FINANCIËLE SITUATIE EN EVOLUTIE VAN DE ONDERNEMING

Transcriptie

1 BEDRIJFSWETENSCHAPPEN Hoofdstuk 6: FINANCIËLE SITUATIE EN EVOLUTIE VAN DE ONDERNEMING Indeling: 1. Beschrijving van de ondernemingssituatie 2. Balansanalyse 3. Omloopsnelheid en -tijd

2 Financiële analyse - 1 van 8 FINANCIËLE ANALYSE De FINANCIËLE SITUATIE van een onderneming Periodiek zal men ten behoeve van de bedrijfsleiding, de aandeelhouders, enz. verslag moeten geven over de financiële situatie en evolutie van de onderneming. Het is levensbelangrijk om tijdig te beschikken over correcte en relevante informatie om beslissingen op te baseren. De laatste jaren worden de winstmarges kleiner, de klanten kritischer en de concurrentie heviger. Vandaar dat foutieve beslissingen vaak zwaar doorwegen (denk aan de massa faillissementen van de laatste jaren). 1. Beschrijving van de ondernemingssituatie De ondernemingssituatie kan beschreven worden aan de hand van de jaarrekening (balans, resultatenrekening en toelichting), verslagen van de raad van bestuur en de verwachte marktevolutie, e.d. De financiële beleidsinstrumenten die aangewend worden zijn meestal 1/ het financieel plan (budget en kasplanning) en 2/ de jaarrekening. 1/ Het financieel plan is bedoeld om een beeld te krijgen waarnaar de onderneming zou moeten evolueren (zie: Planning van de ondernemingsactiviteiten). 2/ De jaarrekening wordt opgesteld vanuit de boekhouding en geeft een beeld over de prestaties in het verleden. Het nadeel van een jaarrekening is dat je er geen invloed meer op kan uitoefenen. Het verleden is en blijft het verleden, je kan er enkel van leren. Meestal worden balans en resultatenrekening op basis van een aantal kengetallen (ratio's) geanalyseerd.

3 Financiële analyse - 2 van 8 De BALANS: een portret van uw onderneming De balans is een document waarop staat waar uw geld vandaan is gekomen en waar het op een bepaald ogenblik voor gebruikt wordt. De balans geeft een beeld van de bezittingen (activa) en schulden (passiva) van de onderneming op één welbepaald ogenblik (de balansdatum). Het verschil tussen de bezittingen en de schulden aan derden is datgene wat toekomt aan de aandeelhouders (eigen vermogen of schuld aan de aandeelhouders). Een onderneming is echter meer dan cijfers alleen. In de balans vinden we een aantal belangrijke bedrijfsaspecten niet terug, bijvoorbeeld: - of de vennootschap veel of weinig concurrentie heeft - de ervarenheid van het management - de waarde en kwaliteit van het personeel - de sterkte van de producten of diensten. De RESULTATENREKENING: het overzicht van uw prestaties De resultatenrekening is het document dat gebruikt wordt om het verschil te maken tussen de opbrengsten en de kosten in een welbepaalde periode (bv. een jaar). Opbrengsten en de kosten is niet hetzelfde als inkomsten en uitgaven! Opbrengsten en de kosten worden toegewezen aan de periode waarin ze gerealiseerd worden. Inkomsten worden pas definitief wanneer de klant daadwerkelijk heeft betaald. Een onderneming die veel winst maakt kan toch met liquiditeitsproblemen kampen, bv. doordat haar klanten laat betalen en zij zelf ondertussen personeel, leveranciers en andere kosten moet betalen. Het verschil tussen de kosten en opbrengsten die met de normale activiteit van de onderneming te maken hebben geeft het bedrijfsresultaat. Het financieel resultaat is het verschil tussen opbrengsten uit bv. beleggingen en intresten betaald aan bv. kredietinstellingen waar we geld geleend hebben. Het resultaat uit de gewone bedrijfsvoering of het courante resultaat is de som van het financieel en bedrijfsresultaat. Het uitzonderlijk resultaat bestaat uit het verschil tussen opbrengsten en kosten die in principe slechts éénmaal voorkomen. Ondernemingsresultaat = Opgave Bekijk aandachtig de balans en resultatenrekening van de N.V. Darlin. Jij bent een belangrijk aandeelhouder van deze onderneming. Je zou graag weten of deze onderneming gezond is. Daarom ga je de jaarrekening ontleden. Hoe zou je dat doen? Is deze onderneming gezond? Waarom? Noot: Ebita =?

4 Financiële analyse - 3 van 8 2. FINANCIËLE ANALYSE Door een financiële analyse kan het management beschikken over gedetailleerde informatie over de prestaties in het verleden en de financiële toestand van het bedrijf. Doel is de financiële toestand in het verleden zo goed mogelijk te analyseren om daaruit de juiste beslissingen voor de toekomst te treffen. Analyse technieken: 1 Verticale of structuuranalyse We bekijken de belangrijkheid van elke post van de balans in functie (%) van het balanstotaal en elke post van de resultatenrekening in functie (%) van de omzet. We zullen hier verschillende jaren met elkaar vergelijken, om ons een beeld te vormen van de tendensen in de financiële structuur en de bedrijfsresultaten. Vul in: % van het balanstotaal Jaar 1 Jaar 2 Jaar 3 Jaar 4 Vaste Activa Vlottende Activa Eigen vermogen Vreemd vermogen % van de omzet Jaar 1 Jaar 2 Jaar 3 Jaar 4 Aankopen handelsgdn Diensten en diverse gdn Bezoldigingen Afschrijvingen 52,79 22,09 17,63 2,76 Bedrijfsresultaat 4,7 Financieel resultaat -1,29 Ondernemingsresultaat 3,43 2 Horizontale of tijdsanalyse We bestuderen de evolutie in de tijd van elke post van de balans en de resultatenrekening. We stellen elke balanspost (of post van de resultatenrekening) van een referentiejaar gelijk aan. De volgende jaren worden uitgedrukt in percentages van het referentiejaar. Vergelijking met jaar 1 Jaar 1 Jaar 2 Jaar 3 Jaar 4 Va.A. Vl.A. E.V. V.V. Balanstotaal Omzet Bedrijfsresultaat Financieel resultaat Ondernemingsresultaat 113,58 127,3 139,39

5 3 Concurrentie-analyse We vergelijken onze financiële prestaties met andere bedrijven uit dezelfde sector. Financiële analyse - 4 van 8 4 Ratio-analyse De financiële drievuldigheid: rendabiliteit, liquiditeit, solvabiliteit Een ratio of kengetal is een verhoudingsgetal waarbij 2 of meer posten van de balans en/of de resultatenrekening met elkaar in verband worden gebracht. Ook ratio's worden over verschillende opeenvolgende boekjaren berekend, om de evolutie in de verhoudingen te volgen. a) Liquiditeitsratio's De liquiditeitsratio's worden berekend om na te gaan in welke mate de onderneming haar betalingsverplichtingen op korte termijn kan nakomen. Is de onderneming in staat haar schulden tijdig te betalen? Ruime liquiditeit of Current ratio = Vlottende activa : Schulden op - 1 jaar Een verhouding van 1,2 of 1,3 wordt als gezond aanzien. Deze ratio heeft slechts betekenis als de vlottende activa ook binnen het jaar kunnen te gelde gemaakt worden. Dit is niet altijd het geval voor de voorraden (ijzeren voorraad) en de vorderingen (klantenkern). Verklaar. De voorraad kan ook niet zomaar in geld omgezet worden. Een gedwongen verkoop van de voorraden stelt problemen. Verklaar. Vandaar dat men beter ook de liquiditeitsratio in enge zin kan berekenen. Enge liquiditeit of acid test-ratio (quick ratio) =(Vlottende activa - Voorraden) : Schulden op - 1 jaar Indien deze ratio nog steeds boven de 1 blijft is de liquiditeitssituatie in orde. Bedrijfskapitaal De liquiditeit van de onderneming kan ook uitgedrukt worden via de berekening van het bedrijfskapitaal. Nettobedrijfskapitaal = permanent vermogen - vaste activa (= Vl. A. - Schulden -1j) Het NBK vormt de liquiditeitsbuffer van de onderneming. Ze geeft het overschot of tekort in liquiditeit weer uitgedrukt in EUR. De nood aan NBK verschilt van onderneming tot onderneming. Ze is in de eerste plaats afhankelijk van de tijd nodig om de bedrijfscyclus te doorlopen. De bedrijfscyclus verschilt sterk tussen een handelsonderneming en een productieonderneming. Noot: 1 Een te hoge current ratio is echter ook niet gunstig. Waarom? 2 Een lage C.R. kan deels gecompenseerd worden door een hoge omloopsnelheid van de vlottende middelen. Verklaar.

6 Financiële analyse - 5 van 8 b) De solvabiliteitsratio's Wat betekent solvabel? Kan de onderneming AL haar schulden betalen? De volgende ratio's gaan na of de onderneming een gezonde financiële structuur heeft, een goede verhouding tussen E.V. en schulden: De eerste ratio is de graad van solvabiliteit of de ratio v/d financiële onafhankelijkheid = (E.V.: T.V.) x % (doorgaans 30 à 40 %) Bij verkoop van de activa mogen we zoveel % verlies lijden vooraleer de schuldeisers gevaar lopen. De fin. onafhankelijkheid geeft ook aan met welk percentage middelen de aandeelhouders zorgen voor de financiering van de onderneming. Om de solvabiliteit te meten kan men ook de netto-activa (= activa - fictieve activa - overgeboekt verlies) vergelijken met het V.V.. Ratio v/d financiële afhankelijkheid = (V.V.: T.V.) x % Wat kan je hieruit afleiden? Ratio van de lange-termijn-schuldgraad = schulden op +1j : E.V. Hier willen we nagaan op welke manier de vennootschap op lange termijn gefinancierd werd. Welke gevolgen heeft een hoge schuldgraad? Dekkingsratio van het V.V. op LT = (cash flow na belastingen : Schulden op + 1j) Deze ratio geeft weer of de onderneming de LT-schulden kan terugbetalen met de cash flow. Hoe groter de dekkingsratio, hoe groter het deel van de LT-schuld dat uit de cash flow kan terugbetaald worden. Als men de ratio omkeert bekomt men het aantal jaren nodig om de LT-schulden af te lossen indien de cash flow constant blijft. Noot: Solvabiliteit staat zowel in relatie met de rendabiliteit als met de liquiditeit: 1/ Verband tussen solvabiliteit en rendabiliteit: leverage Als de onderneming op haar investeringen meer verdient dan haar schulden kosten, wordt het rendement van het E.V. verbeterd door... 2/ Verband tussen solvabiliteit en liquiditeit: financiële lasten Als de onderneming meer V.V. gebruikt zullen haar verplichtingen tot intrestbetaling en schuldaflossing toenemen, en neemt het risico op onvoldoende liquiditeit toe. Vraag: 1. Kan een onderneming solvabel zijn, maar niet liquide? 2. Kan een onderneming insolvabel, maar wel liquide zijn?

7 c) De rendabiliteitsratio's De rendabiliteit is één van de voornaamste doelstellingen van een ondernemer. Financiële analyse - 6 van 8 Onder rendabiliteit van een onderneming verstaat men de mate waarin een onderneming erin slaagt met het in de onderneming geïnvesteerd vermogen een resultaat (winst) te realiseren. Wanneer is een onderneming rendabel? Een ondernemer zal slechts geld in een zaak investeren als hij verwacht dat dit geld rendeert. D.w.z.. dat het meer of tenminste evenveel zal opbrengen als een risicoloze belegging plus een risicopremie. Hoeveel die risicopremie zal bedragen hangt af van de grootte van het risico verbonden aan de onderneming. Hoe kan je de rendabiliteit van een onderneming meten? Rendabiliteit van het eigen vermogen R. EV = winst na belastingen : E.V. X R. EV = (winst na belastingen : omzet) x ( omzet : E.V.) R. EV = winstmarge x omloopsnelheid E.V. Deze laatste ratio laat toe gemakkelijker conclusies te trekken in verband met de rendabiliteit van de onderneming. Hoe kan men de rendabiliteit verhogen? Rendabiliteit van het totaal vermogen R TV = (winst voor bel. + financiële lasten) : T.V. X Rendabiliteit van de omzet Hier berekenen we het bedrijfsresultaat in relatie tot de omzet. Brutorendabiliteit of brutomarge = (brutobedrijfsresultaat : omzet) x % Nettorendabiliteit of nettomarge = (nettobedrijfsresultaat : omzet) x % Brutobedrijfsresultaat = bedrijfsopbrengsten - (aankopen + diensten en diverse goederen + bezoldigingen) Nettobedrijfsresultaat = brutobedrijfsresultaat - (afschrijvingen + voorzieningen) Deze ratio's moeten in relatie met elkaar bekeken worden.

8 Financiële analyse - 7 van 8 3. Omloopsnelheid en -tijd Efficiëntieratio's Met efficiëntieratio's of activiteitsratio's wordt nagegaan of het bedrijf met de beschikbare financiele middelen een maximum aan winst kan bereiken. Financiële middelen vragen immers een vergoeding en dienen dan ook efficiënt te worden aangewend. Voorraadrotatie d.i. het aantal maal dat de gemiddelde voorraad op 1 jaar werd gekocht en terug verkocht. Omloopsnelheid voorraden = Kostprijs van de verkopen : Gemiddelde voorraad Omlooptijd voorraden = 365/OS d.i. het aantal dagen nodig om onze gemiddelde voorraad te verkopen Klantenkrediet Omloopsnelheid handelsvorderingen = Omzet : Handelsvorderingen op -1j Omlooptijd vorderingen of dagen klantenkrediet = 365/OS d.i. het aantal dagen nodig om onze vorderingen te innen Vermits klantenkrediet financiële middelen vereist, moet men deze ratio regelmatig controleren. Waarop wijst een te lange inningsperiode? Waarop wijst een korte inningsperiode? Leverancierskrediet Het leverancierskrediet is een bron van financiële middelen. Omloopsnelheid leveranciers = Kostprijs van de goederen en diensten : Gemiddelde handelsschulden Omlooptijd leveranciers of dagen leverancierskrediet = 365/OS d.i. het aantal dagen uitstel van betaling dat we 'krijgen' van onze leveranciers. Het belangrijkste is ook hier weer de gevonden cijfers te kunnen beoordelen. Waarmee zal je ze vergelijken? Moet de O.T. a) van de voorraden, b) van de vorderingen en c) van de leveranciers liefst lang of kort zijn en waarom?

9 Financiële analyse - 8 van 8 Interpretatie van de financiële ratio's De interpretatie van de financiële ratio's kan op verschillende manieren gebeuren. Men kan: - minimum of maximum waarden voorop stellen - vergelijkingen maken in de tijd en projecties naar de toekomst maken, wat nuttig is voor het opstellen van budgetten - vergelijkingen maken met gelijkaardige bedrijven om te zien of we een concurrentieel voordeel of nadeel hebben tegenover de andere bedrijven. Maar... De ratio's dienen met de nodige voorzichtigheid te worden geïnterpreteerd daar de berekeningen op momentopnames zijn gebaseerd, vermits de balans enkel de situatie op de balansdatum weergeeft. Tenslotte... Bij de berekening van de ratio's houden we enkel rekening met gegevens die terug te vinden zijn in de balans en de resultatenrekening. Het is belangrijk ook de toelichting te raadplegen om een zicht te krijgen op voorwaardelijke verplichtingen die de onderneming heeft aangegaan en zakelijke zekerheden (hypotheken, pand, e.d.) die door de onderneming gesteld zijn. Deze bepalen eveneens mee de solvabiliteit van de onderneming. Oefening: Maak een financiële analyse van de N.V. Darlin aan de hand van de bijgevoegde jaarrekening.

10 Samenvatting Ratio-analyse Ruime liquiditeit of Current ratio = Vlottende activa : Schulden op - 1 jaar Enge liquiditeit of acid test-ratio (quick ratio) = (Vlottende activa - Voorraden) : Schulden op - 1 jaar Nettobedrijfskapitaal = permanent vermogen - vaste activa (= Vl. A. - Schulden -1j) Solvabiliteit of de ratio v/d financiële onafhankelijkheid = (E.V.: T.V.) x % Om de solvabiliteit te meten kan men ook de netto-activa (= activa - fictieve activa - overgeboekt verlies) vergelijken met het V.V. = Netto-activa : V.V. Ratio v/d financiële afhankelijkheid = (V.V.: T.V.) x % Ratio van de lange-termijn-schuldgraad = schulden op +1j : E.V. Dekkingsratio van het V.V. op LT = (cash flow na belastingen : Schulden op + 1j) Als men de ratio omkeert bekomt men het aantal jaren nodig om de LT-schulden af te lossen indien de cash flow constant blijft. R. EV = winst na belastingen : E.V. X R. EV = (winst na belastingen : omzet) x ( omzet : E.V.) R. EV = winstmarge x omloopsnelheid E.V. R TV = (winst + financiële lasten) : T.V. X Brutorendabiliteit of brutomarge = (brutobedrijfsresultaat : omzet) x % Brutobedrijfsresultaat = bedrijfsopbrengsten - (aankopen + diensten en diverse goederen + bezoldigingen) Nettorendabiliteit of nettomarge = (nettobedrijfsresultaat : omzet) x % Nettobedrijfsresultaat = brutobedrijfsresultaat - (afschrijvingen + voorzieningen) Omloopsnelheid voorraden = Kostprijs van de verkopen : Gemiddelde voorraad Omlooptijd voorraden = 365/OS = Gem. voorraad * 365 / kostprijs verkochte gdn Omloopsnelheid handelsvorderingen = Omzet incl. BTW : Handelsvorderingen op -1j Omlooptijd vorderingen of dagen klantenkrediet = 365/OS = Handelsvorderingen op -1j * 365 / Omzet incl. BTW Omloopsnelheid leveranciers = Kostprijs v/d goederen en diensten incl. BTW : Gem. handelsschulden Omlooptijd leveranciers of dagen leverancierskrediet = 365/OS = Gem. handelsschulden *365 / Inkopen + div gdn en diensten of Kostprijs v/d goederen en diensten incl. BTW