Secretariaatspersoneel

Transcriptie

1 KATHOLIEKE UNIVERSITEIT LEUVEN Secretariaatspersoneel Algemeen overzicht (Loonwijzer, ontlading 4) HIVA :Fernando Pauwels & Tom Vandenbrande Loonwijzer: Franci Larondelle 13/12/05 Hoger instituut voor de arbeid

2

3 1 SECRETARIAATSPERSONEEL 1. Inleiding In deze bijdrage stellen we een profiel op voor de respondenten die in de Loonwijzer enquête, ontlading 4, aangeven dat ze enige vorm van secretariaatswerk verrichten. Het beroep is een zogenaamd samengesteld beroep. We hebben alle beroepen die in elkaars verlengde liggen, samengevoegd tot een samengestelde variabele. Deze variabele omvat onder meer de volgende beroepen: - notarisklerk - secretaresse - mangement assistant - afdelingssecretaresse - juridisch secretaresse - persoonlijk assistant - secretariaatsmedewerker - medisch secretaresse - bedrijfssecretaresse In totaal geven 217 (2,2%) van de in totaal 9848 respondenten aan dat ze secretariaatswerk verrichten. Bij de verwerking van de gegevens plaatsen we de percentages van de secretariaatswerkers tegenover de percentages van al de respondenten in de Loonwijzer bevraging. Deze groep vormt als het ware de referentiegroep om de resultaten van het mee te kaderen.

4 2 We wensen er ook nog op te wijzen dat het databestand nog ongewogen is. Dat betekent dat bepaalde groepen mogelijk nog onder- of oververtegenwoordigd zijn in het referentiebestand. In deze bijdrage kijken we ten eerste naar het demografische profiel van het. We overlopen een aantal kenmerken. Vervolgens belichten we kort de organisatie waarin zij actief zijn. Hierbij proberen we een globaal beeld op te bouwen van het type organisatie waarin zij werken. In een volgend deel stappen we de organisatie binnen en nemen we een kijkje op hun werkplek. We kijken nu niet langer naar de organisatie in zijn geheel maar wel naar de aard van de job die ze verrichten. Ook werpen we een blik op de omgeving waarbinnen ze werkzaam zijn. Vervolgens focuessen we op het huidige loon en de toekomstverwachtingen. We gaan ook nog na hoe het zit met stress op het werk. Tenslotte onderzoeken we ook hoe zij de combintatie tussen arbeid en het gezinsleven ervaren. 2. Demografisch profiel In dit hoofdstuk stellen we een globaal demografisch profiel op van het in de Loonwijzer data. Is dit werk nog steeds een typisch vrouwelijke beroep? Hoe ziet het met de leeftijdsverdeling? Is deze gelijk verdeeld over jong en oud of vinden we toch een concentratie van in een specifieke leeftijdsgroep? Wat is het onderwijsniveau van deze secretariaatswerkers? We beginnen met de vraag of secretariaatswerk nog steeds een vrouwelijk beroep is. Ogenschijnlijk lijkt dit het geval te zijn. Slechts een kleine 3% van het dat de vragenlijst heeft ingevuld, is van het mannelijke geslacht.

5 3 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 1,00,5 jonger dan 20 j Leeftijdsverdeling van 18,7 18,4 18,4 15,7 16,5 14,7 15,1 14,3 14,3 11,1 11,7 9,7 7,97,8 3,3 0,5 0,30, j 26-30j 31-35j 36-40j 41-45j 46-50j 51-55j 56-60j 61-65j leeftijd * n =217 Figuur 1.1 Leeftijdsverdeling van De verdeling van de leeftijden is vrij goed normaal verdeeld. Enkel de leeftijdscategorie van de respontenden tussen de 31 en de 35 jaar vertoont een klein dipje, bekeken vanuit de denkbeeldige curve van de normaalverdeling. Wat opvalt is dat de groep van jarigen sterk vertegenwoordigd is, in vergelijking tot de referentiegroep. Blijkbaar is er relatief veel instroom van pas afgestuurden in de job van.

6 4 Onderwijsniveau van secretariaatsmedewerkers 53,2 40,3 20,8 14,8 14,8 15,0 17,1 5,6 0,3 1,1 5,0 0,0 0,5 0,9 3,2 6,5 0,70,0 lager onderwijs niet afgemaakt Lager onderwijs Lager technisch, kunst, beroepssec Algemeen lager secundair onderwijs Hoger technisch, kunst, beroepssec Algemeen hoger secundair onderwijs Hoger onderwijs buiten universiteit Universiteit Doctoraar onderwijsniveau * n =216 Figuur 1.2 Onderwijsniveau van Het opleidingsniveau van de secretariaatswerkers ligt over het algemeen vrij hoog. In vergelijking tot de referentiegroep, vinden we relatief weinig die universitaire studies hebben aangevat. Toch heeft iets meer dan de helft (53,2%) van het een diploma van het hoger onderwijs buiten de universiteit. Blijkbaar vormen de hogescholen de belangrijkste vijver voor waaruit de bedrijven vissen. 3. Aard van de onderneming In dit luik kijken we naar de aard van de ondernemingen waarin de secretariaatswerkers actief zijn. Hoe zit het met de grootte van deze ondernemingen? In welke sector vinden we hen vooral terug? Wat is de subjectieve perceptie rond het gelijke kansenbeleid voor mannen en vrouwen?

7 5 Grootte van onderneming 28,7 0,51,4 17,0 11,3 11,6 15,8 16,2 12,8 13,0 11,6 12,4 7,9 8,3 7,2 5,6 4,74,2 3,4 3,4 1,9 1,4 < of meer 28,7 Ondernemingsgrootte * n =216 Figuur 1.3 Groote van de onderneming van Ongeveer 29% van de respondenten is werkzaam in een kleine onderneming met minder dan 10 werknemers. Dat is opmerkelijk meer als bij de vergelijkingsgroep. Als we een KMO definiëren als een organisatie met gemiddeld 50 werknemers, stellen we vast dat 42% van het die de vragenlijst hebben ingevuld werkzaam zijn in een KMO. Het zijn dus vooral de kleine en middelgrote ondernemingen waarbij het terecht komt. Sector waarin werkzaam is 71,7 75,8 13,9 8,4 11,0 11,2 3,4 4,7 Private sector Publieke sector Non-profit sector Andere onderwijsniveau * n =215 Figuur 1.4 Sector waarin werkzaam is

8 6 Ongeveer drie kwart van de respondenten zijn werkzaam in de private sector. We kunnen hieruit afleiden dat het blijkbaar toch vooral medewerkers uit de private sector zijn die de Loonwijzer invullen. Op zich is dat niet verwonderlijk, vermits zij vaak een grotere onderhandelingsruimte hebben om de hoogte van het loon te bepalen. Vaak zijn zij minder gebonden aan baremieke stelsels dan werknemers uit de publieke of non-profit sector. Op de vraag of mannen en vrouwen gelijke kansen hebben binnen de organisatie, wordt er verdeeld geantwoord. Gelijke kansen voor mannen en vrouwen 38,4 19,5 17,8 11,3 10,6 19,5 20,5 20,2 14,6 27,6 Volledig oneens Oneens Noch oneens, noch eens Volledig oneens tot volledig oneens Eens Volledig eens * n =185 Figuur 1.5 Gelijke kansen voor mannen en vrouwen op de werkplek Ongeveer 42% is het daarmee volledig eens of eens en 37% is het ermee volledig oneens of oneens. De meningen zijn met andere woorden verdeeld over dit item. Toch valt op dat het minder gelooft in gelijke kansen binnen de organisatie dan de referentiegroep. 4. Aard van de job In het vorige luik hebben we de onderneming als geheel onder de loupe genomen. De onderneming vormt de omgeving waarbinnen het zijn of haar job uitvoert. In dit luik kijken we naar de job zelf. Wat is het statuut waaronder de respondenten werkzaam zijn? Onder welk type contract zijn ze

9 7 tewerkgesteld? Zijn ze voltijds of deelstijds tewerkgesteld? Hoe zit het met de verdeling mannen en vrouwen in de ganse organisatie? Hoe zit het met hun carrieremogelijkheden? Zijn ze tevreden over de job die ze nu uitvoeren? Hoe zit het met het opleidingsaanbod? Bijna alle (94%) heeft, niet verwonderlijk, een bediendencontract. De andere 6% is tewerkgesteld als contractueel of maakt zelfs deel uit van het kader. Ongeveer 91,2% heeft een contract van onbepaalde duur. We kijken ook even naar het voltijdse of deeltijdse karakter van dit contract. Contractvorm 72,4 59,3 30,5 15,2 0,6 0,0 10,77,9 0,3 0,0 0,9 2,3 Voltijds Deeltijds Geannualisee rde uren Flexibele uren Ik werk bij oproep Andere Contractvorm * n =177 Figuur 1.6 Contractvorm Ongeveer 59% van de secretariaatsmedewerkers werkt voltijds. Bijna 31% daarentegen geeft aan deeltijds te werken. Dit is een vrij hoog percentage. In vergelijking met de referentiegroep werkt procentueel gezien dubbel zoveel deeltijds. Als we kijken naar de vraag of de respondenten tevreden zijn met hun carrieremogelijkheden, doen we een opmerkelijke vaststelling.

10 8 Goede carrieremogelijkheden voor 73,6 59,9 40,1 26,4 Neen Carrieremogelijkheden Ja * n =182 Figuur 1.7 Goede carrieremogelijkheden voor secretariaatswerkers Ongeveer 73,6% van het geeft aan dat hun carrieremogelijkheden niet goed zijn. Dit is een belangrijke vaststelling. Blijkbaar zijn de doorgroeimogelijkheden voor de respondenten erg beperkt. Doorgroeien in een job als secretaresse lijkt in de perceptie van de overgrote meerderheid niet vanzelfsprekend te zijn. Toch blijkt uit de volgende figuur dat meer dan de helft van het gelukkig is met de keuze van zijn of haar beroep. Tevreden met keuze van beroep 41,8 33,7 6,7 12,2 9,2 18,4 15,6 17,1 23,9 21,5 Volledig oneens Oneens Noch oneens, noch eens Eens Volledig eens Alle respondenten Secretariaatspersoneel * n =205 Figuur 1.8 Tevredenheid met keuze van beroep

11 9 Iets meer dan de helft van het is tevreden met de keuze van zijn of haar beroep. Slechts een minderheid van 27,8% is het oneens met deze uitspraak. Het valt wel op dat we procentueel meer mensen terug vinden bij de referentiegroep die uitgesproken tevreden zijn met hun job. Blijkbaar is het toch iets minder uitgesproken tevreden met de job. Op de vraag of er op de werkplek regelmatig conflicten plaatsvinden, antwoord het erg verdeeld. Conflicten op de werkplek 18,0 20,2 30,0 26,6 23,9 24,6 16,1 13,3 12,0 15,3 Volledig oneens Oneens Noch oneens, noch eens Eens Volledig eens *n =203 Figuur 1.9 Regelmatig conflicten op de werkplek Iets minder dan de helft van de respondenten is het oneens met deze uitspraak. Toch geeft zo n 28% van de respondenten aan dat er wel eens een conflict op de werkvloer plaatsvindt. We hebben reeds kunnen vaststellen dat de overgrote meerderheid van de secretariaatswerkers van het vrouwelijke geslacht zijn. Wij kijken ook eens naar het aantal vrouwelijke werknemers in de ganse organisatie. Ongeveer 34% van de respondenten geeft aan dat tussen de 40% en de 60% van het van het vrouwelijke geslacht is.

12 10 Aandeel vrouwelijke werknemers 30,2 23,1 20,2 16,0 26,1 34,4 13,4 13,7 12,7 10, % % % % % aandeel vrouwelijke werknemers Alle respondenten Secretariaatspersoneel * n =212 Figuur 1.10 Aantal respondenten dat aangeeft hoe groot het aandeel van vrouwelijke werknemers is binnen de organisatie Bij de vergelijkingsgroep is het hoogste antwoordpercentage 30% van de respondenten die aangeven dat slechts 0-20% van de werknemers vrouwen zijn. Als we kijken naar de opleiding die de secretariaatsmedewerker tijdens het voorbij jaar heeft gekregen van de werkgever, stellen we vast dat een meerderheid geen opleiding heeft genoten.

13 11 Aantal dagen opleiding tijdens het afgelopen jaar 58,1 36,0 18,821,0 25,7 14,3 12,4 4,3 4,1 1,4 1,3 0,0 1,5 1,0 Geen 1 tot 2 dagen 3 tot 6 dagen 1 tot 2 weken 3 tot 4 weken 1 tot 2 maanden 2 maanden of meer Aantal dagen Alle respondenten Secretariaatspersoneel * n =210 Figuur 1.11 Aantal dagen opleiding tijdens het jaar Ongeveer 58,1% van de secretariaatswerkers geeft aan geen opleiding te hebben gevolgd tijdens het voorbije jaar. Dit is opmerkelijk meer als in de referentiegroep waar slechts 36% geen opleiding heeft gekregen. Een kleine 21% van de respondenten heeft één tot twee dagen opleiding genoten. De trend die we zien is duidelijk en te verwachten: naarmate het aantal opleidingsdagen toeneemt, neemt het aantal respondenten dat opleiding heeft gevolgd ongeveer evenredig af. 5. Verloning en toekomstverwachting In dit hoofdstuk focussen we op de verloning en de toekomstverwachtingen van de secretariaatswerkers. We gaan na wat hun gemiddelde bruto uurloon is. Vervolgens kijken we naar hun jobonzekerheid, die we linken met de veranderingen in het personeelsbestand van het afgelopen jaar. We gaan ook na of de respondenten vinden dat de job interessanter is geworden. Het gemiddelde bruto uurloon van deze groep ligt op 13,6. Dit is een vrij laag bruto uurloon. We willen er hier wel op wijzen dat dit een ongewogen bruto uurloon is. We hebben dus niet gecorrigeerd voor mogelijke vertekeningen in de groep van respondenten. Als we kijken over de ganse groep respondenten heen, hebben zij een bruto uurloon van 17,2, wat toch een stuk hoger ligt. We hebben gepeild naar de toekomstverwachtingen van de respondenten. Maken ze zich zorgen over de zekerheid van hun job?

14 12 Zorgen over zekerheid van job 36,034,5 19,519,3 15,316,2 10,3 8,1 21,8 18,9 Volledig oneens Oneens Noch oneens, noch eens Eens Volledig eens Alle respondenten Secretariaatspersoneel * n =197 Figuur 1.12 Zorgen over de zekerheid van de job Bijna 55% van de respondenten is het oneens met deze uitspraak. Meer dan de helft van de respondenten ligt blijkbaar niet wakker over de zekerheid van hun job. Zo n 30% van de respondenten blijkt dit wel te doen. De volgende vraag is gelinkt met de vraag rond jobonzekerheid. De onzekerheid over je eigen job kan toenemen als je merkt dat het niet goed gaat met het bedrijf. Een mogelijke indicator daarvan is de inkrimping van het personeelsbestand. Op de vraag of het personeelsbestand veranderd is, geeft bijna de helft van de respondenten aan dat dit noch toegenomen, noch afgenomen is.

15 13 Veranderingen in personeelsbestand tijdens het afgelopen jaar 47,1 44,1 12,4 11,8 17,0 18,2 15,2 11,8 11,3 11,2 Sterk afgenomen Afgenomen Noch afgenomen, noch toegenomen Toegenomen Sterk toegenomen * n =170 Figuur 1.13 Veranderingen in het personeelsbestand tijdens het afgelopen jaar Bijna de helft van het geeft aan hierover geen uitgesproken mening te hebben. Gebalanceerde schalen waarbij de middenpositie vaak ingevuld wordt, duiden op een onduidelijke preferentie van de invuller. Dit kan erop wijzen dat het zich niet goed geplaatst vind om de veranderingen te beoordelen. We hebben ook gepeild naar het aantal respondenten dat vindt dat hun job interessanter geworden is tijdens het afgelopen jaar.

16 14 Job is interessanter geworden in het laatste jaar 17,6 24,6 14,6 19,7 24,0 20,7 18,0 16,9 23,1 20,8 Volledig oneens Oneens Noch oneens, noch eens Eens Volledig eens * n =183 Figuur 1.14 Job interessanter geworden in het laatste jaar Iets minder dan de helft van de respondenten (44,3%) is niet van mening dat zijn of haar werk in het afgelopen jaar interessanter is geworden. Een goede 37% van de respondenten vindt van wel. Ook over dit item zijn de meningen bij het verdeeld over alle antwoordmogelijkheden. 7. Stress op het werk In dit hoofdstuk peilen we naar stress op het werk. We kijken hoe het zit met de werkdruk. We gaan tevens na in hoeverre de respondenten hun job als stresserend ervaren. In de vragenlijst hebben we gepeild naar de werkdruk. In welke mate vinden de secretariaatswerkers dat ze snel moeten werken? Bij de antwoorden van het vinden we een normaalverdeling terug.

17 15 Werken aan hoge snelheid 8,1 8,8 11,2 11,2 30,3 34,1 27,5 27,3 22,9 18,5 1 Nooit Dagelijks Schaal * n = 205 Figuur 1.15 Hoe vaak moet je werken aan hoge snelheid? Wel geeft 46% van de respondenten een antwoord aan dat rechts van de middencategorie ligt. Dit wil zeggen dat zij vinden dat ze toch vaak aan een hoog tempo moeten werken. Wel geven ze in vergelijking tot de referentiegroep aan dat ze iets minder aan hoge snelheid moeten werken. In een volgende vraag hebben we nagegaan in welke mate de respondenten hun job als stresserend ervaren.

18 16 Stress op het werk 4,0 4,3 10,3 10,4 23,7 31,3 37,0 34,4 27,7 17,1 1 Nooit Dagelijks Schaal * n =211 Figuur 1.16 Vind je je job stressvol? Meer dan de helft van de respondenten (54,1%) van de respondenten kruist op deze vraag antwoordmogelijkheid 4 of 5 aan. Dat wil zeggen dat een meerderheid van de secretariaatswerkers hun job vaak stresserend vindt. 8. Combinatie arbeid en vrije tijd In dit laatste hoofdstuk gaan we na in hoeverre de respondenten hun werk weten te combineren met hun vrije tijd. In hoeverre conflicteren de arbeidstijden met de familiesituatie? Hoeveel dagen werken de respondenten per week? En percipiëren ze overwerk als normaal of niet? We hebben de respondenten de vraag voorgelegd in welke mate de arbeidstijden conflicteren met de familiesituatie.

19 17 33,0 Conflict tussen arbeidstijden en gezin 25,7 26,0 25,7 22,0 24,0 14,3 13,0 8,3 8,0 1 Nooit Dagelijks Schaal * n =200 Figuur 1.17 Hoe vaak conflicteren de arbeidstijden en het gezinsleven Ongeveer de helft van de respondenten (55%) geeft aan dat dit nooit of eerder zelfden het geval is. Het valt tevens op dat de percentages voor het geleidelijk dalen, naarmate je van nooit naar dagelijks gaat. Ogenschijnlijk is er voor het veel aandacht voor de arbeidstijdregeling. We hebben hiervoor al gezien dat 59% van de secretariaatswerkers aangeeft voltijds te werken. De rest werkt deeltijds. Voor deze groep zijn we geïnteresseerd in hoeveel dagen zijn werken. Want iemand die halftijds werkt, kan toch vijf dagen per week werken.

20 18 Aantal werkdagen per week 80,377,5 0,2 0,0 0,6 0,5 3,1 6,1 16,0 9,2 5,7 0,0 1,0 1 dag 2 dagen 3 dagen 4 dagen 5 dagen 6 dagen 7 dagen Aantal dagen * n =213 Figuur 1.18 Aantal werkdagen per week We stellen vast dat 77% van de respondenten gewoonlijk vijf dagen per week werkt. Dat wil zeggen dat een deel van de deeltijds werkenden toch vijf dagen per week uit werken gaat. We hebben ook nagegaan in hoeverre de respondenten vinden dat overwerk als normaal wordt gepercipieerd op de werkplek. Op deze vraag zijn de meningen gelijkmatig verdeeld. Ongeveer de helft van de respondenten (51,7%) is van mening dat overwerk als vanzelfsprekend wordt gezien, terwijl dit voor de andere helft niet zo is (48,3%). 9. Conclusie In deze bijdrage hebben we een aantal karakteristieken van het toegelicht. Wat het demografisch profiel betreft, zijn de belangrijkste vaststellingen dat het nog steeds een typisch vrouwelijk beroep is, met mensen van alle leeftijden met een betrekkelijk hoge scholingsgraad. We vinden hen voornamelijk terug in KMO s binnen de private sector.

21 19 Een aanzienlijk deel van het blijkt deeltijds te werken. Ook heeft bijna 91,2% een contract van onbepaalde duren. De verwachting om binnen deze groep ook behoorlijk deel tijdelijke werknemers terug te vinden, wordt niet ingelost. Wat hun carrieremogelijkheden betreft, doen we een opmerkelijke vaststelling. Drie op vier van het bevraagde stelt dat hun carrieremogelijkheden niet goed zijn. Het aantal opleidingsdagen ligt ook bedroevend laag. Er is zeker voor hen nood aan een coherent en doordacht personeelsbeleid binnen de KMO s waar ze werkzaam zijn. Het gemiddelde bruto uurloon is met 13,6 eerder aan de lage kant. Als we kijken naar de jobonzekerheid van deze groep, blijkt het wel mee te vallen. Meer dan de helft van het lijkt zich geen zorgen te maken over de toekomst. Bijna de helft van de groep vindt toch dat ze vaak aan een hoog tempo moeten werken. Meer dan de helft van hen ervaart de job als stresserend. Dat wijst er toch op dat van het mogelijk iets verwacht wordt, waar ze vaak zelf niet de regelmogelijkheden voor in eigen handen hebben. Doch niet alles is kommer en kwel voor deze groep. Wat duidelijk naar voren komt uit de bevraging, is dat de combinatie van arbeid en gezin voor secretariaatsmedewerkers doorgaans met weinig moeite wordt gerealiseerd.