Onderzoek naar de microbiologische veiligheid van ballenbakken. Februari 2010

Transcriptie

1 Onderzoek naar de microbiologische veiligheid van ken Februari 2010

2 1. Inleiding In 2002 heeft de VWA een oriënterend onderzoek uitgevoerd naar de hygiëne van ken 1. Uit dat onderzoek is gebleken dat de hygiëne van de ken over het algemeen als voldoende tot goed beoordeeld werd. Een aandachtspunt was wel het verwijderen van fysiek vuil in ken. In 2009 is een herhalingsonderzoek uitgevoerd om te beoordelen of de hygiëne van de ken veranderd is. De populariteit van ken is in de afgelopen jaren niet verminderd. Eerder werden ken vaak gevonden bij restaurants en grote winkelcentra, tegenwoordig zijn hele speelplekken ingericht waarvan de een wezenlijk onderdeel vormt. 2. Doel Het doel van dit marktonderzoek is om de microbiologische veiligheid van de ken in kaart te brengen. Ook wordt een vergelijking gemaakt met de resultaten van het vorige marktonderzoek. Microbiologisch onderzoek van de ballen richt zich op de aanwezigheid van pathogene bacteriën die wijzen op besmettingsgevaar door direct of indirect (via de handen) mondcontact met de ballen. Ook is naar de algemene hygiëne gekeken (aanwezigheid Enterobacteriën). Daarnaast wordt ook de visuele hygiëne van de bakken beoordeeld. Er wordt geïnventariseerd hoe vaak de gereinigd wordt, of er desinfectiemiddel wordt gebruikt en hoe het toezicht op de is geregeld. 3. Werkwijze In Nederland zijn bij 27 bedrijven in totaal 40 ken geïnspecteerd. Dit betrof ken bij restaurants, bij speelplaatsen en bij winkelcentra. Bij een bedrijf met een is een inspectie uitgevoerd m.b.v. een inspectielijst (zie bijlage 1). In deze inspectielijst staan vragen over de plaats van de, de toegang tot de, het reinigen van de (frequentie, door wie en hoe) en de mate van desinfectie. Ook wordt de controleur gevraagd een oordeel over het aanzien van de bak te geven. Tenslotte is uit de een monster genomen dat bestaat uit twee of drie ballen. Dit monster is opgestuurd naar het microbiologisch laboratorium in Groningen en daar is het monster onderzocht op een aantal microbiologische parameters. Een overzicht van de uitgevoerde bepalingen is opgenomen in tabel 1. De ballen zijn op de volgende wijze onderzocht: Aan twee of drie ballen wordt 200 ml gebufferd pepton water (BPW) toegevoegd. Handmatig worden de ballen goed geschud in de BPW. Vervolgens blijft het geheel 1 uur staan bij kamertemperatuur. Dit om beschadigde cellen de kans te geven te herstellen. Na nogmaals mengen worden de gevraagde parameters bepaald. Voor de uitvoering is gebruik gemaakt van de bestaande voorschriften voor microbiologisch onderzoek van food onderzoek. 1 Hygiëne van ken. Rapport nr. NDTOY005/01. Keuringsdienst van Waren Noord. Juni Pagina 2 van 11

3 Onderzoek naar de microbiologische veiligheid van ken 3 september 2010 Tabel 1: overzicht uitgevoerd microbiologische bepalingen Bepaling Medium Incubatie Bevestiging Aëroob kiemgetal Trypton Soya Agar TSA) 72 uur 30 C geen Anaëroob Schaedler Agar 72 uur 30 C, anaëroob Geen kiemgetal Enterobacteriacea e Violet Red Bile Glucose Agar (VRBG) 24 uur 37 C Oxidase Glucose Gisten Oxytetracycline gistextract 3-5 dgn 25 C geen agar (OGGA) Schimmels Oxytetracycline gistextract 5 dgn 25 C geen agar (OGGA) Clostridium perfringens Sulfiet Cycloserine Agar (SCA) 24 uur 37 C anaëroob Beweeglijkheid Nitraatreductie Lactosefermentatie Gelatinehydrolyse Bacillus cereus Mannitol Eidooier Polymyxine uur 30 C agar (MYP) Staphylococcus aureus Baird Parker Agar (BPA) 48 uur 37 C coagulasereactie 4. Resultaten 4.1 Inspectie resultaten Er zijn 27 bedrijven geïnspecteerd. Op sommige locaties staan meerdere ken waarbij 1 toelatingsbeleid en schoonmaakregime geldt. Alle gecontroleerde ken staan binnen. Bij 20 bedrijven staan de onderzochte ken staan in de buurt van een eetgelegenheid (74%). De meeste ken hebben een leeftijdsindicatie. Soms is er een bak voor kleine en een bak voor grote kinderen, maar over het algemeen varieert de leeftijdsindicatie van 0 tot 12 en alles wat daar tussen zit. Op 2 uitzonderingen na moeten in alle ken de schoenen uit. In 10 bedrijven wordt er op de ken geen toezicht gehouden. Bij de overige 17 varieert het toezicht. Soms is er cameratoezicht, soms alleen in de vakanties en in het weekend. In dit laatste geval wordt het toezicht vaak door jonge meisjes uitgeoefend. 7 bedrijven hebben een klachtenregistratie. Bij 1 bedrijf wordt de noodzaak niet gezien en bij 1 bedrijf is er een noodprocedure met de receptie. Bij 1 bedrijf wordt in de wordt fysiek vuil aangetroffen. En bij 2 bedrijven zien de ken er stoffig uit. De ken in de overige 24 bedrijven zien er schoon uit. 4.2 Schoonmaken van de Uit tabel 2 blijkt dat de mate van schoonmaken nogal verschillend. Er is 1 extern bedrijf dat de ballen regelmatig komt schoonmaken. In 1 bedrijf wordt de alleen maar droog gereinigd. In de andere gevallen wordt de nat gereinigd. In 25 bedrijven worden de ballen nat gereinigd waarbij de temperatuur van het water onder de 70 C blijft, in de meeste gevallen is dit zelfs koud water. Bij 1 bedrijf worden de ballen nat gereinigd bij een temperatuur >70 C. Bij 5 bedrijven wordt daarnaast nog een vorm van desinfectie toegepast, bij 2 bedrijven gaat het zeker om het actief toevoegen van een desinfectiemiddel. Pagina 3 van 11

4 Tabel 2: overzicht van de schoonmaak Wekelijks 2-wkl Maand 6 wkl 2 mnd 3 mnd 6 mnd Anders Totaal aantal bedrijven Machinale reiniging intern Machinale reiniging extern Anders 1 5 Alle lege ken worden tijdens de schoonmaak van de ballen ook uitgesopt. Het visuele oordeel van de ken door de controleur is in 25 gevallen goed en 2 keer matig. 4.3 Resultaten microbiologisch onderzoek van de ballen Op 27 bedrijven zijn 40 ken microbiologisch onderzocht. In alle gevallen zijn geen pathogene bacteriën in de vorm van Clostridium perfringens, Staphylococcus aureus en Bacillus cereus aangetroffen. In het onderzoek van 2002 is uitgebreid onderzoek gedaan naar alle voedselgerelateerde pathogenen. Uit dat onderzoek kwam niet naar voren dat Salmonella spp en Listeria spp aanwezig waren in ken. Clostridium en Bacillus zijn sporenvormers die theoretisch gezien een betere overlevingskans in een hebben. Van beide is ook een positief resultaat behaald in het vorige onderzoek. Van Staphylococcus aureus is bekend dat deze bij 60% van de mensen voorkomt in de neusholte. Staphylococcen kunnen daardoor door verkouden kinderen met loopneuzen gemakkelijk in de gebracht worden. Staphylococcen zijn ook veroorzakers van voedselinfecties en huidinfecties. Ook werden geen gisten en in 1 bak slechts een kleine hoeveelheid schimmels aangetroffen. De overige aangetroffen aantallen bacteriën zijn vermeld in tabel 3. In tegenstelling tot het vorige onderzoek worden regelmatig hoge aantallen Enterobacteriaceae aangetroffen. Deze familie van bacteriën wordt ook wel hygiëne-indicator genoemd. Tabel 3: Algemeen overzicht microbiologische gesteldheid van ken (n=40) Aeroob kiemgetal Anaeroob kiemgetal Enterobacteriaceae <10/ml /ml /ml /ml /ml Verband tussen vervuiling en beheer Bij het onderzoek van verschillende bedrijven van een zelfde keten blijkt geen uniform schoonmaakbeleid. Ook de microbiologische gesteldheid van de ballen verschilt tussen de verschillende bedrijven, zelfs het aantal bacteriën aangetroffen in ken bij 1 bedrijf verschilt soms aanzienlijk. Als kinderen ongelukjes (overgeven, plassen, poepen) hebben in een leidt dit ongetwijfeld tot een toename van het aantal Enterobacteriaceae. Toch blijft het moeilijk een verband aan te tonen tussen toezicht en vervuiling. Tabel 4 laat duidelijk zien dat het percentage schone bakken met of zonder toezicht ongeveer gelijk is. Wel blijkt uit de inspecties dat toezicht wisselend ingevuld wordt. Ervaringen van bezoekers laten over het algemeen een geluid horen dat het toezicht zeker niet als intensief ervaren wordt. Daarmee zal een spugend kind wel opgemerkt worden maar een plassend kind wellicht niet. Pagina 4 van 11

5 Onderzoek naar de microbiologische veiligheid van ken 3 september 2010 Tabel 4: Aantal ken besmet met Enterobacteriaceae t.o.v toezicht Aantal bedrijven Aantal bakken < > Zonder toezicht (53%) 1 (6%) 6 (40%) Met toezicht (56%) 2 (8%) 5 (2%) 4 (16%) Bij bedrijven met meerdere ken zijn grote verschillen gevonden in de microbiologische resultaten. Uit het visuele oordeel van de controleurs blijkt dat microbiologisch vuil niet zichtbaar is. 4.5 Relatie tussen schoonmaakfrequentie en aantal Enterobacteriaceae in de. In de grafiek is te zien dat er geen relatie aantoonbaar is tussen de schoonmaakfrequentie en het aantal Enterobacteriaceae is. Relatie schoonmaakfrequentie en Enterobacteriaceae kiemgetal 6 5 aantal bakken wekelijks 2-wkls maand 6 wk 2 mnd 3 mnd 6 mnd anders < > schoonmaakfrequentie 4.6 Relatie tussen restaurant en Op 7 locaties staat de niet bij een restaurant, dwz vanuit het restaurant is de niet direct toegankelijk. Bij 4 locaties worden geen Enterobacteriaceae aangetroffen. Op 2 locaties zijn 2 ken bemonsterd waarbij 1 maal wel en eenmaal geen Enterobacteriaceae wordt aangetoond. Op 1 locatie zijn 3 ken bemonsterd waarbij 3 keer Enterobacteriaceae wordt aangetroffen. Daarmee lijkt het geen verschil uit te maken voor de hygiëne van de of een restaurant al dan niet in de buurt is. 6. Conclusie In tegenstelling tot het onderzoek uit 2002 worden nu wel ballen met hoge aantallen Enterobacteriaceae aangetroffen. Een oorzaak hiervoor kan gelegen zijn in het intensievere gebruik van de bakken waardoor een besmetting met Enterobacteriaceae eerder optreedt. Enterobacteriaceae zijn een indicator voor de hygiëne. Ze leveren zelf geen direct gevaar op voor de volksgezondheid omdat Enterobacteriaceae meestal niet in verband wordt gebracht met ziektegevallen. Met hoge aantallen Enterobacteriaceae wordt de kans groter dat er ook ziekteverwekkende organismen aanwezig kunnen zijn. Om de aanwezigheid van hoge aantallen Enterobacteriaceae te voorkomen, is het wenselijk dat de bak regelmatig gereinigd wordt. Op basis van de in dit onderzoek behaalde resultaten is niet af te leiden wat een ideale schoonmaakfrequentie is.toezicht op ken zou geïntensiveerd kunnen worden zodat ongelukjes direct gesignaleerd worden. Wellicht is het Pagina 5 van 11

6 toezicht, en daarmee het voorkomen van ongelukjes, de meeste invloed heeft op het aantal Enterobacteriaceae in de. Beoordeling van de vraag of een restaurant van invloed is op de microbiologische gesteldheid van de blijft lastig. Gezien de resultaten is het eerder aannemelijk dat de spelende kinderen zelf de veroorzaker zijn van hoge aantallen Enterobacteriaceae. Pagina 6 van 11

7 Onderzoek naar de microbiologische veiligheid van ken 3 september 2010 Bijlage 1: Inspectielijst Staat de binnen of buiten? Is de vlakbij een restaurant? Is er een leeftijdsindicatie voor het gebruik van de? Moeten de schoenen uit in de? Is er toezicht op het gebruik van de? Is er een klachtenregistratie? Is er zichtbaar vuil aanwezig in de? Hoe vaak wordt de gereinigd? Worden de ballen gedesinfecteerd? Wordt de binnenkant van de ook gereinigd? Wat is je visuele inspectieoordeel? Pagina 7 van 11

8

9 Onderzoek naar de microbiologische veiligheid van ken 3 september 2010 Bijlage 2: Overzicht Inspectieresultaten ISL-NAAM Staat de binnen of buiten Is de vlakbij een restaurant Moeten de schoenen uit in de Is er toezicht op het gebruik van de Is er een klachtenre gistratie Is er zichtbaar vuil aanwezig Hoe vaak wordt de gereinigd Hoe worden de ballen gereinigd Hoe wordt de gereinigd Worden de ballen gedesinfe cteerd Wordt de binnenkan t van de gereinigd Wat is je visuele inspectie oordeel Is er een leeftijdsindicatie betreden op eigen risico Nee Nee Nee Nee Anders, nl. Intern machnat > 70 CJa Uitgesopt Goed A restaurant Binnen Ja B partycentrum Binnen Nee Geen indicatie Ja Ja Nee Nee Wekelijks Anders, nl. Droog Nee Uitgesopt Goed C speelparadijs Binnen Ja Minimale leeftijd Ja Ja Ja Nee Anders, nl. Extern bedrnat < 70 CNee Uitgesopt Goed D restaurant Binnen Ja 3-10 jaar Ja Ja Nee Nee Anders, nl. Intern machnat < 70 CNee Uitgesopt Goed E vakantiepark Binnen Ja 3-9 jaar Ja Nee Nee Nee Anders, nl. Extern bedrnat < 70 CNee Uitgesopt Goed F speelparadijs Binnen Ja t/m 8 jaar Ja Ja Nee Nee Anders, nl. Extern bedrnat < 70 CJa Idem ballengoed G speelparadijs Binnen Ja Minimale leeftijd Ja Ja Nee Nee Anders, nl. Extern bedrnat < 70 CNee Idem ballengoed H attractiepark Binnen Ja Maximum leeftijd Ja Nee Nee Nee MaandelijksIntern machanders, nl. Ja Uitgesopt Goed I speelparadijs Binnen Ja 1-5 en 6-12 jaar Ja Ja Nee Nee MaandelijksAnders, nl. Nat < 70 CNee Uitgesopt Goed J woonwinkel Binnen Ja Geen indicatie Nee Ja Nee Nee Anders, nl. Extern bedrnat < 70 CJa Uitgesopt Goed K speelparadijs Binnen Nee 0-12 jaar Ja Ja Nee Nee alleen bij caextern bedrnat < 70 CNee Uitgesopt Goed L speelparadijs Binnen Ja 0-12 jaar Ja Nee Nee Nee Anders, nl. Intern machnat < 70 CNee Uitgesopt Goed M speelparadijs Binnen Ja 0-4 en 4-13 jaar Ja Ja Nee Nee Anders, nl. Extern bedrnat < 70 CNee Uitgesopt Goed N restaurant Binnen Ja 2-9 jaar Ja Ja Nee Nee Anders, nl. Extern bedrnat < 70 CNee Uitgesopt Goed O vakantiepark Binnen Nee Geen indicatie Ja Ja Nee Nee Anders, nl. Extern bedrnat < 70 CNee Uitgesopt Goed P speelparadijs Binnen Nee scheiding tussen jong en oud Ja Nee Nee Nee Anders, nl. Intern machnat < 70 CJa Uitgesopt Goed Q speelparadijs Binnen Ja Geen indicatie Ja Ja Nee Nee Anders, nl. Extern bedrnat < 70 CNee Alleen gevematig wordt door de leiding R zorgcentrum Binnen Nee bepaald Ja Ja Nee Ja Anders, nl. Intern handnat < 70 CNee Uitgesopt Matig S speelparadijs Binnen Nee Minimale leeftijd Ja Ja Nee Nee Anders, nl. Extern bedrnat < 70 CNee Uitgesopt Goed T speelparadijs Binnen Ja Minimale leeftijd Ja Nee Nee Nee Anders, nl. Intern machnat < 70 CNee Uitgesopt Goed U speelparadijs Binnen Ja 0-3 en 3-12 jaar Ja Ja Ja Nee MaandelijksIntern machnat en drognee Uitgesopt Goed V speelparadijs Binnen Ja Geen indicatie Ja Ja Nee Nee MaandelijksIntern machnat < 70 CNee Uitgesopt Goed W woonwinkel Binnen Nee Minimale leeftijd Ja Ja Ja Nee MaandelijksExtern bedrnat < 70 CNee Uitgesopt Goed X vakantiepark Binnen Ja Maximum leeftijd Ja Nee Ja Nee MaandelijksExtern bedrnat < 70 CNee Uitgesopt Goed Y speelparadijs Binnen Ja 0-4 en 4-12 jaar Ja Nee Ja Nee Anders, nl. Intern machnat < 70 CNee Uitgesopt Goed Z speelparadijs Binnen Ja 0-4 en 4-12 jaar Ja Nee Ja Nee MaandelijksExtern bedrnat < 70 CNee Uitgesopt Goed AA tuincentrum Binnen Ja Geen indicatie Ja Nee Ja Nee Anders, nl. Extern bedrnat < 70 CNee Uitgesopt Goed Pagina 9 van 11

10 Bijlage 3a: overzicht analyserersultaten: algemene kiemgetallen NR Product Kiemgetal Anaeroob Enterobacteria Gisten Schimmels A1 3 ballen uit de 3500 /ml 300 /ml < 10 /ml < 10 /ml < 10 /ml B1 B2 ballen uit voor grote kinderen. uit de bij het springkussen 1100 /ml < 100 /ml > 6000 /ml < 10 /ml < 10 /ml ballen uit voor kleine kinderen. uit de kooi. 200 /ml < 100 /ml > 3000 /ml < 10 /ml < 10 /ml B3 ballen uit voor grote kinderen. uit de bij de glijbaan. 300 /ml < 100 /ml > /ml < 10 /ml < 10 /ml C1 bal uit t/m 4 jaar 700 /ml < 100 /ml < 10 /ml < 10 /ml < 10 /ml C2 bal uit 4 t/m 12 jaar 600 /ml < 100 /ml > /ml < 10 /ml < 10 /ml D1 3xbal uit 4800 /ml < 100 /ml < 10 /ml < 10 /ml 250 /ml E1 3 ballen uit 2500 /ml 200 /ml > 6000 /ml < 10 /ml < 10 /ml F1 bal uit 300 /ml < 100 /ml < 10 /ml < 10 /ml < 10 /ml ballen uit voor kinderen G1 vanaf 5 jaar /ml < 100 /ml 700 /ml < 10 /ml < 10 /ml ballen uit voor kinderen G2 van 0 tot 5 jaar /ml < 100 /ml > /ml < 10 /ml < 10 /ml H1 2 ballen uit. 200 /ml 100 /ml < 10 /ml < 10 /ml 20 /ml H2 2 ballen uit. < 100 /ml < 100 /ml < 10 /ml < 10 /ml 10 /ml I1 3 x bal uit de 300 /ml < 100 /ml < 10 /ml < 10 /ml < 10 /ml J1 3 x bal uit < 100 /ml < 100 /ml < 10 /ml < 10 /ml 10 /ml K1 3 gekleurde ballen 2500 /ml 100 /ml < 10 /ml < 10 /ml 10 /ml L1 3 ballen 910 /ml < 100 /ml < 10 /ml < 10 /ml < 10 /ml M1 3 ballen uit bak van 0-4 jaar 1800 /ml 100 /ml < 10 /ml < 10 /ml < 10 /ml M2 3 ballen uit bak van 4-13 jaar 1400 /ml 300 /ml < 10 /ml < 10 /ml < 10 /ml N1 3 ballen uit de 700 /ml 300 /ml < 10 /ml < 10 /ml 10 /ml O1 3 ballen uit de 1300 /ml < 100 /ml < 10 /ml < 10 /ml < 10 /ml 3 ballen uit aan de kant P1 kinderen 0-4 jaar /ml 800 /ml < 10 /ml < 10 /ml < 10 /ml 3 ballen uit aan de kant P2 kindere 4 jaar en ouder /ml < 100 /ml < 10 /ml < 10 /ml 20 /ml Q1 < 100 /ml < 100 /ml > /ml < 10 /ml < 10 /ml ballen uit de (bij het R1 zwembad, softplay) < 100 /ml < 100 /ml < 10 /ml < 10 /ml < 10 /ml ballen uit de (afdeling: R2 de bal) 800 /ml 200 /ml > /ml < 10 /ml 10 /ml S1 3 ballen uit (< 4 jaar) 1000 /ml < 100 /ml > /ml < 10 /ml 10 /ml S2 3 ballen uit (>4 jaar) 600 /ml 200 /ml 180 /ml < 10 /ml < 10 /ml 3 gekleurde ballen afkomstig uit T1 500 /ml < 100 /ml < 10 /ml < 10 /ml < 10 /ml U1 ballen uit t/m 3 jaar 300 /ml < 100 /ml 70 /ml < 10 /ml 10 /ml U2 ballen uit 3 t/m 12 jaar 200 /ml < 100 /ml < 10 /ml < 10 /ml < 10 /ml V1 ballen uit 800 /ml < 100 /ml > /ml < 10 /ml < 10 /ml W1 ballen uit /ml < 100 /ml < 100 /ml < 10 /ml IN 20 /ml X1 ballen uit = 2000 /ml 250 /ml > /ml < 10 /ml < 10 /ml Y1 ballen uit kanon 4-12 jaar 150 /ml < 100 /ml 37 /ml < 10 /ml < 10 /ml ballen uit glijbaan 4-12 Y2 jaar 500 /ml 50 /ml > /ml < 10 /ml < 10 /ml ballen uit peuter 0-4 Y3 jaar 450 /ml 50 /ml = 9200 /ml < 10 /ml < 10 /ml Z1 ballen uit 0-4 jaar 1800 /ml 50 /ml > /ml < 10 /ml niet uitgevoerd Z2 ballen uit 4-12 jaar = 1400 /ml < 100 /ml > /ml < 10 /ml niet uitgevoerd AA1 ballen uit 2500 /ml < 100 /ml > /ml < 10 /ml < 10 /ml Pagina 10 van 11

11 Onderzoek naar de microbiologische veiligheid van ken 3 september 2010 Bijlage 3b: overzicht analyserersultaten: pathogenen NR Product Bacillus Clostridium Staphylococcu A1 3 ballen uit de < 1000 /ml < 100 /ml < 1000 /ml B1 ballen uit voor grote kinderen. uit de bij het springkussen < 1000 /ml < 100 /ml < 1000 /ml B2 ballen uit voor kleine kinderen. uit de kooi. < 1000 /ml < 100 /ml < 1000 /ml B3 ballen uit voor grote kinderen. uit de bij de glijbaan. < 1000 /ml < 100 /ml < 1000 /ml C1 bal uit t/m 4 jaar < 1000 /ml < 100 /ml < 1000 /ml C2 bal uit 4 t/m 12 jaar < 1000 /ml < 100 /ml < 1000 /ml D1 3xbal uit < 1000 /ml < 100 /ml < 1000 /ml E1 3 ballen uit < 1000 /ml < 100 /ml < 1000 /ml F1 bal uit < 1000 /ml < 100 /ml < 1000 /ml ballen uit voor G1 kinderen vanaf 5 jaar. < 1000 /ml < 100 /ml < 1000 /ml ballen uit voor G2 kinderen van 0 tot 5 jaar. < 1000 /ml < 100 /ml < 1000 /ml H1 2 ballen uit. < 1000 /ml < 100 /ml < 1000 /ml H2 2 ballen uit. < 1000 /ml < 100 /ml < 1000 /ml I1 3 x bal uit de < 1000 /ml < 100 /ml < 1000 /ml J1 3 x bal uit < 1000 /ml < 100 /ml < 1000 /ml K1 3 gekleurde ballen < 1000 /ml < 100 /ml < 1000 /ml L1 3 ballen < 1000 /ml < 100 /ml < 1000 /ml M1 3 ballen uit bak van 0-4 jaar < 1000 /ml < 100 /ml < 1000 /ml M2 3 ballen uit bak van 4-13 jaar < 1000 /ml < 100 /ml < 1000 /ml N1 3 ballen uit de < 1000 /ml < 100 /ml < 1000 /ml O1 3 ballen uit de < 1000 /ml < 100 /ml < 1000 /ml 3 ballen uit aan de P1 kant kinderen 0-4 jaar < 1000 /ml < 100 /ml < 1000 /ml 3 ballen uit aan de P2 kant kindere 4 jaar en ouder < 1000 /ml < 100 /ml < 1000 /ml Q1 < 1000 /ml < 100 /ml < 1000 /ml ballen uit de (bij het R1 zwembad, softplay) < 1000 /ml < 100 /ml < 1000 /ml ballen uit de R2 (afdeling: de bal) < 1000 /ml < 100 /ml < 1000 /ml S1 3 ballen uit (< 4 jaar) < 1000 /ml < 100 /ml < 1000 /ml 3 ballen uit (>4 S2 jaar) < 1000 /ml < 100 /ml < 1000 /ml 3 gekleurde ballen afkomstig T1 uit < 1000 /ml < 100 /ml < 1000 /ml U1 ballen uit t/m 3 jaar < 1000 /ml < 100 /ml < 1000 /ml ballen uit 3 t/m 12 U2 jaar < 1000 /ml < 100 /ml < 1000 /ml V1 ballen uit < 1000 /ml < 100 /ml < 1000 /ml W1 ballen uit < 1000 /ml < 100 /ml < 1000 /ml X1 ballen uit < 100 /ml < 100 /ml < 100 /ml Y1 ballen uit kanon 4-12 jaar < 100 /ml < 100 /ml < 100 /ml ballen uit glijbaan 4- Y2 12 jaar < 100 /ml < 100 /ml IN 50 /ml ballen uit peuter 0- Y3 4 jaar < 100 /ml < 100 /ml < 100 /ml Z1 ballen uit 0-4 jaar < 100 /ml < 100 /ml < 100 /ml Z2 ballen uit 4-12 jaar < 100 /ml < 100 /ml < 100 /ml AA1ballen uit < 1000 /ml < 100 /ml < 1000 /ml Pagina 11 van 11