LEVENSLOOP EN POP. Onderzoek op basis van de Loonwijzer AMSTERDAMS INSTITUUT VOOR ARBEIDSSTUDIES UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM

Transcriptie

1 AMSTERDAMS INSTITUUT VOOR ARBEIDSSTUDIES UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM LEVENSLOOP EN POP Onderzoek op basis van de Loonwijzer Kea Tijdens, AIAS, Universiteit van Amsterdam Maarten van Klaveren, STZ advies & onderzoek, Eindhoven Amsterdams Instituut voor ArbeidsStudies Universiteit van Amsterdam Plantage Muidergracht 4, 1018 TV Amsterdam tel , 5 januari 2004 Van dit onderzoeksrapport verschijnt een deel als artikel in Zeggenschap, jrg. 15, nr. 2

2 1 LEVENSLOOP EN POP Het idee van een leven-lang-leren is aanvankelijk in de politiek en nu vooral in het CAObeleid op de voorgrond gekomen. In de Verkenning Levensloop (2002) heeft het tweede kabinet-kok beleidsopties voor een leven-lang-leren uitgewerkt. In het levensloopbeleid staan employability, levenslang leren en de rol van scholingsvoorzieningen tijdens de loopbaan centraal. In het CAO-overleg is dit idee recent vertaald in persoonsgebonden budgetten, die de keuzemogelijkheden van werknemers kunnen versterken en hun motivatie verhogen. Vrijwel alle grotere CAO s kenden al afspraken over betaald verlof voor functiegerichte scholing. Ongeveer de helft van de grotere CAO s kent daarnaast scholingsinstrumenten voor oudere of juist voor jongere werknemers. Nu staat het POP, Persoonlijk ontwikkelingsplan, hoog op de CAO-agenda, samen met de POR, de Persoonlijke ontwikkelingsrekening. Zo n rekening kan de individuele keuzes en de eigen verantwoordelijkheid van werknemers vergroten om te investeren in hun beroepsgebonden kennis. De vraag komt nu op: hoeveel training en cursussen hebben de verschillende leeftijdsgroepen gevolgd, en hoe belangrijk vinden ze scholing en opleiding? Het loonwijzer-project bestaat uit een website met een salarischeck voor de lonen van ruim 130 beroepen toegespitst op de situatie van de bezoeker, beschrijvingen van beroepen, een doorlopende enquête en nog veel andere informatie. De auteurs zijn betrokken bij de analyse van de enquête. In de loonwijzer-enquête zijn jongeren en vrouwen wat oververtegenwoordigd, maar de gegevens zijn gewogen zodat ze een betere afspiegeling vormen van de Nederlandse beroepsbevolking.

3 2 In de Loonwijzer 2003 is aan werknemers gevraagd: Hoeveel dagen heb je het afgelopen jaar cursus of training gehad van bedrijfswege?. Precies de helft heeft geen training gehad en een derde 1-5 dagen. Een resterende kleine groep heeft 1-4 weken training gehad en een hele kleine groep meer dan twee maanden, waarbij het vooral om stages gaat. De jarigen hebben gemiddeld de meeste en de jarigen de minste dagen training gehad, zo blijkt uit grafiek 1. Volgens de filosofie van een leven-lang-leren zou er wat dit aangaat weinig verschil tussen de leeftijdsgroepen moeten zijn. Analyseren we de Loonwijzer-resultaten verder, dan blijkt er inderdaad op dit punt weinig verschil te zijn. Van de persoonskenmerken doen leeftijd en geslacht niet ter zake, maar wel opleiding: des te hoger het opleidingsniveau van de werknemer, des te groter de kans dat hij of zij het afgelopen jaar een training of cursus heeft gevolgd (zie ook tabel 1 in de bijlage). Er komen twee belangrijke bedrijfskenmerken naar voren: de kans is groter dat een training of cursus gevolgd is naarmate het bedrijf groter is en als het bedrijf volgens de werknemer moderne apparatuur heeft. Maar bovenal zijn baankenmerken van belang. Werknemers die promotie hebben gehad bij hun werkgever, die vinden dat hun baan de afgelopen jaren interessanter is geworden, of die verwachten dat de inhoud van hun baan zal gaan veranderen, hebben respectievelijk 58, 63 of 25% vaker een cursus of training gevolgd dan werknemers voor wie dit niet geldt. Daarentegen hebben werknemers met een baan onder hun opleidingsniveau of werknemers die verwachten dat hun baan zal komen te vervallen, het afgelopen jaar minder vaak een cursus of training gevolgd. Grafiek 1 Hoeveel dagen heb je het afgelopen jaar cursus of training gehad van bedrijfswege? Bron: Loonwijzer % 80% 60% 40% >2 maanden 1-2 maanden 3-4 weken 1-2 weken 3-5 dagen 1-2 dagen 0 dagen 20% 0% leeftijdsgroepen

4 3 Er is in de Loonwijzer 2003 ook gevraagd hoe belangrijk opleidingsmogelijkheden zijn, als men een nieuwe baan zou zoeken. Jongere werknemers vinden dit belangrijker dan oudere, al vindt nog steeds ruim 65% van de jarige werknemers dit belangrijk (zie grafiek 2). Verklaren we dit onderwerp meer in detail, dan blijkt dat leeftijd een cruciale factor blijft: des te ouder, des te minder belangrijk opleidingsmogelijkheden gevonden worden (zie ook tabel 2 in de bijlage). Bedrijfsgrootte blijft belangrijk: naarmate werknemers nu bij een groter bedrijf werken, vinden zij opleidingsmogelijkheden bij een eventuele nieuwe baan vaker belangrijk. Vooral werknemers die nu een baan onder hun opleidingsniveau hebben, vinden het belangrijk dat ze bij een nieuwe baan mogelijkheden tot opleiding krijgen. Ook werknemers die het afgelopen jaar een cursus of training van bedrijfswege hebben gevolgd vinden opleidingsmogelijkheden bij een nieuwe baan twee keer zo belangrijk dan werknemers die geen cursus of opleiding hebben gehad. Het volgen van een cursus leidt er dus toe dat ook de waardering voor het belang van opleidingsmogelijkheden toeneemt. Tenslotte, ook werknemers die vinden dat hun baan interessanter is geworden of die verwachten dat de inhoud van hun baan zal veranderen, vinden opleidingsmogelijkheden bij een nieuwe baan vaker belangrijk. Grafiek 2 Als je een andere baan zou zoeken, hoe belangrijk vind je dan de opleidingsmogelijkheden? Bron: Loonwijzer % 80% 60% 40% zeer onbelangrijk onbelangrijk neutraal belangrijk zeer belangrijk 20% 0% leeftijdsgroep **** Kea Tijdens is onderzoekscoördinator bij AIAS, Universiteit van Amsterdam Maarten van Klaveren is senior onderzoeker/consultant bij STZ advies & onderzoek, Eindhoven

5 4 BIJLAGE TABELLEN Tabel 1 De kans dat een werknemer het afgelopen jaar cursus of training van bedrijfswege heeft gehad (logit analyse) B S.E. Sig. Exp(B) eigen opleiding (in 8 categorieën) leeftijd in jaren geslacht (0=vrouw, 1=man) bedrijfsgrootte (in 10 categorieën) bedrijf heeft moderne apparatuur (0=nee, 1=ja) baan onder opl. niveau (0=nee, 1=ja) baan zal komen te vervallen (0=nee, 1=ja) promotie gehad bij huidige werkgever (0=nee, 1=ja) baan is interessanter geworden (0=nee, 1=ja) baan gaat veranderen (0=nee, 1=ja) Constant Bron Loonwijzer 2003 N=9007, Chisq= , df=10, sign.=.000 Tabel 2 De kans dat een werknemer opleidingsmogelijkheden zeer belangrijk of belangrijk vindt als hij/zij zou solliciteren naar een andere (logit analyse) B S.E. Sig. Exp(B) leeftijd in jaren bedrijfsgrootte (in 10categorieen) baan onder opl.niveau (0=nee, 1=ja) baan is interessanter geworden (0=nee, 1=ja) baan gaat veranderen (0=nee, 1=ja) cursus gevolgd afgelopen jaar (0=nee, 1=ja) Constant Bron Loonwijzer 2003 N=9091, Chisq= , df=6, sign.=.000