West-Vlaamse bierbrouwerijen: schuimend, fit en gezond?

Transcriptie

1 Bier brouwen in West-Vlaanderen West-Vlaanderen Werkt 2, 2014 West-Vlaamse bierbrouwerijen: schuimend, fit en gezond? foto: Brouwerij De Brabandere Dennis Pierins bachelor accountancy-fiscaliteit, Howest De zestien grootste West-Vlaamse bierproducenten brouwen steeds meer hectoliters bier en hun tewerkstelling en exportcijfers zitten in de lift. Maar hoe gezond zijn ze? Hoe gist en brouwt deze West-Vlaamse sector qua financiële parameters? Het plaatje is uiteraard geschakeerd met sterk en zwak presterende actoren. De modale rentabiliteit (qua mediaan) van de betrokken ondernemingen is gunstig. Maar als we de modale liquiditeit en de solvabiliteit van de West-Vlaamse protagonisten toetsen aan de ganse Belgische sector, dan is de balans minder positief. LEES VERDER

2 De 16 West-Vlaamse brouwerijen die voldoen aan de 3 criteria voor het onderzoek van West-Vlaanderen Werkt en Howest (zie artikel 2) werden ook getoetst aan een aantal financiële parameters. Dit met uitzondering van de Brouwerij Rodenbach (divisie van Palm Breweries) omdat deze geen aparte jaarrekening neerlegt. Deze oefening gebeurde in het kader van een bachelorproef voor de opleiding accountancy-fiscaliteit binnen de hogeschool Howest campus Brugge. In België waren er begin 2014, 171 actieve bierbrouwerijen, samen goed voor de productie van meer dan biermerken. Deze collectie is zo uniek in de wereld dat Het Hopmuseum in Poperinge er een heuse biermuur mee bouwde, die ondertussen uitgroeide tot een imposante toeristische attractie. Maar België is niet alleen gekend om zijn grote kwantiteit aan biersoorten, vooral de kwaliteit en de rijkdom van de Belgische bieren worden internationaal geprezen. Daarbij staan een aantal West-Vlaamse biertjes hoog gequoteerd. Om de financieel-economische conditie van de West-Vlaamse bierproducenten in kaart te brengen analyseerden we diverse ratio s, berekend op basis van cijfers uit de jaarrekeningen van de ondernemingen die opereren onder de vorm van een nv, bvba of cvba. De cijfers hebben betrekking op drie boekjaren: 2010, 2011 en Liquiditeit, solvabiliteit en rendabiliteit zijn de belangrijkste maatstaven van de fitheid van een onderneming. De ratio s die in dit artikel aan bod komen zijn de current ratio of liquiditeit in ruime zin, de algemene schuldgraad, de nettorendabiliteit van het eigen vermogen na belastingen alsook twee zelf gekozen parameters. Naast deze ratio s werden ook enkele berekeningen gemaakt die ons meer vertellen over de omzet en investeringen van de brouwerijen. De gegevens voor de omzetbecijfering zijn verkregen via een bevraging van de zestien onderzochte brouwerijen, die voor de investeringen via de jaarrekening. De resultaten, bekomen voor de verschillende geselecteerde brouwerijen, worden in dit artikel vergeleken om uiteindelijk een algemeen beeld te vormen van de biersector in West-Vlaanderen. De gezondheid van de sector wordt tot slot beoordeeld door de resultaten te vergelijken met de mediaan 1 van deze becijferingen en de sectorgegevens voor België. Liquiditeit: goed bij kas? De liquiditeit betreft de mate waarin de onderneming in staat is kasmiddelen te mobiliseren om haar kortlopende betalingsverplichtingen na te leven. 2 Liquiditeitsratio s geven ons met andere woorden een beeld over de mate waarin een bedrijf in staat is om haar schulden op korte termijn na te komen. De meest gebruikte liquiditeitsratio s is de current ratio of liquiditeit in ruime zin. Ze stelt de beperkte vlottende activa tegenover het vreemd vermogen op korte termijn. Daarnaast bestaat nog 1 Een mediaan van een groep cijfergegevens wordt verkregen door die gegevens van klein naar groot te ordenen en vervolgens het middelste cijfer van die ordening te nemen. De mediaan is bij financiële ratio s zeer handig want het houdt weinig rekening met de extreem hoge en lage scores, dit in tegenstelling tot een gemiddelde. 2 Definitie van liquiditeit zoals gedefinieerd door Hubert Ooghe en Ch. Van Wymeersch in hun boek Financiële analyse van de onderneming.

3 de quick ratio of liquiditeit in enge zin. Hiermee gaan we op zoek of een bedrijf zijn vreemd vermogen op korte termijn kan betalen met zijn meest liquide middelen. De berekening van deze ratio s moet een coëfficiënt groter dan één (of 100%) geven om te kunnen concluderen dat de onderzochte brouwerij in staat is om haar kortlopende schulden makkelijk af te betalen. Maar de logica hoe hoger hoe beter gaat hier zeker niet op. Een te hoge liquiditeitsratio in ruime zin is immers niet noodzakelijk gunstig, want dit kan erop wijzen dat de onderneming te veel langlopende schulden heeft. In grafiek 1 zien we de verschillende resultaten voor de current ratio voor de boekjaren 2010 tot 2012 De mediaan- Grafiek 1 De berekende current ratio voor de boekjaren 2010 tot 2012 van de zestien onderzochte West-Vlaamse bierbrouwerijen. De Bie Gulden Spoor De Halve Maan De Plukker VDACO Verhaeghe-Vichte Het Sas Sint-Bernard Mediaanwaarde Strubbe De Brabandere Van Honsebrouck Van Eecke Deca Services De Dolle Brouwers Omer Vander Ghinste De Leite 0% 50% 100% 150% 200% 250% 300% 350% 400%

4 waarden voor deze ratio flirten in die drie boekjaren met de 100%-grens, maar halen deze telkens niet. Theoretisch kunnen de West-Vlaamse bierbrouwerijen niet als zeer liquide worden beschouwd, maar al bij al behalen zij geen slechte resultaten. Vier brouwerijen behalen zwakke resultaten (onder de 50%-grens) over de drie boekjaren. Brouwerijen De Bie, Gulden Spoor, De Halve Maan en De Plukker kunnen hun schulden op korte termijn niet betalen met de vlottende activa die zij hebben. Brouwerijen Van Honsebrouck, Van Eecke en Deca Services zijn de winnaars op het vlak van liquiditeit. De resultaten die zij behalen positioneren zich mooi boven de 100%-grens. In grafiek 2 vinden we de resultaten voor de quick ratio. Logischerwijs behalen de West-Vlaamse bierbrouwers hier opnieuw Grafiek 2 De berekende quick ratio voor de boekjaren 2010 tot 2012 van de zestien onderzochte West-Vlaamse bierbrouwerijen. De Bie Gulden Spoor VDACO De Halve Maan De Plukker Verhaeghe-Vichte Sint-Bernard Het Sas Mediaanwaarde Deca Services Van Honsebrouck Strubbe De Brabandere Van Eecke De Leite De Dolle Brouwers Omer Vander Ghinste % 50% 100% 150% 200% 250% 300% 350% 400%

5 de minimumwaarde niet. Een interessanter gegeven dat we uit deze waarden kunnen berekenen is de hoeveelheid aan voorraden die de brouwerijen aanhouden. Dat kunnen we vinden door onderstaande grafiek te vergelijken met die van de current ratio. We kunnen vaststellen dat 15% tot 25% van de vlottende activa bestaan uit voorraden, wat op theoretisch niveau behoorlijk hoog is. Bekijken we dit cijfer echter vanuit het standpunt van de brouwerijen, die soms hun bieren enkele maanden moeten laten gisten, dan is dit cijfer zeker respectabel. Solvabiliteit: (on)afhankelijkheid troef? Solvabiliteitsanalyse stelt zich tot doel te achterhalen of de financiering van een onderneming evenwichtig verdeeld is tussen eigen vermogen (maatschappelijk kapitaal en niet-uitgekeerde winsten) en vreemd vermogen (leningen bij derden). Aangezien het vereiste rendement op vreemd vermogen normaal gesproken lager is dan dat op eigen vermogen, is het belangrijk voor een onderneming dat er voldoende gebruik wordt gemaakt van schuldfinanciering. Anderzijds kan te veel vreemd vermogen ertoe leiden dat de onderneming de eraan verbonden betalingsverplichtingen niet kan nakomen. Bedrijven die reeds voor een groot deel van vreemd vermogen afhankelijk zijn, zullen het dan ook vaak moeilijk hebben om nog bijkomendefinanciering aan te trekken. Theoretisch is de optimale kapitaalstructuur (d.w.z. de verdeling tussen eigen en vreemd vermogen) degene waarbij de gewogen gemiddelde kapitaalkost wordt geminimaliseerd. Eigen vermogen is risicodragend kapitaal, waarvoor aan de eigenaars/aandeelhouders een dividend wordt uitgekeerd, indien de rendabiliteit dit toelaat. Voor het vreemd vermogen bestaat er een verplichting tot schuldaflossing en tot rentevergoeding. foto: Brouwerij De Brabanere Om de solvabiliteit van een onderneming te meten wordt meestal de algemene schuldgraad berekend. De algemene schuldgraad geeft de verhouding weer van het vreemd vermogen en het totaal vermogen. Evenwichtige waarden voor deze ratio bevinden zich tussen 60% en 75%. Waarden boven de 75% duiden op een hoog financieel risico terwijl waarden onder de 60% aangeven dat er te weinig gebruik wordt gemaakt van de financiele hefboom.

6 In grafiek 3 vinden we de waarden van de algemene schuldgraad voor de drie boekjaren. De mediaanwaarden voor deze ratio variëren tussen de 71% en 77%. De verdeling van het vreemd vermogen en eigen vermogen voor de zestien bierbrouwerijen ligt dus ideaal. Opmerkelijk is hoe hoog brouwerijen De Bie en Gulden Spoor scoren op de algemene schuldgraad. Waarden boven de 100%-grens wijzen er op dat een bedrijf meer vreemd vermogen heeft dan eigen vermogen. Dit is de slechtste positie waarin een bedrijf zich kan bevinden op vlak van solvabiliteit en is zeker een aspect waar deze twee kleine brouwerijen aan zullen moeten werken in de volgende boekjaren. Grafiek 3 De berekende algemene schuldgraad voor de boekjaren 2010 tot 2012 van de zestien onderzochte West-Vlaamse bierbrouwerijen. De Leite De Dolle Brouwers Omer Vander Ghinste De Brabandere Van Honsebrouck Deca Services Van Eecke Strubbe Mediaanwaarde Sint-Bernard Het Sas De Plukker VDACO De Halve Maan Verhaeghe-Vichte Gulden Spoor De Bie % 20% 40% 60% 80% 100% 120%

7 Onverwacht vinden we brouwerij Verhaeghe en De Halve Maan in de top vier met zwakke scores. De resultaten zijn te wijten aan de grote investeringen die zij realiseerden en waarvoor zij schulden bij derden hebben aangegaan. Rendabiliteit: wat brengt dat bier op? Uit een analyse van de rendabiliteit moet blijken of de ingezette middelen een voldoende hoog rendement opleveren. Wanneer dit niet het geval is, is uiteraard het voortbestaan van een onderneming op langere termijn niet verzekerd. Als de rendabiliteit uitgesproken negatief is, kan zelfs op korte termijn de continuïteit worden bedreigd. foto: Brouwerij De Brabanere Rendabiliteit helpt ons dus een oordeel te vormen over de winstgevendheid van een bedrijf. In het bijzonder nemen we de rendabiliteit van het eigen vermogen onder de loep. Deze ratio brengt de verhouding van de winst of het verlies tot het eigen vermogen. Ze geeft letterlijk weer hoeveel percent de gelden, die belegd zijn door de aandeelhouders, gedurende het afgelopen jaar hebben opgebracht. Het spreekt dus voor zich dat, hoe hoger deze ratio, hoe makkelijker het zal zijn om, mits kapitaalverhoging, vers kapitaal aan te trekken. Ze is ook een indicator om af te toetsen of het, gegeven de huidige omstandigheden, gunstig is voor de onderneming om door te gaan. De waarde van deze ratio mag niet onder de marktrente van drie percent vallen. Indien dit wel zo is zouden aandeelhouders even goed hun geld op hun spaarboekje kunnen laten staan.

8 In grafiek 4 zien we de resultaten voor de nettorendabiliteit van het eigen vermogen na belastingen voor de brouwerijen. Zoals kan worden opgemerkt liggen de waarden van deze ratio zeer verspreid. Dit is dus een goede indicator om het succes van elke brouwerij apart te bestuderen. Vier brouwerijen behalen monsterscores voor deze ratio. Brouwerijen Verhaeghe-Vichte, De Halve Maan, Sint-Bernard en VDACO (De Struise Brouwers) steken ver boven de mediaan uit en weten dus als geen ander om hun aandeelhouders blij te houden. Bij de bespreking van de solvabiliteit zagen we dat de brouwerijen Verhaeghe en De Halve Maan minder goed scoorden. Maar wanneer we die resultaten koppelen met die van de ren- Grafiek 4 De berekende nettorendabiliteit van het eigen vermogen na belastingen voor de boekjaren 2010 tot 2012 voor de zestien onderzochte West-Vlaamse bierbrouwerijen. 250% 200% 150% 100% 50% 0% -50% -100% -150% -200% -250% -300% -350% Gulden Spoor De Bie VDACO Sint-Bernard De Halve Maan Verhaeghe-Vichte Van Eecke De Leite Omer Vander Ghinste Mediaanwaarde De Dolle Brouwers De Plukker Van Honsebrouck Strubbe De Brabandere Deca Services Het Sas

9 dabiliteit, dan komt naar boven dat deze brouwerijen in de nabije toekomstig geen financiële problemen zullen hebben. Aan de andere kant van het spectrum vinden we Het Sas, brouwerij De Bie en brouwerij Gulden Spoor. De twee laatstgenoemden hebben zowel een negatief eigen vermogen als een verlies geleden gedurende de drie boekjaren. Volgens de Nationale Bank van Belgie kan je met deze cijfers geen nettorendabiliteit van het eigen vermogen berekenen. De mediaanwaarden voor de zestien West-Vlaamse bierbrouwerijen tonen zeer gunstige cijfers aan voor de rendabiliteit: 10% tot 13%. Dit zijn resultaten die zich ruim boven de marktrente situeren. De aandeelhouders van het gros van deze brouwerijen zullen zeker tevreden zijn Hoeveel investeert een brouwerij per werknemer? Binnen deze groep van zestien West-Vlaamse brouwerijen bestaan er natuurlijk grotere en kleinere brouwerijen. Logischerwijs kunnen grotere brouwerijen meer investeren dan kleinere. Maar wat gebeurt er als we het aantal tewerkgestelde werknemers in acht nemen? Blijven de grootste brouwerijen bij de top of worden zij weggeduwd door de kleinere? Om deze ratio te berekenen werden eerst alle investeringen van de jongste drie boekjaren opgeteld. Vervolgens becijferden we het gemiddeld aantal werknemers die tewerkgesteld werden in die drie jaren. Tenslotte werd nog een gemiddelde berekend van al deze bedragen, dit ter referentie. We verdelen de grote groep brouwerijen in drie subgroepen: 1. Grote, bekende brouwerijen 2. Middelgrote brouwerijen 3. Kleine brouwerijen Deze onderverdeling zie je ook in tabel 1. De brouwerijen die in één van deze subgroepen thuishoren krijgen elk een verschillende kleur. Aan de kleine brouwerijen die geen personeel in loondienst tewerkstellen (zoals Gulden Spoor, De Leite, De Bie en De Plukker), hebben we de tewerkstellingsfactor 1 toegekend, omdat we ervan uit gaan dat er op zijn minst één zelfstandige zaakvoerder bij de bedrijfsvoering betrokken is. Uit de resultaten van tabel 1 blijkt dat het niet de grote brouwerijen zijn die het meest investeren in verhouding tot hun aantal werknemers. De middelgrote en kleine brouwerijen vertegenwoordigen sterk de top vijf in deze tabel, want het zijn zij die het meeste nood hebben aan uitbreiding. De koploper brouwerij De Halve Maan investeerde in boekjaar 2010 in een nieuwe logistiek centrum met bottelarij, wat hun zeer hoog cijfer dus verklaart. Ook Verhaeghe-Vichte doet niet onder. Met de aankoop van een nieuwbouw die nodig was om enkele productieprocessen te herlocaliseren staan zij op de tweede plaats.

10 Hoeveel produceert een brouwerij per werknemer? Een ander interessant cijfer die ons iets vertelt over de brouwerijen is het aantal hectoliters bier die ze produceert per werknemer. Opnieuw stellen we ons de vraag of de grotere brouwerijen hier het best zullen scoren of niet. De cijfers die hier worden gebruikt zijn afkomstig uit een bevraging van de zestien brouwerijen. Ze gaven elk een antwoord op de vraag hoeveel hectoliter bier ze produceerden in het jaar Door deze cijfers opnieuw te delen door het gemiddeld aantal voltijdse equivalenten bekomen we de cijfers uit tabel 2. Ook hier zien we dat het niet de grote brouwerijen zijn die de hoogste scores behalen. De top drie uit deze tabel (brouwerijen De Halve Maan, Strubbe en Verhaeghe-Vichte) produceren maar liefst meer dan 2000 hectoliters bier en behoren duidelijk tot de groeiers binnen de brouwerijen. Tabel 1 Tabel 2 Het aantal gemaakte investeringen over drie jaar per voltijds equivalent (VTE). Grote brouwerijen - Middelgrote - Kleine Gemiddeld aantal VTE Investeringen per VTE Brouwerij De Halve Maan 12, Brouwerij Verhaeghe-Vichte 4, Brouwerij De Bie Brouwerij Gulden Spoor Brouwerij Sint-Bernard 18, Brouwerij De Dolle Brouwers 1, VDACO 3, Deca Services 1, Brouwerij Van Eecke 8, Brouwerij Van Honsebrouck Brouwerij Omer Vander Ghinste 47, Brouwerij De Brabandere Brouwerij De Plukker Brouwerij De Leite Brouwerij Het SAS 23, Brouwerij Strubbe 5,

11 Tabel 1 Tabel 2 Het aantal geproduceerde hectoliters bier in 2013 per voltijds equivalent (VTE). Grote brouwerijen - Middelgrote - Kleine Gemiddeld aantal VTE Geproduceerde hectoliters per VTE Brouwerij De Halve Maan 12, Brouwerij Strubbe 5, Brouwerij Verhaeghe-Vichte 4, Brouwerij De Brabandere Brouwerij Omer Vander Ghinste 47, Brouwerij Sint-Bernard 18, Brouwerij Het SAS 23, Brouwerij Van Honsebrouck Brouwerij Van Eecke 8, Brouwerij Gulden Spoor Brouwerij De Dolle Brouwers 1,6 625 VDACO 3,6 583 Deca Services 1,6 563 Brouwerij De Leite Brouwerij De Plukker Brouwerij De Bie 1 -

12 Conclusie Uit de verschillende resultaten van de zestien West-Vlaamse bierbrouwerijen kan er algemeen geconcludeerd worden dat zij in de meeste gevallen financieel sterk in hun schoenen staan. Er zijn echter winnaars en verliezers in dit onderzoek. De grootste West-Vlaamse bierbrouwerijen scoren geen uitzonderlijke resultaten. Brouwerij Van Honsebrouck, De Brabandere en Omer Vander Ghinste hebben al een solide gevestigde plaats in het West-Vlaamse brouwerijlandschap en blijven redelijk stabiel op alle vlakken. Vooral de middelgrote brouwerijen blinken uit in West- Vlaanderen. Keer op keer tonen zij aan dat ze bereid zijn uit te breiden en grotere stappen in functie van hun expansie. De kleinere brouwerijen houden redelijk goed stand in de West-Vlaamse biersector, alhoewel een tweetal ervan zich in nauwe schoenen bevinden. Naar mijn persoonlijke mening moeten de kleinere brouwerijen een voorbeeld nemen aan brouwerijen zoals De Halve Maan en de brouwerij van de Sint-Sixtusabdij van Westvleteren (die jammer genoeg niet in aanmerking kwam voor dit onderzoek). Brouwerij De Halve Maan schrijft zich in voor iedere bierwedstrijd die er te vinden is, dit zowel nationaal als internationaal, en wint er ook verschillende van met hun Brugse Zot en Straffe Hendrik. Dit is een uitstekende tactiek om gratis reclame te maken voor hun product en het zorgde ervoor dat ze wereldwijd bekend werden met de Brugse Zot. Ook de brouwerij van de Sint-Sixtusabdij van Westvleteren hanteert een bijzondere tactiek. Hun trappistenbier Westvleteren 12 werd al meerdere malen als beste bier ter wereld verkozen. Het biertje verkrijgen is echter een moeilijkere opdracht: het wordt niet verkocht door bierhandelaars en er wordt verwacht een telefonische afspraak te maken en zelf om de bestelling te rijden naar Westvleteren. Deze manier van schaarste creëren zorgt er voor dat het trappistenbier het meest beheerde brouwsel is ter wereld. Sommige West-Vlaamse bierbrouwerijen kennen een geschiedenis die teruggaat tot in de achttiende eeuw en het ziet er naar uit dat deze rijke traditie zal voortgezet worden in de toekomst. Laten we daarop klinken!