En er zij licht : lichttherapie bij diabetes en somberheid. Drs. A. Brouwer, arts en wetenschappelijk onderzoeker

Transcriptie

1 En er zij licht : lichttherapie bij diabetes en somberheid Drs. A. Brouwer, arts en wetenschappelijk onderzoeker

2 Depressie en diabetes Depressie: somberheid en lusteloosheid die langer dan 2 weken duurt Depressie en diabetes komen vaak samen voor: 20% van de diabetes patiënten heeft een depressie 1,2 Verhoogd risico op complicaties en sterfte 4,5 diabetes depressie (1) Ali et al. 2006, Diabet Med., (2) Roy and Lloyd 2012, J Affect Disord., (3) (20) Tabak t. al. 2014, Lancet Diabetes Endocrinol., (4 )Lin et al. 2009, Ann Fam Med., (5) Lin et al. 2010, Diabetes Care.

3 Behandeling van depressie bij diabetes Depressie reageert vaak slecht op behandeling 6,7 Antidepressiva: negatief effect op de glucose-regulatie 8,9,10 Slechte therapietrouw en diabeteszelfzorg ten nadelen van diabetes 10 (6) Fisher et al. 2008, Diabet Med., (7) Peyrot et al. 1999, Diabetes Care., (8) Harvey et al. 2000, Clin Neuropharmacol. (9) Carvalho et al Horm Metab Res., (10) Nicolau et al. 2013, Diabetes Res Clin Pract., (11) Gonzalez et al. 2008, Diabetes Care.

4 (12) Lieverse et al., 2010, Arch Gen Psychiatry, (13) Tuunainen et al. 2004, Cochrane Database Syst Rev., Figuren: Depressie en lichttherapie Depressie gaat gepaard met stoornissen van het bioritme: 80% van de patiënten met een depressie slaapt slecht Lichttherapie stimuleert de biologische klok en is een effectieve behandeling voor depressie 12,13

5 Lichttherapie voor diabetes Gevalsbeschrijvingen 14,15 Verstoorde glucose regulatie na een korte nacht slaap 16,17 Lichttherapie verbetert slaap 12 (14) Allen et al. 1992, Lancet., (15) Nieuwenhuis et al. 2009, Tijdschr Psychiatr., (16) Donga et al. 2010, J Clin Endocrinol Metab., (17) Donga et al. 2010, Diabetes Care., (12) Lieverse et al., 2010, Arch Gen Psychiatry,.

6 Hypothese In patiënten met een depressie en diabetes type 2 geeft lichttherapie - een vermindering van depressieve symptomen en - een verbetering van de glucose regulatie Dit komt door een herstel van het bioritme (o.a. verbetert slaappatroon)

7 Telefonische screening Vooronderzoek Meting 1 Meting 2 Meting 3 Opzet 140 deelnemers met diabetes type 2 en een depressie 1-3 wk 4 wk 4 wk Lichttherapie

8 Meten = weten Psyche: depressieve symptomen, angst symptomen, kwaliteit van leven Diabetes: nuchter glucose, HbA1C, aantal hypo s, insuline behoefte, insuline sensitiviteit Bioritme: slaap, cortisol Overige: gewicht, vetpercentage, lichaamsbeweging

9 Insuline sensitiviteit/resistentie Figuur:

10 Glucose infusie ml/uur Insuline sensitiviteit: meting Bloed glucose mmol/l Figuur boven: maker onbekend

11 Meten = weten Psyche: depressieve symptomen, angst symptomen, kwaliteit van leven Diabetes: nuchter glucose, HbA1C, aantal hypo s, insuline behoefte, insuline sensitiviteit Bioritme: slaap, cortisol Overige: gewicht, vetpercentage, lichaamsbeweging

12 Uitkomst Studie nog in volle gang, deelnemers kunnen zich aanmelden Resultaat verwacht in 2016 Bij positieve effecten op stemming en diabetes: lichttherapie waardevolle aanvulling op het bestaande behandelarsenaal Figuur: Fotografie DigiDaan

13 Contact Website: Telefoon: +31 (0)

14 Referenties (1) Ali S, Stone MA, Peters JL, Davies MJ, Khunti K. (2006) The prevalence of co-morbid depression in adults with Type 2 diabetes: a systematic review and meta-analysis. Diabet Med. 23: (2) Roy T, Lloyd CE. (2012) Epidemiology of depression and diabetes: a systematic review. J Affect Disord. 142 (3) Tabak AG, Akbaraly TN, Batty GD, Kivimaki M. (2014) Depression and type 2 diabetes: a causal association? Lancet Diabetes Endocrinol. (4) Lin EH, Heckbert SR, Rutter CM, Katon WJ, Ciechanowski P, Ludman EJ et al. (2009) Depression and increased mortality in diabetes: unexpected causes of death. Ann Fam Med. 7: (5) Lin EHB, Rutter CM, Katon W, Heckbert SR, Ciechanowski P, Oliver MM et al. (2010) Depression and advanced complications of diabetes: a prospective cohort study. Diabetes Care. 33: (6) Gonzalez JS, Peyrot M, McCarl LA, Collins EM, Serpa L, Mimiaga MJ, Safren SA. (2008) Depression and diabetes treatment nonadherence: a meta-analysis. Diabetes Care. (7) Fisher L, Skaff MM, Mullan JT, Arean P, Glasgow R, Masharani U. (2008) A longitudinal study of affective and anxiety disorders, depressive affect and diabetes distress in adults with Type 2 diabetes. Diabet Med. 25: (8) Peyrot M, Rubin RR. (1999) Persistence of depressive symptoms in diabetic adults. Diabetes Care. 22: (9) Harvey BH, Bouwer CD. (2000) Neuropharmacology of paradoxic weight gain with selective serotonin reuptake inhibitors. Clin Neuropharmacol. 23:90-97 (10) Carvalho F, Barros D, Silva J, Rezende E, Soares M, Fregoneze J et al. (2005) Hyperglycemia induced by pharmacological activation of central serotonergic pathways depends on the functional integrity of brain CRH system and 5-HT3 receptors. Horm Metab Res. 37: (11) Nicolau J, Rivera R, Francés C, Chacártegui B, Masmiquel L. (2013) Treatment of depression in type 2 diabetic patients: Effects on depressive symptoms, quality of life and metabolic control. Diabetes Res Clin Pract. (12) Lieverse R, Van Someren EJ, Nielen MM, Uitdehaag BM, Smit JH, Hoogendijk WJ. (2011) Bright light treatment in elderly patients with nonseasonal major depressive disorder: a randomized placebo-controlled trial. Arch Gen Psychiatry 68(1):61-70 (13) Tuunainen A1, Kripke DF, Endo T. (2004) Light therapy for non-seasonal depression. Cochrane Database Syst Rev. (2):CD (14) Allen NH, Kerr D, Smythe PJ, Martin N, Osola K, Thompson C. (1992) Insulin sensitivity after phototherapy for seasonal affective disorder. Lancet. 339: (15) Nieuwenhuis RF, Spooren PFMJ, Tilanus JJD. (2009) [Less need for insulin, a surprising effect of phototherapy in insulindependent diabetes mellitus]. Tijdschr Psychiatr. 51: (16) Donga E, van Dijk M, van Dijk JG, Biermasz NR, Lammers GJ, van Kralingen KW et al. (2010) A single night of partial sleep deprivation induces insulin resistance in multiple metabolic pathways in healthy subjects. J Clin Endocrinol Metab. 95: (17) Donga E, van Dijk M, van Dijk JG, Biermasz NR, Lammers GJ, van Kralingen K et al. (2010) Partial sleep restriction decreases insulin sensitivity in type 1 diabetes. Diabetes Care. 33: