Lectoraat. Interdisciplinair werken in de context van onderwijs en zorg. Jaarverslag Jaarplan 2012

Transcriptie

1 Helioskoop Onderwijs Heliomare Revalidatie R&D Fontys OSO Opleiding en ontwikkelen Lectoraat Interdisciplinair werken in de context van onderwijs en zorg Jaarverslag 2011 Jaarplan 2012 Dr. Hans Schuman, lector

2 Samenwerkende partners Stichting Helioskoop Heliomare Onderwijs Heliomare revalidatie en R&D ZML school de Zevensprong Dienst Ambulante begeleiding ZML school de Alk Lectoraat kenniskring IW Lectoraten Fontys OSO Master studenten Helioskoop Fontys OSO Mytylschool de Ruimte Lectoraten Fontys 1

3 Kenniskringleden 2011 Naam Onderzoeksgroep Werkzaam bij Functie Jodie van Beek Gedrag De Zevensprong Beverwijk Leraar Wendy Kant Gedrag De Alk Alkmaar Orthopedagoog Esther van der Sleet Gedrag Leerweg 3 Heliomare onderwijs Beverwijk Orthopedagoog Jan Schrurs Gedrag Fontys OSO Docent Judith Kapitein Nienke Oosting Chris van Ommeren Levensloop- en loopbaanbegeleiding Levensloop- en loopbaanbegeleiding Levensloop- en loopbaanbegeleiding Dienst Ambulante Begeleiding stichting Helioskoop Dienst Ambulante Begeleiding stichting Helioskoop Fontys OSO Liesbeth Bosma Transitie Heliomare revalidatie Wijk aan Zee Kasper Scholte Albers Ambulant Begeleider Ambulant Begeleider Docent Behandelteammanager revalidatie Transitie De Zevensprong Beverwijk Afdelingsleider Linda Spierings-Vega Transitie Heliomare onderwijs Wijk aan Zee Docent en schooldecaan Marjan Plazier Transitie Fontys OSO Regiomanager en docent Hans Schuman Fontys OSO Lector 2

4 Inhoudsopgave Samenwerkende partners 1 Kenniskringleden Inhoudsopgave 3 Algemeen 4 Mutaties in de kenniskring 4 Evaluatie jaardoelstellingen 4 De onderzoeksagenda 4 Onderzoeksvragen 5 Promotieonderzoek 5 Internationalisering 5 Samenwerking met de afdeling R&D van Heliomare 6 Doelstellingen en resultaten 2011; doelstellingen Bijlage 1 Publicaties, presentaties en activiteiten over Bijlage 2 Presentaties /hoor- en werkcolleges /cursussen/focusgroepen 17 3

5 Algemeen De kenniskring van het lectoraat Interdisciplinair werken in de context van onderwijs en zorg is volledig operationeel vanaf maart De kenniskring bestaat uit de lector, drie docenten van Fontys OSO en zeven medewerkers, afkomstig van de vier scholen voor speciaal onderwijs en de ambulante begeleiding van de Stichting Helioskoop en Heliomare Revalidatie. Van deze medewerkers werkten er in de verslagperiode twee als ambulante begeleider; twee als leerkracht; twee als orthopedagoog; en één als behandelteammanager revalidatie. Mutaties in de kenniskring In de kenniskring heeft zich in de verslagperiode veranderingen in de samenstelling voorgedaan: Jan Schrurs, docent bij Fontys OSO en leider van de onderzoeksgroep Gedrag, heeft besloten het lidmaatschap van de kenniskring per 1 oktober 2011 te beëindigen. De reden voor dit besluit is deels gelegen in de privésfeer en deels terug te voeren op de financiële situatie bij Fontys OSO. Vervanging van Jan is voorzien in het voorjaar van Het vertrek van Jan uit de kenniskring betekent ook dat hij het gestarte promotietraject bij de Rijksuniversiteit Groningen heeft beëindigd. Linda Spierings-Vega, docent en schooldecaan van Heliomare onderwijs voor de VMBO TL en Havo afdeling en lid van de onderzoeksgroep Transitie, heeft zich om gezondheidsredenen tijdelijk teruggetrokken uit de kenniskring. Haar plaats is ingenomen door Kasper Scholte Albers, werkzaam als afdelingsleider in het VSO van ZMLK school de Zevensprong in Beverwijk. Linda ziet goede mogelijkheden per 1 september 2012 weer haar onderzoek in de kenniskring op te pakken. In de tussentijd ondersteunt ze de onderzoeksgroep Levensloopen loopbaanbegeleiding met het uitvoeren van een project van de provincie Noord Holland, gericht op verbetering van de aansluiting van het VSO van Heliomare en het MBO van het Nova College. Judith Kapitein, ambulant begeleider van de stichting Helioskoop en lid van de onderzoeksgroep Levensloop- en loopbaanbegeleiding, heeft per 1 januari 2012 een nieuwe werkkring gevonden bij de stichting Zaan Primair. Vervanging voor Judith is eveneens voorzien in het voorjaar van In 2012 vinden met vertegenwoordigers gesprekken plaats over voortzetting van het kenniskringlidmaatschap van Judith, gekoppeld aan samenwerking met de stichting Helioskoop en Fontys OSO. Evaluatie jaardoelstellingen De doelstellingen voor 2011 en de bereikte resultaten, alsmede de nieuwe doelstellingen voor 2012 zijn in Tabel 1 geformuleerd. Publicaties, presentaties en activiteiten zijn verzameld in Bijlage 1. De onderzoeksagenda Centraal in de missie en visie van het lectoraat staat de verbetering van het onderwijs en de dienstverlening aan kinderen en jongeren met een lichamelijke en / of verstandelijke beperking met als doel: ondersteuning, empowerment, participatie, emancipatie en zeggenschap. Binnen het lectoraat onderscheiden we drie onderzoeksgroepen die zich richten op de volgende thema s: 1. Moeilijk verstaanbaar gedrag (externaliserend en internaliserend) bij kinderen en jongeren met een lichamelijke en/of verstandelijke beperking. 2. Begeleiding en ondersteuning van kinderen en jongeren met een lichamelijke en / of een verstandelijke beperking in het reguliere onderwijs. 4

6 3. Transitie van jongeren met een lichamelijke en/of verstandelijke beperking naar volwassenheid: vervolgonderwijs, wonen, werken, vrije tijd en maatschappelijke participatie. Alle onderzoeksgroepen nemen in hun onderzoeken de competenties mee die de betrokken professionals nodig hebben om het onderwijs, de ondersteuning of de begeleiding efficiënt en effectief vorm te geven. Onderzoeksvragen Ten behoeve van de drie onderzoeksgroepen zijn de volgende onderzoeksvragen geformuleerd: 1. Welke ondersteuning is noodzakelijk, c.q. gewenst om leerlingen met een ernstige verstandelijke beperking en moeilijk verstaanbaar gedrag succesvol te laten participeren binnen één van de scholen of afdelingen van de stichting Helioskoop? Welke competenties hebben de betrokken professionals nodig om die ondersteuning te bieden? 2. Welke ondersteuning is noodzakelijk, c.q. gewenst, om leerlingen met een motorische beperking met succes te laten participeren in het reguliere onderwijs? De vraag richt zich op de ondersteuning die de individuele leerling nodig heeft, de ondersteuning die noodzakelijk is voor het reguliere systeem om deze leerling inclusief onderwijs te kunnen bieden en de ondersteuning die de omgeving van de leerling (ouders /verzorgers, het sociale netwerk van de leerling) nodig heeft. Welke competenties hebben de betrokken professionals nodig om die ondersteuning te bieden? 3. Welke ondersteuning is noodzakelijk, c.q. gewenst, voor leerlingen met een lichamelijke en/of verstandelijke beperking die onderwijs volgen binnen een van de Helioskoopscholen om succesvol de overstap te maken naar regulier vervolgonderwijs of arbeid/dagbesteding? Welke competenties hebben de betrokken professionals nodig om die ondersteuning te bieden? Promotieonderzoek Een van de kenniskringleden, Jan Schrurs, werkzaam als docent bij Fontys OSO, heeft de kenniskring verlaten en ziet ook af van het promotietraject waarmee hij was begonnen aan de Rijksuniversiteit Groningen, bij Professor Dr. Carla Vlaskamp van de Faculteit Gedrags- en Maatschappijwetenschappen. Internationalisering Ook dit jaar is vanuit het lectoraat een aantal internationaliseringsactiviteiten ontplooid: Met University College Syd, Haderslev, Denemarken, en een aantal partners uit andere EU landen is een Leonardoaanvraag voorbereid en ingediend met als doel docenten van Hogescholen en leraren uit het primair, secundair en middelbaar beroepsonderwijs in de gelegenheid te stellen tijdens studiebezoeken het onderwijssystemeem van een ander land te leren kennen en kennisuitwisseling tot stand te brengen met collega s ter plaatse. De projectaanvraag is in midden 2011 gehonoreerd. Dit betekent dat Fontys OSO docenten (totaal 9) en studenten (totaal 54) de gelegenheid kregen onderwijsvoorzieningen in andere EU landen te bezoeken en met collega s tot kennis- en ervaringsuitwisseling te komen. Het project wordt geleid door Anita Emans en Joke Kamstra van Fontys OSO, regio Noord. Voor 16 medewerkers van de stichting Helioskoop en Heliomare Revalidatie, het REA College en Arbeidsintegratie is van 28 februari-4 maart een studiereis naar Denemarken georganiseerd met 5

7 als thema Transitie. Twee ouders van VSO leerlingen van Heliomare onderwijs zijn ook mee geweest. Voor 8 docenten van de University College Syd, afdeling paramedische opleidingen uit Haderslev, Denemarken, is een studiereis naar Nederland georganiseerd met als thema Interdisciplinair opleiden en interdisciplinair werken in de periode van mei Medewerking verleenden de paramedische opleidingen van Hogeschool Amsterdam en Heliomare onderwijs en revalidatie. Voor 16 docenten en medewerkers van de Produktionshøjskole uit Vejle, Denemarken, is een studiereis georganiseerd van september met als thema Transitie en empowerment. Medewerking verleenden onder andere: het praktijkonderwijs uit Oss, het ROC Koning Willem 1 uit Den Bosch, Heliomare onderwijs uit Wijk aan Zee en Bartiméus Sonneheerdt uit Ermelo. Liesbeth Bosma, kenniskringlid, verzorgde een presentatie over Transitie en Individuele transitieplanning bij Heliomare onderwijs. Voor 60 medewerkers van de stichting Helioskoop en Heliomare Onderwijs is op 02 november een masterclass/workshop georganiseerd. Caren Sax, docent en onderzoeker aan de San Diego State University in de Verenigde Staten verzorgde deze. Thema: Person Centered Future Planning. Van oktober heeft de lector deelgenomen aan een studiereis/conferentie vanuit het VETWHIC project naar Verona, Italië. Thema: Professionalisering van SEN docenten vanuit een Europees perspectief. De lector heeft de keynote speech en een workshop gegeven op de regionale conferentie van de Europese tak van de International Council for the Education of the Visually Impaired (ICEVI) in Bakoe, Azerbeidzjan, oktober Deelnemers (150) uit onder andere Azerbeidzjan, Kazachstan, Rusland en Oekraïne. Inhoud presentatie: Inclusieve Education and Citizenship. Samenwerking met de afdeling R&D van Heliomare De samenwerking met de afdeling R&D van Heliomare is versterkt. De lector maakt deel uit van de Wetenschappelijke Commissie (WECO) van Heliomare. De WECO beoordeelt aanvragen voor wetenschappelijk onderzoek binnen Heliomare en monitort de voortgang van het onderzoek. De lector is themaleider voor het onderzoek dat gedaan wordt in het domein Kind en Jeugd. Twee keer per jaar komen de themaleiders bij elkaar en wordt het onderzoek dat binnen Heliomare wordt gedaan besproken en geëvalueerd. R&D Heliomare maakt elk jaar een jaarverslag, waarin ook het onderzoek, de activiteiten en de publicaties van het lectoraat een plaats krijgen. Leden van de kenniskring verzorgen presentaties van hun onderzoek tijdens de onderzoekslunches die door R&D worden georganiseerd, 6

8 Doelstellingen en resultaten 2011; doelstellingen 2012 Domein Organisatie Doelstelling: organisatieontwikkeling lectoraat Versterken van de samenwerking tussen het lectoraat en de vier scholen van de stichting Helioskoop, de dienst Ambulante Begeleiding, Heliomare revalidatie en Heliomare R&D Uitkomsten van onderzoek worden verspreid onder de medewerkers van de betrokken organisaties Betrokkenen informeren via een nieuwsbrief Versterking en uitbreiding van de samenwerking met R&D van Heliomare KK leden verzorgen presentaties tijdens de onderzoeks-lunches Versterking van de samenwerking met het REA College tbv transitie naar werk door de ontwikkeling van de Werkschool Organisatie studiereis naar Denemarken met als thema Transitie Resultaat 2011 Op de scholen en binnen de dienst Ambulante Begeleiding zijn praktijkgerichte onderzoeken uitgevoerd. De lector en leden van de KK hebben op de scholen presentaties verzorgd over de thema s van het lectoraat. Een deel is afgerond (zie overzicht Onderzoeksverslagen); een deel wordt in 2012 voortgezet. Onderzoeksverslagen van afgeronde onderzoeken zijn via de website van het lectoraat en het intranet van Heliomare voor iedereen beschikbaar. In juli 2011 is een Nieuwsbrief verschenen, die aan alle medewerkers van de scholen en de dienst Ambulante Begeleiding is verzonden De Wetenschappelijke Commissie van Heliomare is twee keer bij elkaar geweest. De lector is themaleider voor het domein Kind en Jeugd. Kenniskringleden hebben twee keer een presentatie van hun onderzoek verzorgd voor medewerkers van Heliomare tijdens een onderzoekslunch. Voor de Werkschool zijn geen initiatieven ontplooid. In maart 2011 is een studiereis naar Denemarken georganiseerd. Thema: transitie. Deelnemers waren afkomstig van de vier scholen, het REA College en Heliomare Revalidatie. Ook twee ouders participeerden. Doelstellingen 2012 Algemeen: Voortzetting en versterking bestaande samenwerkingsrelaties. Opzetten nieuwe, relevante samenwerkingsrelaties. Voortzetting en afronding lopend onderzoek op de scholen en afdelingen. Opstarten nieuw onderzoek. Uitwerking en afronding project Heliomare onderwijs en het NOVA College uit Amsterdam. Thema: Verbetering aansluiting tussen het VSO en het MBO. Eind juni: Nieuwsbrief maken voor alle medewerkers van Fontys OSO, de stichting Helioskoop en Heliomare revalidatie over activiteiten en ontwikkelingen lectoraat.

9 Domein Onderwijs en Scholing Doelstelling: curriculumontwikkeling Verdere uitwerking van de visie op interdisciplinair werken publicatie voorzien in het voorjaar van 2012 Bijdragen aan de ontwikkeling en uitwerking van het nieuwe KJC (Kind- en Jeugdcentrum). Interdisciplinair werken wordt een belangrijk thema binnen de opleidingen van Fontys OSO en de beroepspraktijk in de vier scholen van de stichting Helioskoop Er is voor Fontys OSO een funderend document beschikbaar; docenten beschikken over lesmateriaal en een overzicht van relevante literatuur Publicatie van een boek, najaar 2011: Kritische Discourse Analyse, samen met Nicolien Montesano Montessori en Rob de Lange Doelstelling: professionalisering docenten Fontys OSO Professionalisering KK leden stichting Helioskoop Ontwikkeling van 6 hoor- en werkcolleges voor Master SEN studenten van Fontys Resultaat 2011 Publicatie Interdisciplinair werken voorzien eind Binnen Helioskoop/Heliomare revalidatie is interdisciplinair werken een belangrijk thema. Binnen Fontys OSO begint langzaam een ontwikkeling op gang te komen mbt interdisciplinair werken. Het funderend document is nog niet beschikbaar. Het boek Praktijkgericht onderzoek voor reflectieve professionals (De Lange, Schuman & Montesano Montessori, 2010) is verplicht gesteld voor alle Fontys OSO studenten. Hetzelfde geldt voor studenten van de Master SEN van de Hogeschool Utrecht. Van het boek zijn de tweede en derde druk verschenen. Voor ondersteuning van Fontys OSO studenten die zich voorbereiden op hun onderzoek is gestart met de ontwikkeling van onderzoekssessies (hoor- en werkcolleges), die door Fontys OSO lectoren en docenten worden gegeven. Tevens is een Handboek Studiegroep en Onderzoek ontwikkeld voor studenten en docenten. Voor docenten is een professionaliseringstraject ontwikkeld als onderdeel van de Profoso dagen. Er is een netwerk gevormd van regionale onderzoekscoördinatoren, lectoren en de landelijke coördinator onderzoek van Fontys OSO met het doel landelijke overeenstemming en afstemming te bevorderen. Publicatie van het boek Kritische discoursanalyse is voorzien voor juli Resultaat 2011 Onderzoeksessies voor studenten (hoor- en werkcollegs) zijn ontwikkeld en worden uitgevoerd in het studiejaar De lector heeft op de professionaliseringsdagen in Utrecht en Tilburg voor docenten een onderzoekssessie gegeven. 8 Doelstellingen 2012 Afname vragenlijst over Interdisciplinair werken binnen de 4 scholen en binnen Heliomare revalidatie, voor zover betrokken bij het onderwijs. Publicatie Interdisciplinair werken eind Funderend document Interdisciplinair werken eind Vervolg ontwikkeling van onderzoekssessies ten behoeve van studenten. Verankering van het netwerk van regionale onderzoekscoördinatoren. Publicatie Kritische Discours Analyse juli 2012, in samenwerking met Nicolina Montesano Montessori en Rob de Lange. Doelstellingen 2012 Uitwerken en uitvoeren tweede serie van de onderzoeksessies. Lector draagt via lezingen en workshops op studiemiddagen en platformdagen bij

10 OSO over het opzetten en het doen van Praktijkgericht onderzoek Lector draagt via lezingen en workshops op studiemiddagen en platformdagen bij aan professionalisering van docenten van Fontys OSO Voor collega s van Fontys OSO, kenniskringleden en externe belangstellenden wordt een cursus kwantitatief onderzoek ontwikkeld en gegeven Afronden cursus dataverzameling en analyse mbv video Een van de KK leden start een promotieonderzoek aan de RUG Lector heeft een workshop verzorgd op de OSO Centraaldag voor OSO docenten over het thema: De onderwijsactualiteit in ons werk voor Fontys OSO. De cursus Kwantitatief onderzoek is door de financiële problemen bij OSO niet gegeven. De KK leden hebben met succes de cursus Dataverzameling en analyse mbv video afgerond. Ontwikkeling handboek Studiegroep en Onderzoek tbv de nieuwe master SEN voor docenten en studenten. Het KK lid dat is gestrt met een promotieonderzoek aan de RUG is hiermee gestopt. aan professionalisering van docenten van Fontys OSO Publicatie Kritische Discours Analyse juli 2012, in samenwerking met Nicolina Montesano Montessori en Rob de Lange. Publicatie Interdisciplinair werken eind Funderend document Interdisciplinair werken eind Domein professionele praktijk Doelstelling: kennisontwikkeling, kenniscirculatie en kennisimplementatie Voor het brede werkveld van regulier en speciaal onderwijs De drie subonderzoeksgroepen presenteren hun praktijkgerichte onderzoek op de landelijke studiedagen van LVC 3 en 4 in november 2011 De KK verzorgt een presentatie op de landelijke studiedag van CARN Nederland februari /maart 2012 Publicatie van een boek, najaar 2011: Kritische Discourse Analyse, samen met Nicolina Montesano Montessori en Rob de Lange De lector en kenniskringleden verzorgen Resultaat 2011 De lector heeft presentaties en lezingen verzorgd binnen het brede werkveld van regulier en speciaal onderwijs. Publicaties en onderzoeksverslagen van het praktijkgerichte onderzoek dat is afgerond zijn beschikbaar voor de beroepspraktijk via de website van het lectoraat en het intranet van Heliomare. De subonderzoeksgroepen waren met hun praktijkgerichte onderzoek nog niet zo ver dat zij deze konden presenteren op de landelijke studiedagen van LVC 3 en 4. Publicatie Kritische Discours Analyse is voorzien voor juli Presentaties van de onderzoeksthema s van het lectoraat voor medewerkers van de stichting Helioskoop, Fontys OSO en het brede werkveld. 8 masterstudenten van de stichting Helioskoop zijn door de lector en KK leden ondersteund bij hun praktijkgerichte onderzoek. 9 Doelstellingen 2012 Publicatie Kritische Discours Analyse juli 2012, in samenwerking met Nicolina Montesano Montessori en Rob de Lange. Publicatie Interdisciplinair werken eind Funderend document Interdisciplinair werken eind De drie subonderzoeksgroepen presenteren hun praktijkgerichte onderzoek op de landelijke studiedagen van LVC in november 2012 De KK verzorgt een presentatie op de landelijke studiedag van CARN Nederland februari /maart 2012

11 relevante bijdragen op studiedagen van de stichting Helioskoop en Heliomare Revalidatie De lector en kenniskringleden verzorgen relevante bijdragen op studiedagen van scholen en instellingen uit het brede werkveld van onderwijs en revalidatie en dienstverlening De lector en kenniskringleden steunen master studenten van Fontys OSO, die werkzaam zijn bij de stichting Helioskoop, bij het ontwerpen en uitvoeren van hun praktijkgerichte onderzoek Kenniskringleden fungeren als begeleider voor Fontys OSO studenten die een praktijkgericht onderzoek doen Uitwerken, uitvoeren en evalueren van de nascholing Omgaan met moeilijk verstaanbaar gedrag. Programma, inhouden, wijze van uitvoering en werkvormen beschrijven. Nascholingsprogramma uitvoeren op de Zevensprong in Beverwijk, gevolgd door evaluatie en bijstelling indien nodig Ambulante begeleiders worden ondersteund bij het leren analyseren en gebruikmaken van de gegevens uit de Belevingsvragenlijst Scholieren. Zij leveren tevens door hun onderzoekswerk en hun kritische reflectie op het gebruik van de vragenlijst een bijdrage aan de verdere ontwikkeling en validering hiervan. Een KK lid van de stichting Helioskoop heeft 4 Fontys OSO studenten begeleid bij hun praktijkgerichte onderzoek. Op de Alk is in het SO de uitvoering van het nascholingsprogramma Omgaan met moeilijk verstaanbaar gedrag afgerond en is gestart met een intervisietraject onder leiding van een kenniskringlid. Op de Zevensprong is zowel in het SO als het VSO gestart met een nascholingsprogramma Moeilijk verstaanbaar gedrag. Het programma werd verzorgd door twee kenniskringleden. Ongeveer 20 ambulante begeleiders van de stichting Helioskoop hebben bij 40 cluster 3 leerlingen in het reguliere onderwijs de Belevingsvragenlijst Scholieren (BVS) afgenomen en op basis van de uitkomsten een gesprek gevoerd met de leerlingen. Deze ambulante begeleiders konden gebruik maken van ondersteuning vanuit de kenniskring en van de ontwerper van de vragenlijst, Trees Das, docent bij Fontys OSO en promovenda op het onderwerp. Van dit onderzoek is een verslag beschikbaar (zie overzicht Publicaties, presentaties en activiteiten) Op de Zevensprong is de BVS aangepast voor leerlingen met een verstandelijke beperking en in een pilot is een proef gedaan om de geschiktheid, de toegankelijkheid en de bruikbaarheid van de vragenlijst te onderzoeken. Het Ruud de Moorcentrum heeft met ondersteuning vanuit het lectoraat een Competentieprofiel van de excellente leraar opgesteld dat de directie van de stichting Helioksoop moet ondersteunen te bepalen welke leraren in aanmerking komen voor de LC schaal. Deelname ontwikkelgroep Arbeidstoeleiding Fontys OSO en Fontys Actief. Ontwikkeling van 4 onderwijseenheden tbv studenten Master SEN. Deelname EMG platform Curriculumontwikkeling tbv kinderen en jongeren met ernstige meervoudige beperkingen (4 bijeenkomsten). Doel: komen tot een verbreding en verdieping van het curriculum voor deze doelgroep. Door VSO lln van Heliomare onderwijs is een tevredenheidsvragenlijst ingevuld. KK lid Transitie heeft de uitkomsten verwerkt tot conclusies voor beleidsontwikkeling. 10 De lector en kenniskringleden verzorgen relevante bijdragen op studiedagen van de stichting Helioskoop en Heliomare Revalidatie De lector en kenniskringleden verzorgen relevante bijdragen op studiedagen van scholen en instellingen uit het brede werkveld van onderwijs en revalidatie en dienstverlening De lector en kenniskringleden steunen master studenten van Fontys OSO, die werkzaam zijn bij de stichting Helioskoop, bij het ontwerpen en uitvoeren van hun praktijkgerichte onderzoek Uitwerken, uitvoeren en evalueren van het nascholingsprogramma Omgaan met moeilijk verstaanbaar gedrag. Programma, inhouden, wijze van uitvoering en werkvormen beschrijven Nascholingsprogramma uitvoeren op de Zevensprong in Beverwijk, gevolgd door evaluatie en bijstelling indien nodig. Participatie in het Raak Pro project Praten kan ik niet, maar communiceren wil ik wel in samenwerking met Fontys Paramedische Hogeschool. Afronden project provincie Noord Holland gericht op de aansluiting tussen het VSO van Heliomare onderwijs en het MBO van het Nova College. Evaluatie nieuwe werkwijze ITP( Individueel TransitiePlan) bij Heliomare onderwijs. Ondersteuning door KK. Lid

12 Domein Onderzoek/wetenschap Bij de oudleerlingen van het VSO van Heliomare onderwijs is telefonisch een vragenlijst afgenomen. KK lid Transitie heeft de analyse en verwerking verzorgd Transitie. Rapportage van de onderzoeken door de onderzoeksgroep Transitie zijn voorzien voor midden Doelstelling: versterking onderzoeksklimaat in het HBO Een bijdrage aan de ontwikkeling van een onderzoeksklimaat in het HBO Een bijdrage aan de ontwikkeling van een onderzoeksklimaat binnen de scholen van de stichting Helioskoop Presentatie van Praktijkgericht Onderzoek voor reflectieve professionals aan het bredere en internationale werkveld (Vlaanderen) Publicatie van een nieuw onderzoeksboek, najaar 2011: Kritische Discourse Analyse, samen met Nicolien Montesano Montessori en Rob de Lange Samen met de collega lectoren en docenten van Fontys OSO wordt de inhoud ontwikkeld voor 6 hoor- en werkcolleges aan Master SEN studenten van Fontys OSO over het opzetten en het doen van Praktijkgericht onderzoek Voor collega s van Fontys OSO en externe belangstellenden wordt een cursus kwantitatief onderzoek ontwikkeld en gegeven Lector verzorgt gastcolleges in de Master SEN opleidingen en tijdens onderzoeksdagen en platformdagen in de Resultaat 2011 Tweede en derde druk van De Lange, Schuman & Montesano Montessori (2010). Praktijkgericht onderzoek voor reflectieve professionals. Antwerpen /Apeldoorn: Garant. Praktijkgericht onderzoek voor reflectieve professionals is verplicht als studieboek in de Master SEN van Fontys OSO en de HU. De eerste onderzoekssessies (hoor- en werkcolleges) voor studenten Master SEN zijn ontwikkeld en worden uitgevoerd. De lector heeft in Tilburg voor 120 studenten in november de eerste onderzoekssessie verzorgd. Met collega-lectoren en docenten is ten behoeve van studenten een Handboek studiegroep en onderzoek gerealiseerd. Met collega-lectoren zijn ten behoeve van studenten de eerste onderzoekssessies (hoor- en werkcolleges) uitgewerkt en gegeven. Kritische Discours Analyse is voorzien voor juli Doelstelling 2011 Uitwerken en uitvoeren tweede serie van de onderzoeksessies. Lector draagt via lezingen en workshops op studiemiddagen en platformdagen bij aan professionalisering van studenten van Fontys OSO Publicatie Kritische Discours Analyse juli 2012, in samenwerking met Nicolina Montesano Montessori en Rob de Lange. Lector verzorgt gastcolleges in de Master SEN opleidingen en tijdens onderzoeksdagen en platformdagen in de verschillende regio s KK leden ondersteunen de ontwikkeling van het praktijkgerichte onderzoek binnen Fontys OSO en binnen de beroepspraktijk van de partnerorganisaties door het zelf doen van onderzoek en het presenteren van hun onderzoek

13 verschillende regio s KK leden ondersteunen de ontwikkeling van het praktijkgerichte onderzoek binnen Fontys OSO en binnen de beroepspraktijk van de partnerorganisaties door het zelf doen van onderzoek en het presenteren van hun onderzoek Doelstelling: bijdrage onderzoek in overlappende of aanpalende disciplines Lector verzorgt gastcolleges in de MSc Visual Impairment op het thema Inclusion and Citizenship Lector ontwikkelt een samenwerkingsverband met Paramedische Studies van Fontys Hogescholen op het terrein van interdisciplinair werken. Lidmaatschap begeleidingscommissie Onderzoek naar seksueel geweld bij mensen met een verstandelijke, zintuiglijke of motorische beperking van de RutgersNissogroep. Doelstelling: internationalisering Lid stuurgroep onderzoek naar Inclusie in het voortgezet onderwijs in Vlaanderen Presentaties: Leuven, Vlaanderen, februari 2011: Wat is praktijkgericht onderzoek? Wat is de waarde ervan voor hoogopgeleide professionals? Hoe integreer je dat in het Resultaat 2011 Lector heeft deelgenomen aan de voorbereiding en uitwerking van een internationale MSc Visual Impairment met medewerkers van de Faculteit Gedrags- en Maatschappijwetenschappen van de Rijksuniversiteit Groningen en van Visio Huizen. De MSc Visual Impairment is niet van start gegaan in het academisch jaar Met Fontys Paramedische Studies is een aanvraag gedaan voor een Raak Pro project over Ondersteunde Communicatie en Communicatie Ondersteunende Hulpmiddelen onder de slogan: Praten kan ik niet, maar communiceren wil ik wel. Dit project is in het najaar van 2011 gehonoreerd. Lector is lid begeleidingscommissie Onderzoek naar seksueel geweld bij mensen met een beperking van de RutgersNisso groep.de groep is 4 keer bij elkaar geweest. In het najaar is dit onderzoek afgerond met een publicatie. Samenwerking met R&D Heliomare is versterkt. Resultaat 2011 Lector is lid van de stuurgroep Onderzoek naar Inclusie in het voortgezet in Vlaanderen van de Katholieke Hogeschool Leuven. Afronding kon nog niet plaatsvinden in Afronding is voorzien in het voorjaar van Twee keer een stuurgroepbijeenkomst in Presentatie boek Praktijkgericht onderzoek voor reflectieve professionals in Antwerpen voor 50 Vlaamse collega s. 12 Doelstelling 2012 Lector verzorgt gastcolleges in de MSc Visual Impairment op het thema Inclusion and Citizenship. Raak Pro project Praten kan ik niet wordt uitgevoerd conform plan en afspraken. Onderzoek naar de mogelijkheid de Vrijbaan vragenlijst (gericht op zelfregie en empowerment bij volwassenen) aan te passen voor jongeren tussen de 15 en 18 jaar en voor jongeren uit dezelfde leeftijdsgroep met een verstandelijke beperking. Doelstelling 2012 Beëindiging lidmaatschap stuurgroep in het voorjaar van 2012 wegens afronding onderzoek naar Inclusie in het voortgezet onderwijs in Vlaanderen. Kenniskringleden participeren in het project VETWHIC en in studiereizen naar Polen, Bulgarije en Turkije.

14 curriculum? Antwerpen, Vlaanderen, maart 2011: miniconferentie Praktijkgericht onderzoek voor HBO docenten uit Vlaanderen Studiereis Denemarken, maart 2011: thema Transitie met medewerkers van de vier scholen van de stichting Helioskoop, Heliomare Revalidatie, het REA College, Arbeidsintegratie (16 personen) en twee ouders van leerlingen met een beperking Presentatie in Leuven ging niet door, omdat men de organisatie van het symposium niet rond kreeg. De studiereis naar Denemarken met 16 deelnemers heeft zijn beslag gekregen in het voorjaar van Van de reis is een verslag gemaakt. Organisatie studiereis voor 8 Deense collega s van de University College Syd uit Haderslev van mei. Organisatie studiereis voor 16 Deense medewerkers van de Produktionshøjskole uit Vejle van september. Thema Transitie en empowerment. Studiebezoeken aan Heliomare onderwijs, Praktijkonderwijs OSS, ROC Koning Willem 1 Den Bosch en Bartiméus Sonneheerdt Ermelo. Presentatie Liesbeth Bosma en Hans Schuman. Transitie binnen Heliomare onderwijs Samenwerking met Caren Sax, docent San Diego State University. Thema s Transitie en Person Centered Planning. Workshop gevolgd op 15 juni 2011 in Bilthoven. Studiebezoek/workshop van Caren Sax aan medewerkers (70 deelnemers) van Heliomare op 02 november Van oktober heeft de lector deelgenomen aan een studiereis/conferentie vanuit het VETWHIC project naar Verona, Italië. Thema: Professionalisering van SEN docenten vanuit een Europees perspectief. Keynote speech en workshop gegeven op de regionale conferentie van de Europese tak van de Internatonal Council for the Education of the Visually Impaired (ICEVI) in Bakoe, Azerbeidzjan, oktober Deelnemers (150) uit onder andere Azerbeidzjan, Kazachstan, Rusland en Oekraïne. Inhoud presentatie: Inclusieve Education and Citizenship. Organisatie en begeleiding studiereis naar de Verenigde Staten. Thema: Transitie en Person Centered Future Planning. Presentaties KK leden mbt de thema s Transitie en Person Centered Future Planning op de Conferentie Transition for youngsters with a disability from school to (semi)independent living van het European Platform for Rehablitation (EPR) op 11 en 12 september in Oulu, Finland. Samenwerking Internationaal: Ontwikkeling en indiening Leonardoaanvraag gericht op mobiliteit van Fontys OSO docenten en studenten. Resultaat 2011 Prepatory visit Haderslev Danmark januari 2011: voorbereiding Leonardoaanvraag met potentiële projectpartners Aanvraag gehonoreerd. Uitvoering door collega s van Fontys OSO 13 Doelstelling 2012 Versterking samenwerking San Diego State University mbt Transitie en Person Centered Future Planning.

15 De samenwerking met de Centre for the Advancement of Interprofessional Education wordt versterkt en uitgebouwd Met de University College Syd in Haderslev Denemarken worden de mogelijkheden onderzocht voor samenwerking op het terrein van onderzoek naar Interdisciplinaire professionalisering en samenwerking Mogelijkheden voor samenwerking met andere internationale organisaties worden kritisch gewogen en waar relevant voor de ontwikkeling van het lectoraat en de ontwikkeling van de daarin samenwerkende partners in praktisch haalbare samenwerking omgezet Actueel internationaal onderzoek en internationale ontwikkelingen worden verwerkt in het onderzoek van de kenniskring en de publicaties die hieruit voortvloeien Anita Emans en Joke Kamstra. Is in dit jaar niet veel van terechtgekomen. Zij richten zich sterk op zorg en dienstverlening en de paramedische beroepen. In dit jaar niet opgepakt. Versterking samenwerking met University College Syd, Haderslev, Denemarken. Mogelijkheden voor samenwerking met andere internationale organisaties worden kritisch gewogen en waar relevant voor de ontwikkeling van het lectoraat en de ontwikkeling van de daarin samenwerkende partners in praktisch haalbare samenwerking omgezet Actueel internationaal onderzoek en internationale ontwikkelingen worden verwerkt in het onderzoek van de kenniskring en de publicaties die hieruit voortvloeien 14

16 Bijlage 1 Publicaties, presentaties en activiteiten over 2011 Publicaties Organisatieontwikkeling lectoraat Kapitein, J. (2011). Lectoraat Interdisciplinair werken in de context van onderwijs en zorg. In: De Krant, REC 4.5, nr. 10, oktober 2011, p. 6. Verschijnt 4 keer per jaar en wordt gratis verspreid op scholen voor regulier en speciaal onderwijs. Schuman, H. (2011). Nieuwsbrief juli Overzicht onderzoeksactiviteiten kenniskring. Interne publicatie. Tilburg/Wijk aan Zee: Fontys OSO/Heliomare. Schuman, H. (2011). Transitie in Denemarken. Verslag van een studiereis. Interne publicatie Tilburg/Wijk aan Zee: Fontys OSO/Heliomare. Schuman, H. (2011). Jaarverslag 2010 en jaarplan Interne publicatie. Tilburg/Wijk aan Zee: Fontys OSO/Heliomare. Curriculumontwikkeling De Lange, R., Schuman, H. & Montesano Montessori, N. (2011, 2 e en 3 e druk). Praktijkgericht onderzoek voor reflectieve professionals. Antwerpen /Apeldoorn: Garant. Montesano Montessori, N., Schuman, H. & Ponte, P. (2011). Omgaan met diversiteit in een reguliere schoolklas in het licht van sociale rechtvaardigheid. In: Orthopedagogiek: Onderzoek en Praktijk, jrg. 50, nr.4, pp Bijdrage onderzoeksklimaat in het HBO De Lange, R., Schuman, H. & Montesano Montessori, N. (2011, 2 e en 3 e druk). Praktijkgericht onderzoek voor reflectieve professionals. Antwerpen /Apeldoorn: Garant. Internationalisering Schuman, H. Professionalisering van leraren vanuit een internationaal perspective. Verslag van een international werkconferentie. Verona, Italië, 5-9 oktober Schuman, H. (2011). Education in the Netherlands, recent developments and the debate on integration and inclusion. Revised article presented at the 5th International Scientific Conference 'Inclusive Education: practice and perspectives', from 14-15th October 2011 in Bakoe, Azerbaijan. Schuman, H. (2011). Education in the Netherlands, recent developments and the debate on integration and inclusion. Revised article. International Council for the Education of the Visually Impaired Europe, European Newsletter, Issue 48, Vol. 17, No. 3, December 2011, pp , met een link naar de full text PDF. Schuman, H. (2011). Segregation, inclusion and the transition to adulthood for students with a visual impairment. Article presented at the 5th International Scientific Conference 'Inclusive Education: practice and perspectives' from 14-15th October 2011 in Bakoe, Azerbaijan. Schuman, H. (2011). Segregation, inclusion and the transition to adulthood for students with a visual impairment. International Council for the Education of the Visually Impaired Europe Europe, European Newsletter, Issue 48, Vol. 17, No. 3, December 2011, pp , met een link naar de full text PDF. 15

17 Schuman, H. (2011). Inclusie op de grens van Europa en Azië: praktijk en perspectief. Verslag van de vijfde Internationale conferentie over Inclusief Onderwijs in Azerbeidzjan, 14 en 15 oktober Onderzoeksverslagen Kenniskring De Jager, W. & Schuman, H. (2011). Ambulante begeleiding en Passend Onderwijs - Een verkenning van de actuele literatuur. Interne publicatie. Tilburg/Wijk aan Zee: Fontys OSO/Heliomare. Kant, W. & Schuman, H. (2011). Van vermijden en beperken naar samenwerken. Rapportage van het onderzoek over Interne publicatie. Tilburg/Wijk aan Zee: Fontys OSO/Heliomare, onderzoeksgroep Gedrag. Oosting, N., Kapitein, J., Van Ommeren, C. & Schuman, H. (2011). REK in ambulante begeleiding. rapportage van het onderzoek over Interne publicatie. Tilburg/Wijk aan Zee: Fontys OSO/Heliomare, onderzoeksgroep Levensloop- en loopbaanbegeleiding. Schrurs, J., Kant, W. & Schuman, H. (2011). Omgaan met moeilijk verstaanbaar gedrag. Evaluatie van een professionaliseringstraject op ZMLK school de Alk in Alkmaar. Interne publicatie. Tilburg/Wijk aan Zee: Fontys OSO/Heliomare, onderzoeksgroep Gedrag. Van Ommeren, C., Kapitein, J., Oosting, N. & Schuman, H. (2011). Welbevinden van lgf leerlingen in het VO en MBO. Interne publicatie. Tilburg/Wijk aan Zee: Fontys OSO/Heliomare. 16

18 Bijlage 2 Presentaties /hoor- en werkcolleges /cursussen/focusgroepen Organisatieontwikkeling en positionering lectoraat Kant, W., Van Beek, J. & Van der Sleet, E. Onderzoek binnen het domein gedrag. Presentatie tijdens de onderzoekslunch van R&D Heliomare, 20 januari Schuman, H. Praktijkrelevant onderzoek in nauwe samenwerking met het werkveld - over de samenwerking tussen Fontys OSO en Heliomare/Helioskoop. Conferentie Carn Nederland, Utrecht, 29 januari Schuman, H. Interdisciplinair werken als voorwaarde voor inclusief onderwijs. Presentatie op het seminar Pathways to Inclusion van de EASPD in Tilburg, 02 februari Schuman, H. Praktijkgericht onderzoek. Seminar kenniskringen lectoraten Social Studies Hogeschool Utrecht. Utrecht, 28 juni Ommeren, C. & Van Beek, J. Onderzoek naar de BVS. Presentatie tijdens de onderzoekslunch van R&D Heliomare, 15 december 2011 Werken met studenten Schuman, H. Presentatie onderzoek tbv studenten Educational Doctorate Fontys OSO/Roehampton University, 14 januari Schuman, H. Voicing: de stem van ouders en leerlingen in praktijkgericht onderzoek. Presentatie op de platformdag van de regio Sittard tbv master studenten (120 deelnemers), 04 februari Schuman, H. Interprofessioneel en interdisciplinair samenwerken. Master Dovenstudies en Master Auditieve beperkingen, Hogeschool Utrecht. Utrecht, 23 november Schuman, H. College aan Educational Doctorate studenten van Fontys OSO/Roehampton University London, Nieuwegein, 01 oktober Schuman, H. College Onderzoeksbijeenkomst 1 tbv Fontys OSO studenten, regio Tilburg (120 deelnemers), 07 december Professionalisering docenten Schuman, H. Presentatie praktijkgericht onderzoek op het Seminar van de kenniskringen van de lectoraten Social Studies Hogeschool Utrecht (Stijn Verhagen), Utrecht, 28 juni Schuman, H. College tbv docenten Fontys OSO in het kader van de professionaliseringsdagen. Thema Praktijkgericht onderzoek in de Master SEN, Utrecht, 31 augustus Schuman, H. College tbv docenten Fontys OSO in het kader van de professionaliseringsdagen. Thema Praktijkgericht onderzoek in de Master SEN, Tilburg, 02 september Schuman, H. De Master SEN in Presentatie DE Master SEN in 2016 tbv de visiedag WOSO. Zwolle, 01 november Kennisontwikkeling en kenniscirculatie ten behoeve van de beroepspraktijk Kapiteit, J. Presentatie tijdens de Kennisateliers voor ambulante begeleiders. Thema: loopbaanoriëntatie en begeleiding en het gebruik van de Belevingsvragenlijst Scholieren in de ambulante begeleiding. Alkmaar, 15 november Schuman, H. Omgaan met diversiteit in het voortgezet onderwijs. Mercanticollege Amsterdam, 21 januari Schuman, H. Opbrengstgericht werken. Presentatie tbv het directie en middenkader van de stichting Helioskoop, 14 februari

19 Schuman, H. Inclusief onderwijs en Burgerschap. Landelijke studiedag De Onderwijsspecialisten, 08 april Schuman, H. Presentatie Opbrengstgericht werken aan AB team Zuid van de stichting Helioskoop, 12 april Schuman, H. Expertiseontwikkeling binnen het samenwerkingsverband. Studiedag samenwerkingsverbanden Agora en Zaan Primair. Wijk aan Zee, 27 mei Schuman, H. Presentatie Opbrengstgericht werken aan AB team Noord van de stichting Helioskoop, 05 juli 2011 Schuman, H. Presentatie Empowerment, burgerschap en participatie aan het AB team MBO van de stichting Helioskoop, 05 juli Schuman, H. Presentatie Transitie internationaal symposium VSO school de Brug in Almelo, 29 september Schuman, H. Presentatie workshop Caren Sax over Person Centered Planning aan medewerkers van de stichting Helioskoop/Heliomare revalidatie, Wijk aan Zee, 02 november Schuman, H. Presentatie Integrale aanpak toeleiding naar arbeid op het afsluitende seminar van het INTA project. Wijk aan Zee, 30 november Schrurs, J. & Kant, W. Verzorgen van de cursus Omgaan met moeilijk verstaanbaar gedrag op de Alk in Alkmaar. Data: ; ; ; ; en Schrurs, J. & Kant, W. Verzorgen van de cursus Omgaan met moeilijk verstaanbaar gedrag op de Zevensprong in Beverwijk. Data: (SO en VSO). Van Ommeren, C. Presentatie onderzoek naar het gebruik van de Belevingsvragenlijst Scholieren bij jongeren met een lichamelijke beperking, 29 juni Van Ommeren, C & Van Beek, J. Toelichting geven op het gebruik van de BVS met behulp van video-opnames van de afname van de BVS bij leerlingen op de Zevensprong in Beverwijk, 2 december Maatschappelijke participatie Schuman, H. Inclusief onderwijs en de opvattingen van leerlingen. Presentatie tbv Boekpresentatie Bureau Wesp: Hoe denken leerlingen over Inclusief onderwijs? Den Haag, 19 januari Schuman, H. Presentatie De toekomst van Passend Onderwijs op het 25 jarig jubileum van de VIM, ouderorganisatie voor ouders met een kind met het syndroom van Down. Zwolle, 01 oktober Internationalisering Bosma, L. & Schuman, H. Presentatie Transitie aan Deense collega s van de Produktionshøjskole uit Vejle. Wijk aan Zee, 14 september Schuman, H. Presentatie over het Deense onderwijssysteem en de maatschappelijke, politieke en economische context van Denemarken voor medewerkers van de stichting Helioskoop en Heliomare revalidatie ter voorbereiding van de studiereis van 28 februari -4 maart Schuman, H., De Lange, R. & Montesano Montessori, N. Praktijkgericht onderzoek voor reflectieve professionals. Studiebijeenkomst (50 deelnemers) Uitgeverij Garant, Antwerpen, 21 maart Schuman, H. Het lectoraat Interdisciplinair werken. Presentatie Hongaarse gasten van Heliomare. Wijk aan Zee, 13 april Schuman, H. Presentatie Interdisciplinair werken in de context van onderwijs en zorg aan docenten van de paramedische opleidingen van de University College Syd uit Haderslev, Denemarken op 25 mei

20 Schuman, H. Interprofessioneel en interdisciplinair samenwerken. Presentatie aan Deense gasten van Heliomare/Fontys OSO. Wijk aan Zee, 25 mei Schuman, H. Transitie naar werk: arbeidsvoorbereiding en arbeidstoeleiding. Internationale studiedag VSO de Brug. Almelo, 29 september Schuman, H. Studieconferentie vanuit het VETWHIC project (professionalisering van SEN docenten vanuit een Europees perspectief) in Verona, Italië, november Schuman, H. Keynote presentatie op de regionale conferentie van de Europese tak van de International Council for the Education of the Visually Impaired (ICEVI) in Bakoe, Azerbeidzjan, oktober Deelnemers (150) uit onder andere Azerbeidzjan, Kazachstan, Rusland en Oekraïne. Inhoud presentatie: Inclusieve Education and Citizenship. Schuman, H. Workshop op de regionale conferentie van de Europese tak van de International Council for the Education of the Visually Impaired (ICEVI) in Bakoe, Azerbeidzjan, oktober Deelnemers (150) uit onder andere Azerbeidzjan, Kazachstan, Rusland en Oekraïne. Inhoud workshop: Promoting Inclusieve Education and Citizenship for All. 19