DOORWERKEN TOT 65 JAAR OF LANGER: WENSEN EN VERWACHTINGEN?

Transcriptie

1 DOORWERKEN TOT 65 JAAR OF LANGER: WENSEN EN VERWACHTINGEN? Rapport van ILC Zorg voor, Stichting Loonwijzer/WageIndicator, en Universiteit van Amsterdam/Amsterdams Instituut voor Arbeids Studies (AIAS) Inhoudsopgave Doorwerken tot 65 of langer 2 Willen stoppen met werken 3 Veranderingen tussen 2008 en 2011: de gewenste stop-leeftijd 3 Verwachtingen over stoppen met werken 5 Veranderingen tussen 2008 en 2011: de verwachte stop-leeftijd 5 Factoren van invloed op gewenste en verwachte stop-leeftijd 7 Conclusie 7 Kea Tijdens 25 november 2011 Amsterdam 1

2 Doorwerken tot 65 of langer De Loonwijzer enquête op bevat sinds een aantal jaren een pagina met enquête vragen over onderwerpen die van belang zijn ILC Zorg voor en voor de Loonwijzer. Dit rapport gaat in op de enquête vraag naar de verwachte en de gewenste leeftijd waarop werkenden willen stoppen met werken. De afgelopen jaren is dit onderwerp zeer in discussie geweest in de landelijke politiek en we verwachten daarom dat individuen hun wensen en verwachtingen terzake hebben bijgesteld in de loop van de tijd. Dit rapport gaat alleen in op de wensen en verwachtingen van werknemers. Dit betekent dat zelfstandigen, scholieren, WAO ers, uitzendkrachten, en vergelijkbare groepen niet in de analyses zijn opgenomen. In een recente landelijke enquête, de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) 2010 van TNO Innovatiegebied Arbeid, zijn vergelijkbare vragen gesteld. Uit de NEA rapportage blijkt dat in alle leeftijdsgroepen 45-5 van de werknemers verwacht tot het 65e werkzaam te blijven. Onder de jongeren is een grote groep die dit nog niet weet, terwijl dit onder de jarige werknemers nog maar een kleine groep is. Gevraagd of men na zijn 65e door wil blijven werken, dan zegt in alle leeftijdsgroepen 13-17% van de werknemers dit te willen. Ook hier is er onder de jongeren een grote groep die dit nog niet weet, terwijl onder de jarige werknemers 82% aangeeft dit niet te willen. Vrouwen willen minder vaak dan mannen tot het 65e doorwerken, en ze willen nog minder vaak dan mannen na het 65e doorwerken. Deze bevindingen komen in grote lijnen overeen met de bevindingen uit de Loonwijzer enquête, zoals deze in dit rapport worden besproken. 2

3 Willen stoppen met werken Op welke leeftijd willen werknemers stoppen met werken? Daarover is een vraag gesteld in de Loonwijzer vragenlijst. Grafiek 1 laat de resultaten zien. Dan blijkt dat naarmate een werknemer jonger is, hij/zij graag zou willen stoppen met werken. Meer dan de helft van de werknemers tot 40 zou al op 60-jarige leeftijd of nog willen stoppen met werken. Van de jarigen is dit net iets onder de helft, en van de jarigen zou nog een derde graag jong willen stoppen met werken. Dit ligt anders voor de werknemers van 60 en ouder. Van hen wil nog geen tiende direct stoppen met werken. Vier op de tien wil voor 65-jarige leeftijd ophouden, ruim drie op de tien zou op 65 jarige leeftijd willen stoppen, en nog eens bijna twee op de tien zou pas op 66-jarige leeftijd of willen stoppen. Grafiek 1 Percentage werknemers dat wil stoppen met werken op 60 of,,, 65 en 66 of, uitgesplitst naar eigen leeftijd tot 39 jr jr jr 60 en ouder of Bron: Loonwijzer data 2008Q1-2011Q3, selectie: werknemers. N= Ongewogen data. Veranderingen tussen 2008 en 2011: de gewenste stop-leeftijd Zijn werknemers in de afgelopen jaren onder invloed van de landelijke discussie over de pensioenleeftijd anders gaan denken over de leeftijd waarop ze willen stoppen met werken? Ja. Uit grafiek 2 hieronder blijkt dat in werknemers in alle leeftijdsgroepen hun wensen met betrekking tot de leeftijd waarop ze willen stoppen met werken naar boven hebben bijgesteld. Vooral de jongere werknemers tot 40 hebben hun niet-realistische wensen om vroeg te stoppen aangepast. In 2011 verwacht nog maar ruim vier op de tien op of voor hun 60ste te stoppen, in 208 was dit nog ruim zes op de tien. Opvallend is dat in deze leeftijdsgroep tot 40 er tussen 2008 en 2011 een verdubbeling optreedt van de wens om tot 66 of te blijven werken: van een op de twintig naar een op de tien. 3

4 Daarentegen laat de groep werknemers van 60 en ouder een omgekeerd patroon zien. Bij hen neemt de wens om tot 66 of te blijven werken juist af in de afgelopen jaren. Dacht in 2008 nog bijna twee op de tien 60+ werknemers dat ze tot hun 66e of zouden willen blijven werken, in 2011 is dit nog ruim een op de tien. In de onderzochte vier verwachten de 60+ werknemers steeds vaker dat ze zeker tot hun 65e levens zullen blijven werken, maar ook niet langer dan dat. Grafiek 2 Percentage werknemers dat wil stoppen met werken op 60 of,,, 65 en 66 of, uitgesplitst naar eigen leeftijd. Leeftijd werknemer < 40 Leeftijd werknemer of of Leeftijd werknemer Leeftijd werkn. 60 en ouder of of Bron: Loonwijzer data 2008Q1-2011Q3, selectie: werknemers. N_tot 40 = 11791; N_40-49 = 5552; N_50-59 = 3201; N_vanaf 60 = 401. Ongewogen data. 4

5 Verwachtingen over stoppen met werken Op welke leeftijd verwachten werknemers daadwerkelijk te kunnen stoppen met werken? In de Loonwijzer vragenlijst is daarom na de vraag over de gewenste leeftijd om te stoppen ook een vraag gesteld over de verwachte leeftijd dat men kan stoppen. Grafiek 3 laat de resultaten zien. Jongere werknemers verwachten vaker dat ze tot hun 66e of langer zullen doorwerken, terwijl dit onder oudere werknemers veel minder vaak verwacht wordt. Het blijkt dat drie op de tien werknemers tot 40 verwacht dat ze op hun 65e zullen stoppen en zelfs ruim vier op de tien dat ze tenminste tot 66 of zelfs nog langer moeten doorwerken. Van de jarigen verwacht bijna vier op de tien te kunnen stopppen op hun 65e en ruim vier op de tien dat dit op 66 of is. Van de jarigen verwacht vier op de tien te kunnen stoppen op hun 65e en drie op de tien dat dit op 66 of zal zijn. Van de werknemers van 60 en ouder verwacht vijf op de tien te kunnen stoppen op hun 65e en verwacht een op de tien dat dit op het 66e is. Grafiek 3 Percentage werknemers dat verwacht te stoppen met werken op 60 of,,, 65, en 66 of, uitgesplitst naar eigen leeftijd tot 39 jr jr jr 60 en ouder of Bron: Loonwijzer data 2008Q1-2011Q3, selectie: werknemers. N= Ongewogen data. Veranderingen tussen 2008 en 2011: de verwachte stop-leeftijd Zijn werknemers in de afgelopen jaren onder invloed van de landelijke discussie over de pensioenleeftijd anders gaan denken over de leeftijd waarop ze verwachten te stoppen met werken? Ja. Uit grafiek 4 op de volgende pagina blijkt dat in werknemers in alle leeftijdsgroepen hun verwachtingen met betrekking tot de leeftijd waarop ze kunnen stoppen met werken naar boven hebben bijgesteld. Elk tussen 2008 en 2011 neemt het percentage werknemers toe dat verwacht pas op het 66e of nog te kunnen stoppen. Dat geldt het sterkst onder de jongere werknemers 5

6 tot 40, want in 2011 verwacht zes op de tien werknemers pas te kunnen stoppen op het 66e of, terwijl dit in 2008 nog maar drie op de tien was. Hetzelfde patroon, zij het minder uitgesproken, is ook te zien onder de werknemers van Ook bij hen groeit de groep die verwacht pas op 66-jarige leeftijd of te kunnen stoppen. Ook de werknemers van stellen hun verwachtingen bij in de afgelopen jaren: in 2008 verwachtte een op de tien te stoppen op 66-jarige leeftijd, in 2011 is dit toegenomen naar vier op de tien. Ook de werknemers van 60 en ouder hebben hun verwachtigen bijgesteld: in 2008 verwachtte nog ruim vijf op de tien voor het 65e te kunnen stoppen, in 2011 is dit gedaald tot twee op de tien. In deze leeftijdsgroep verwacht inmiddels in 2011 ruim zes op de tien te stoppen op hun 65e. Slechts een heel kleine groep verwacht op e leeftijd te stoppen, en het aandeel van die groep is niet veranderd in de afgelopen jaren. Grafiek 3 Percentage werknemers dat verwacht te stoppen met werken op 60 of,,, 65 en 66 of, uitgesplitst naar eigen leeftijd. Leeftijd werknemer < 40 Leeftijd werknemer of of Leeftijd werknemer Leeftijd werknemer of of Bron: Loonwijzer data 2008Q1-2011Q3, selectie: werknemers. N_tot 40 = 11795; N_40-49 = 5559; N_50-59 = 3207; N_vanaf 60 = 403. Ongewogen data. 6

7 Factoren van invloed op gewenste en verwachte stop-leeftijd Welke factoren zijn van invloed op de gewenste en de verwachte stop-leeftijd? Naast de eigen leeftijd en het kalender, die in de vorige paaragrafen uitgebreid besproken zijn, onderzoeken we ook de invloed van het geslacht en de arbeidsduur van werknemers. Hebben vrouwen andere wensen en verwachtingen dan mannen, of voltijders en deeltijders? Uit de analyses in Tabel 5 blijkt dat oudere werknemers op hogere leeftijd wensen te stoppen dan de werknemers in jongere leeftijdsgroepen. Hoger opgeleide werknemers wensen langer door te werken dan lager opgeleide. Vrouwen wensen en verwachten te stoppen dan mannen. Voltijders verwachten op hogere leeftijd te stoppen dan deeltijders. De analyse laat zien dat vooral het kalender van invloed is geweest op de gewenste en verwachte stop-leeftijd. In de afgelopen jaren hebben werknemers zowel de gewenste als de verwachte stop-leeftijd naar boven bijgesteld. Tenslotte blijkt dat bedrijfsgrootte niet ter zake doet. Tabel 5 Regressie gewenste en verwachte stop leeftijd op een aantal variabelen (log van gewenste en verwachte stop leeftijd). Gewenste stop leeftijd Verwachte stop leeftijd B Sig. B Sig. (Constant) *** *** Log leeftijd.055 ***.001 ns Opleiding (1=basis/VMBO/HAVO,..,5=Univ).007 ***.000 ns Vrouw *** *** Voltijder.004 ns.005 ** Kalender (2008,.., 2011).007 ***.008 *** Bedrijfsgrootte (1=<10,..,5>500).000 ns.001 ns R Square N Bron: Loonwijzer data 2008Q1-2011Q3, selectie: werknemers. Conclusie In de afgelopen jaren hebben werknemers hun wensen en hun verwachtingen bijgesteld ten aanzien van de leeftijd waarop ze wensen dan wel verwachten om te stoppen met werken. De landelijke discussies hebben hun invloed niet gemist op de opvattingen van individuele werknemers. Opvallend is dat de oudste werknemers, in de leeftijdsgroep 60 en ouder, nu sterker dan in 2008 wensen en verwachten dat ze op 65-jarige leeftijd stoppen met werken. De wens om langer door te werken is gering, en ook de verwachting dat ze langer moeten doorwerken is gering. Dit is in tegenstelling tot de wensen en verwachtingen van werknemers onder de 60. In 2011 wensen zij langer door te werken dan in 2008, maar bovenal verwachten ze dat ze langer dan tot hun 65e levens door zullen moeten werken. ****** 7