichaam-geest probleem Wouter Bouvy 3079171 November 5, 2006 Abstract Dit artikel behandelt het lichaam-geest probleem. Het bestaat uit een uitleg over het lichaam-geest probleem, en schrijft deze

Nadere informatie

DUALISME. René Descartes ( )

DUALISME. René Descartes ( ) DUALISME René Descartes (1596-1650) HET CORPUSCULAIRE WERELDBEELD Galileo Galilei (veroordeling 1633 vanwege Dialogen) Descartes - Le Monde (voltooid in 1633) HET CORPUSCULAIRE WERELDBEELD PRIMAIRE QUALITEITEN

Nadere informatie

Inhoud. Voorwoord 11 DE EVOLUTIETHEORIE ALS RADICALE HERORIËNTATIE 15 HET MECHANISME VAN DE BIOLOGISCHE EVOLUTIE 29 HOOFDSTUK 1 HOOFDSTUK 2

Inhoud. Voorwoord 11 DE EVOLUTIETHEORIE ALS RADICALE HERORIËNTATIE 15 HET MECHANISME VAN DE BIOLOGISCHE EVOLUTIE 29 HOOFDSTUK 1 HOOFDSTUK 2 Inhoud Voorwoord 11 HOOFDSTUK 1 DE EVOLUTIETHEORIE ALS RADICALE HERORIËNTATIE 15 Darwins sublieme denkbeeld 15 De filosofische betekenis van de evolutietheorie 17 Toelichting bij het schema 19 De sowhatters

Nadere informatie

Eliminative Materialism and the Propositional Attitudes

Eliminative Materialism and the Propositional Attitudes Eliminative Materialism and the Propositional Attitudes Paul Churchland Roderik Emmerink Rijksuniversiteit Groningen 21 december 2005 Inhoud 1 Introductie 2 Waarom FP een theorie is 3 Waarom FP wel eens

Nadere informatie

Leren Filosoferen. Zevende avond

Leren Filosoferen. Zevende avond Leren Filosoferen Zevende avond Vrije wil? Swaab, Lamme, Dijksterhuis: Wij zijn ons brein Verhalen over bewustzijn en vrije wil onwetenschappelijk Convergentie: gedragsstudies en neurowetenschappen Gedrag

Nadere informatie

Hoorcolleges: dinsdag & donderdag in van Unnikgebouw Groen

Hoorcolleges: dinsdag & donderdag in van Unnikgebouw Groen Cursushandleiding WB1BD3027: Filosofie van de Geest 2008-2009, periode 2 Docent: Joel Anderson Bestuursgebouw, kamer 263; Tel. 253-2874 (of de Onderwijs administratie: 253-1831). E-mail Joel.Anderson@phil.uu.nl

Nadere informatie

Essay: Filosofie van de Geest. Auteur: Norbert van Ettinger Studentnummer:

Essay: Filosofie van de Geest. Auteur: Norbert van Ettinger Studentnummer: Essay: Filosofie van de Geest. Auteur: Norbert van Ettinger Studentnummer: 0244236 ELIMINATIVISME, EPIFENOMENALISME OF FUNCTIONALISME? 0 Inleiding 1. Het is een misconceptie om te denken dat het mijn wil

Nadere informatie

Harmen Ghijsen

Harmen Ghijsen Cursushandleiding WB1BD3027: Filosofie van de Geest 2009-2010, periode 2 Docent: Joel Anderson Bestuursgebouw, kamer 263; Tel. 253-2874 (of de Onderwijs administratie: 253-1831). E-mail Joel.Anderson@phil.uu.nl

Nadere informatie

What do you see, when you turn on the light? I can t tell you but I know it is mine. Vrij naar Lennon and McCartney

What do you see, when you turn on the light? I can t tell you but I know it is mine. Vrij naar Lennon and McCartney What do you see, when you turn on the light? I can t tell you but I know it is mine. Vrij naar Lennon and McCartney 2 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 3 Inleiding... 5 Churchland... 6 Centrale vraag... 6

Nadere informatie

Overzicht van vandaag. Filosofie van de geest: WB3027 Joel Anderson ( ) Teksten: Smart & Putnam. Tekst van Lewis. Wat is "subjectief"?

Overzicht van vandaag. Filosofie van de geest: WB3027 Joel Anderson ( ) Teksten: Smart & Putnam. Tekst van Lewis. Wat is subjectief? Filosofie van de geest: WB3027 Joel Anderson (2008-09) Bijeenkomst #3 (18 nov 2008) Qualia, subjectieve ervaring, het "Knowledge Argument -- Nagel, Jackson, Lewis Overzicht van vandaag Aankondigingen:

Nadere informatie

Eindexamen Filosofie havo I

Eindexamen Filosofie havo I 4 Beoordelingsmodel Opgave 1 Gevoel en machine 1 Een goed antwoord bevat: Twee aan het ontologisch dualisme ontleende argumenten als ondersteuning van de visie dat een dier volgens Descartes geen pijn

Nadere informatie

Tot dusverre hebben we telkens een bepaalde opvatting over de geest besproken en ons

Tot dusverre hebben we telkens een bepaalde opvatting over de geest besproken en ons V FUNCTIONALISME 1 De Turing test Tot dusverre hebben we telkens een bepaalde opvatting over de geest besproken en ons onder ander afgevraagd wat voor consequenties die opvatting heeft voor de suggestie

Nadere informatie

Korte bijdrage Dient de psychiatrie te wachten tot het lichaamgeestprobleem

Korte bijdrage Dient de psychiatrie te wachten tot het lichaamgeestprobleem Korte bijdrage Dient de psychiatrie te wachten tot het lichaamgeestprobleem opgelost is? door H. Koers Samenvatting Het artikel behandelt filosofische opvattingen over het lichaam-geestprobleem, met accent

Nadere informatie

1. Meervoudige realisatie als argument tegen MBIT

1. Meervoudige realisatie als argument tegen MBIT Grondslagen van de Psychologie college 12 philosophy of mind & cognition 13-03-2009 Functionalisme Deel I recapitulatie Blok II: Philosophy of Mind; We hebben drie typen mentale toestanden; We willen weten

Nadere informatie

filosofie vwo 2015-II

filosofie vwo 2015-II Opgave 2 Onbewuste discriminatie 6 maximumscore 4 Een beschrijving van de twee groepen waarin bij Descartes de gedachten van de ziel uiteenvallen: acties en passies van de ziel 1 een antwoord op de vraag

Nadere informatie

Eindtermen centraal examen filosofie havo en vwo 2004 en 2005

Eindtermen centraal examen filosofie havo en vwo 2004 en 2005 OCenW-Regelingen Eindtermen centraal examen Bestemd voor: hoger algemeen voortgezet onderwijs (havo); voortgezet wetenschappelijk onderwijs (vwo); voortgezet algemeen volwassenenonderwijs (vavo). Algemeen

Nadere informatie

[met eindtermen onderwerp Vrije Wil] FILOSOFIE VWO. Syllabus centraal examen 2015

[met eindtermen onderwerp Vrije Wil] FILOSOFIE VWO. Syllabus centraal examen 2015 [met eindtermen onderwerp Vrije Wil] FILOSOFIE VWO Syllabus centraal examen 2015 April 2013 Toelichting bij de titel van deze syllabus: Deze syllabus geldt voor het CE van het jaar 2015. Syllabi van de

Nadere informatie

Overzicht van vandaag. Filosofie van de geest: WB3027 Joel Anderson ( , blok 2) Het other minds probleem. Het argument from analogy

Overzicht van vandaag. Filosofie van de geest: WB3027 Joel Anderson ( , blok 2) Het other minds probleem. Het argument from analogy Filosofie van de geest: WB3027 Joel Anderson (2006-07, blok 2) Bijeenkomst #4 (23 nov 2006) I feel your pain : Wittgenstein en Malcolm over de identificatie van pijn Overzicht van vandaag Logistiek: BSCW

Nadere informatie

Opgave 2 Doen wat je denkt

Opgave 2 Doen wat je denkt Opgave 2 Doen wat je denkt 7 maximumscore 2 een argumentatie waarom Swaab het bestaan van vrije wil verwerpt op grond van de experimenten van Libet: bewustzijn komt pas na de beslissingen van de hersenen

Nadere informatie

Filosofie van de geest: WB3027. Bijeenkomst #4 (19 nov 2009) I feel your pain : Wittgenstein en Malcolm over de identificatie van pijn

Filosofie van de geest: WB3027. Bijeenkomst #4 (19 nov 2009) I feel your pain : Wittgenstein en Malcolm over de identificatie van pijn Filosofie van de geest: WB3027 Bijeenkomst #4 (19 nov 2009) I feel your pain : Wittgenstein en Malcolm over de identificatie van pijn Overzicht van vandaag Citaten van Jackson & Nagel Het other minds probleem

Nadere informatie

Anomaal Monisme vergeleken met behaviorisme en functionalisme

Anomaal Monisme vergeleken met behaviorisme en functionalisme Anomaal Monisme vergeleken met behaviorisme en functionalisme Wouter Bouvy 3079171 October 15, 2006 Abstract Dit artikel behandelt Mental Events van Donald Davidson. In Mental Events beschrijft Davidson

Nadere informatie

Eindexamen Filosofie havo I

Eindexamen Filosofie havo I Opgave 2 Denken en bewustzijn 8 Een goed antwoord bevat de volgende elementen: een omschrijving van het begrip bewustzijn 2 argumentatie aan de hand van deze omschrijving of aan Genghis bewustzijn kan

Nadere informatie

Opgave 1: Vrije wil als zelfverwerkelijking

Opgave 1: Vrije wil als zelfverwerkelijking * PTA code: ED/st/05 * Docent: MLR * Toetsduur: 100 minuten. * Deze toets bestaat uit 11 vragen. Het totaal aantal punten dat je kunt behalen is: 32. * Kijk voor je begint telkens eerst de vraag kort door,

Nadere informatie

Overzicht van vandaag. Filosofie van de geest: ( ) Consciousness: The Hard Problem. Materialisme & fysicalisme

Overzicht van vandaag. Filosofie van de geest: ( ) Consciousness: The Hard Problem. Materialisme & fysicalisme Filosofie van de geest: (2009-10) Bijeenkomst #3 (17 nov 2009) Qualia, subjectieve beleving en het "Knowledge Argument Frank Jackson, Epiphenomenal Qualia David Lewis, Know What It s Like (heel kort!)

Nadere informatie

Oriëntatie Kunstmatige Intelligentie. Filosofie en Architecturen voor Cognitie Niels Taatgen

Oriëntatie Kunstmatige Intelligentie. Filosofie en Architecturen voor Cognitie Niels Taatgen Oriëntatie Kunstmatige Intelligentie Filosofie en Architecturen voor Cognitie Niels Taatgen Inhoud Intelligentie Bewustzijn Gedrag Ziel Geest Mind Beliefs! Dualisme Monisme! Holisme Reductionisme Verklaring

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is an author's version which may differ from the publisher's version. For additional information about this

Nadere informatie

Eindexamen vwo filosofie 2013-I

Eindexamen vwo filosofie 2013-I Opgave 1 Het tastende brein 1 maximumscore 3 Een goed antwoord bevat een uitleg van de drie definities van vrije wil aan de hand van tekst 1: een uitleg van vrije wil als voorwaarde voor verantwoordelijkheid

Nadere informatie

Geluk & wijsheid. Zevende avond

Geluk & wijsheid. Zevende avond Geluk & wijsheid Zevende avond Schoonheid Wat heet mooi? Het belang van het overbodige De postmoderne waarheid De filosoof en de waarheid Goochelen Wat heet mooi? Kun je precies beschrijven wat je raakt?

Nadere informatie

Opgave 2 Neuroplasticiteit en wilsbekwaamheid

Opgave 2 Neuroplasticiteit en wilsbekwaamheid Opgave 2 Neuroplasticiteit en wilsbekwaamheid 6 maximumscore 3 een argumentatie dat de opvatting van Kahn niet tot het dualistisch epifenomenalisme kan behoren, omdat daarin bewuste gedachten geen invloed

Nadere informatie

27-2-2009. 1. Substantiedualisme

27-2-2009. 1. Substantiedualisme Grondslagen van de Psychologie college 10 philosophy of mind & cognition 06-03-2009 Substantie-dualisme, idealisme en behaviorisme recapitulatie Er is een lichaam-geestprobleem; We hebben drie typen mentale

Nadere informatie

Mens en machine. Gert-Jan Lokhorst

Mens en machine. Gert-Jan Lokhorst 1 Mens en machine Gert-Jan Lokhorst Centrum voor de Filosofie van de Informatie- en Communicatie Technologie, Faculteit der Wijsbegeerte, Erasmus Universiteit Rotterdam. 25 sept. 2002 2 Vraagstelling Is

Nadere informatie

College 1 Identiteit I

College 1 Identiteit I Philosophy of Mind = (analytische) wijsgerige antropologie; betreft de natuur van personen en onze essentiële kenmerken: de geest en de wil. De persoon is in de huidige opvatting een zelf (ook al is dit

Nadere informatie

Overzicht vandaag. Filosofie van de geest ( ) Daniel C. Dennett. Citataten van Churchland & Ryle

Overzicht vandaag. Filosofie van de geest ( ) Daniel C. Dennett. Citataten van Churchland & Ryle Filosofie van de geest (2009-10) Bijeenkomst #6 (26 nov 2009) Dennett's "True Believers: The Intentional Stance and Why It Works" Overzicht vandaag Citaten van Churchland & Ryle (ch 10) Hoe de "intentional

Nadere informatie

Oefen-CAT 1.2.4. 4 Opdrachten met open vragen. Gesloten boek. Naam.Studentnummer.

Oefen-CAT 1.2.4. 4 Opdrachten met open vragen. Gesloten boek. Naam.Studentnummer. Oefen-CAT 1.2.4 4 Opdrachten met open vragen Gesloten boek Elke van de vier opdrachten wordt met maximaal tien punten gehonoreerd; samen 40 punten voor de hele toets. De vragen per opdracht (2-4) krijgen

Nadere informatie

CAT B / Cursusafhankelijke toets

CAT B / Cursusafhankelijke toets Oefentoets CAT B1.2.4 0809 / Cursusafhankelijke toets Cursus B1.2 4 0708 het verhaal van de patiënt Cursuscoördinator dr. A.K. Oderwald 4 Opdrachten, gesloten boek, open vragen, MET antwoord aanwijzingen

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/113607

Nadere informatie

Samenvatting Filosofie Mens - Machine

Samenvatting Filosofie Mens - Machine Samenvatting Filosofie Mens - Machine Samenvatting door een scholier 6798 woorden 15 jaar geleden 7,4 61 keer beoordeeld Vak Filosofie Eindtermen bij het HAVO-examenonderwerp 'Mens-Machine' 2004-2005 0.

Nadere informatie

Vraag Antwoord Scores. Opgave 1 Intussen in de wereld van de robots

Vraag Antwoord Scores. Opgave 1 Intussen in de wereld van de robots Opgave 1 Intussen in de wereld van de robots 1 maximumscore 3 een uitleg van de identiteitstheorie: gedachten en ervaringen zijn identiek aan hersentoestanden 1 twee andere redenen waarom de identiteitstheorie

Nadere informatie

Examen HAVO. filosofie

Examen HAVO. filosofie filosofie Examen HAVO Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs Tijdvak 1 Vrijdag 2 juni 9.00 12.00 uur 20 06 Voor dit examen zijn maximaal 31 punten te behalen; het examen bestaat uit 14 vragen. Voor elk vraagnummer

Nadere informatie

Vraag Antwoord Scores. Opgave 1 Intussen in de wereld van de robots

Vraag Antwoord Scores. Opgave 1 Intussen in de wereld van de robots Opgave 1 Intussen in de wereld van de robots 1 maximumscore 3 een uitleg van de identiteitstheorie: gedachten en ervaringen zijn identiek aan hersentoestanden 1 twee andere redenen waarom de identiteitstheorie

Nadere informatie

Antwoorden Filosofie Eindtermen Antropologie

Antwoorden Filosofie Eindtermen Antropologie Antwoorden Filosofie Eindtermen Antropologie Antwoorden door Dagmar 2848 woorden 1 jaar geleden 6,9 2 keer beoordeeld Vak Methode Filosofie Durf te denken 1.1 Wat is wijsgerige antropologie? Eindtermen

Nadere informatie

Overzicht vandaag. Objecties op Davidson en tegenvoorstellen. Davidson & toeschrijvingen van begrippen

Overzicht vandaag. Objecties op Davidson en tegenvoorstellen. Davidson & toeschrijvingen van begrippen Filosofie van de geest: WB3027 Joel Anderson (2009-10, blok 2) Hoorcollege #8 (3 dec 2009) Norman Malcolm, "Thoughtless Brutes John Searle, Animal Minds Overzicht vandaag Vragen over Davidson Searleʼs

Nadere informatie

Opgave 3 Roken en vrije wil

Opgave 3 Roken en vrije wil Opgave 3 Roken en vrije wil 13 maximumscore 4 een uitleg dat het substantiedualisme van Descartes in tekst 7 is te herkennen: denkende substantie versus uitgebreidheid Er zijn twee soorten verslavingen:

Nadere informatie

Inhoud. Deel 1: Enkele filosofische kaders m.b.t. handicaps en rechtvaardigheid 15

Inhoud. Deel 1: Enkele filosofische kaders m.b.t. handicaps en rechtvaardigheid 15 5 Inhoud Woord vooraf 11 Deel 1: Enkele filosofische kaders m.b.t. handicaps en rechtvaardigheid 15 Hoofdstuk 1: John Rawls en personen met een handicap: een moeizame relatie 19 Rechtvaardigheid als billijkheid

Nadere informatie

Woord vooraf Opbouw van deze studie

Woord vooraf Opbouw van deze studie Woord vooraf Opbouw van deze studie XIII XVI DEEL I: PROBLEEMSTELLING 1 HOOFDSTUK I ONTWIKKELING EN STAGNATIE IN DE PSYCHIATRIE 2 Inleiding 2 1. 1 Psychiatrie en geestelijke gezondheidszorg - stand van

Nadere informatie

filosofie vwo 2016-II

filosofie vwo 2016-II Opgave 2 Theoriegeladenheid van de waarneming 5 maximumscore 3 Een goed antwoord bevat een uitleg met de afbeelding van het eend-konijn van: Kuhns Aristoteles-ervaring: plotselinge perspectiefverandering

Nadere informatie

Vraag Antwoord Scores

Vraag Antwoord Scores Opgave 2 Spiritueel scepticisme 6 maximumscore 4 een uitleg dat McKenna in tekst 6 vanuit epistemologisch perspectief over solipsisme spreekt: hij stelt dat de kennisclaim over het bestaan van andere mensen

Nadere informatie

Kleuren in een zwart-witte wereld

Kleuren in een zwart-witte wereld Kleuren in een zwart-witte wereld Is reductionisme van de psychologie onvermijdelijk door de ontwikkelingen van de neurowetenschappen? Bachelorscriptie filosofie Universiteit van Tilburg Scriptiebegeleiders:

Nadere informatie

Marleen Schippers - 1071319 Bewustzijn en Handelen Eindopdracht 6 februari 2004

Marleen Schippers - 1071319 Bewustzijn en Handelen Eindopdracht 6 februari 2004 Marleen Schippers - 1071319 Bewustzijn en Handelen Eindopdracht 6 februari 2004 Inleiding In dit betoog beschrijf ik mijn visie op het mind-body probleem 1. Ik richt me in het bijzonder op twee aspecten

Nadere informatie

Examen HAVO. filosofie

Examen HAVO. filosofie filosofie Examen HAVO Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs Tijdvak 1 Dinsdag 1 juni 9.00 12.00 uur 20 04 Voor dit examen zijn maximaal 48 punten te behalen; het examen bestaat uit 16 vragen. Voor elk vraagnummer

Nadere informatie

Voor de beoordeling zijn de volgende passages van de artikelen 41, 41a en 42 van het Eindexamenbesluit van belang:

Voor de beoordeling zijn de volgende passages van de artikelen 41, 41a en 42 van het Eindexamenbesluit van belang: filosofie Correctievoorschrift HAVO Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs 20 06 Tijdvak 1 Het correctievoorschrift bestaat uit: 1 Regels voor de beoordeling 2 Algemene regels 3 Vakspecifieke regels 4 Beoordelingsmodel

Nadere informatie

Correctievoorschrift HAVO. filosofie

Correctievoorschrift HAVO. filosofie filosofie Correctievoorschrift HAVO Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs 20 04 Tijdvak 1 inzenden scores Verwerk de scores van de alfabetisch eerste tien kandidaten per school in het programma Wolf of vul

Nadere informatie

Eindexamen filosofie vwo 2009 - I

Eindexamen filosofie vwo 2009 - I Beoordelingsmodel Opgave 1 Religieuze ervaring 1 maximumscore 5 een bruikbare definitie van religie 1 drie problemen die zich kunnen voordoen bij het definiëren van religie 3 meerdere religieuze tradities;

Nadere informatie

Vraag Antwoord Scores. geesten op metafysisch niveau, omdat er geen andere bewustzijnsvormen bestaan 1

Vraag Antwoord Scores. geesten op metafysisch niveau, omdat er geen andere bewustzijnsvormen bestaan 1 Opgave 1 Scepticisme en film 1 maximumscore 4 geesten op metafysisch niveau, omdat er geen andere bewustzijnsvormen bestaan 1 geesten op epistemologisch niveau, omdat er geen andere bewustzijnsinhouden

Nadere informatie

Dualisme, reductionisme en the hard problem of consciousness

Dualisme, reductionisme en the hard problem of consciousness Dualisme, reductionisme en the hard problem of consciousness Bart Klink Augustus 2019 De dieprode kleur van een roos, de bittere smaak van een glas bier, het prachtige kleurenspel van een zonsondergang

Nadere informatie

filosofie Het IK en de vrije wil zin en onzin

filosofie Het IK en de vrije wil zin en onzin filosofie Het IK en de vrije wil zin en onzin Het bewustzijn Fasen van het bewustzijn Fysieke sector Mentale sector Verbeeldingen sector Zintuiglijke waarnemingen en impulsen. De ervaren werkelijkheid

Nadere informatie

Vraag Antwoord Scores. Opgave 3 Hoe is het om een vleermuis te zijn?

Vraag Antwoord Scores. Opgave 3 Hoe is het om een vleermuis te zijn? Opgave 3 Hoe is het om een vleermuis te zijn? 11 maximumscore 2 een uitleg met een citaat uit tekst 7 dat Nagels probleem van de vleermuizen een epistemologisch probleem van andere geesten is: we weten

Nadere informatie

Inleiding Cognitiefilosofie. 18 april 2018 Elsbeth Brouwer

Inleiding Cognitiefilosofie. 18 april 2018 Elsbeth Brouwer Inleiding Cognitiefilosofie 18 april 2018 Elsbeth Brouwer Wat is (onderdeel van) cognitie? Suggesties in de literatuur: Ziel Geest Kennis Vermogen om kennis te verkrijgen Processen van verwerking van informatie

Nadere informatie

Faculteit Letteren & Wijsbegeerte. Curro Sebastian Goetz ( ) Mentale Causaliteit

Faculteit Letteren & Wijsbegeerte. Curro Sebastian Goetz ( ) Mentale Causaliteit Faculteit Letteren & Wijsbegeerte Curro Sebastian Goetz (00804112) Mentale Causaliteit Masterproef voorgelegd tot het behalen van de graad van Master in de wijsbegeerte 2015 Promotor: Raoul Gervais Commissarissen:

Nadere informatie

FILOSOFIE HAVO. CONCEPTSYLLABUS CENTRAAL EXAMEN 2018 met specificatie van het nieuwe onderwerp persoonlijke identiteit

FILOSOFIE HAVO. CONCEPTSYLLABUS CENTRAAL EXAMEN 2018 met specificatie van het nieuwe onderwerp persoonlijke identiteit FILOSOFIE HAVO CONCEPTSYLLABUS CENTRAAL EXAMEN 2018 met specificatie van het nieuwe onderwerp persoonlijke identiteit filosofie havo CONCEPTsyllabus centraal examen 2018 met specificatie van het nieuwe

Nadere informatie

De Syntax-Semantiekredenering van Searle

De Syntax-Semantiekredenering van Searle De Syntax-Semantiekredenering van Searle Seminar AI Eline Spauwen 22 mei 2007 Searles kritiek op Harde KI Inleiding Ik Mijn afstudeeronderzoek: Student-assistentschappen Searles kritiek op KI Filosofie

Nadere informatie

A. De wetenschap van psychologie

A. De wetenschap van psychologie A. De wetenschap van psychologie Psychologische wetenschap Psychologie is de studie naar mentale activiteiten en gedrag. Psychologen proberen het mentale leven te begrijpen en gedrag te voorspellen. Alle

Nadere informatie

Als je alleen een hamer hebt, zie je overal spijkers w w w. b u r e a u p e e r s. n l

Als je alleen een hamer hebt, zie je overal spijkers w w w. b u r e a u p e e r s. n l Kannerlezing 12 maart 2018 Als je alleen een hamer hebt, zie je overal spijkers w w w. b u r e a u p e e r s. n l Even voorstellen 35 jaar roots in de kinder- en jeugdpsychiatrie 20 jaar als professional

Nadere informatie

SOCIALE PSYCHOLOGIE VANUIT HET ONBEWUSTE? INLEIDING

SOCIALE PSYCHOLOGIE VANUIT HET ONBEWUSTE? INLEIDING SOCIALE PSYCHOLOGIE VANUIT HET ONBEWUSTE? INLEIDING Lieven Jonckheere HET VERLANGEN VAN FREUD IN VERBAND MET ORGANISATIES 1. waarom Freud zich lang beperkte tot het individu 'politieke remming' Freud om

Nadere informatie

Opgave 2 Neuroplasticiteit en wilsbekwaamheid

Opgave 2 Neuroplasticiteit en wilsbekwaamheid Opgave 2 Neuroplasticiteit en wilsbekwaamheid tekst 4 Studeer, slaap, maak muziek, stress niet, maak vrienden, geniet aanzien, drink niet, zweet, speel en kies je ouders met zorg. Dit zijn volgens de Nederlandse

Nadere informatie

Taal en Cognitie: Een Black Box Revelation. Esli Struys WOT/WOLEC, 10 mei 2011

Taal en Cognitie: Een Black Box Revelation. Esli Struys WOT/WOLEC, 10 mei 2011 Taal en Cognitie: Een Black Box Revelation Esli Struys WOT/WOLEC, 10 mei 2011 Overzicht Historisch overzicht Chomsky vs Skinner Cognitieve linguïstiek Psycho/neurolinguïstiek Casus Syntaxis en het brein

Nadere informatie

Neurowetenschap en de wil

Neurowetenschap en de wil Neurowetenschap en de wil [verschenen in C. Dekker, R. van Woudenberg en G. van den Brink (red.). Omhoog kijken in platland. Kampen. Ten Have (2007), pp. 221-242.] Gerrit Glas Introductie en samenvatting

Nadere informatie

Overzicht van vandaag. Citaten Wittgenstein & Malcolm. Gewaarwording Overtuigingen. Filosofie van de geest: WB3027 Joel Anderson ( , blok 2)

Overzicht van vandaag. Citaten Wittgenstein & Malcolm. Gewaarwording Overtuigingen. Filosofie van de geest: WB3027 Joel Anderson ( , blok 2) Filosofie van de geest: WB3027 Joel Anderson (2009-10, blok 2)!""#$"%%&'&()*(+,-(."/(,00123(( 4&(/&#5"678.'(96::&.(".;&('&

Nadere informatie

Correctievoorschrift. Voorbeeld van een goed antwoord: Nagel volgt Kant door op te merken dat het vreemd en onwenselijk is

Correctievoorschrift. Voorbeeld van een goed antwoord: Nagel volgt Kant door op te merken dat het vreemd en onwenselijk is Toets Vrije Wil en 2 Correctievoorschrift Correctievoorschrift Maximumscore 3 Een correcte uitleg van Kants analyse van morele verantwoordelijkheid Een correcte uitleg van waarom we het bestaan van de

Nadere informatie

Correctievoorschrift VWO 2015

Correctievoorschrift VWO 2015 Correctievoorschrift VWO 2015 tijdvak 1 filosofie Het correctievoorschrift bestaat uit: 1 Regels voor de beoordeling 2 Algemene regels 3 Vakspecifieke regels 4 Beoordelingsmodel 5 Inzenden scores 6 Bronvermeldingen

Nadere informatie

Opgave 1 Hebben kinderen een vrije wil?

Opgave 1 Hebben kinderen een vrije wil? Opgave 1 Hebben kinderen een vrije wil? 1 maximumscore 2 een uitleg waarom Augustinus onder andere naar aanleiding van deze gebeurtenis het begrip wil kan introduceren: inzicht in het goede is niet genoeg

Nadere informatie

Hoofdstuk 12: Psychopathologie 1. Inleiding

Hoofdstuk 12: Psychopathologie 1. Inleiding Hoofdstuk 12: Psychopathologie 1. Inleiding In Hoofdstuk 3 bespraken we het probleem van lichaam en geest, met name hoe beide zich tot elkaar verhouden. De achterliggende vraag was hoe de harde wetenschappen,

Nadere informatie

FILOSOFIE VWO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2018 V

FILOSOFIE VWO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2018 V FILOSOFIE VWO VAKINFORMATIE STAATSEAMEN 2018 V17.03.3 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van de

Nadere informatie

Filosofie van de wiskundige praktijk (naturalisme) Bart Van Kerkhove

Filosofie van de wiskundige praktijk (naturalisme) Bart Van Kerkhove Filosofie van de wiskundige praktijk (naturalisme) Bart Van Kerkhove Agenda Wat na de grondslagencrisis? Aandacht voor praktijk Epistemologisch naturalisme (2e h 20e eeuw) - W.V.O. Quine - Thomas Kuhn

Nadere informatie

FYSICALISME EN HET PROBLEEM VAN MENTALE CAUSALITEIT

FYSICALISME EN HET PROBLEEM VAN MENTALE CAUSALITEIT GELOOF&WETENSCHAP FYSICALISME EN HET PROBLEEM VAN MENTALE CAUSALITEIT Leon de Bruin In dit artikel wil ik een algemene schets geven van het fysicalisme, een sterk aan invloed winnende stroming in de filosofie

Nadere informatie

Waarom ik blij ben dat ik niet denk dat ik mijn brein ben. Menno de Bree

Waarom ik blij ben dat ik niet denk dat ik mijn brein ben. Menno de Bree Waarom ik blij ben dat ik niet denk dat ik mijn brein ben Menno de Bree Agenda Inleidende beschietingen Drie posities: Substantie-dualisme Materialisme Niet-reductief monisme Taalprobleem 1. Inleidende

Nadere informatie

Kunnen machines denken?

Kunnen machines denken? Rebecca Hendriks 3029700 Leon de Bruin 12.562 woorden 21 augustus 2017 Kunnen machines denken? Intentionaliteit, kunstmatige intelligentie en de Chinese kamer Scriptie ter verkrijging van de graad Master

Nadere informatie

GELOOF&WETENSCHAP NEUROWETENSCHAP EN DE VRIJE WIL. Gerrit Glas

GELOOF&WETENSCHAP NEUROWETENSCHAP EN DE VRIJE WIL. Gerrit Glas GELOOF&WETENSCHAP NEUROWETENSCHAP EN DE VRIJE WIL Gerrit Glas In dit artikel worden twee spraakmakende neurowetenschappelijke onderzoeken betreffende de vrije wil op kritische wijze besproken. Ten eerste

Nadere informatie

Ingenieurswetenschappen - 1e Fase. Wijsbegeerte. examenvragen

Ingenieurswetenschappen - 1e Fase. Wijsbegeerte. examenvragen Ingenieurswetenschappen - 1e Fase Wijsbegeerte examenvragen 28 januari 2011 Vraag 1 De Verlichting is het resultaat van verschillende invloeden. Een ervan is een modern opvatting over redelijkheid: voor

Nadere informatie

Methoden van het Wetenschappelijk Onderzoek: Deel II Vertaling pagina 13 25

Methoden van het Wetenschappelijk Onderzoek: Deel II Vertaling pagina 13 25 De beginselen van de moderne psychologie: de introspectiepsychologie 2 verschillende beginjaren van de psychologie Wundt (1876) Eerste psychologische laboratorium voor onderzoek William James (1879) Eerste

Nadere informatie

Eindexamen filosofie havo I

Eindexamen filosofie havo I 4 Beoordelingsmodel Opgave 1 The Matrix 1 Een goed antwoord bevat de volgende elementen: een uitleg waarom Morpheus opvatting tot het materialisme gerekend kan worden 1 het verband tussen materialisme

Nadere informatie

Filosofie van de geest: WB3027 Joel Anderson ( , blok 2) Overzicht van de hoorcollege

Filosofie van de geest: WB3027 Joel Anderson ( , blok 2) Overzicht van de hoorcollege Filosofie van de geest: WB3027 Joel Anderson (2006-07, blok 2) Hoorcollege #2: Functionalisme Mad pain, Martian Pain, Fish Pain (Fodor & Lewis) (Ethiek eindcijfers pas eind volgende week) Overzicht van

Nadere informatie

16-3-2009. college 14 philosophy of mind & cognition. Mentale veroorzaking

16-3-2009. college 14 philosophy of mind & cognition. Mentale veroorzaking Grondslagen van de Psychologie college 14 philosophy of mind & cognition 20-03-2009 Mentale veroorzaking Recapitulatie [1] Drie mentale typen, twee problemen; Van alle posities nemen alleen de identiteitstheorie

Nadere informatie

Deze vraag is aporetisch: kan niet op duidelijke manier beantwoord worden. Filosofie: etymologie van het woord is liefde voor de wijsheid.

Deze vraag is aporetisch: kan niet op duidelijke manier beantwoord worden. Filosofie: etymologie van het woord is liefde voor de wijsheid. 1. Wat is filosofie? Inleiding Deze vraag is aporetisch: kan niet op duidelijke manier beantwoord worden. Filosofie: etymologie van het woord is liefde voor de wijsheid. Verschillen Levenswijsheid Academische

Nadere informatie

Samenvatting Filosofie Vrije wil hoofdstuk 1, 2 en 4

Samenvatting Filosofie Vrije wil hoofdstuk 1, 2 en 4 Samenvatting Filosofie Vrije wil hoofdstuk 1, 2 en 4 Samenvatting door een scholier 6430 woorden 7 jaar geleden 7,7 56 keer beoordeeld Vak Filosofie Hoofdstuk 1 Wat is vrije wil? 1.2 Wanneer handelt iemand

Nadere informatie

n filosofie n wetenschapsfilosofie n soorten wetenschap n filosofie van de informatica n inhoud college n werkwijze college

n filosofie n wetenschapsfilosofie n soorten wetenschap n filosofie van de informatica n inhoud college n werkwijze college Filosofie van de Informatica FILOSOFIE VAN DE INFORMATICA Prof. Dr. John-Jules Meyer Dr. R. Starmans Dr. J. Broersen n n wetenschaps n soorten wetenschap n van de informatica n inhoud college n werkwijze

Nadere informatie

EEN SCOTISTISCH ARGUMENT VOOR DUALISME

EEN SCOTISTISCH ARGUMENT VOOR DUALISME Tijdschrift voor Filosofie, 72/2010, p. 529-555 EEN SCOTISTISCH ARGUMENT VOOR DUALISME door Jeroen de Ridder (Amsterdam) en René van Woudenberg (Amsterdam) 1. Inleiding In zijn boek Waar geest is, is vrijheid,

Nadere informatie

Minor Filosofie en Wetenschap Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2013-2014

Minor Filosofie en Wetenschap Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2013-2014 Minor Filosofie en Wetenschap Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2013-2014 Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2013-2014 I Inhoudsopgave Vak: Filosofische

Nadere informatie

Samenvatting Filosofie Mens en Machine

Samenvatting Filosofie Mens en Machine Samenvatting Filosofie Mens en Machine Samenvatting door een scholier 4652 woorden 24 mei 2005 5,1 43 keer beoordeeld Vak Filosofie Filosofie Examenstof, aantekeningen,opdrachten + eindtermen Mens Machine

Nadere informatie

Kwetsbare zielen: over menselijke waardigheid en geestelijke gezondheidszorg

Kwetsbare zielen: over menselijke waardigheid en geestelijke gezondheidszorg Kwetsbare zielen: over menselijke waardigheid en geestelijke gezondheidszorg Willem Lemmens (Universiteit Antwerpen) Open Minds, 27 mei 2016 Congres Zorgnet / ICURO (i) Geestelijke gezondheid & zorg: in

Nadere informatie

6] het zelf als illusie: het brein als machine

6] het zelf als illusie: het brein als machine 6] het zelf als illusie: het brein als machine ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ in 16 e / 17 e eeuw vindt er een wetenschappelijke revolutie plaats, die vooral

Nadere informatie

Stof tot denken. Rutger Kopland, Enkele andere overwegingen, 1997 2

Stof tot denken. Rutger Kopland, Enkele andere overwegingen, 1997 2 h o o f d s t u k 1 Stof tot denken Er is niets wat zich geheel in onze macht bevindt, behalve onze gedachten. René Descartes, Discourse de la Méthode, 1637 1 Hoe zal ik dit uitleggen, dit waarom wat wij

Nadere informatie

Eliminatief materialisme; een laatste. naturalistische verdediging tegen Taylors. Sources of the self

Eliminatief materialisme; een laatste. naturalistische verdediging tegen Taylors. Sources of the self Eliminatief materialisme; een laatste naturalistische verdediging tegen Taylors Sources of the self Leon Geerdink 1 Inleiding Charles Taylor verdedigt in zijn boek Sources of the self 1 een sterke anti-naturalistische

Nadere informatie