Vormingsavond inclusief onderwijs

Transcriptie

1 Vormingsavond inclusief onderwijs Op dinsdagavond 5 december was het dan eindelijk zo ver: de langverwachte vormingsavond over inclusief onderwijs kon uiteindelijk toch nog plaatsvinden. En tot onze grote verrassing bleek er voor deze avond heel wat interesse te zijn: een goeie 90 man (en vrouw) werd in onze (vergader)zaal binnengeloodst. Een talrijke opkomst waarvoor we de aanwezigen zeker nog eens willen bedanken. Krap was het zeker en na een tijdje ook behoorlijk warm. Maar het werd een boeiende avond over een thema dat duidelijk leeft bij heel wat betrokken mensen: ouders, leerkrachten gewoon en buitengewoon onderwijs, GON-begeleiders, directies, zorgcoördinatoren, thuisbegeleiders De opzet van de vormingsavond was om het begrip inclusief onderwijs te verduidelijken en de visie over kinderen met een beperking in het gewoon onderwijs open te trekken. Op het programma stonden 2 uiteenzettingen hierover. Als eerste kwam Elisabeth De Schauwer van de vakgroep orthopedagogiek, Universiteit Gent, het onderzoek naar de praktijk van inclusief onderwijs in Vlaanderen uit de doeken doen. Na de pauze volgde Inge Van de Putte, wetenschappelijk medewerker aan de Katholieke hogeschool Sint-Lieven. Zij doet onderzoek naar de basiscompetenties van leerkrachten in het omgaan met diversiteit in de klas. Elisabeth De Schauwer bracht haar verhaal over het onderzoek naar inclusief onderwijs op een enthousiaste en heel toegankelijke manier. De gegeven informatie was concreet en gemakkelijk te volgen via de powerpointpresentatie. In haar uiteenzetting gaf Elisabeth De Schauwer vooral aan dat inclusief onderwijs een fundamenteel andere manier van kijken is naar kinderen met beperkingen. Het gaat bij inclusief onderwijs vooral over het ontdekken van de mogelijkheden van kinderen en het bepalen en bereiken van eigen doelstellingen, soms op een iets andere manier. Het ging die avond niet over voor of tegen inclusief onderwijs maar wel HOE we inclusief onderwijs kunnen realiseren. Dit blijkt vaak een zoekproces te zijn waarbij een gans team bij betrokken is. Dan werden een aantal kritische factoren overlopen: het kind, het leerproces, de participatie, de ouders, de leerkrachten, de klasgenoten, de ondersteuning, de overgangsmomenten en het team. Deze factoren bleken elk een fundamentele bijdrage te leveren tot het al dan niet slagen van inclusief onderwijs. We kozen er enkele opvallende bemerkingen uit: - het kind: het gaat om kinderen met heel gewone interesses, verlangens, activiteiten, die er in de eerste plaats willen bij horen. - het leerproces: ook bij inclusief onderwijs is het leerproces belangrijk, het gaat vooral om het loslaten van traditionele verwachtingen en het zoeken naar eigen doelen. - de participatie: kinderen betrekken bij het klasgebeuren kan op heel veel verschillende manieren, dit vraagt flexibiliteit van de leerkracht. - de ouders: ouders hebben heel veel ervaringsdeskundigheid in het omgaan met hun kind met een beperking, het is belangrijk om die kennis ook te gebruiken op school. - de leerkrachten: leerkrachten vragen tijd om te groeien en geven aan dat er nood is aan ondersteuning en opleiding rond diversiteit in de klas. - de klasgenoten: kinderen met een beperking en hun klasgenoten gaan gewone sociale relaties aan, met zeker ook een meerwaarde voor de klasgenoten. - de ondersteuning: zowel het kind als de omgeving moet ondersteund worden en dit kan gebeuren op heel veel verschillende manieren. - de overgangsmomenten: overgangen zijn kwetsbare momenten die veel communicatie tussen ouders en scholen vragen. - het team: inclusief onderwijs veronderstelt een samenwerking tussen verschillende mensen, op een formele én informele manier.

2 De volledige uiteenzetting van het onderzoek inclusief onderwijs kan je downloaden van onze site Je kan het ook terugvinden in ons tijdschrift Evocatief, nr 1 van dit schooljaar. Voor meer informatie kan je eveneens terecht op de website waar je het volledig onderzoeksrapport kan bestellen. Het tweede deel van de avond werd gegeven door Inge Van de putte. Zij stelde volgend onderzoek voor: Vorming van basiscompetenties in de initiële lerarenopleiding voor het functioneren in een inclusieve setting via actieonderzoek. Tussen de onderzoeksdoelstellingen, basiscompetenties en begeleidingsmodellen door, kregen we videobeelden te zien van kinderen met een beperking in een heel gewone klassituatie. Dit zorgde voor een toegankelijke vertaling van de uiteenzetting. We geven een korte inhoud van het onderzoek. Binnen inclusief onderwijs is de leerkracht de spilfiguur maar hij heeft vaak niet voldoende vaardigheden. De doelstellingen van het onderzoek waren dan ook de volgende: 1) de competenties nagaan en verfijnen waarover leerkrachten moeten beschikken om te functioneren in een inclusieve setting (basiscompetenties inclusie) 2) toetsen of actieonderzoek een efficiënte manier is om laatstejaarsstudenten ILLO (initiële lerarenopleiding lager onderwijs) een hogere beheersingsgraad van de basiscompetenties inclusie te doen verwerven 3) het effect nagaan van functioneren in een inclusieve setting op de attitudes ten aanzien van inclusie van laatstejaarsstudenten ILLO. Welke basiscompetenties worden nu naar voor geschoven om als leerkracht te kunnen functioneren in een inclusieve setting? 1) het welbevinden bevorderen van elk kind als leerkracht een positieve ingesteldheid innemen zorgt voor een positief klasklimaat zorgen dat leerlingen zich veilig en betrokken voelen kunnen inspelen op vragen van de klasgenoten van een kind met een beperking bespreekbaar maken van anders zijn 2) gedifferentieerd lesgeven zonder kinderen apart te zetten vertrekken van een goede beginsituatie door in overleg te gaan met elke betrokkene er van uitgaan dat je moet differentiëren, creatief durven zijn in gebruik van werkvormen het leren opentrekken naar verschillende domeinen, nagaan hoe je je aandacht kan verdelen - nagaan hoe je op een nuttige manier extra ondersteuning kan inschakelen nadenken over alternatieve vormen van evalueren in communicatie met andere betrokkenen 3) samenwerken met ouders ouders toelaten als partner in het leerproces met ouders in dialoog gaan ouders inschakelen als ervaringsdeskundige wederzijdse verwachtingen op elkaar afstemmen 4 ) sam enw erken m et collega s en externen een welkom gevoel geven aan externen kunnen aangeven wat je verwacht als leerkracht van externen hulp en ondersteuning durven vragen als oplossing voor een probleem duidelijke communicatie 5) leergierigheid en kritische ingesteldheid

3 bereid zijn om op zoek te gaan naar andere manieren van werken en een andere manier van kijken je eigen werkwijze in vraag durven stellen kunnen loslaten van vanzelfsprekendheden De laatstejaarsstudenten van de lerarenopleiding lager onderwijs van de katholieke hogeschool Sint-Lieven lopen gedurende het hele jaar elke vrijdagvoormiddag stage in een inclusieve setting. Daarbij kiezen ze aan de hand van een probleemstelling enkele basiscompetenties uit waarrond ze willen werken. Deze studenten worden gecoacht door studenten orthopedagogiek van de universiteit Gent. Deze laatste studenten worden op hun beurt gecoacht door een coördinator. Op het einde van de stage wordt de beheersingsgraad van de gekozen basiscompetenties inclusie bekeken. Aangezien het onderzoek nog steeds loopt, is het nog te vroeg om echte resultaten naar voor te kunnen schuiven. Wat wel opvalt, is dat er een grote attitudewijziging is in positieve zin t.o.v. inclusief onderwijs van het begin van de stageperiode naar het einde van de stageperiode toe. Studenten staan meer open voor inclusief onderwijs naarmate ze hierover meer concrete ervaring opdoen. Onbekend is onbemind, zeggen ze dan ook Deze conclusie sluit aan bij één van de opmerkingen vanuit het publiek, m.n. dat er momenteel in vele lerarenopleidingen nog te weinig aandacht wordt geschonken aan de nodige vaardigheden om als leerkracht te kunnen omgaan met diversiteit in de klas. Elisabeth De Schauwer gaf aan dat het denken rond inclusief onderwijs inderdaad een hele mentaliteitsverandering met zich meebrengt. Veranderingen op verschillende onderwijsniveaus tot stand te laten brengen, vraagt dan ook veel tijd. Maar er is zeker en vast een beweging in ons onderwijslandschap op te merken. Een andere vraag was dan waar je als begeleider het nodige materiaal kon vinden om met de leerling te werken. Hier werd aangegeven dat je best zoveel mogelijk vertrekt van het aanwezige materiaal in de klas of eens neust in het materiaal van de voorgaande jaren. Een zorgcoördinator kan hierbij een handje helpen. Verder kwam vanuit het publiek ook de opmerking dat het realiseren van inclusief onderwijs in het secundair onderwijs een ander paar mouwen is dan in het lager onderwijs. Wat met het geven van diploma s, is alternatieve certificering mogelijk, kan er op een andere manier worden geëvalueerd, is de term leerwinst nog steeds bruikbaar? Veel moeilijke vragen waarop er geen eenduidig antwoord op kan gegeven worden maar waarbij er wel kan worden gesteld dat deze vaak gaandeweg met de school zelf, met dat specifiek leerkrachtenteam en gezien de mogelijkheden van dat kind toch worden aangepakt. Het secundair onderwijs vraagt echter nog een grotere mentaliteitsverandering dan het lager onderwijs. En om af te sluiten, toch ook de opmerking van een jonge moeder van een kindje met het syndroom van Down, die aangaf dat het voor ouders heel moeilijk is om de weg te vinden naar heel concrete informatie over inclusief onderwijs. Ook is het voor ouders zwaar om heel veel mensen in het onderwijs steeds opnieuw te moeten overtuigen van hun keuze voor inclusief onderwijs. En dat terwijl deze keuze een recht zou moeten zijn van iedereen. Een uitgebreid artikel over het onderzoek naar de basiscompetenties van leerkrachten in een inclusieve setting kan je ook downloaden van onze site Vragen of opmerkingen over dit onderwerp of deze vormingsavond, kan je ons laten weten op of op het nummer 09/

4

5 This document was created with Win2PDF available at The unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use only.