Enterale voeding bij prematuren in de kliniek

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Enterale voeding bij prematuren in de kliniek"

Transcriptie

1 Enterale voeding bij prematuren in de kliniek Eerste regionale neonatologie symposium 31 mei 2013 Lyanne Rövekamp-Abels

2 Doel van enterale voeding Groeien? Ontwikkelen? Met ontslag kunnen? Goedkoper (moedermelk )? Minder kans op sepsis, want geen infuus? Voorkomen TPV-gerelateerde cholestase?

3 Richtlijn Enterale Voeding <1800gr Vocht: ml/kg/d Energie intake: kcal/kg/d Eiwit intake: g/kg/d Vet intake: g/kg/d Koolhydraat intake: g/kg/d (~8-11mg/kg/min) ESPGHAN 2009

4 American Academy of Pediatrics Postnatal nutrient intake in preterm infant should provide nutrients to approximate rate of growth and composition of weight gain for a normal fetus of the same post-menstrual age, and to maintain normal concentrations of blood and tissue components

5 Wat is groei? Neonatoloog: = gewichtstoename = intra-uteriene groei + inhalen achterstand Endocrinoloog: = lengtegroei Neuroloog: =schedelgroei

6 Groei: groeisnelheid Reference fetus Intra-uteriene groei laatste trimester ca 15.4 gr/kg/d Goede groei= Gewichtstoename = intra-uteriene groei + inhalen achterstand Streven groeisnelheid pre-terme: ~18-20gr/kg/d¹ Lengtetoename = circa 1 cm/wk² Schedelgroei = circa 1 cm/wk² ¹Ehrenkranz et al Pediatrics 2006 ²Ehrenkranz et al Pediatrics 1999

7 Ziegler et al Ann Nutr Metabol 2011

8 Groeisnelheid tijdens opname en psychomotore ontwikkeling Cohort studie, 600 pt met geboortegewicht 501 tot 1000g 40 MDI < 70 (P<0.01) 40 PDI < 70 (P<0.001) % 20 % Weight gain quartiles (g/(kg. d)) Weight gain quartiles (g/(kg. d)) % Cerebral palsy (P<0.01) % Neurodevelopmental impairment (P<0.001) Weight gain quartiles (g/(kg. d)) Weight gain quartiles (g/(kg. d)) Ehrenkranz et al Pediatrics 2006

9 Groei Ehrenkranz et al Pediatrics 1999

10 Catch-Up Growth vs Catch-Down Growth MDI PDI CP Severe AGA/AGA 102 ± ± 16 1 % AGA/SGA 95 ± ± % SGA/AGA 98 ± ± 15 3 % SGA/SGA 95 ± ± 17 4 % Het beloop van postnatale en niet foetale groei bepaalt latere psychomotore ontwikkeling Latal-Hajnal et al J Ped 2003 Ong et al BMJ 2000

11 Lengtegroei en ontwikkeling Latal-Hajnal, J. Ped. 2003

12 Groei: body composition? Nog geen goede bedside maten voor handen Toekomst: Whole-body air displacement plethysmography ( pea pod ) Schatting vetvrije massa en vetmassa Dual emission X-ray absorptiometry ( dexa ) Pseudo-3- compartiment model van lichaamssamenstelling (botmineralen, lichaamsvet, soft tissue)

13 Te veel groei: metabool syndroom? bij snelle gewichtstoename grotere kans hart-vaatziekte (al in eerste 2 weken post partum!) 1 SGA snellere vroege groei hogere bloeddruk later 2 eerste 3 mnd relatief meer gewichtstoename dan lengte, dan 3 Preterme: grotere vetmassa op lft 21 jr A terme: hoger vetpercentage op lft 21 jr lagere insuline gevoeligheid Streef naar normale ratio lengte/gewicht! 1 Singhal et al Lancet Singhal et al Circulation Leunissen et al JAMA 2009

14 Welke groeicurve in het ziekenhuis? Eisen: Betrouwbaar Geeft wenselijke groei weer Vertaling Nederlandse populatie Eenvoudig in te voeren Compatibel met EPD

15 Usher and Mclean curve 1969 Erg oude curve Ook kadavers Geen info gezondheidstoestand moeder

16 Fenton curve 2013 Veel data (4 milj, <30wkn) Geboortegewichten gezonde moeders Meerdere landen Na a terme WHO data Eenvoudig in te vullen Tot 50 weken, en daarna? Fenton et al Pediatrics 2013

17

18 Niklasson curve 2008 Gezonde geboorte and outcome 8000 geboortegewichten 3650 longitudinaal gevolgd Met name borstgevoed Corrigeren nodig na a terme (rekenfouten) Niklasson et al Pediatrics 2008

19 Pinkeltje/TNO 1690 prematuren weken Gezonde prematuur? Optimale voeding? Optimale groei? Eenvoudig in te vullen Veel verschillende curves EPD?

20 Toekomst Van Lingen et al: 1 miljoen geboortegewichten PRN/LNR Nederlandse kinderen gezonde moeders Echter alleen gewichten..

21 Conclusie? Fenton klinisch en WHO poliklinisch tot 2 jr, daarna NL curve? Mogelijk beste weergave gewenste groei populatie 2 curves nodig Na klinische fase corrigeren (rekenfouten) Niklasson klinisch en poliklinisch tot 2 jr, daarna NL curve? Eenvoudig in te vullen Na ontslag corrigeren, wel goed beeld daarna Meer dysmaturiteit Niklasson klinisch en WHO poliklinisch tot 2 jr, daarna NL curve?

22 Voedingskeuze: moedermelk Minder infecties 1 totaal aantal infecties 18% sepsis/meningitis 13% Sneller op volledig enterale voeding 2 Snellere maagontlediging, betere darmmotiliteit 3 Incidentie Necrotiserende Enterocolitis 4 Aantal heropnames na ontslag 5 1 Hylander et al Pediatrics 1998 ²Schanler et al Pediatrics 1999 ³Donovan et al J Ped Lucas et al Lancet Vohr et al Pediatrics 2006

23 Effecten van moedermelk en kunstvoeding op de leeftijd van 8 jaar Formula Feeding Breast milk Feeding Advantage of Breast Milk Verbal Scale Performance scale Overall IQ Lucas et al.bmj 1998

24 Moedermelk gevoede kinderen hebben op jarige leeftijd: een beter cholesterol 1 een lagere bloeddruk 2 diastole 3.2 mean Singhal et al. Lancet Singhal et al. Lancet 2001

25 Moedermelk verandert van samenstelling

26 Moedermelk versus kunstvoeding Per 100 ml Moeder- melk Nutrilon 1 Nenatal- Start (16.5%) Nenatal-1 Neocate BMF (2 sachets) Energie (kcal) Eiwit (g) ,3 2, ,8 Koolhydraten (g) 7,7-8,1 7,3 7, ,0 Vet (g) 2,9-4,2 3,5 4, Ca (mg) PO 4 (mg)

27 Overgang parenteraal-enteraal Tolerantie beoordelen: Meconiumlozing Retenties Tolerantie MEV Zuigbehoefte Algehele klinische conditie Ophogen ml/kg/dg ~24 ml/kg/dg is veilig 1 < 24 ml/kg/d = langer voor terug op geboortewicht 1 langer voor volledig enteraal gevoed 1 1 Morgan et al, Cochrane 2013

28 Minimale Enterale voeding ONZIN 1 Onvoldoende bewijs voor verbetering darmontwikkeling, voedingstolerantie, groei en ontwikkeling. Echter ook geen associatie clinical harms en geen toename NEC ZIN Vele studies en ervaring Dier-studies evidente verbetering motoriek Vasten leidt tot versmalling mucosa en verkorting villi 2 Snellere darmpassage, minder gallige retenties, frequenter def Goede tool voor evaluatie tolerantie 1 Bombell et al Cochrane Schanler Pediatrics 1999

29 Minimale Enterale Voeding: ml/kg/dg Gewicht Hoeveelheid Voeding <750 g 6 dd 0,5 ml Moedermelk/KV-prem g 6 dd 1,0 ml Moedermelk/KV-prem g 6 dd 2,0 ml Moedermelk/KV-prem >1750 g 6 dd 3,0 ml Moedermelk/KV-prem A terme 6 dd 3,0 ml Moedermelk/KV-terme

30 Voedingsregime en -visite Implementatie van een multidisciplinair team met diëtist verbetert voedingsuitkomst 1 duur tot volledig enteraal Hogere gemiddelde groeisnelheid Gewicht, lengte, schedelomtrek bij ontslag Implementatie voedingsprotocol voor pt<2000g resulteert in minder variabiliteit in voedingsuitkomst 2 1 Sneve et al Nutr Clin Pract Street et al JPEN 2006

31 Enterale voedingsfrequentie: voorbeeld > 2000 dag 1 6 x 1 6 x 1 6 x 2 12 x 3 8 x 5 8 x x 1 12 x 2 12 x x 6 8 x 10 8 x x x 4 12 x 5 12 x 9 8 x 15 8 x x 2 12 x 6 12 x x 12 8 x 20 8 x x 3 12 x 8 12 x x 15 8 x 25 8 x x 4 12 x x x 18 8 x 30 8 x x 5 12 x x x 21 8 x 35 8 x x 6 12 x x x 24 8 x 40 NB: 1/ zodra gewicht > dd 2/ BMF zodra>100ml/kg/d of >7 dgn MM 3/ SGA + < 1750 gr: 24x ipv 12x 4/ bij intolerantie overweeg hogere voedingsfrequentie

32 Voedingsfrequentie: evidence? continu bolus Premji et al Cochrane 2011

33 BRAKEN en/of MAAGRETENTIE met goede posi>e maagsonde VEEL RETENTIE (contact arts): - 24 dd voeding: 2x uurvolume - 8dd en 12dd voeding: 1x volume ZIEK: verd sepsis/odb/nec WEINIG RETENTIE (helder/ voeding): - 24 dd voeding: < 2x uurvolume - 8dd en 12 dd voeding: < 1x volume niet ziek: goede klinische condi8e - teruggeven reten8e - voeding 2 uur pauze (24 dd) of overslaan (8dd en 12dd) - daarna herstarten - staak voeding - pt wordt nagekeken en behandeld naar bevindingen - overweeg MEV - na 12 uur herevalua8e gallig/bloederig helder of oude voeding - reten8e teruggeven - controleer defaeca8epatroon - overweeg klysma bij uitblijven defaeca8e sinds 24 u - voedingspauze 2 uur, daarna hervaken - check opnieuw posi8e maagsonde - klinische condi8e overigens stabiel - reten8e weggooien en - voedingspauze 3 uur - na 3 uur controle maagreten8e - opnieuw gallige/bloedige reten8e - staak voeding - pt wordt nagekeken door arts Geen reten8e Hervat voeding Heldere reten8e of oude voeding

34 Eiwit-intake: groei Premji et al Cochrane 2006

35 Voedingssuppletie Wekelijkse multidisciplinaire groei-visite: Kinderarts Arts-assistent/Verpleegkundig specialist Diëtist Logopedist op indicatie Diëtist nodig die volgens ESPGHAN-richtlijnen rekent Bedenk altijd of vochtbeperking echt moet Wekelijks: gewicht, lengte, schedelomtrek, groeisnelheid

36 Concentreren of verrijken? Bij voorkeur niet concentreren Vroeger bij vochtbeperking concentreren Idee: zelfde volume, zelfde hoeveelheid nutriënten Evidence: indien intake < 100 kcal/kg/d Nadeel: kans op bezoarvorming en obstipatie Nu: indien intake > 100 kcal/kg/d verrijken Verrijking bij voorkeur met EIWIT

37 Huidig beleid JKZ: Voedingssuppletie Indien mogelijk Indien mogelijk VI <140 ml/kg/dg VI ~160 ml/kg/dg VI ~175 ml/kg/dg MM en BMF en 2% NN start NN start 19% MM en BMF NN start standaard MM en BMF NN start standaard MM en BMF en 2% NN st en 1% NPF NN 19% + 1% NPF MM en BMF en 1% NPF NN start standaard en 1% NPF MM en BMF + 1% NPF NN start standaard + 1% NPF Vetten naar 6,6 gram/kg dmv Liquigen Eiwitten naar 5 gram/kg/d?? dmv NPF Evenredig koolhydraten en vetten ophogen???

38 Huidig beleid JKZ: Voedingssuppletie Indien mogelijk Indien mogelijk VI <140 ml/kg/dg VI ~160 ml/kg/dg VI ~175 ml/kg/dg MM en BMF en 2% NN start NN start 19% MM en BMF NN start standaard MM en BMF NN start standaard MM en BMF en 2% NN st en 1% NPF NN 19% + 1% NPF MM en BMF en 1% NPF NN start standaard en 1% NPF MM en BMF + 1% NPF NN start standaard + 1% NPF Vetten naar 6,6 gram/kg dmv Liquigen Eiwitten naar 5 gram/kg/d?? dmv NPF Evenredig koolhydraten en vetten ophogen???

39 TAKE HOME MESSAGES 1. Voorkom cath-down growth, minstens eigen curve van geboorte 2. Start enterale voeding vroeg 3. Hoog op met circa 24 ml/kg/dg (enteraal) 4. Wekelijks groeivisite met a) Gewicht, lengte, schedelomtrek b) Groeisnelheid, lengte/gewicht ratio c) Curve? 5. Verrijk zo nodig, start met eiwitsuppletie

40 Lange termijn voordelen moedermelk Minder risico op Obesitas Tumoren, o.a. leukemie Hart en vaatziekten Allergie Diabetes mellitus type 1 Inflammatoire darmziekten

41 TOL-studie <32 weken, <1750 gram Voeding in 8 dd (bolus) versus 24 dd (semi-continu) Primary outcome: geen verschil in dagen bereiken volledig enterale voeding Secondary outcome: geen verschil in sepsis, ODB, NEC Subanalyse van pt-en: SGA mogelijk gebaat bij continu voeding

42 Welke groeicurve in de polikliniek? Eisen: Betrouwbaar Geeft wenselijke groei weer Vertaling nederlandse populatie Eenvoudig in te voeren Compatibel met epd

43

44 Nederlands groei onderzoek 1997 Longitudinaal Nederland Gezonde kinderen 1997??? Hoe gezond nu? Corrigeren? 44

45 Pinkeltje/TNO 1690 prematuren weken Gezonde prematuur? Optimale voeding? Optimale groei? Eenvoudig in te vullen Veel verschillende curves 45

46 Met dank aan Prof Van Buuren, TNO 46

47 WHO groeicurve gezonde kinderen Longitudinale studie van geboorte tot 24 maanden Wereldwijd Gezonde kinderen en ouders, geen socio-economisch risico op groeiprobleem Borstvoeding! Corrigeren nodig 47

48 Voeding na ontslag ESPGHAN 2006 Tot min 40 wkn (wschl 52 wkn) hoge eiwit/energie ratio Cooke, J Pediatr Gastroenterol Nutr Bij ontslag G< verwacht voor leeftijd => suppleren/preterme voeding Borstvoeding: ½ BMF? ½ preterme voeding? Duur: 3-6 maanden, eventueel 12 mnd

49 Neonates with perinatal brain damage (PVL, IVH etc) received high (120%) protein/energy, average protein / energy intakes during first year of life or gave no consent OFC (A), weight (B), and maximum axonal diameter in the corticospinal projection to the motoneurons of biceps (C) in the 2 intervention groups Dabydeen, L. et al. Pediatrics 2008;121:

50 Samenvatting MEV is veilig Ook premature neonaten verdragen bolusvoeding Adequate eiwit intake is tenminste 3 gr/kg/dg Catch-up groei van belang Bij achterblijvende groei is suppletie nodig Voldoende eiwit/energie ratio verbetert ontwikkeling

Tabel 1. : Aanbevelingen voor parenterale vochttoediening (ml/kg/dg) 1. Tabel 3a. Basisschema s parenterale voeding: indien geen enterale voeding

Tabel 1. : Aanbevelingen voor parenterale vochttoediening (ml/kg/dg) 1. Tabel 3a. Basisschema s parenterale voeding: indien geen enterale voeding SAMENVATTING VOEDINGSPROTOCOL NoordWest lokatie Alkmaar Tabel 1. : Aanbevelingen voor parenterale vochttoediening (g) 1 < 1000 g 1000 1500 g > 1500 g A terme Dag 1 80-120 80-100 60-80 40-80 Dag 2 100-140

Nadere informatie

Tabel 1. : Aanbevelingen voor parenterale vochttoediening (ml/kg/dg) 1. Tabel 3a. Basisschema s parenterale voeding: indien geen enterale voeding

Tabel 1. : Aanbevelingen voor parenterale vochttoediening (ml/kg/dg) 1. Tabel 3a. Basisschema s parenterale voeding: indien geen enterale voeding SAMENVATTING VOEDINGSPROTOCOL MCA Tabel 1. : Aanbevelingen voor parenterale vochttoediening (g) 1 < 1000 g 1000 1500 g > 1500 g A terme Dag 1 80-120 80-100 60-80 40-80 Dag 2 100-140 100-120 80-100 60-120

Nadere informatie

Voeding na ontslag. Eerste symposium regionale neonatologie. Sophie van der Schoor OLVG, Amsterdam

Voeding na ontslag. Eerste symposium regionale neonatologie. Sophie van der Schoor OLVG, Amsterdam Voeding na ontslag Eerste symposium regionale neonatologie Sophie van der Schoor OLVG, Amsterdam Presentatie 1. Belang groei eerste jaar 2. Wel of niet verrijkte voeding/bmf 3. Best practice 4. Conclusie

Nadere informatie

Kind en Voeding Effect op langere termijn

Kind en Voeding Effect op langere termijn Kind en Voeding Effect op langere termijn Arend F Bos Kinderarts neonatoloog UMCG Food for Healthy Ageing, Groningen, June 2012 Opzet presentatie Het vakgebied Neonatologie Relatie voeding groei Hersengroei

Nadere informatie

Voedingsprotocol afdeling Neonatologie NoordWest Locatie Alkmaar

Voedingsprotocol afdeling Neonatologie NoordWest Locatie Alkmaar Voedingsprotocol afdeling Neonatologie NoordWest Locatie Alkmaar F.Maingay, B Boersma, E Winder, N. Stecher Ingangsdatum: 01-07-2013 Expiratiedatum: 01-07-2018 Versie 4.0 DD 01-07-2017 1 INHOUDSOPGAVE

Nadere informatie

Voedingsprotocol afdeling Neonatologie MCA

Voedingsprotocol afdeling Neonatologie MCA Voedingsprotocol afdeling Neonatologie MCA F.Maingay, B Boersma, E Winder, N. Stecher Medisch Centrum Alkmaar Ingangsdatum: 01-07-2013 Expiratiedatum: 01-07-2016 Versie 3.0 DD 01-05-2016 1 INHOUDSOPGAVE

Nadere informatie

Parenterale voeding bij de neonaat. Dr Femke Maingay-de Groof Kinderarts-neonatoloog Medisch Centrum Alkmaar

Parenterale voeding bij de neonaat. Dr Femke Maingay-de Groof Kinderarts-neonatoloog Medisch Centrum Alkmaar Sophia Kinderziekenhuis Children s Hospital Parenterale voeding bij de neonaat Dr Femke Maingay-de Groof Kinderarts-neonatoloog Medisch Centrum Alkmaar Survival by Gestational Age for Live-Born Infants

Nadere informatie

29-6-2011. Jeroen de Wilde, Arts M&G-onderzoeker JGZ 4-19 CJG Den Haag 29 juni 2011 2. Ondergewicht = Westerse landen: 2-15% Asian enigma

29-6-2011. Jeroen de Wilde, Arts M&G-onderzoeker JGZ 4-19 CJG Den Haag 29 juni 2011 2. Ondergewicht = Westerse landen: 2-15% Asian enigma Jeroen de Wilde, Arts M&G-onderzoeker JGZ 4-19 CJG Den Haag 29 juni 2011 2 29 juni 2011 1 Ondergewicht = A. Een gewicht of BMI onder een bepaalde grenswaarde Gewicht naar lengte, per geslacht Gewicht naar

Nadere informatie

11/01/2013. Een minuutje geduld. Geboorte.. De mens. Afklemmen van de navelstreng anno 2012 Controversieel? . andere zoogdieren

11/01/2013. Een minuutje geduld. Geboorte.. De mens. Afklemmen van de navelstreng anno 2012 Controversieel? . andere zoogdieren Geboorte.. De mens Een minuutje geduld Vroeg- of Laattijdig afnavelen Dr. David Van Laere Neonatoloog UZ Antwerpen. andere zoogdieren Afklemmen van de navelstreng anno 2012 Controversieel? Zoek de verschillen?

Nadere informatie

Donormelk en de. Dr Mary Fewtrell. Childhood Nutrition Research Centre UCL Institute of Child Health, London, UK

Donormelk en de. Dr Mary Fewtrell. Childhood Nutrition Research Centre UCL Institute of Child Health, London, UK Donormelk en de gezondheid van kinderen Dr Mary Fewtrell Childhood Nutrition Research Centre UCL Institute of Child Health, London, UK Achtergrond Voordelen van moedermelk Het gebruik van donormelk Verschillen

Nadere informatie

Het syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen. David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek, UZ Brussel

Het syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen. David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek, UZ Brussel Het syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek, UZ Brussel Achtergrond Fenotype = grote variabiliteit Niet alle symptomen

Nadere informatie

Chapter 10. Samenvatting

Chapter 10. Samenvatting Chapter 10 Samenvatting 1 Hoofdstuk 1 beschrijft de achtergrondinformatie van de relatie tussen intrauteriene groeivertraging, waarvan het lage geboortegewicht een uiting kan zijn, en de gevolgen in de

Nadere informatie

De Nederlandse Moedermelkbank. Ineke van Vliet Coördinator Nederlandse Moedermelkbank Zorgen in de 21e Eeuw, 2 oktober 2013, Nieuwegein

De Nederlandse Moedermelkbank. Ineke van Vliet Coördinator Nederlandse Moedermelkbank Zorgen in de 21e Eeuw, 2 oktober 2013, Nieuwegein De Nederlandse Moedermelkbank Ineke van Vliet Coördinator Nederlandse Moedermelkbank Zorgen in de 21e Eeuw, 2 oktober 2013, Nieuwegein De Moedermelkbank Geschiedenis Tot ongeveer 1800 lieten rijke vrouwen

Nadere informatie

Hoofdstuk 3B Nieuw. Neonatale hypoglycemie. Inleiding. Adaptatiefase. Werkboek voeding pasgeborenen. Anne van Kempen

Hoofdstuk 3B Nieuw. Neonatale hypoglycemie. Inleiding. Adaptatiefase. Werkboek voeding pasgeborenen. Anne van Kempen Werkboek voeding pasgeborenen Hoofdstuk 3B Nieuw Neonatale hypoglycemie Anne van Kempen Inleiding Hypoglycemie is het meest voorkomende metabole probleem in de neonatologie. Door een tekort aan brandstof

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Achtergrond In 2016 werden in Nederland 169.136 kinderen geboren; hiervan werden 11.622 kinderen prematuur ofwel te vroeg geboren (na minder dan 37 weken zwangerschap) en 2.295 extreem prematuur (na minder

Nadere informatie

Een goed begin.. 12-11-2012. De zuigelingenperiode is een zeer kritieke en kwetsbare levensfase wat betreft de voeding

Een goed begin.. 12-11-2012. De zuigelingenperiode is een zeer kritieke en kwetsbare levensfase wat betreft de voeding Erica Post Kinderarts St Antoniusziekenhuis Utrecht/ Nieuwegein Een goed begin.. De zuigelingenperiode is een zeer kritieke en kwetsbare levensfase wat betreft de voeding Een goed begin.. De "Hongerwinterbaby

Nadere informatie

Voeding bij kinderen met een neurologische / neuromusculaire aandoening. Coby Wijnen, diëtist

Voeding bij kinderen met een neurologische / neuromusculaire aandoening. Coby Wijnen, diëtist Voeding bij kinderen met een neurologische / neuromusculaire aandoening Coby Wijnen, diëtist Rooijmans 2005 Inf V&D Onderwerpen: kauw / slikstoornissen obesitas antropometrie energiebehoefte macro / micronutriënten

Nadere informatie

Glucose-screening en Hypoglycemie

Glucose-screening en Hypoglycemie Inleiding is een frequent voorkomend probleem op een neonatologie afdeling. Het is belangrijk om hierop te anticiperen en daarom pasgeborenen, met een verhoogd risico op hypoglycemie, te screenen. Het

Nadere informatie

Het syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen. David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek

Het syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen. David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek Het syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek Achtergrond Het Klinefelter syndroom(ks): Genetisch kenmerk extra X-chromosoom:

Nadere informatie

Erica Post Kinderarts St Antoniusziekenhuis Utrecht/ Nieuwegein

Erica Post Kinderarts St Antoniusziekenhuis Utrecht/ Nieuwegein Erica Post Kinderarts St Antoniusziekenhuis Utrecht/ Nieuwegein Een goed begin.. De zuigelingenperiode is een zeer kritieke en kwetsbare levensfase wat betreft de voeding Een goed begin.. De "Hongerwinterbaby

Nadere informatie

CHAPTER 12. Samenvatting

CHAPTER 12. Samenvatting CHAPTER 12 Samenvatting Samenvatting 177 In hoofdstuk 1 wordt een toegenomen overleving gerapporteerd van zeer vroeggeboren kinderen, gerelateerd aan enkele nieuwe interventies in de perinatologie. Uitkomsten

Nadere informatie

Parenterale voeding op een thoracale heelkunde afdeling

Parenterale voeding op een thoracale heelkunde afdeling Parenterale voeding op een thoracale heelkunde afdeling Apr. Barbara Deleenheer Symposium VVKVM 14 december 2013 Overzicht Inleiding Methodologie Resultaten Conclusie Inleiding (1/7) Thoracale heelkunde:

Nadere informatie

Less Stress: Oxidatieve Stress bij Prematuren. Denise Rook Arts-onderzoeker Neonatologie

Less Stress: Oxidatieve Stress bij Prematuren. Denise Rook Arts-onderzoeker Neonatologie Less Stress: Oxidatieve Stress bij Prematuren Denise Rook Arts-onderzoeker Neonatologie Geschiedenis van zuurstof (1) 1774 Ontdekking vital air door J. Priestly Kaarsen brandden feller en muizen waren

Nadere informatie

IJZERSUPPLETIE. Samenvatting advies ijzersuppletie

IJZERSUPPLETIE. Samenvatting advies ijzersuppletie IJZERSUPPLETIE Premature pasgeborenen hebben een relatief kleine ijzervoorraad en minder erytrocyten. Ook de transferrinespiegel is laag. In de eerste 2 weken na de geboorte daalt het hemoglobine gehalte

Nadere informatie

Bijna alle levensmiddelen bevatten eiwit. Het komt voor in zowel plantaardige als dierlijke producten.

Bijna alle levensmiddelen bevatten eiwit. Het komt voor in zowel plantaardige als dierlijke producten. Elk kind wegen bij opname, groeicurve invullen Anamnese : allergie, nierinsufficiëntie, gluten intolerantie, Hoe is zijn eetlust? Is hij vegetariër? Heeft hij pijn? Koolhydraten zijn een belangrijke energieleverancier.

Nadere informatie

Zwangerschap is wel (soms) een ziekte. J Roeters van Lennep/ internist vasculaire geneeskunde, Erasmus MC, Rotterdam

Zwangerschap is wel (soms) een ziekte. J Roeters van Lennep/ internist vasculaire geneeskunde, Erasmus MC, Rotterdam Zwangerschap is wel (soms) een ziekte J Roeters van Lennep/ j.roetersvanlennep@erasmusmc.nl internist vasculaire geneeskunde, Erasmus MC, Rotterdam Zwangerschappen in Nederland 2017 169 836 levend geboren

Nadere informatie

Gastro Intestinaal Systeem Post-IC/HC Onderwijs

Gastro Intestinaal Systeem Post-IC/HC Onderwijs Gastro Intestinaal Systeem Post-IC/HC Onderwijs Heleen Snel - Maat & Evelien Langenberg Verpleegkundig Specialist Nathalie Scheld-Potuijt Regie verpleegkundige Deel 2: Voeding & NEC Vocht Voeding Ziekten

Nadere informatie

FLESVOEDING. Moedermelk of kunstmelk met behulp van een fles. Eline Tommelein Rolinde Demeyer

FLESVOEDING. Moedermelk of kunstmelk met behulp van een fles. Eline Tommelein Rolinde Demeyer FLESVOEDING Moedermelk of kunstmelk met behulp van een fles Eline Tommelein Rolinde Demeyer Uitgeverij Academia Press Ampla House Coupure Rechts 88 9000 Gent België www.academiapress.com Uitgeverij Academia

Nadere informatie

Protocol Obesitas St. Antonius Ziekenhuis. Gera Hoorweg-Nijman & Marja van der Vorst kinderartsen

Protocol Obesitas St. Antonius Ziekenhuis. Gera Hoorweg-Nijman & Marja van der Vorst kinderartsen Protocol Obesitas St. Antonius Ziekenhuis Gera Hoorweg-Nijman & Marja van der Vorst kinderartsen Kinderen en adolescenten met obesitas 1. Definities 2. Indicatie verwijzing 3. Poliklinische verwijzing

Nadere informatie

VSV Samen protocol: Obesitas en zwangerschap, basiszorg

VSV Samen protocol: Obesitas en zwangerschap, basiszorg VSV Samen protocol: Obesitas en zwangerschap, basiszorg Documentgebied Groep(en) Autorisatie Beoordelaar(s) Documentbeheerder(s) Auteur Datum publicatie 08-04-2019 Openbaar document ja Controledatum 08-04-2020

Nadere informatie

Do s and Don ts bij de acute opvang van een prematuur. Odile Frauenfelder MA-ANP Verpleegkundig Specialist Neonatologie

Do s and Don ts bij de acute opvang van een prematuur. Odile Frauenfelder MA-ANP Verpleegkundig Specialist Neonatologie Do s and Don ts bij de acute opvang van een prematuur Odile Frauenfelder MA-ANP Verpleegkundig Specialist Neonatologie Wat kunt u verwachten Verschillen tussen term en preterm Consequenties voor de opvang

Nadere informatie

Erytrocytentransfusie: van literatuur naar praktijk.

Erytrocytentransfusie: van literatuur naar praktijk. Erytrocytentransfusie: van literatuur naar praktijk. Amerik de Mol Kinderarts-neonatoloog Albert Schweitzer ziekenhuis 1 e Symposium Regionale Neonatologie Inhoud Cochrane review Eén review, één richtlijn?

Nadere informatie

Berekening energiebehoefte en meting lichaamssamenstelling bij ALS, zinvol? Dea Schröder, Coby Wijnen, Ilse Batten 2016

Berekening energiebehoefte en meting lichaamssamenstelling bij ALS, zinvol? Dea Schröder, Coby Wijnen, Ilse Batten 2016 70 kg Berekening energiebehoefte en meting lichaamssamenstelling bij ALS, zinvol? Dea Schröder, Coby Wijnen, Ilse Batten 2016 Voedingstoestand Daling van het gewicht (BMI) en ALSFRS-R gerelateerd, wijst

Nadere informatie

Samenvatting (Hoofdstuk 2) (Hoofdstuk 3)

Samenvatting (Hoofdstuk 2) (Hoofdstuk 3) Samenvatting 144 SAMENVATTING 145 Samenvatting Een veel voorkomend probleem bij hemodialyse patiënten is ondervoeding hetgeen leidt tot verlies van spiermassa en verminderd lichamelijk functioneren. Ondervoeding

Nadere informatie

INDICATIES VOOR FOTOTHERAPIE BIJ NEONATEN VANAF WEKEN

INDICATIES VOOR FOTOTHERAPIE BIJ NEONATEN VANAF WEKEN INDICATIES VOOR FOTOTHERAPIE BIJ NEONATEN VANAF 35 +0 WEKEN Hyperbilirubinemie met TSB (totaal serum bilirubine) hoger dan de geldende fototherapiegrens. Deze grenswaarden zijn afhankelijk van de zwangerschapsduur,

Nadere informatie

Schouder prothesiologie in Dagbehandeling. Derk van Kampen, orthopedisch chirurg & epidemioloog

Schouder prothesiologie in Dagbehandeling. Derk van Kampen, orthopedisch chirurg & epidemioloog Schouder prothesiologie in Dagbehandeling Derk van Kampen, orthopedisch chirurg & epidemioloog Disclosure geen Waarom prothesiologie in dagbehandeling? Omdat wij ons altijd willen verbeteren Waarom prothesiologie

Nadere informatie

De NVD heet je van harte welkom bij deze sessie!

De NVD heet je van harte welkom bij deze sessie! De NVD heet je van harte welkom bij deze sessie! Uitgebreide antropometrie in de praktijk: meten is, goed kunnen adviseren in, weten wat te eten! Cora Jonkers Academisch Medisch Centrum Nutritional assessment

Nadere informatie

kind geboren na zwangerschapsduur van 37 of meer complete weken en vóór 42 weken. kind geboren na een zwangerschapsduur langer dan 42 complete weken.

kind geboren na zwangerschapsduur van 37 of meer complete weken en vóór 42 weken. kind geboren na een zwangerschapsduur langer dan 42 complete weken. 45 Neonatologie.1 Definities Aterme neonaat (AT) voldragen (aterme geboren) pasgeborene. kind geboren na zwangerschapsduur van 37 of meer complete weken en vóór 4 weken. Dysmature neonaat/dysmatuur onderontwikkelde

Nadere informatie

19/10/2017. Overview. 1. Inleiding. 1. Inleiding 2. Zin en onzin van diëten 3. Voedingsinterventie 4. Casus Gust. Vele studies met zelfde besluit

19/10/2017. Overview. 1. Inleiding. 1. Inleiding 2. Zin en onzin van diëten 3. Voedingsinterventie 4. Casus Gust. Vele studies met zelfde besluit Sarcopenie: In beweging Kathleen Gerits, diëtiste Competentiecentrum klinische voeding Overview 1. Inleiding 1. Inleiding Vele studies met zelfde besluit Beweging Voeding algemene richtlijnen: Adequate

Nadere informatie

Richtlijn Hyperbilirubinemie. Autorisator: Vakgroepvoorzitter Kindergeneeskunde

Richtlijn Hyperbilirubinemie. Autorisator: Vakgroepvoorzitter Kindergeneeskunde Autorisator: Vakgroepvoorzitter Kindergeneeskunde Richtlijn Hyperbilirubinemie Documentnummer Versie Publicatiedatum Controledatum Bladen Schrijver: Kinderarts : 8571 : 2 : 04-09-2018 : 04-09-2021 : Pagina

Nadere informatie

Voeding voor gezondheidswinst

Voeding voor gezondheidswinst Voeding voor gezondheidswinst Voeding voor patiënten is méér dan nutriënten 2 feb 2017, Dr. Nicole de Roos Voedingsproblemen? Die gaan wel weer over... Voedingsproblemen? Die pakken we aan! We zijn meer

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting nederlandse samenvatting De groei en de ontwikkeling van diverse orgaansystemen en regelmechanismen in de foetus tijdens de periode in de baarmoeder worden verstoord door vroeggeboorte.

Nadere informatie

Refeedingsyndroom in de Oncologie Marleen Ariëns en Esther Heijkoop Diëtisten

Refeedingsyndroom in de Oncologie Marleen Ariëns en Esther Heijkoop Diëtisten Refeedingsyndroom in de Oncologie Marleen Ariëns en Esther Heijkoop Diëtisten 2015 Agenda Historie Ondervoeding en oncologie Refeeding Casus tijdens de presentatie 1ste lijn Refeeding? Historie Belegeringen

Nadere informatie

Samenvatting Dankwoord About the author

Samenvatting Dankwoord About the author Samenvatting Dankwoord About the author Samenvatting 177 Samenvatting Overgewicht en obesitas worden gedefinieerd op basis van de body mass index (BMI) (hoofdstuk 1). Deze index wordt berekend door het

Nadere informatie

24 mei 2011 Gezonde voeding voor senioren

24 mei 2011 Gezonde voeding voor senioren 24 mei 2011 Gezonde voeding voor senioren Annette Schormans, diëtist Lezing 26 januari 2015 KBO Boxtel Gezondheidsproblemen leefregels voor senioren goede keuze in voeding maken blijven bewegen hersenen

Nadere informatie

Rol van dieet, samenstelling voeding en bewegen bij de behandeling van Nonalcoholic Fatty Liver Disease

Rol van dieet, samenstelling voeding en bewegen bij de behandeling van Nonalcoholic Fatty Liver Disease Rol van dieet, samenstelling voeding en bewegen bij de behandeling van Nonalcoholic Fatty Liver Disease Saskia Tabak diëtist UMCG Er gaat niets boven Groningen! Inhoud Behandeling van NAFLD 1. Rol van

Nadere informatie

Kunstvoeding vs borstvoeding

Kunstvoeding vs borstvoeding Ontoereikende productie en een hongerige baby Welke voeding bijgeven? Lesgever Dr. Apr. Eline Tommelein Kunstvoeding vs borstvoeding 2 1 Samenstelling moedermelk Totale energie-inhoud 60 à 75 kcal/100ml

Nadere informatie

Lichaamssamenstelling van Intensive Care patiënten. Willem Looijaard

Lichaamssamenstelling van Intensive Care patiënten. Willem Looijaard Lichaamssamenstelling van Intensive Care patiënten Willem Looijaard Disclosures Baxter Fresenius-Kabi 2 Dhr. X. Datum Spier 13 / 03 156,7 cm 2 21 / 03 154,2 cm 2 31 / 03 146,8 cm 2 05 / 04 136,3 cm 2 20

Nadere informatie

Implementatie van GLIM criteria en Sarcopenie richtlijn in de praktijk. Heidi Zweers

Implementatie van GLIM criteria en Sarcopenie richtlijn in de praktijk. Heidi Zweers Implementatie van GLIM criteria en Sarcopenie richtlijn in de praktijk Heidi Zweers Disclosure-slide Geen belangenverstrengeling te melden CV Lid van NAP PhD student voeding bij Mitochondriële ziekten

Nadere informatie

Sepion 13-06-2014. Medicamenteus onbehandelbare epilepsie. 25-30% is niet goed met medicijnen te behandelen!

Sepion 13-06-2014. Medicamenteus onbehandelbare epilepsie. 25-30% is niet goed met medicijnen te behandelen! Sepion 13-06-2014 Marianne van Buren, verpleegkundig specialist SEIN (Stichting Epilepsie Instellingen Nederland) middenwest Nl, polikliniek Utrecht Medicamenteus onbehandelbare epilepsie 25-30% is niet

Nadere informatie

Multidisciplinaire richtlijn borstvoeding GHZ 10-01-2012. Drs de Waard, promovendus Moedermelk bank Dr van der Schoor, kinderarts-neonatoloog

Multidisciplinaire richtlijn borstvoeding GHZ 10-01-2012. Drs de Waard, promovendus Moedermelk bank Dr van der Schoor, kinderarts-neonatoloog Multidisciplinaire richtlijn borstvoeding GHZ 10-01-2012 Drs de Waard, promovendus Moedermelk bank Dr van der Schoor, kinderarts-neonatoloog 1 Opzet: - Prematuren en ontwikkeling - Borstvoeding - Weegbeleid

Nadere informatie

Het effect van obesitas tijdens de zwangerschap op de antropometrie van het kind drie tot zes jaar later

Het effect van obesitas tijdens de zwangerschap op de antropometrie van het kind drie tot zes jaar later Het effect van obesitas tijdens de zwangerschap op de antropometrie van het kind drie tot zes jaar later Karolien Lagrin Master in de Verpleeg- en Vroedkunde Overgewicht en obesitas Wereldwijd gezondheidsprobleem

Nadere informatie

12. PERINATAAL BELEID BIJ VERHOOGD RISICO OP AGS

12. PERINATAAL BELEID BIJ VERHOOGD RISICO OP AGS 12. PERINATAAL BELEID BIJ VERHOOGD RISICO OP AGS 1. Prenatale diagnostiek en behandeling met DXM Indicatie: Echtparen, die beiden drager zijn van een mutatie van de klassieke vorm van AGS. Als een van

Nadere informatie

Pro s en contra s van ijzersuppletie bij neonaten

Pro s en contra s van ijzersuppletie bij neonaten Pro s en contra s van ijzersuppletie bij neonaten Willemijn Luyendijk- van Heel Kinderarts- fellow neonatologie Erasmus MC - Sophia kinderziekenhuis Afdeling neonatologie 31-05-2013 Symposium Regionale

Nadere informatie

Prematuur en/of dysmatuur geboren baby. Afdeling Neonatologie

Prematuur en/of dysmatuur geboren baby. Afdeling Neonatologie Prematuur en/of dysmatuur geboren baby Afdeling Neonatologie Als een baby bij een zwangerschapsduur van minder dan 37 weken wordt geboren dan spreken we van een prematuur geboren baby. Als het geboortegewicht

Nadere informatie

zwangerschapsdiabetes

zwangerschapsdiabetes op de grens van de 2e lijn? belangenverstrengelingen aangaande deze bijeenkomst heb ik niet mj muis Langerhans-symposium 12 & 14 juni 2018 Marian Muis internist-endocrinoloog programma Definities Fysiologie

Nadere informatie

Er gaat niets boven Groningen! 1. Rol van dieet en samenstelling voeding. Inhoud. Waarom afvallen

Er gaat niets boven Groningen! 1. Rol van dieet en samenstelling voeding. Inhoud. Waarom afvallen Er gaat niets boven Groningen! Rol van dieet, samenstelling voeding en bewegen bij de behandeling van Nonalcoholic Fatty Liver Disease Saskia Tabak diëtist UMCG Inhoud 1. Rol van dieet en samenstelling

Nadere informatie

Wist je dat...? In dit nummer: Moedermelk is de gouden standaard NESTLÉ

Wist je dat...? In dit nummer: Moedermelk is de gouden standaard NESTLÉ NESTLÉ innoveert Eiwitten en mijn baby's gezondheid. Zoek In dit nummer: Moedermelk is de gouden standaard De sleutelrol van eiwitten in moedermelk Nestlé innoveert Wist je dat -Quiz Zorg dat jij één van

Nadere informatie

2. De incidentie van zwangerschap beëindiging voor hypertensieve aandoeningen op de grens van foetale levensvatbaarheid in Nederland.

2. De incidentie van zwangerschap beëindiging voor hypertensieve aandoeningen op de grens van foetale levensvatbaarheid in Nederland. Tijdens de zwangerschap kan de gezondheid van de moeder ernstig bedreigd worden door verschillende aandoeningen. Deze aandoeningen kunnen veroorzaakt worden door de zwangerschap zelf, zoals bijvoorbeeld

Nadere informatie

Macronutrienten. Micronutrienten. Meting energiegebruik: Indirecte calorimetrie Dubbel gelabeld water techniek. O en 2 H isotopen

Macronutrienten. Micronutrienten. Meting energiegebruik: Indirecte calorimetrie Dubbel gelabeld water techniek. O en 2 H isotopen Ondervoeding en ziekte Ondervoeding in Nederland? Annemie Schols Gewichtsverlies Gewicht Lichaamssamenstelling vet lipiden Bioelectrische impedantie energie balans Verlies vetmassa water DEXA scan voedselinname

Nadere informatie

Twistpunten betreffende Borstvoeding

Twistpunten betreffende Borstvoeding Twistpunten betreffende Borstvoeding Jack Newman, MD, FRCPC Kunstvoeding=borstvoeding Gelooft U dat echt? Is kunstvoeding hetzelfde als moedermelk? Op welke wijze zou het eventueel hetzelfde kunnen zijn?

Nadere informatie

Ouderen, kanker en ondervoeding

Ouderen, kanker en ondervoeding Ouderen, kanker en ondervoeding Lisette CPGM de Groot Wageningen Universiteit, Wageningen Malnutrition / ondervoeding Stratton, 2003: a state of nutrition in which a deficiency or excess of energy, protein

Nadere informatie

Authors and affiliations*

Authors and affiliations* 181 Abbreviations AGA : appropriate for gestational age BMI : body mass index BPD : bronchopulmonary dysplasia BW : birth weight CI : confidence interval DA : definitely abnormal GA : gestational age HC

Nadere informatie

Het nagaan van het verloop van borstvoeding bij de pasgeborene

Het nagaan van het verloop van borstvoeding bij de pasgeborene INFANT BREASTFEEDING ASSESSMENT TOOL (IBFAT) Matthews M.K. (1988) Developing an instrument to assess infant breastfeeding behavior in early neonatal period. Midwifery, 4, 154-165. Meetinstrument Afkorting

Nadere informatie

Help!? mijn kind is obees Dr. Geert Van Moer

Help!? mijn kind is obees Dr. Geert Van Moer Help!? mijn kind is obees Dr. Geert Van Moer Overzicht presentatie 1. Enkele definities 2. Oorzaken obesitas op kinderleeftijd 3. Aanpak obesitas Pagina 2 Wanneer spreken we van overgewicht of obesitas

Nadere informatie

Evidence-based Lifestyle Advies

Evidence-based Lifestyle Advies Evidence-based Lifestyle Advies Focus op dieet Willem Bax*, Internist-nefroloog-vasculair geneeskundige Vaatcentrum Alkmaar *,Conflict of interest m.b.t. onderwerp: geen 1 Vrouw, 48 jaar, VG: RA, zus DM-2,

Nadere informatie

SSRI s bij moeder: richtlijn versus prak:jk

SSRI s bij moeder: richtlijn versus prak:jk SSRI s bij moeder: richtlijn versus prak:jk J.E. Wakker- Deelen, A.C. de Mol Albert Schweitzer Ziekenhuis Dordrecht Opbouw Achtergrond Richtlijn NVK Onderdeel 1: Enquête onder alle afdelingen neonatologie/kindergeneeskunde

Nadere informatie

Tromboseprofylaxe bij niet-chirurgische gehospitaliseerde patiënten. Dr. Marieke J.H.A. Kruip Internist-hematoloog Erasmus MC

Tromboseprofylaxe bij niet-chirurgische gehospitaliseerde patiënten. Dr. Marieke J.H.A. Kruip Internist-hematoloog Erasmus MC Tromboseprofylaxe bij niet-chirurgische gehospitaliseerde patiënten Dr. Marieke J.H.A. Kruip Internist-hematoloog Erasmus MC achtergrond veneuze trombose komt frequent voor Medisch jaarverslag FNT 2014

Nadere informatie

Informatie over. borstvoeding & kunstvoeding

Informatie over. borstvoeding & kunstvoeding Informatie over borstvoeding & kunstvoeding Wat voor voeding gaat u uw kindje geven? U wilt kiezen voor iets wat goed is voor uw kind en ook bij u past. Er is veel onderzoek gedaan naar de voor- en nadelen

Nadere informatie

De NVD heet je van harte welkom bij deze sessie!

De NVD heet je van harte welkom bij deze sessie! De NVD heet je van harte welkom bij deze sessie! Angela Fleming en Yvonne Verhulst, Ter Gooi Diëtistendagen 2016 4 De meerwaarde van de diëtist bij de behandeling van de klinische COPD patiënt. Angela

Nadere informatie

HEEFT HET GEBRUIK VAN HEEFT HET GEBRUIK VAN TEPELHOEDJES 4/16/2013 TEPELHOEDJES INVLOED OP DE MELKPODUCTIE? INVLOED OP DE MELKPRODUCTIE?

HEEFT HET GEBRUIK VAN HEEFT HET GEBRUIK VAN TEPELHOEDJES 4/16/2013 TEPELHOEDJES INVLOED OP DE MELKPODUCTIE? INVLOED OP DE MELKPRODUCTIE? HEEFT HET GEBRUIK VAN TEPELHOEDJES INVLOED OP DE MELKPODUCTIE? Een blik in de literatuur. Ilse Dejaeger HEEFT HET GEBRUIK VAN TEPELHOEDJES INVLOED OP DE MELKPRODUCTIE? Inleiding Zoekstrategie Literatuur

Nadere informatie

Vaccineren tegen Diarree; Wel of Niet? (of een beetje ) Patricia Bruijning-Verhagen

Vaccineren tegen Diarree; Wel of Niet? (of een beetje ) Patricia Bruijning-Verhagen Vaccineren tegen Diarree; Wel of Niet? (of een beetje ) Patricia Bruijning-Verhagen Patient SEH, 10 uur s avonds Joanna, 20 maanden oud Verpleegkundige belt: bedreigd kind Bij binnenkomst: Lethargisch

Nadere informatie

Doel Het meten van maagretentie via een neusmaagsonde / gastrostomiekatheter / PEG-katheter.

Doel Het meten van maagretentie via een neusmaagsonde / gastrostomiekatheter / PEG-katheter. Documentgebied: Werkinstructies Intensive Care Autorisator: Hoeven, JG van der Document: 048227 versie 1 Auteur: Kuyk, Geerke van Status: Eindbeoordeling Titel: Maagretentie, bepaling van bij kinderen

Nadere informatie

De fysiologische basis van de melkproductie. Anita Badart, diëtist / lactatiekundige IBCLC

De fysiologische basis van de melkproductie. Anita Badart, diëtist / lactatiekundige IBCLC De fysiologische basis van de melkproductie Anita Badart, diëtist / lactatiekundige IBCLC De fysiologische basis van de melkproductie Moedermelk; hoe? Moedermelk; hoeveel? Moedermelk; samenstelling? Aandachtspunten

Nadere informatie

The RIGHT food is the best medicine

The RIGHT food is the best medicine The RIGHT food is the best medicine Nutritie Support Team : Dr G..Lambrecht, E. Museeuw, N. Baillieul Dienst gastro-enterologie: Dr. G. Deboever Dr. G. Lambrecht Dr. M. Cool Inhoud Ondervoeding Voedingsbeleid

Nadere informatie

1 op de Voeding en borstkanker. Vragen? 1 op de 8 vrouwen krijgt borstkanker

1 op de Voeding en borstkanker. Vragen? 1 op de 8 vrouwen krijgt borstkanker Voeding en borstkanker Vragen? Haaglanden MC 18 oktober 2018 ellen.kampman@wur.nl 1 op de 8 vrouwen krijgt borstkanker 1 op de 3 In 2017 Incidentie: ~ 110.000 Prevalentie: ~450.000 1 op de 20 is erfelijk

Nadere informatie

WELKOM! 1 vrijdag 7 oktober 2016

WELKOM! 1 vrijdag 7 oktober 2016 WELKOM! 1 Programma 18.00 Voeding op leeftijd Aspecten van voeding en metabolisme op oudere leeftijd Ingrid Gisbertz, MDL arts voedingsteam 18.20 Als gewoon eten niet meer lukt; indicaties en procedure

Nadere informatie

Hoofdstuk 1 Hoofdstuk 2 Hoofdstuk 3

Hoofdstuk 1 Hoofdstuk 2 Hoofdstuk 3 Samenvatting S 146 In vitro fertilizatie (IVF) is in de loop van de jaren wereldwijd uitgegroeid tot een routine procedure binnen de voortplantingsgeneeskunde voor koppels met vruchtbaarheidsproblemen.

Nadere informatie

Discussie Van onderzoek naar praktijk: Wat heb je nodig aan onderzoeken om de praktijk te veranderen? Wesley Visser Sigrid Amstelveen

Discussie Van onderzoek naar praktijk: Wat heb je nodig aan onderzoeken om de praktijk te veranderen? Wesley Visser Sigrid Amstelveen Discussie Van onderzoek naar praktijk: Wat heb je nodig aan onderzoeken om de praktijk te veranderen? Wesley Visser Sigrid Amstelveen Inhoud Stellingen / Discussie Casus Behandelplan Level of evidence

Nadere informatie

VUmc Basispresentatie

VUmc Basispresentatie Samenwerking waarover? Richtlijnen en zorgstandaarden Cardiovasculair risicomanagement (zorgstandaard) Samenwerking e en e lijn Prof dr Piet ter Wee Afdeling Nefrologie Hypertensie Diabetes mellitus (zorgstandaard)

Nadere informatie

It takes two to tango

It takes two to tango It takes two to tango Voeding & leefstijl bij kanker 19 november 2016 Ilse Kavak-Scholten Inhoud Kanker Ondervoeding Kankercachexie Voedingsadviezen Beweging Feiten en fabels Rol fitnessprofessional Take

Nadere informatie

Sekse en gender in hart- en vaatziekten: Implementatie in de praktijk

Sekse en gender in hart- en vaatziekten: Implementatie in de praktijk Sekse en gender in hart- en vaatziekten: Implementatie in de praktijk Dr Jeanine Roeters van Lennep Internist, Vascular Medicine Erasmus MC Rotterdam, The Netherlands email:j.roetersvanlennep@erasmusmc.nl

Nadere informatie

Bloeddrukstreefwaarden bij diabetes mellitus: lager of toch niet? Erik Serné Internist- vasculair geneeskundige

Bloeddrukstreefwaarden bij diabetes mellitus: lager of toch niet? Erik Serné Internist- vasculair geneeskundige Bloeddrukstreefwaarden bij diabetes mellitus: lager of toch niet? Erik Serné Internist- vasculair geneeskundige Bloeddrukstreefwaarden bij patiënten met type 2 diabetes? A. Huidige richtlijn CVRM is achterhaald

Nadere informatie

ALCOHOL & GEZONDHEID. De wetenschap. Dr. ir. Trudy Voortman

ALCOHOL & GEZONDHEID. De wetenschap. Dr. ir. Trudy Voortman ALCOHOL & GEZONDHEID De wetenschap Dr. ir. Trudy Voortman trudy.voortman@erasmusmc.nl Over deze lezing Alcoholgebruik in Nederland en in deze zaal Alcohol en gezondheid Overmatig alcoholgebruik Matig alcoholgebruik

Nadere informatie

VUmc Basispresentatie

VUmc Basispresentatie Sarcopenie Sarcopenie en ondervoeding Vorm van ondervoeding Gekarakteriseerd door verlies van spiermassa en spierkracht Risico op verminderd fysiek functioneren en een verminderde kwaliteit van leven Marian

Nadere informatie

Vermindering bijvoeding bij neonaten SAMENVATTING

Vermindering bijvoeding bij neonaten SAMENVATTING Vermindering bijvoeding bij neonaten SAMENVATTING 1) Dit project zorgt ervoor dat minder neonaten onterecht post partum bijvoeding krijgen. Hiermee gaan meer neonaten met volledig borstvoeding naar huis

Nadere informatie

Ellen Govers. Waarom een dieet dat afwijkt van de RGV? Het dieet in 3 fasen Casussen Conclusies en aanbevelingen

Ellen Govers. Waarom een dieet dat afwijkt van de RGV? Het dieet in 3 fasen Casussen Conclusies en aanbevelingen Ellen Govers Waarom een dieet dat afwijkt van de RGV? Het dieet in 3 fasen Casussen Conclusies en aanbevelingen 1. patiënten kunnen goed afvallen op de Richtlijnen Goede Voeding 2. overgewicht behandelen

Nadere informatie

Perinatale sterfte verschillen naar zorgregio s in Nederland

Perinatale sterfte verschillen naar zorgregio s in Nederland Perinatale sterfte verschillen naar zorgregio s in Nederland Anita CJ Ravelli, AMC afdeling Klinische Informatiekunde Mede namens: Martine Eskes, Jan Jaap HM Erwich, Hens AA Brouwers, Erna Kerkhof, Joris

Nadere informatie

Het Ketogeen dieet Radboud universitair medisch centrum Radboud universitair medisch centrum

Het Ketogeen dieet Radboud universitair medisch centrum Radboud universitair medisch centrum Het Ketogeen dieet Het ketogeen dieet wordt gebruikt als behandeling bij kinderen met moeilijk behandelbare epilepsie en/of bepaalde stofwisselingsziekten. Het kan epileptische aanvallen verminderen.

Nadere informatie

Colostrum : a drop of gold. Eva Brebels Gegr. pediatrisch verpleegkundige Lactatiekundige

Colostrum : a drop of gold. Eva Brebels Gegr. pediatrisch verpleegkundige Lactatiekundige Colostrum : a drop of gold Eva Brebels Gegr. pediatrisch verpleegkundige Lactatiekundige In de theorie 2 Eva Brebels Fysiologie (Riordan, J; Wambach, K.; 2010) 15-20 wkn Dag 2-3 PP Dag 8 PP 6-7 jaar Lactogenesis

Nadere informatie

Groei bij Nederlandse kinderen met het 22q11.2 deletiesyndroom. Renz Klomberg Studiedag 22q11

Groei bij Nederlandse kinderen met het 22q11.2 deletiesyndroom. Renz Klomberg Studiedag 22q11 Groei bij Nederlandse kinderen met het 22q11.2 deletiesyndroom Renz Klomberg 19-11-2017 Studiedag 22q11 Groei van 2 kinderen met 22q11 Groei bij 22q11 30-60% kleine lengte Verschillende theorieën Passend

Nadere informatie

Samenvatting Go4it - de effectiviteit van een poliklinische multidisciplinaire groepsbehandeling voor obese adolescenten

Samenvatting Go4it - de effectiviteit van een poliklinische multidisciplinaire groepsbehandeling voor obese adolescenten Go4it - de effectiviteit van een poliklinische multidisciplinaire groepsbehandeling voor obese adolescenten Overgewicht en obesitas onder Nederlandse kinderen en adolescenten zijn een toenemend volksgezondheidsprobleem.

Nadere informatie

Lange termijn gevolgen van neonatale pijn

Lange termijn gevolgen van neonatale pijn Together into the future Lange termijn gevolgen van neonatale pijn Christ-jan van Ganzewinkel Verpleegkundig Specialist Intensieve Zorg bij Somatische Aandoeningen Máxima Medisch Centrum Veldhoven Vraagje.heb

Nadere informatie

12-11-2012. De fysiologische basis van de melkproductie. De fysiologische basis van de melkproductie. Hormonen tijdens lactatie

12-11-2012. De fysiologische basis van de melkproductie. De fysiologische basis van de melkproductie. Hormonen tijdens lactatie De fysiologische basis van de melkproductie Anita Badart, diëtist / lactatiekundige IBCLC Moedermelk; Aandachtspunten hoe? hoeveel? samenstelling? De fysiologische basis van de melkproductie Lactose Vetten

Nadere informatie

Consequenties voor de voeding

Consequenties voor de voeding Alleen Diabetes? Chronische Nierschade Diabetes Mellitustype 2 wat betekent dat voor de voeding? DieGo, diëtisten Gooi en Omstreken Mariëtte Hoogers, diëtist te Hilversum Bron: DieGo Caresharing Nevendiagnoses

Nadere informatie

Module gezonde leefstijl. 20 Oktober 2018

Module gezonde leefstijl. 20 Oktober 2018 Module gezonde leefstijl 20 Oktober 2018 University of Michigan / Max Planck Institute for Demographic Research Mensen die niet roken, een gezond gewicht behouden en niet overmatig drinken worden zeven

Nadere informatie

De rol van zuivel bij overgewicht, allergie en lactosegevoeligheid

De rol van zuivel bij overgewicht, allergie en lactosegevoeligheid De rol van zuivel bij overgewicht, allergie en lactosegevoeligheid Jan Steijns, FrieslandCampina Innovation 8 maart, 2018 1 Lactose (over)gevoeligheid Lactose: bron van suiker in moedermelk Gertjan Schaafsma,

Nadere informatie

Prior studie Voedingsproblemen bij slokdarmkankerpatiënten

Prior studie Voedingsproblemen bij slokdarmkankerpatiënten Prior studie Voedingsproblemen bij slokdarmkankerpatiënten Caroline van Opdorp, diëtist St Antonius 27-09-2018 Onderwerpen Huidig zorgpad / Prior Casus Productinformatie 2 Huidig zorgpad Aanmelding via

Nadere informatie