TOELICHTING LESSEN/ACTIVITEITEN AANGESTUURD VANUIT DE HOGESCHOOL

Transcriptie

1 TOELICHTING LESSEN/ACTIVITEITEN AANGESTUURD VANUIT DE HOGESCHOOL De studenten werken samen met de docenten enkele stagelessen uit op de hogeschool. Voor elke van deze lessen worden een opstart- en een feedbacksessie voorzien op de hogeschool. Tijdens de opstartles wordt, samen met de studenten, een basisstructuur voor de lesvoorbereiding opgesteld. Daarnaast worden de typische activiteiten en vakspecifieke didactische werkvormen van de les gedemonstreerd voor en met studenten. Na deze opstartles werken de studenten hun lesvoorbereiding verder uit. In een feedbacksessie moeten de studenten bepaalde lesfasen of vakspecifieke didactische werkvormen met elkaar uitwisselen en demonstreren. We bespreken vragen en moeilijkheden en geven feedback op hun demonstratie. Op basis van dit begeleidingstraject en de ondersteunende informatiebronnen moeten de studenten verder in staat zijn zelfstandig tot een degelijke lesvoorbereiding te komen. Gedurende de hele voorbereiding wijzen we op het belang van het aanpassen van de basisversie aan de beginsituatie van de stageklas. Hiervoor vragen we u als mentor de beginsituatie van deze lessen met de student te bespreken en de definitieve versie van de lesvoorbereiding goed na te kijken. 1. Kringgesprek (50 min. A- en B-student parallel met halve klasgroep) Zowel A als B-student geven een les met een kringgesprek, met keuze uit volgende thema s: Armoede Vriendschap Conflicten (ruzie, pesten, plagen ) Omgaan met gevoelens (helpende gedachten/coping strategieën/ ) Ze voeren dit parallel uit met een halve klasgroep. Indien mogelijk elk in een aparte ruimte. Tijdens de opstartles en de feedbacksessie wordt bijzondere aandacht geschonken aan een inhoudelijk grondige voorbereiding van dergelijk kringgesprek op leerkrachtniveau. Daarnaast staat ook centraal hoe zoveel mogelijk kinderen tegelijk actief betrokken kunnen worden tijdens zo n kringgesprek door variatie in vraagstelling en activiteiten te voorzien. Op welke manier kan de klasgroep in twee heterogene groepen verdeeld worden? Is er een extra lokaal/plaats waar de helft van de klas een kring kan houden? Houdt de mentor ook kringgesprekken met de kinderen? Zijn er vaste afspraken tijdens deze kringgesprekken? Thomas More Mechelen 1BALO - stage 1B p. 1

2 Welke kinderen zijn niet zo taalvaardig? Wat zijn hun problemen bij vertellen en/of luisteren? Welke kinderen hebben veel fantasie? Welke kinderen zijn haantje-de-voorste en nemen snel en gemakkelijk het woord? Welke kinderen zijn eerder verlegen? Hebben de kinderen al eerder een kringgesprek betreffende een van deze thema s gedaan? Op welke manier zijn deze thema s (of het gekozen thema) al aan bod gekomen in andere lessen? 2. MUVO 1 (50 min. A- en B-student parallel met halve klasgroep) De A-en B-student werken elk een muzische activiteit uit m.b.t. een ander muzisch domein. Ze voeren deze activiteit uit met een halve klasgroep en wisselen na 50 minuten van groep zodat de kinderen beide activiteiten kunnen volgen en de studenten de kans krijgen eenzelfde activiteit twee maal uit te voeren. Indien mogelijk gaan de kinderen in twee aparte ruimtes aan de slag. De studenten kiezen elk een ander domein en hebben keuze uit de verschillende domeinen en uit lesonderwerpen die op de hogeschool op eigen niveau werden uitgevoerd. Ze gaan onder begeleiding van docenten op zoek naar een zinvolle selectie en vertaling van deze muzische activiteiten voor de stageklas. We sommen hier enkele voorbeelden op: muziek: een ritmisch patroon maken met spullen uit de pennenzak drama: gekke loopjes en scènes zonder woorden beeld: land art of maken van een assemblage dans: bewegingsreeks binnen afgebakende figuur of afgebakend patroon : Hoe heeft de mentor het liefst dat groepen worden verdeeld? (Naargelang voorkeur van de kinderen? Wordt rekening gehouden met talenten? Willekeurig? ) Is er een extra klaslokaal of een andere ruimte beschikbaar op school? Zijn er bij de lesonderwerpen waar de studenten uit kunnen kiezen onderwerpen waar de kinderen reeds rond gewerkt hebben? Welke kinderen hebben veel fantasie? Welke kinderen kunnen problemen ervaren met open opdrachten / minder gestructureerde lessen? Welke kinderen zijn muzisch sterk? Welke minder? Welke afspraken worden gemaakt m.b.t. lessen muziek, beeld (opruimen, bedekken van de tafels, werken met lijm, ), drama Welk beeld-/muziek-/media-/ materiaal is voorhanden in de klas / op school? Kan aan de kinderen gevraagd worden materiaal mee te brengen? Zo ja, kan een mededeling geplaatst worden in de agenda? Thomas More Mechelen 1BALO - stage 1B p. 2

3 Welk materiaal is op school voorhanden? Kan materiaal aangekocht worden (zo ja, welke procedure dient gevolgd te worden)? 3. MUVO 2 (50 min. A- en B-student parallel met andere halve klasgroep) Herhaling van dezelfde les met de andere klashelft (zie toelichting MUVO 1) 4. Bewegingsspel (50 min. A- en B-student gezamenlijk) (Uitdaag)spel in de turnzaal of in een andere geschikte ruimte Tijdens dit spel gaan de kinderen hun medeleerlingen uitdagen voor korte bewegingsopdrachten. Om een andere speler uit te dagen trekken ze samen een fiche en voeren de overeenkomstige bewegingsopdracht uit. De studenten passen dit spel aan de leeftijd van de kinderen aan (aanpassingen om het spel minder competitief te maken, de opdracht verduidelijken met pictogrammen, ). We willen dat de studenten tot gerichte observatie komen, praktische en organisatorische problemen snel leren oplossen, zich geen moeite sparen om aspecten m.b.t. de beginsituatie te onderzoeken, zich grondig voorbereiden om in de aanpak en verwoording helder en concreet te zijn en de leerlingen een rijk (bewegings)landschap aan bieden. Indien gewenst tonen de studenten u het cursusdeel waarin het spel uitgelegd wordt. Voorbereiding Het hele spel is zowel op vlak van doelen, omkadering, soorten activiteiten, complexiteit van spelidee, inbreng van leerlingen,... aan te passen aan de leeftijd. Het accent bij deze voorbereiding ligt op: het nagaan van de beginsituatie (alle praktische, organisatorische aspecten, afspraken, leeftijdsgebonden en klasgebonden interne afspraken en gewoonten, opvallende eigenschappen van lln., enz.); het concreet formuleren van de spelidee (bondig en al doende duidelijk maken); het formuleren van opdrachten (en ev. visueel voorstellen d.m.v. pictogrammen) in concrete leerlingentaal en in concreet leerlingengedrag. Welke ruimte is er voor dit bewegingsspel beschikbaar in de school? Welke materialen zijn er? Is er vooraf nog tijd om (klein) materiaal klaar te zetten? Hoeveel effectieve tijd blijft er over om te bewegen? Hoeveel tijd is er nodig voor verplaatsing (met aan- en uitkleden)? Thomas More Mechelen 1BALO - stage 1B p. 3

4 Welke afspraken zijn er (met mentor en/of L.O.-leerkracht) met de leerlingen gemaakt: Wat / hoe wordt de verplaatsing en het omkleden georganiseerd? Hoe begint de les? Welk signaal gebruikt de leerkracht om te verzamelen, om het begin, het einde of een onderbreking aan te geven? Zijn de leerlingen gewoon om zelf materiaal te plaatsen of te verplaatsen? Taal - spreken & luisteren: overtuigen (50 min. B-student) De studenten bedenken een functionele spreek- en luistercontext waarin de kinderen de taalvaardigheid overtuigen moeten inzetten om een niet-talig doel te bereiken. Welke zijn de kinderen met sterke vaardigheden m.b.t. spreken/overtuigen? Van welke kinderen zijn deze vaardigheden eerder zwak? Waarmee ondervinden ze moeilijkheden? Hebben kinderen ervaring met spreken voor anderen? In kleine groep? Voor de klas? Welke kinderen hebben een extra steuntje nodig naar durf of spreekvaardigheid? Wat hebben de kinderen eventueel al gedaan/geleerd over overtuigen, discussiëren, debatteren, argumenteren? 6. Wiskunde voor tweede, derde en vierde leerjaar (50 min. A-student) Gedurende het tweede semester werkten de studenten rond kloklezen tot op 5 minuten nauwkeurig. We willen hen daarom een les rond kloklezen laten uitwerken en geven, aangepast aan de situatie in de stageklas. De studenten kregen de vakdidactiek toegelicht en gedemonstreerd en kregen eveneens informatie over de leerlijn kloklezen volgens de verschillende onderwijskoepels (VSKO, GO! en OVSG). Daarnaast werd extra aandacht besteed aan het onderscheid tussen een instructie- en herhalingsles kloklezen en het aanpassen van een les aan de beginsituatie van de stageklas. Studenten dienen voor deze les: concrete lesdoelen en leerinhoud te formuleren; de beginsituatie van de stageklas correct aan te vullen en de lesvoorbereiding aan te passen aan uw concrete klassituatie; een volledig bordplan uit te werken; een context uit te werken waarbinnen met een onderwijsleergesprek de leerstof herhaald en/of aangebracht kan worden. een werkblaadje (met correctiesleutel) op te stellen als individuele verwerking of huiswerk; een duowerk met speelleermateriaal uit te werken ( bv. Domino, memory, dobbelstenen, ); naar keuze: verwerkingsactiviteiten zonder werkblad te voorzien. Thomas More Mechelen 1BALO - stage 1B p. 4

5 Welke specifieke verwoordingen voor tijdstippen hanteren de kinderen? Voor / na-over ; 20 over of 10 voor half / 20 voor of 10 over half ; 25 over/voor of 5 voor/over half? Zijn er kinderen met specifieke hulpvragen wat betreft kloklezen en -zetten? (Differentiëren hoeft niet maar het is belangrijk te weten of er kinderen zijn die moeilijkheden hebben om gegeven opdrachten uit te voeren.) Zijn er een klassikale instructieklok en individuele oefenklokjes aanwezig in de klas? Hoe zien ze eruit? Hoeveel klokjes zijn er? Mag je als student hiervan gebruik maken? 2de leerjaar Is kloklezen/klokzetten tot op een kwartier nauwkeurig al gekend of is het nieuwe leerstof? Is er al gewerkt met uren voor en na de middag? 12-uren of 24-urenklok? 3de leerjaar Is kloklezen/klokzetten tot op een vijf minuten nauwkeurig al gekend of is het nieuwe leerstof? Welke verwoording gebruiken de kinderen: 10 (minuten) voor het half uur of 20 (minuten) over het uur? Is er al gewerkt met uren voor en na de middag? 12-uren of 24-urenklok? Is er al gewerkt met de digitale klok? 4de leerjaar Is er nog nieuwe leerstof te zien wat betreft kloklezen? Voor welk aspect is er vooral herhaling gewenst? Kunnen de kinderen kloklezen tot op een minuut, een seconde nauwkeurig? 7. Frans voor vijfde en zesde leerjaar (50 min. A-student) De studenten krijgen de kans om op een speelse en ludieke manier in contact te komen met leerstof die binnen de lessen Frans in de lagere school aan bod komt. Er wordt gewerkt rond de klok, het uur, de tijd. Voor velen is dit de eerste stage-ervaring met Frans. Zelf Frans durven spreken is belangrijk. Van de student wordt verwacht dat hij/zij het lesverloop dat op de hogeschool wordt toegelicht en uitgeprobeerd in een lesvoorbereiding plaatst en concretiseert voor de stageklas. Dit houdt in: de beginsituatie nagaan tijdens de observatie-en participatiedagen; een aantal concrete opdrachten (zowel mondelinge als schriftelijke) formuleren; Deze worden in een andere kleur aangevuld op het lesvoorbereidingsformulier. bordplan uitwerken en alle bijlagen toevoegen; Thomas More Mechelen 1BALO - stage 1B p. 5

6 didactisch materiaal voorzien en navragen wat mogelijk is en kan gebruikt worden. Welke thema s zijn binnen de lessen Frans al aan bod gekomen? Zijn de kinderen het gewoon dat er Frans gesproken wordt tijdens de les? Wie spreekt thuis Frans? Zijn er woordenboeken in de klas aanwezig? Kan er eventueel iets opgezocht worden op de computer? 8. Bewegingsmomenten in de klas (A- student en B-student, elk minstens 2) Deze tussenin-activiteit kan op twee manieren ingevuld worden: Ofwel als compensatie voor het lange stilzitten, als middel om de sfeer te bevorderen, of om tegemoet te komen aan andere bewegings- en belevingsbehoeften van de leerlingen (In dit geval staat deze korte activiteit los van de andere vakken.) Ofwel probeert de student de beweging zinvol te integreren in een andere activiteit. Hier wordt dan het bewegen gebruikt als aanzet voor iets nieuws, als ondersteuning of als illustratie van reeds vroeger aangereikte leerstofinhouden. Leerlingen blijven dus in de klas en al dan niet op muziek worden eenvoudige (expressieve) bewegingen uitgevoerd met handen, armen, hoofd, enz. De student geeft weinig uitleg maar toont voornamelijk. Varianten kunnen voorzien worden op vlak van: organisatie (bv. kringopstelling, bv. leerlingen moeten niet blijven zitten maar mogen zich verplaatsen) werkvorm (bv. meer persoonlijke, creatieve inbreng van leerlingen) intensiteit (bv. leerlingen staan rechtop en voeren loop- en springvormen uit) In hun lesvoorbereiding omschrijven ze kort en in concreet gedrag welke bewegingsactiviteit ze aan de leerlingen tonen. De lesvoorbereiding bevat ook een plattegrond en de variaties in organisatie, werkvorm, intensiteit, die ze aanbrengen. Op welk moment kan dit tussendoortje best doorgaan? Is een wijziging in organisatie mogelijk - zonder tijdverlies? Welke muziek kennen de leerlingen? Kan nieuwe muziek een aanzet zijn? Zijn leerlingen al eerder dansant - expressief aan het werk geweest? Zijn er inhouden van andere vakken die kunnen geïntegreerd worden (bv. Franse woorden, rekensommen, ruimtelijke begrippen,...)? Welke afspraken moeten bewaakt worden m.b.t. organisatie, muziekgebruik (lawaai voor andere klassen, ),? Thomas More Mechelen 1BALO - stage 1B p. 6

7 TOELICHTING MENTORLESSEN Daarnaast geven de studenten tijdens deze stage elk nog 7 x 50 minuten les. Bij deze lessen met doelen / onderwerpen vanuit de stageschool is goede feedback van u als mentor ontzettend belangrijk voor studenten. Op de hogeschool krijgen de studenten bij minimum twee van deze lessen feedback van docenten (tijdens de ontwerpfase). Omwille van de haalbaarheid voor studenten vragen we om bij het opgeven van lessen rekening te houden met volgende aanbevelingen vanuit de hogeschool. Aanbevelingen voor mentorlessen (algemeen) vanuit de geziene didactiek wel: Gespreksvormen: onderwijsleergesprek, leergesprek, kringgesprek Demonstratie, vertellen en voorlezen Individueel zelfstandig werk of duowerk Studenten krijgen als taak om (minder bekende) werkvormen te inventariseren en 5 hiervan tijdens de stage uit te proberen bv. denkendelen-uitwisselen, videofeedback, kruiswoordraadsel ontwerpen bij of taboe-spel spelen met begrippen uit de les Wachtopdrachten om tempoverschillen op te vangen (ev. andere vormen van differentiatie met ondersteuning van mentor) Uitproberen van groepswerk, hoekenwerk en contractwerk, liefst met ondersteuning van mentor Aanbevelingen mentorlessen Frans De studenten kunnen taalinitiatie Frans (tweede, derde of vierde leerjaar) of een herhalingsles woordschat geven. Ze kregen nog geen didactiek Frans: overleg met de vakdocent over bepaalde thema s is mogelijk. Aanbevelingen mentorlessen godsdienst zie aparte brief Aanbevelingen mentorlessen lichamelijke opvoeding Het is fijn als studenten zoveel mogelijk ervaring kunnen opdoen m.b.t. het geven van een les L.O. Indien een of meerdere lessen LO gepland staan is het goed dat studenten deze ook mogen geven. Naast het bewegingsspel kan nog één les meetellen als mentorles. Wat studenten zouden moeten kunnen wordt hieronder aangegeven. wel: De beginsituatie van de kinderen in kaart brengen en hun les hierop afstemmen. Een les uitwerken met een opwarming, 2 thema s (al dan niet met gebruik van klein materiaal, studenten hebben voorbeelden van lessen in praktijk uitgevoerd op de hogeschool) en een afsluiting. Een lesvoorbereiding opstellen met daarbij per thema een grondplan. niet: zwemmen Thomas More Mechelen 1BALO - stage 1B p. 7

8 Aanbevelingen mentorlessen Nederlands wel: een taakgerichte luister- en spreekles waarin spreken en luisteren sterk met elkaar verbonden zijn en waarin spreker en luisteraar met elkaar in interactie gaan een taakgerichte leesles waarin geen instructie voorkomt over gerichte vaardigheden en strategieën activiteiten die de literaire ontwikkeling van kinderen stimuleren vertellen en voorlezen van fragmenten uit boeken spelling volgende onderwerpen voor lessen taalbeschouwing: nadenken over zinnen: onderwerp gezegde, werkwoordelijk en naamwoordelijk gezegde, voorwerpen en bepalingen nadenken over woorden: samenstellingen en afleidingen, bovenliggende en onderliggende begrippen, synoniemen en tegenstellingen niet: schrijflessen Aanbevelingen mentorlessen muzische vorming In een persoonlijke muzenbox bewaren studenten een overzicht van activiteiten die uitgevoerd werden op de hogeschool. Het is de bedoeling dat zowel producten (resultaten) als een overzicht van de didactische opbouw van het proces (fasen en deelfasen) in de muzenbox zitten. In het eerste semester kwamen alle muzische domeinen aan bod. We vragen om uit de muzenbox te kiezen. Uiteraard heeft u de vrijheid om de activiteiten af te stemmen op een ander onderwerp, een andere werkvorm, een ander materiaal,... Naast de muzenbox werken we ook met het boek 'Zeppelin, een didactische handleiding voor muzische vorming'. Dit kan ook een uitgangspunt zijn om een les af te bakenen. Aanbevelingen mentorlessen wereldoriëntatie wel: onderwerpen met een duidelijk afgebakende en beperkte inhoud of een cursorisch opgebouwde les niet: onderwerpen uit de volgende bestaansdimensies van het leerplan W.O.: techniek, mens en maatschappij leerwandelingen, excursies of verwerking ervan Aanbevelingen mentorlessen wiskunde Op dit moment (be)studeerden studenten reeds basiskennis en didactiek van de domeinen getallenkennis, bewerkingen met natuurlijke getallen, metend rekenen en toepassingen. De studenten kunnen, op basis van een goede wiskundemethode, echter ook lessen uitwerken voor de andere domeinen. Thomas More Mechelen 1BALO - stage 1B p. 8