HYGIËNE VAN BALLENBAKKEN

Transcriptie

1 HYGIËNE VAN BALLENBAKKEN Rapport nummer: NDTOY005/01 K. Bouma F. Dannen J.M. Nab-Vonk A.M. Bruijn-Mulder KEURINGSDIENST VAN WAREN Regionale dienst Noord Postbus AL Groningen tel fax internet datum: juni 2002

2 INHOUDSOPGAVE pagina Samenvatting en trefwoorden Summary and keywords 1. INLEIDING Ballenbak Doel van het onderzoek 1 2. MATERIAAL EN METHODEN Inspectie Monstername Microbiologische gesteldheid ballenbak Microbiologische gesteldheid ballen 3 3. RESULTATEN Inspecties Reiniging en desinfectie van de ballenbak Hygiëne van de ballenbak Hygiëne van de ballen 5 4. DISCUSSIE Hygiëne van de ballenbak Hygiëne van de ballen Hygiëne van de ballenbak afhankelijk van de locatie Hygiëne van de ballenbak afhankelijk van gebruiksintensiteit Invloed van reiniging en desinfectie op hygiëne van de ballen 8 5. CONCLUSIES 9 6. LITERATUUR 9 Bijlage I: Bijlage II: Inspectieformulier ballenbak Inspectiegegevens Bijlage III: Microbiologische resultaten per ballenbak

3 SAMENVATTING en TREFWOORDEN Ballenbakken worden tegenwoordig aangetroffen bij een aantal restaurants, speelplaatsen en winkels. Hierin spelen veelvuldig kinderen in de leeftijd van ongeveer 3 tot en met 12 jaar. Het doel van dit onderzoek is om de hygiëne van de ballenbakken te onderzoeken, om een beeld te krijgen van de mogelijke risico's voor de gezondheid voor kinderen die in de ballenbak spelen. Daarnaast is ook gekeken naar het reinigings protocol voor deze ballenbakken. In de periode oktober-november 2001 zijn 19 ballenbakken geïnspecteerd. Uit microbiologisch onderzoek is gebleken dat van 13 ballenbakken de hygiëne als goed werd beoordeeld, 5 werden matig bevonden en 1 slecht. Ballenbakken in de buurt van restaurants scoren het slechts wat betreft hygiëne, ballenbakken bij winkels werden allemaal als goed beoordeeld. Visuele beoordeling van de ballenbak door de controleur op zichtbaar vuil en stank geeft enige indicatie van de hygiëne van de ballenbak. Schimmels, gisten, Staphylococcus aureus en Enterobacteriaceae zijn aangetroffen op de ballen uit de ballenbak. Pseudonomas spp. en Streptococcen spp. zijn niet gevonden. De meeste ballenbakken worden periodiek schoongemaakt, variërend van maandelijks tot jaarlijks. Ongeveer de helft van de eigenaren besteedt het periodiek schoonmaken van de ballenbak uit bij een extern bedrijf. Ballenbakken gereinigd door een extern bedrijf, hebben over het algemeen een betere hygiëne dan ballenbakken die door de eigenaar zelf worden gereinigd. Reinigen van de ballenbak wordt met water of allesreiniger uitgevoerd. Tenminste 8 ballenbakken worden na reinigen ook nog gedesinfecteerd. In de meeste gevallen worden hiervoor toegelaten bestrijdingsmiddelen gebruikt op basis van quaternaire ammonium verbindingen. Desinfectie van de ballenbak verhoogt niet de hygiëne, waarschijnlijk vanwege de snelle herbesmetting door kinderen en vuil, en de lage frequentie van desinfectie. Desinfectie na reinigen is onder normale omstandigheden daarom in ballenbakken overbodig. De frequentie van reiniging heeft weinig invloed op de hygiëne van de ballen in de ballenbak. Niettemin wordt regelmatige reiniging van de ballenbak aanbevolen voor het verwijderen van vuil, aangezien de hygiëne van de vloer van de meeste ballenbakken matig tot onvoldoende is. Voor de meeste ballenbakken geldt dat de hygiëne geen reden geeft tot zorg voor de gezondheid van de spelende kinderen. Trefwoorden: ballenbak, hygiëne, reiniging, desinfectie, microbiologische gesteldheid, kiemgetal

4 SUMMARY and KEYWORDS Ball pits are currently found at a number of restaurants, play grounds and shops. Children of the age of about 3 to 12 years frequently play in these pits. The aim of this project was to investigate the hygiene of ball pits, to obtain an idea of the possible risks for the health of children playing in ball pits. In addition, the cleaning protocol of these ball pits was examined. In the period October-November ball pits were inspected. Based on the microbiological results, the hygiene of 13 ball pits was judged to be good, 5 were classified as moderate and 1 as poor. Ball pits near restaurants scored less well on hygiene; the hygiene of all ball pits near shops were classified as good. Examination by the inspector on visible filth and stench gives some indication of the hygiene of the ball pit. Moulds, yeasts, Staphylococcus aureus and Enterobacteriaceae were detected on the balls; Pseudonomas spp. and Streptococcen spp. were not found. Most ball pits are cleaned periodically, varying from once a month to once a year. Approximately half of the owners put out the cleaning to an external company. Ball pits cleaned by an external company generally have a better hygiene than ball pits cleaned by the owner. Ball pits are usually cleaned with water or an all-purpose cleaner. For at least 8 ball pits desinfection of the ball pits and balls is performed after cleaning. In most cases authorised disinfectants are used, based on quaternary ammonium compounds. Disinfection of the ball pits does not enhance the hygiene, probably due to the fast recontamination by children and dirt, and the low frequency of disinfection. Therefore, disinfection after cleaning is under normal circumstances unnecessary for ball pits. The frequency of cleaning has little influence on the hygiene of the balls in the ball pit. Nevertheless, frequent cleaning is recommended for removing the dirt from the ball pits, as the hygiene of the floor of most ball pits is moderate to poor. The hygiene of most ball pits does not raise concern for the health of the children that play in it. Keywords: ball pit, hygiene, cleaning, disinfection, microbiological condition, total count

5 1. INLEIDING 1.1 Ballenbak Bij sommige restaurants, winkels en speeltuinen bevinden zich de zogenaamde ballenbakken. Hierin kunnen kinderen spelen, vaak in de leeftijd van ongeveer 3 tot 12 jaar. Ballenbakken komen soms negatief in de krant. Meestal betreft het berichten over de onhygiënische toestanden van ballenbakken, zoals het aantreffen van gebruikte luiers, voedsel en soms zelfs injectienaalden. Ook wordt regelmatig een stank waargenomen, zowel in de ballenbak zelf als van de kinderen die er in gespeeld hebben. Wanneer zieke of verkouden kinderen in ballenbakken spelen, zouden ze deze bacteriën kunnen overbrengen op de ballen, zodat andere kinderen die in deze ballenbak spelen mogelijk besmet kunnen raken. Sommige ballenbakken worden door de eigenaar zelf gereinigd. Er zijn echter ook externe bedrijven welke gespecialiseerd zijn in het reinigen van de ballenbak. Het is niet bekend hoe vaak ballenbakken worden gereinigd, hoeveel kinderen er in spelen en met welke schoonmaak- of desinfectiemiddelen de ballen worden gereinigd. Foto ballenbak 1.2 Doel van het onderzoek Het doel van dit project is om het mogelijke gevaar voor de gezondheid van kinderen door het spelen in ballenbakken in kaart te brengen. De hygiënische gesteldheid van de ballenbak zelf en van de ballen wordt daarom onderzocht. Daarnaast wordt geïnventariseerd hoe vaak de ballenbakken worden gereinigd en op welke wijze. 1

6 2. MATERIAAL EN METHODEN 2.1 Inspecties In de periode oktober-november 2001 zijn in de regio Noord (provincies Groningen, Friesland en Drenthe) 19 ballenbakken geïnspecteerd. Deze ballenbakken bevonden zich bij restaurants, winkels en speelplaatsen. De inspecties zijn uitgevoerd aan de hand van een inspectieformulier (zie Bijlage I). Wat betreft het schoonmaken van de ballenbak is gekeken naar de volgende aandachtspunten: Hoe vaak wordt de ballenbak gereinigd; Hoe wordt de ballenbak gereinigd (welk schoonmaakmiddel); Wordt er een desinfectiemiddel gebruikt; Wordt de lege bak ook gereinigd; Wat zijn de meest voorkomende klachten; Hoeveel kinderen spelen er maandelijks ongeveer in de ballenbak. Daarnaast zijn de volgende gegevens van de ballenbak geregistreerd: Afmeting ballenbak; Aanwezigheid zichtbaar vuil; Beoordeling (visueel) door de controleur van de hygiëne van de ballenbak. 2.2 Monstername Om te controleren of de bak waarin de ballen zich bevinden voldoende wordt gereinigd, zijn contactafdrukken gemaakt met behulp van dipslides. Op 1 plaats op de vloer en op 1 plaats op de wand van de ballenbak (niveau van de bovenste laag ballen) wordt een contactafdruk gemaakt. De gebruikte dipslide (10 cm 2 ) bevat aan de ene zijde Plate Count Agar (totaal kiemgetal) en aan de andere zijde Violet Red Bile Glucose Agar (Enterobacteriaceae). Het contactmonster wordt genomen door de dipslide gedurende 10 seconden tegen de wand van de bak te duwen. Van iedere ballenbak zijn op 3 verschillende plaatsen ballen bemonsterd. Deze ballen zijn verpakt in een steriele monsterzak. 3 ballen aan de rand op de tweede laag van boven 3 ballen van verschillende plaatsen op de bodem 2 ballen op de minst bereikbare plaats 2.3 Microbiologische gesteldheid ballenbak De dipslides zijn direct naar de dienst vervoerd en bebroed bij 37 C gedurende 24 uur. Hierbij wordt het totaal kiemgetal en het aantal Enterobacteriaceae bepaald. Indien directe aflevering op de dienst niet mogelijk was, zijn de dipslides gedurende hooguit 1 nacht bewaard in een koelkast en daarna op dezelfde wijze onderzocht. 2

7 2.4 Microbiologische gesteldheid ballen Een monster (zak met 2 of 3 ballen) wordt in zijn geheel geschud met 200 ml gebufferd pepton water. Vervolgens vindt resuscitatie plaats gedurende 1 uur bij kamertemperatuur. Het aantal bacteriën in de resulterende vloeistof wordt bepaald. Er wordt ml van de vloeistof in onderzoek genomen. Wanneer 1 ml vloeistof in onderzoek wordt genomen, is de detectiegrens kve/monster. In het geval van strijkplaten wordt maximaal 0.1 ml in onderzoek genomen, waardoor de detectiegrens kve/monster bedraagt. De resultaten worden teruggerekend naar aantal kve per monster. In tabel 1 staan de uitgevoerde microbiologische bepalingen, met vermelding van het gebruikte medium, incubatie condities, onderzoeksmethode en/of bevestiging is uitgevoerd. Tabel 1: Uitvoering microbiologisch onderzoek bepaling medium incubatie methode [6.1] bevestiging totaal kiemgetal TSA 72 uur bij 30 C MIC01-WV101 nee Enterobacteriaceae VRBG 24 uur bij 37 C MIC01-WV106 ja, evt. API20E gisten OGGA 5 dagen bij 25 C MIC01-WV113 nee schimmels OGGA 5 dagen bij 25 C MIC01-WV113 nee Streptococcen spp. SSM 1 24 uur bij 37 C, Volgens Oxoid ja, met Strep. kit anaëroob Staphylococcus aureus BPA 48 uur bij 30 C MIC01-WV118 ja, evt. API NE Pseudonomas spp. PS agar 24 uur bij 37 C MIC01-WV124 nee 1: Streptococcen selectief medium Voor de bepaling van Enterobacteriaceae wordt de resuscitatie verlengd tot 24 uur. Dit is in alle gevallen statisch uitgevoerd. Na beoordeling van de VRBG platen, zijn de monsters, waar geen groei is opgetreden, opnieuw ingezet op VRBG. 3

8 3. RESULTATEN 3.1 Inspecties In Bijlage II worden de gegevens gepresenteerd van de verschillende inspecties. Vaak spelen duizenden kinderen per maand in deze bakken. In sommige ballenbakken is zichtbaar vuil aanwezig zoals: stof, snoep, kauwgum, en een zwarte aanslag op de ballen. De meest voorkomende klachten zijn aanwezigheid van eten en stank. De controleur geeft zelf een beoordeling op basis van zichtbaar vuil en stank (zie figuur 1, hoofdstuk 4.3). 3.2 Reiniging en desinfectie van de ballenbak Op één ballenbak na, worden alle ballenbakken periodiek gereinigd, variërend van maandelijks tot jaarlijks. Ongeveer de helft van de eigenaren (10 van de 19) huurt een extern bedrijf in voor deze periodieke reiniging. De meeste eigenaren die het periodiek schoonmaken uitbesteden, weten niet met welk middel wordt gereinigd en of er wordt gedesinfecteerd. Voor reiniging van de ballenbak en de ballen wordt water of allesreiniger gebruikt. Tenminste 8 eigenaren desinfecteren de ballen en de bak na reiniging. Aangezien sommige eigenaren niet weten of er wordt gedesinfecteerd door het externe bedrijf, kan dit aantal hoger zijn. Door 1 eigenaar werd een middel gebruikt waarvan de toelating net was verlopen. Door de overige eigenaren worden toegelaten bestrijdingsmiddelen gebruikt. Voor desinfectie worden de volgende actieve bestanddelen gebruikt: quaternaire ammonium verbindingen (7) chloor (1) 3.3 Hygiëne van de ballenbak In Bijlage III worden de microbiologische resultaten van iedere ballenbak gegeven. Voor de interpretatie van de resultaten van de contactmonsters, genomen van de binnenkant van de ballenbak, wordt gebruik gemaakt van een klasse indeling (zie tabel 2). Op basis van deze klasse indeling zijn de gevonden resultaten geïnterpreteerd (zie tabel 3). Tabel 2: Klasse indeling resultaten contactmonsters [6.2] besmettingsgraad (kve/dipslide) klasse oordeel zeer goed goed voldoende matig >60 5 onvoldoende Tabel 3: Klasse indeling hygiënische gesteldheid van ballenbakken (kve/10 cm 2 ) wand vloer kiemgetal Enterobact. kiemgetal Enterobact. klasse kve % kve % kve % kve % 1 0 0% % 1 5% 17 89% % 0 0% 0 0% 1 5% % 0 0% 5 26% 1 5% 4 0 0% 0 0% 5 26% 0 0% 5 0 0% 0 0% 8 42% 0 0% 4

9 3.4 Hygiëne van de ballen Op 3 verschillende plaatsen in de ballenbak zijn ballen bemonsterd: bovenste laag ballen, op de bodem en op moeilijk bereikbare plaatsen. In Bijlage III staat een totaal overzicht van de resultaten van de microbiologische gesteldheid van de ballen. In tabel 4 worden een overzicht gegeven van de indeling van de resultaten. Tabel 4: indeling van microbiologische gesteldheid van de ballen (totaal aantal 19) kiemgetal aantal monsters (kve/monster) KGT Entero gisten schimmels Strep SA PA Ent. 24h boven uit de ballenbak < > bodem < > minst bereikbare plek < > KGT : kiemgetal Entero : Enterobacteriaceae Strep : Streptococcen spp. SA : Staphylococcus aureus PA : Pseudonomas spp. Ent. 24 h : Enterobactereae na 24 uur resuscitatie 5

10 4. DISCUSSIE 4.1 Hygiëne van de ballenbak Contactafdrukken zijn gemaakt van de wand en de vloer. Het totaal kiemgetal is bepaald om een algemene indruk te krijgen van de microbiologische besmetting. Daarnaast is ook het aantal Enterobacteriaceae bepaald. Deze darmbacteriën geven een beeld van de directe hygiëne. Uit de resultaten van de contactafdrukken (tabel 3) blijkt dat de wand en de vloer nauwelijks gecontamineerd zijn met Enterobacteriaceae. Het totaal kiemgetal op de wand wordt voldoende bevonden. Echter het kiemgetal van de vloer is voor de meeste ballenbakken matig tot onvoldoende. De hogere besmettingsgraad van de vloer wordt waarschijnlijk veroorzaakt door het vuil dat op de bodem terechtkomt en daar langere tijd blijft liggen. De vloeren dienen daarom vaker te worden gereinigd. Zichtbaar vuil zou regelmatig (dagelijks) moeten worden verwijderd. 4.2 Hygiëne van de ballen Wanneer gekeken wordt naar de resultaten van de hygiëne van de ballen (tabel 4 en 6) blijkt dat de plaats van bemonstering van de ballen weinig verschil maakt. De roulatie van de ballen door de bak is blijkbaar voldoende om een redelijk homogene spreiding van de micro-organismen te bewerkstelligen. Voor de interpretatie van de microbiologische resultaten wordt een vergelijking gemaakt met de gebruikelijke normen voor levensmiddelen. Hierbij wordt er van uit gegaan dat een algemeen kiemgetal lager dan 10 5 (kve/g) geen gevaar oplevert voor de volksgezondheid. Het merendeel van de onderzochte ballen voldoet aan deze norm. Een hoog aantal gisten en schimmels kan duiden op oud vuil (te weinig frequente reiniging van de ballenbak). De directe gevaren van gisten en schimmels zijn niet bekend. Echter, de toxine vorming van schimmels kan een gevaar opleveren. Een waarde van beneden 10 4 (kve/g) wordt als acceptabel beschouwd. Op 2 ballenbakken na, voldoen alle ballenbakken aan deze norm. Enterobacteriaceae wordt gezien als een maat voor de directe hygiëne van een product, waarbij de grens 10 4 (kve/g) is voor een hygiënisch product. Voor alle onderzochte ballen geldt, dat bij direct onderzoek geen Enterobacteriaceae zijn aangetoond, terwijl na 24 uur resuscitatie bij kamertemperatuur in 11 van de 19 bakken de groei van deze bacterie wordt aangetoond. De werkelijke getalswaarden zijn hierbij minder relevant, omdat niet kan worden ingeschat in hoeverre er sprake is van alleen maar herstel van subletaal beschadigde cellen of daadwerkelijke groei. Daarom wordt betwijfeld of deze indicatie ook daadwerkelijk een gevaar voor de volksgezondheid betekent. De bacteriën hebben 24 uur nodig voor herstel en (lichte) uitgroei en de populatie bestaat dan over het algemeen uit coliformen. Hiervan zijn geen grote uitbraken bekend. De Enterobacteriaceae zijn in de meeste gevallen bevestigd als Enterobacter. Deze wordt tegenwoordig Pantoea genoemd. Slecht een monster bevatte Proteus en in een tweetal monsters is Citrobacter youngeae aangetoond. Zowel Pantoea als Citrobacter behoren tot de groep van coliformen, ook wel specifieke hygiëne indicatoren genoemd. Bij slechte gezondheid is het mogelijk dat Pantoea agglomerans leidt tot vervelende infecties. 6

11 Pseudonomas spp. en Streptococcen spp. zijn bacteriën die allerlei ontstekingsreacties kunnen veroorzaken op de huid, in de ogen of in de keel. Deze zijn niet aangetoond in de ballenbakken. In enkele gevallen is Staphylococcus aureus aangetoond. Deze bacterie komt veel in de mond en keel voor en zou door overgeven van kinderen in de ballenbak terecht kunnen komen. Ballenbakken waarin Staphylococcus aureus is aangetoond, worden beoordeeld als matig. 4.3 Hygiëne van de ballenbak afhankelijk van de locatie De geïnspecteerde ballenbakken bevonden zich op verschillende type locaties: bij restaurants, speelplaatsen en in winkels. In figuur 2 staat de gevonden hygiëne (goed, matig of slecht) van de verschillende type locaties weergegeven. aantal inspecties slecht matig goed 0 restaurant winkel speelplaats Figuur 2: Hygiëne classificering van ballenbakken op verschillende locaties 4.4Hygiëne van de ballenbak afhankelijk van gebruiksintensiteit In tabel 5 (Bijlage II) wordt aangegeven hoeveel kinderen per maand in de ballenbak spelen. Sommige eigenaren van ballenbakken hebben geen inzicht hoeveel kinderen er gemiddeld maandelijks in de ballenbak spelen. In figuur 3 is de gevonden hygiëne van de ballenbak uitgezet tegen het aantal spelende kinderen per maand. 10 aantal ballenbakken matig goed 0 <1000 > 1000 aantal kinderen per maand Figuur 3: Hygiëne classificering van ballenbakken bij verschillende gebruiksintensiteit 7

12 Voor de meeste ballenbakken geldt dat er meer dan 1000 kinderen per maand in spelen. Omdat de steekproef klein is en niet iedere eigenaar een goede schatting kan geven van het aantal kinderen dat maandelijks in de bak speelt, is het moeilijk om hieruit harde conclusies te trekken. Er is in ieder geval geen trend zichtbaar dat de hygiëne van de ballenbak afneemt bij een hoger bezoekersaantal van de ballenbak. De oorzaak hiervoor is waarschijnlijk dat de frequentie van schoonmaken in de meeste gevallen ook toeneemt met een toenemend aantal spelende kinderen. 4.5 Invloed van reiniging en desinfectie op hygiëne van de ballen Ongeveer de helft van de eigenaren van de geïnspecteerde ballenbakken besteden de periodieke reiniging van de ballenbak uit bij een extern bedrijf. In onderstaande figuur 4 wordt de gevonden hygiëne van de ballenbak uitgezet voor ballenbakken die door de eigenaar zelf of door een extern bedrijf worden gereinigd. Hieruit blijkt dat de ballenbakken die door een extern bedrijf worden gereinigd, over het algemeen een goede hygiëne hebben. Ballenbakken die door de eigenaar zelf worden gereinigd worden vaker als matig of zelfs slecht beoordeeld. aantal inspecties slecht matig goed 0 Figuur 4: zelf reinigen extern bedrijf Hygiëne classificering van de ballen uit ballenbakken gereinigd door het eigen bedrijf en door een extern bedrijf In figuur 5 staat de hygiëne indeling van de ballenbak uitgezet tegen het feit of de ballenbak weinig of regelmatig wordt gereinigd of gedesinfecteerd. Ballenbakken welke 2 keer per jaar of minder worden gereinigd worden ingedeeld als 'weinig reinigen'. aantal inspecties slecht matig goed 0 desinfectie regelmatig reinigen weinig reinigen Figuur 5: Hygiëne classificering van ballenbakken versus het schoonmaken 8

13 Verrassend is dat er weinig verschil is in hygiëne tussen ballenbakken die regelmatig worden gereinigd of zelfs gedesinfecteerd en ballenbakken die weinig worden gereinigd. Uit figuur 5 blijkt dat desinfectie geen meerwaarde biedt boven alleen reinigen. Dit komt waarschijnlijk omdat na desinfectie vrij snel herbesmetting optreedt door de spelende kinderen of door vuil uit de omgeving. De frequentie van desinfecteren varieert van maandelijks tot jaarlijks. Gezien de snelle herbesmetting wordt verwacht, dat desinfectie pas resultaat heeft wanneer dit zeer frequent wordt uitgevoerd, minstens dagelijks. Een noodzaak hiertoe bestaat niet. De risico's van teveel desinfectie, zoals opbouw van resistentie en overgevoeligheid, en de kosten van desinfectie wegen niet op tegen de eventuele voordelen. Hoewel frequent reinigen de microbiologische gesteldheid van de ballen niet zozeer verbetert, heeft het wel de functie van het verwijderen van vuil. Verder geven de resultaten van de contactafdruk aan dat de hygiëne van de vloer vaak matig tot onvoldoende is. Op basis van dit onderzoek mag zeker niet worden geconcludeerd, dat reinigen overbodig is of minder frequent hoeft te worden uitgevoerd. 5. CONCLUSIES Van de 19 onderzochte ballenbakken wordt van 13 de hygiëne beoordeeld als goed, van 5 als matig en van 1 slecht. Ballenbakken bij restaurants en speelplaatsen scoren vaak minder wat betreft hygiëne dan ballenbakken in winkels. De beoordeling van de controleur geeft enige indicatie van de hygiëne. Ongeveer de helft van de eigenaren besteedt de periodieke schoonmaak van de ballenbak uit aan een extern bedrijf. Over het algemeen is de hygiëne van de ballenbakken die door een extern bedrijf worden gereinigd iets beter. In tenminste 8 ballenbakken wordt na reiniging ook gedesinfecteerd. Hiervoor wordt in de meeste gevallen toegelaten bestrijdingsmiddelen gebruikt op basis van quaternaire ammonium verbindingen. Desinfectie van de ballen en de bak na het reinigen heeft echter geen hogere hygiëne van de ballenbak tot gevolg en is daarom overbodig onder normale omstandigheden. Schimmels, gisten, Staphylococcus aureus en Enterobacteriaceae zijn aangetroffen op de ballen uit de ballenbak. Pseudonomas spp. en Streptococcen spp. zijn niet gevonden. De plaats van monstername van de ballen uit de ballenbak heeft geen invloed, de verontreinigingen blijken zich gelijkmatig te verspreiden over alle ballen. Voor de meeste ballenbakken geldt dat de hygiëne op dusdanig niveau is, dat er geen gevaar is voor de gezondheid van de kinderen die er in spelen. 6. LITERATUUR 6.1 Kwaliteit handboek van de Keuringsdienst van Waren, regionale dienst Noord. 6.2 Dijk, R., Beumer, R.R., de Boer, E., Bosboom, M.M.M., Brinkman, E., Debevere, J., van Dijk, J.C., Dijkstrak, A.F. & Stegeman, M Microbiologie van voedingsmiddelen. Keesing Noordvliet BV, hoofdstuk 5. 9

14 BIJLAGE I: INSPECTIEFORMULIER BALLENBAK Inspectielokatie: Datum inspectie: ISI-nummer: Adres: Telefoonnummer: Contactpersoon: Is toezicht op gebruik ballenbak geregeld? Ja Hoe? Is er sprake van dagelijks onderhoud? Ja Hoe? Is er sprake van wekelijks onderhoud? Ja Hoe? Wordt er periodiek gereinigd? Ja Hoe? Is er een reinigingsprotocol? Wat doet men dan? Ja Gaarne kopie. Reinigt men zelf of laat men dit doen? Zelf Laten doen (hieronder aangeven door wie en hoe vaak). Naam: Adres: Telefoonnummer: Frequentie: Welke reinigingsmiddelen worden gebruikt? Naam product: Is er claim op t etiket? Wordt er gebruik gemaakt van desinfectiemiddelen? Ja Naam middel: Toelatingsnummer: Wanneer is er voor het laatst gereinigd? Wordt de lege bak ook altijd gereinigd: Ja Waarmee? Bijlage I

15 Wordt er een logboek bijgehouden inzake de ballenbak? Ja Wat zijn de meest voorkomende klachten? Hoeveel kinderen spelen er maandelijks ongeveer in de ballenbak? Bijlage I

16 Inspectie Wat is de eerste indruk t.a.v. de hygiëne van de ballenbak? (Geef een cijfer aan tussen 1 en 5: 1=heel slecht, 5=heel goed) Wat is de omvang van de ballenbak? Lengte: Breedte: Diepte: Doorsnede: Is er zichtbaar vuil aanwezig? Ja Wat? Is er een foto gemaakt? Ja Wat is de indruk t.a.v. de hygiëne van de ballenbak na monstername? (Geef een cijfer aan tussen 1 en 5: 1=heel slecht, 5=heel goed) Is de ballenbak gevoelig voor vuil van buiten? Ja Is de ballenbak gevoelig voor etensresten? Ja Is de ballenbak geheel binnenshuis? Ja Is er een glijbaan behorend bij de ballenbak? Ja Ruimte voor eventuele bijzonderheden: Bijlage I

17 BIJLAGE II: INSPECTIEGEGEVENS Tabel 5: Overzicht van geïnspecteerde ballenbakken en microbiologische beoordeling hygiëne hygiëne monsternr. locatie reiniging kinderen/ klachten zichtbaar visuele maand vuil beoordeling 1 bak 2 ballen restaurant wanden dagelijks, maandelijks alles met >1000 etensresten patat, snoep, 3 matig matig Sanosept zand, stof speelplaats wekelijks stofzuigen, per 3 maand alles met >1000 geen papier, zand, 2 onvoldoende matig water snoep, vorkjes winkel wekelijks stofzuigen, jaarlijks alles reinigen met >3000 stank stof 2 onvoldoende goed halaquat speelplaats 3 maandelijks ballen en vloer gedesinfecteerd >5000 geen geen 5 onvoldoende goed winkel wekelijks wanden, halfjaarlijks alles met ±40 geen geen 5 matig goed allesreiniger restaurant dagelijks stofzuigen + wanden soppen, 2 >1000 geen geen 3 onvoldoende goed maandelijks ballen reiniging + desinfecteren speelplaats 1 x per 3 maand met allesreiniger ±3000 vandalisme geen 4 onvoldoende goed speelplaats dagelijks wanden, 1 keer per 3 maand met >1000 geen geen 4 voldoende goed ecoline (allesreiniger) winkel 4 keer per jaar schoongemaakt? geen geen 4 onvoldoende goed 4 onvoldoende matig restaurant wekelijks om de bak heen, 4x per jaar met allesreiniger 300 geen modder buiten de bak restaurant dagelijks buitenkant, periodiek met allesreiniger >300 stank, eten geen 3 onvoldoende goed restaurant dagelijks visueel, wekelijks hoge druk spuit, 2x geen geen 4 matig goed per jaar alles winkel wekelijks gezogen, 2 keer per jaar reinigen >100 geen zwarte vlekken 4 voldoende goed winkel niet? geen kauwgom 2 voldoende goed restaurant wekelijks visueel, maandelijks alles desinfecteren ±400 geen geen 3 voldoende matig en bak reinigen restaurant wekelijks buitenkant? geen stof 3 onvoldoende slecht winkel 2 maandelijks gereinigd >2000 geen stof 4 matig goed speelplaats wekelijks stofzuigen, 2 maandelijkse desinfectie ±500 geen stof, chips 5 onvoldoende matig winkel maandelijks ±400 geen geen 5 voldoende goed 1 : beoordeling door controleur: 1 (heel slecht) tot 5 (heel goed) 2 : klasse indeling contactafdruk (zie hoofdstuk 3.3) 3 : indeling op basis van grenswaarden levensmiddelen microbiologie (zie hoofdstuk 4.2) Bijlage II

18 BIJLAGE III: Microbiologische resultaten per ballenbak Tabel 6: Microbiologische gesteldheid van ballen en contactafdruk ballenbak microbiologische ballen (kve/monster) contactafdruk (kve/10cm 2 ) monsternr. bepaling boven bodem minst bereikb. vloer wand kiemgetal restaurant Entero < < < gisten < < schimmels < St. aureus < < Entero 24h Pantoea kiemgetal < speelplaats Entero < < < schimmels < < St. aureus < < Entero 24h < < < kiemgetal winkel Entero < < < schimmels < < < Entero 24h < < Pantoea kiemgetal speelplaats Entero < < < schimmels < < Entero 24h < < < kiemgetal < winkel Entero < < < schimmels < < < Entero 24h < < < kiemgetal restaurant Entero < < < gisten < < schimmels Entero 24h Pantoea kiemgetal < < < speelplaats Entero < < < Bijlage III

19 microbiologische ballen (kve/monster) contactafdruk (kve/10cm 2 ) monsternr. bepaling boven bodem minst bereikb. vloer wand schimmels < < Entero 24h < < Pantoea kiemgetal < < < speelplaats Entero < < < schimmels < < < Entero 24h < < < kiemgetal winkel Entero < < < schimmels Entero 24h < < zwermer ruikt als Proteus kiemgetal restaurant Entero < < < schimmels < St. aureus < < Entero 24h < < < kiemgetal restaurant Entero < < < gisten < schimmels Entero 24h Pantoea spp kiemgetal < restaurant Entero < < < gisten schimmels Entero 24h < < Pantoea spp kiemgetal < winkel Entero < < < schimmels < < Bijlage III

20 microbiologische ballen (kve/monster) contactafdruk (kve/10cm 2 ) monsternr. bepaling boven bodem minst bereikb. vloer wand Entero 24h < Pantoea spp kiemgetal < < < winkel Entero < < < schimmels < < Entero 24h < < < kiemgetal restaurant Entero < < < gisten schimmels < Entero 24h < > > Citrobacter youngae kiemgetal restaurant Entero < < < gisten > > > schimmels < Pantoea spp3 en Entero 24h > > > Citrobacter youngae kiemgetal winkel Entero < < < schimmels < < Entero 24h Pantoea spp kiemgetal < < < > speelplaats Entero < < < gisten < < schimmels < < Entero 24h < < Pantoea spp kiemgetal < winkel Entero < < < schimmels < < Entero 24h < < < Groen : aantoonbaar aanwezige micro-organismen op acceptabel niveau Rood : beoordeeld als te hoge microbiologische contaminatie Blauw : matige klassering voor contactafdruk Bijlage III