Jaarverslag EBS De Olijfboom. Datum : April 2015 Auteur : Renate de Jong, directeur en Arjan Jongkind penningmeester bestuur

Transcriptie

1 Koningin Wilhelminalaan KS Deventer T: Jaarverslag 2014 EBS De Olijfboom Datum : April 2015 Auteur : Renate de Jong, directeur en Arjan Jongkind penningmeester bestuur 3

2 Inhoudsopgave Algemene informatie Juridische structuur Kernactiviteiten/Organisatiedoelen Missie... 5 Bestuur Taakopvatting schoolbestuur Raad van toezicht... 7 Management Management Speerpunten beleid... 8 Financieel beleid Algemeen Analyse van de financiële situatie Balans en kengetallen Kengetallen en streefwaarden Conclusie Analyse van het financieel resultaat Treasury Toekomstige financiële ontwikkelingen / continuïteitsparagraaf Invoering Passend Onderwijs Functiemix Huisvesting Overheveling gelden onderhoud buitenkant Huur aan derden...20 Gang van zaken gedurende het verslagjaar Organisatie Kwaliteit Samenwerking Personeel Ouders Leerlingen

3 Algemene informatie 1.1 Juridische structuur EBS de Olijfboom is een evangelische basisschool, die gestart is in september In 1997 is de evangelische richting door de overheid erkend als aparte richting in onderwijsland. Op landelijk niveau werken twaalf evangelische basisscholen en een school voor voortgezet onderwijs samen in het PEON, het Platform Evangelische Onderwijs Nederland. De Olijfboom valt onder de Stichting Evangelisch Onderwijs te Deventer e.o. Het bestuur van deze stichting heeft alleen deze school onder haar hoede. De stichting is opgericht op 23 januari 2008 om onderwijs te geven of te doen geven in overeenstemming met de evangelische levensbeschouwing, waarbij de nadruk ligt op de persoonlijke relatie met God door Jezus Christus, als sleutel tot het verstaan van alles wat God heeft geopenbaard door Zijn Woord en werken en van daaruit de werkelijkheid om ons heen. Na jarenlange voorbereiding door het stichtingsbestuur is op 5 september 2011 EBS de Olijfboom van start gegaan met 81 leerlingen. Dit is dus ons vierde jaarverslag. De gegevens van de stichting zijn: Stichting Evangelisch Onderwijs te Deventer e.o. Secretariaat: p/a Koningin Wilhelminalaan KS Deventer De Stichting is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder nr De gegevens van de school zijn: Evangelische Basisschool De Olijfboom Koningin Wilhelminalaan KS Deventer Brinnummer: 30 KE Tel info@ebsdeolijfboom.nl Internet: Kernactiviteiten/Organisatiedoelen Op de Olijfboom wordt basisonderwijs verzorgd voor kinderen van 4 12 jaar. Leven en werken op school zijn gefundeerd op de onderstaande visie: Als uitgangspunt voor ons onderwijs hanteren we de grondslag van de stichting. Deze grondslag is omschreven in de statuten van de stichting en luidt als volgt: De stichting kent de Bijbel, zijnde Gods Woord, het hoogste gezag toe en gaat bij haar werkzaamheden uit van de evangelische levensbeschouwing waarbij de nadruk ligt op de persoonlijke relatie met God door Jezus Christus. Vanuit deze visie vloeit een Gods-, mens- en wereldbeeld voort, welke het onderwijs naar vorm en inhoud op onze school bepalen. 1.3 Missie De missie vormt de basis voor alle activiteiten van de stichting. De missie geeft aan waar het bestuur voor staat. Zij wil eenduidigheid aanbrengen in het gedrag van alle betrokkenen en het gemeenschapsgevoel en de onderlinge communicatie versterken. 5

4 De missie van de stichting wordt weergegeven in het mission statement: Voor een hoopvolle toekomst. Het mission statement is gebaseerd op Jeremia 29:11 Want Ik weet welke gedachten Ik over u koester, luidt het woord des Heren, gedachten van vrede en niet van onheil om u een hoopvolle toekomst te geven. Een evangelische school is een levend geloof school. We zijn er diep van overtuigd dat het leven met God kwaliteit en toekomstperspectief biedt. Dit mission statement kan dan ook tweeledig worden opgevat, zowel voor onze geloofsvisie als voor het onderwijs dat de kinderen op school wordt geboden. Bestuur 2.1 Taakopvatting schoolbestuur Besturingsmodel Het bestuur van de Stichting voor evangelisch onderwijs te Deventer heeft gekozen voor het bestuursmodel Governance Policy model van Carver (strategisch beleidsplan ). Dit model regelt onder andere de scheiding tussen beleid en uitvoering. Het bestuur onderschrijft de code Goed Bestuur van de PO Raad. Het bestuur is zich ervan bewust dat de keuze voor dit model een proces inhoudt van uitvoerend bestuur naar beleidsvoerend besturen. Vanaf de oprichting van de stichting Evangelisch Onderwijs Deventer e.o. was het bestuur nog uitvoerend van aard. Vanaf het moment dat de directeur in functie kwam (juni 2011), is het bestuur meer in haar rol als beleidsvoerend bestuur gaan functioneren. De directeur is de uitvoerder van het bestuursbeleid en bereidt daarom besluiten voor en voert deze uit. Het bestuur ziet daarbij onder andere toe op de motivering, de uitvoerbaarheid van (voorgenomen) besluiten alsmede op de meetbaarheid en kwaliteit van het resultaat. De beleidsvoorbereiding is meer bij de directeur komen te liggen, dit zal ook de komende jaren nog verder groeien. De taken en verantwoordelijkheden zijn in het managementcontract en statuut vastgelegd. Het bestuur zal dit proces regelmatig evalueren en aansturen op een zo spoedig mogelijke verdere concretisering van beleidsvoerend besturen. Binnen de kaders van de wet- en regelgeving is de scheiding tussen bestuur en toezicht doorgevoerd middels een Raad van Toezicht en Dagelijks Bestuur, beide bestaande uit bestuursleden met een specifieke taak (one tier-model). Het dagelijks bestuur heeft zeer regelmatig overleg over de dagelijkse gang van zaken en heeft regelmatig contact met de directeur. Het dagelijks bestuur ziet daarbij toe op de concrete uitvoering van (beleids-)beslissingen door de directeur, waarbij de besluiten of door de directeur of door het bestuur kunnen zijn voorgesteld. De Raad van Toezicht heeft enkele contactmomenten met het dagelijks bestuur ter toetsing van het door het dagelijks bestuur opgestelde en uitgevoerde beleid, waaronder bijvoorbeeld de identiteit, de organisatie, het onderwijs en de financiën. Bestuursleden Raad van Toezicht Deze raad bestaat uit (minimaal) drie personen met onderscheiden taken en capaciteiten. Deze personen kunnen al dan niet als ouder betrokken zijn bij de Olijfboom. 6

5 In 2014 bestond de raad van toezicht uit de volgende leden: Juridisch/organisatorisch de heer F. (Fred) Schonewille Onderwijs mevrouw J. (Coby) Flier Identiteit de heer H. (Herman) Wisselink (toegetreden medio 2014) Samenstelling Dagelijks Bestuur Het dagelijks bestuur bestond in 2014 uit: Voorzitter de heer H. (Hermen) Keizer Secretaris mevrouw H. (Heidi) Flokstra-Meeuwissen Penningmeester de heer A.H. (Arjan) Jongkind Algemeen adjunct vacature Lid vacature In de loop van 2014 hebben de heren R. (Roge) Helders en K.J. (Korstiaan) Paap zich teruggetrokken als bestuurders. Mevrouw H. (Heidi) Flokstra-Meeuwissen is toegetreden tot het bestuur. Voor de overige functies zijn er nog vacatures. Ondanks gesprekken met diverse kandidaten zijn deze vacatures nog niet vervuld. Het bestuur streeft ernaar om de komende periode alsnog twee bestuurders toe te laten treden om zo de continuïteit van het bestuur te waarborgen. Administratieve organisatie/interne beheersing Het bestuur heeft haar administratie uitbesteed aan Stichting Concent. De organisatie maakt gebruik van de financiële faciliteiten en processen van haar administratiekantoor. Op deze manier wordt invulling gegeven aan de planning en controlcyclus. De jaarrekening is opgesteld onder verantwoordelijkheid van het bestuur, uitgevoerd door Stichting Concent. 2.2 Raad van toezicht De Raad van Toezicht heeft in 2014 vier keer vergaderd. Hieronder volgt een opsomming van zaken die in dit jaar aan de orde zijn geweest. Het doel van de besprekingen was te onderzoeken op welke manier de Raad het beste op verantwoorde wijze invulling kan geven aan zijn taak. De raad heeft in 2014 het voornemen uitgesproken om in de kennismakingsgesprekken te willen voeren met de directeur, met de leden van het onderwijzend personeel en met de MR en de activiteitencommissie. De achtergrond hiervan is dat de raad meent dat de toezichthoudende taak alleen uitgevoerd kan worden als er enige voeling met de werkvloer bestaat en de Raad van Toezicht als orgaan niet een abstracte figuur blijft. De Raad heeft afgesproken om drie keer per jaar met het bestuur van gedachten te willen wisselen. Tijdens deze bijeenkomsten wordt op gestructureerde wijze een aantal hoofdthema s besproken zodat alle aandachtspunten in een schooljaar een keer de revue passeren. Dit betreffen de thema s, Identiteit, Onderwijs, Bestuur, Financiën en Personeel. Professionaliteit en kwaliteit zijn vanzelfsprekende rode draden die door de vijf thema s heenlopen. De Raad heeft zich gerealiseerd dat alle thema s met elkaar samenhangen en er veel overlap is. Het gaat echter om het perspectief van waaruit wordt gesproken. Per thema is een aantal zaken geformuleerd die aan de orde komen, zonder daarin volledigheid na te willen streven. De vastlegging van de besluiten en de bijbehorende argumentatie zullen de Raad helpen om in contact te zijn en adequaat toezicht te kunnen houden op de zaken die spelen op bestuursniveau. In het gekozen bestuursmodel zijn de leden van de Raad van Toezicht immers ook bestuursleden. 7

6 De Raad van Toezicht zelf verdeelt onderling de aandachtsgebieden niet, gezien de al genoemde grote samenhang en wil derhalve als collectief opereren. Management 3.1 Management Sinds augustus 2014 is er op de Olijfboom een managementteam. Vóór die tijd was de directeur als enige belast met het management van de school. Door het bestuur is een managementstatuut vastgesteld, waarin de bevoegdheden en taken van het management zijn vastgelegd. Het managementteam (MT) bestaat sinds augustus 2014 uit: - De directeur, mw. R.E. de Jong - Intern begeleider, mw. M. Schuurman - Onderbouw coördinator, mw. I. de Haan, tevens leerkracht groep 1/2A - Bovenbouw coördinator, dhr. I. Pijp, tevens leerkracht groep 7/8 Het MT vergadert elke 14 dagen 1,5 uur. Er worden zaken besproken op organisatorisch, onderwijskundig en beleidsmatig gebied. Wekelijks is er een overleg tussen de directeur en interne begeleider. Hierbij komen zowel leerling-, ouder- en personeelszaken als onderwijskundige zaken aan de orde. De intern begeleider kan bij afwezigheid van de directeur haar vervangen. Eind 2014 waren de meeste zaken op het gebied van opbouwen van de nieuwe organisatie op orde. Naast MT leden zijn er sinds augustus ook andere coördinatoren aangesteld, zie bij 3.2. In het najaar zijn alle nieuwe taakomschrijvingen van de coördinatoren vastgesteld. In 2014 zijn weer veel nieuwe beleidsdocumenten opgesteld, besproken en gereed gekomen. Inmiddels is er voor alle belangrijke en wettelijk verplichte zaken nu vastgesteld beleid. Vier keer per jaar legt de directeur verantwoording af aan het bestuur middels de management rapportage. Regelmatig vindt er overleg plaats tussen bestuur en directie. De directeur neemt deel aan alle teamvergaderingen, m.u.v. de bouwvergaderingen. Zij geeft vorm aan de jaarlijkse gesprekscyclus met personeelsleden, naast de dagelijkse contacten. 3.2 Speerpunten beleid In 2014 heeft het bestuur, directeur en team gewerkt aan vorm en inhoud geven en uitvoeren van de volgende beleidszaken: 1. Kwaliteit onderwijs: - Er vond voortdurende reflectie plaats op de gewenste kwaliteit en het welbevinden op het gebied van identiteit, onderwijs, personeel, leerlingen, ouders en organisatie. In de eerste helft van het jaar zijn bij ouders, leerlingen vanaf groep 6 en het personeel tevredenheidenquêtes gehouden. Over het algemeen waren de uitslagen heel positief. Ontwikkelpunten zijn meegenomen in het jaarplan , enkele evaluatiepunten hebben geleid tot directe aanpassingen. - Op 11 december 2014 heeft het eerste kwaliteitsonderzoek van de Onderwijsinspectie plaatsgevonden. Het betrof een uitgebreid onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs en naleving van wettelijke voorschriften. De conclusie van de onderwijsinspectie was, dat de kwaliteit van ons onderwijs goed op orde was. (Zie ook bij: 5.2 Kwaliteit) We hebben daarom een basisarrangement gekregen. Van alle te beoordelen indicatoren (meer dan 50) hadden we er slechts 1 met een onvoldoende. 8

7 De onderwijsinspectie was onder de indruk van wat er bereikt en neergezet was in de afgelopen 3,5 jaar vanaf de stichting van de school. Met name de kwaliteit van het onderwijs, de leerkrachten en het management vond de inspectie erg sterk. Ook het positieve pedagogische klimaat, de goede zorg en aandacht voor de leerlingen en de hoge ouderbetrokkenheid vielen op. De Olijfboom wordt door de onderwijsinspectie gekenmerkt als een unieke school; uniek in identiteit (evangelisch) en onderwijsconcept (ontwikkelingsgericht en thematisch), een school die haar visie ook krachtig weergeeft en uitdraagt. Natuurlijk lagen en liggen er ook kansen om nog in te ontwikkelen. Zo kan er bijvoorbeeld nog meer gebruik worden gemaakt van differentiëren (omgaan met diverse niveaus) tijdens instructie. - Het Taal/leesbeleidsplan incl. dyslexieprotocol is vastgesteld, evenals het rekenbeleid en dyscalculie protocol. 2. Organisatie: - Er is een nieuw observatiesysteem bij de kleuters ingevoerd: Horeb - Het werken met groepsplannen is verder ingevoerd. - Het beleid rondom ons pedagogische klimaat is vastgesteld, we zien de vruchten van o.a. de kanjertraining terug in de goede sfeer en omgang tussen de leerlingen onderling. Het bevordert een veilig klimaat op school. - De interne administratieve organisatie is beschreven: wijze van indienen declaraties, verwerken facturen, kascontrole. 3. Beleid: - Opgesteld en vastgesteld zijn: beleid familierelaties in team, beleid jubilea, stage beleid en privacy reglement. 4. Personeel: - Per augustus zijn er coördinatoren aangesteld ter bevordering van de kwaliteit en organisatie van ons onderwijs. Het betreft coördinatoren voor: onder- en bovenbouw, Onderwijskundig ICTer, OntwikkelingsGerichtOnderwijs, specialist jonge kind en taal/lezen. In het najaar zijn de taakomschrijvingen hiervoor gereed gekomen. De coördinatoren zijn voor het uitvoeren van hun taken in schooljaar voor één middag in de 14 dagen ambulant. - Om de professionaliteit van het personeel te vergroten zijn door alle teamleden diverse cursussen/opleidingen gevolgd op gebied van o.a. reken en taal-onderwijs. - De onderbouw collega s hebben de cursus OntwikkelingsGerichtOnderwijs gevolgd. - Twee collega s hebben een MasterSen opleiding afgerond, een collega de gymopleiding. - Het beleid bekwaamheidsdossiers is vastgesteld, voor elke collega is een bekwaamheidsdossier opgesteld. - Collegiale consultatie. We maken meer gebruik van elkaars talenten en vaardigheden. Per collega is er minimaal 4x per jaar collegiale consultatie geweest. 1x per maand hebben we intervisiegroepen. 5. Zorg: - De invoering van Passend Onderwijs is goed verlopen. Deze was goed voorbereid, samen met het samenwerkingsverband Sine Limite. Het ondersteuningsplan van de school is verder verfijnd. Het ondersteuningsplan Passend Onderwijs Deventer van het samenwerkingsverband is gereedgekomen en goedgekeurd in januari Daarnaast is intern de 1-Zorgroute verder uitgewerkt en ingevoerd, waarin een handelingsgerichte systematiek van leerlingenzorg in en buiten de groep nagestreefd wordt. - De Meldcode geweld en mishandeling is ook op onze school ingevoerd. 6. Financiën: - We hebben een gezonde financiële organisatie: waarbij de middelen worden ingezet voor kwalitatief goed onderwijs. Daarbij wordt een verdeling voor de uitgaven voor personeel en materieel van 80%/20% aangehouden. Ook het opbouwen van reserves met in achtneming 9

8 van bepaalde kengetallen wordt belangrijk geacht. We hebben nu ook een meerjarenbegroting. 7. Ouderbetrokkenheid: - We hebben een hoge ouderbetrokkenheid, met een zo groot mogelijke inzet van ouders bij allerlei activiteiten van de school. Er is een hoge opkomst bij ouderavonden en koffieochtenden. Wekelijks werken een aantal ouders als vrijwilliger bij ons ter ondersteuning van de organisatie, administratie en schoonmaak. Dagelijks helpen er ouders mee bij het overblijven. 8. Huisvesting: - We blijven bij de Gemeente aandringen op passende huisvesting. Door de snelle groei van het leerlingaantal groeiden we in 2014 uit ons gebouw en moesten we gebruik maken van een dependance. De groepen 6, 7 en 8 zijn per augustus 2014 ondergebracht bij een andere basisschool in de buurt. Bij de gemeente hebben we opnieuw een aanvraag gedaan voor permanente huisvesting (zie verder bij 4.5.3). 9. Beeldvorming, PR: - Goede communicatie en PR, laagdrempelig zijn en een open school zijn belangrijke middelen om aan een goede beeldvorming te werken. De website is vernieuwd en we hebben een facebookpagina aangemaakt, waar we wekelijks berichten op plaatsen. Financieel beleid 4.1 Algemeen Het administratiekantoor Concent stelt de jaarrekening op en deze wordt door een accountant gecontroleerd. De administratieve organisatie wordt door het administratiekantoor geborgd. De interne controle vindt plaats door zowel het administratiekantoor als door de penningmeester. De begroting van 2014 is, evenals de meerjarenbegroting door bestuur en directie vastgesteld en goedgekeurd door de MR. 10

9 4.2 Analyse van de financiële situatie Balans en kengetallen Balans Activa 1.1 Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa Vaste activa Voorraden Vorderingen Effecten Liquide middelen Vlottende activa Totale Activa waarvan gebouwen en terreinen Passiva 2.1 Eigen vermogen Voorzieningen Langlopende schulden Kortlopende schulden Totale Passiva waarvan privaat vermogen

10 Staat van baten en lasten Baten 3.1 Rijksbijdragen Overige overh.bijdragen en -subs Coll-,cursus-,les-en examengeld Baten werk i.o.v. derden Overige baten totaal baten Lasten 4.1 Personeelslasten Afschrijvingen Huisvestingslasten Overige lasten totaal lasten Saldo baten en lasten Financiële baten en lasten financiële baten financiële lasten Saldo financiële baten en lasten Resultaat Buitengewoon resultaat Netto resultaat

11 Kengetallen 1. Financiële kengetallen signalering kapitalisatiefactor 65% 61% 45% 50% 47% solvabiliteit 1 < 30% 12% 31% 51% 49% solvabiliteit 2 < 30% 15% 32% 52% 51% liquiditeit (current ratio) < 1,0 0,5 0,7 1,2 1,1 weerstandsvermogen PO 5% - 20% -34% -11% 4% 1% rentabiliteit 0,0% 7,5% 10,9% 16,0% 0,1% 2. Exploitatiekengetallen benchmark personele lasten/totale baten 78,9% 67,7% 72,1% 69,9% 83,5% materiële lasten/ rijksbijdragen 20,1% 28,7% 18,0% 15,0% 17,5% Kengetallen en streefwaarden Het is wenselijk om bij het analyseren van kengetallen en streefwaarden waar mogelijk aansluiting te zoeken bij het toetsingskader en de uitgangspunten van het rapport van de Commissie Vermogensbeheer Onderwijsinstellingen (Commissie Don). Hierin wordt een helder kader aangereikt voor de beoordeling van het vermogensbeheer van onderwijsinstellingen. Solvabiliteit (geeft de verhouding aan tussen eigen en vreemd vermogen) Hiermee wordt aangegeven in hoeverre de school de financiële verplichtingen (betalingen) aan verschaffers van vreemd vermogen (leningen) kan nakomen met behulp van alle activa. Aangezien de liquidatiewaarde (verkoopwaarde) van de vaste activa niet bekend is, wordt er bij de bepaling van de liquiditeit uitgegaan van de boekwaarden van de activa, zoals deze zijn opgenomen in de balans. Een minimale streefwaarde zal liggen op 50 %, d.w.z. dat de verhouding tussen eigen en vreemd vermogen 50/50 is. Het ministerie van OCW hanteert als solvabiliteit te weten eigen vermogen plus voorzieningen gedeeld door totaal vermogen (weergegeven als solvabiliteit 2). Door de PO-raad wordt echter geadviseerd om van solvabiliteit 1 uit te gaan. Over het algemeen geldt de volgende norm voor Solvabiliteit: 50 % - 70 % goed 30% - 50 % matig < 30 % slecht Liquiditeit (geeft aan in hoeverre op korte termijn, d.w.z. binnen 1 jaar, aan de betalingsverplichtingen kan worden voldaan en is de verhouding tussen de liquide middelen plus vorderingen (vlottende activa) en de kortlopende schulden). Een gezonde waarde voor dit kengetal ligt boven de 1. Alleen dan kan aan de schuldeisers tegemoet worden gekomen. De minimale streefwaarde ligt daarom op 1. Kapitalisatiefactor (Balanstotaal-gebouwen en terreinen) / totale baten Beoogt tot uitdrukking te brengen dat onderwijsinstellingen misschien een deel van hun kapitaal niet of inefficiënt benutten voor de vervulling van hun taken. Weerstandsvermogen (Verhouding tussen algemene reserves en de baten). De algemene reserves worden bepaald door het eigen vermogen te verminderen met de materiële vaste activa oftewel over welk deel van het vermogen kun je binnen een jaar beschikken. De materiële vaste activa is vermogen dat niet binnen een jaar vrij komt. Dit geeft een indicatie van het 13

12 risicomanagement van de school oftewel de financiële veerkracht en continuïteit na het optreden van een normaal bedrijfsrisico. Te hoge reserves kan duiden op spaargedrag en te lage op onachtzaam financieel management. Wij streven ernaar dat niet teveel geld wordt onttrokken aan het primaire proces. Wij streven een, voor een éénpitter-school, algemeen gangbaar weerstandsvermogen na van ongeveer 15%. Andere vuistregels die in het onderwijs worden gehanteerd zijn: 3 keer het totale maandsalaris van het leerkrachtenteam 2 keer het maandbedrag van de rijksbaten Ernst & Young geeft in hun onderzoek onder pilotscholen (2004) een op hun ervaring in het onderwijs gestoelde ondergrens aan. Zij stellen dat een weerstandsvermogen van 5 % voor de sector Primair Onderwijs voldoende moet zijn. De bovengrens wordt gesteld op 15 %. Daarbij wordt uitgegaan van de bufferfunctie van reserves, zowel personele als materiële. De genoemde 5% vormt een minimum. Het weerstandsvermogen moet hoger dan 5 % zijn als: 1. Er geen of een slecht functionerende planning en control cyclus is; 2. Als er sprake is van een kleine school, waardoor er geen sprake kan zijn van interne risicospreiding; 3. Als het gevaar aanwezig is dat de rijks bekostiging terug loopt, bijvoorbeeld door dalende leerlingen aantallen; 4. Als de school afwijkt van de landelijk gemiddelde bekostigingsuitgangspunten; 5. De flexibiliteit van de kostenstructuur, zoals de personele mobiliteit: hoe vaster de kosten zijn hoe hoger het weerstandsvermogen; 6. Er sprake is van een risicosituatie per instelling. De algemene reserve dient als buffer voor financiële risico s en ter vrije bestemming door het bevoegde gezag. De algemene reserve kan bestaan uit rijksmiddelen en/of eigen middelen Op dit moment zijn er geen bestemmingsreserves. Verhouding tussen personele en materiële lasten Een handig hulpmiddel om te beoordelen of er verhoudingsgewijs t.o.v. andere scholen meer of minder aan personeel wordt uitgegeven. Een uitgave niet zijnde ten behoeve van personeel valt in de categorie materieel. Rentabiliteit De rentabiliteit is de verhouding tussen het resultaat ten opzichten van de totale baten Conclusie Vergeleken met de onder- en bovengrens zoals deze wordt voorgesteld in het rapport van de Commissie Don valt de solvabiliteit, de liquiditeit, de rentabiliteit en de kapitalisatiefactor van 2014 naar verwachting, rekening houdend met het feit dat we een startende school zijn, binnen de signaleringsgrens. Net als vorig jaar zijn deze kengetallen ook dit jaar verbeterd ten opzichte van vorig jaar. Het weerstandsvermogen is echter lager geworden en is daarmee een aandachtspunt voor de toekomst. Weliswaar wordt bij de berekening van het weerstandsvermogen verondersteld dat alleen eigen vermogen een rol speelt bij de afdekking van risico s, gezien het feit dat we een startende school zijn en het bestuur daarnaast niet de wens heeft om gelden te lenen (al dan niet tijdelijk) ter afdekking van risico s, streeft het bestuur er naar om het weerstandvermogen te vergroten. 14

13 De verbetering van de financiële ruimte en kengetallen is voor een deel voortgekomen uit een voorzichtige begroting en extra groeibekostiging door een hoger leerlingaantal dan begroot. Een deel van de verbetering (met name in het vorig jaar maar ook door nagekomen baten in 2014) is daarbij ontstaan doordat het ministerie van OCW op basis van het Nationaal Onderwijsakkoord en het Herfstakkoord. De baten van het Herfstakkoord dienen volledig in de jaarrekening van 2014 te komen. Vooralsnog is daar nog geen koppeling voor besteding aan gegeven en is aangegeven dat de gelden zijn bedoeld ter behoud van werkgelegenheid in het primaire onderwijs. De baten uit het Nationaal Onderwijsakkoord (NOA) zijn bedoeld voor bekostiging van jonge leerkrachten en het behouden van werkgelegenheid. Deze baten zijn ook deels toegerekend aan het jaar In december is door het minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen een Bijzondere bekostiging personeel uitgekeerd van 11,35 per leerling. Tevens is in februari 2015 de personele bekostiging over schooljaar met terugwerkende kracht verhoogd met de gelden uit het NOA- akkoord, welke ook aan het jaar 2014 zijn toe te rekenen. Per saldo levert dit aan extra baten op. Aangezien de voorwaarden en afspraken waaronder de gelden van het Herfstakkoord wordt verstrekt ook in 2014 nog niet geheel duidelijk zijn, blijft hiervoor onzekerheid bestaan. Gelet op het advies van de PO-Raad aan schoolbesturen om zorgvuldig te zijn met de (structurele) besteding van het geld dat is ontvangen zolang er nog onduidelijkheid is over de exacte uitwerking van het Herfstakkoord en NOA, is het bestuur van mening dat deze gelden zoveel mogelijk gereserveerd moeten worden. Het resultaat in 2014 is een stuk lager dan dat begroot is. De oorzaak hiervan is dat er extra personeel is ingezet t.b.v. kwaliteit en extra ondersteuning. Dit is meer dan tijdens de begroting voorzien was. Hiervoor is kwalitatief goed personeel ingehuurd via payroll. Daarnaast zijn er door langdurig ziekteverzuim van een personeelslid meer uitgaven geweest, onder andere aan het vervangingsfonds. Ook was vooraf niet duidelijk hoeveel kosten in verband met de dependance voor onze rekening zouden komen en welke de gemeente zou betalen. Voor de dependance moet vervolgens ook een bijdrage in de instandhoudingskosten betaald worden. Een jaarlijkse huurlast van die vooraf niet begroot was, omdat toen nog onduidelijk was hoe in extra lokalen voor onze school voorzien zou worden en welke kosten daarmee gemoeid zouden zijn. De procedure tegen de gemeente Deventer over de huisvesting heeft eveneens een extra financiële last gegeven voor onze school. Tot slot zijn een aantal leerlingen verhuisd en/of vertrokken naar andere scholen zodat de (groei-) bekostiging lager uitviel voor het jaar Wij achten nog steeds onze reserves aan de lage kant gezien de risico s die wij als éénpitter lopen. We willen d.m.v. een positieve begroting voor 2015 de kengetallen verder verbeteren. We verwachten dat in de komende jaren door de verwachte toeloop van leerlingen, groei van de school én het opbouwen van voldoende reserves de kengetallen zullen gaan voldoen aan de streefwaarden van de Commissie Don. Voor het jaar 2015 zal echter ook extra inzet van personeel nodig blijven zodat de versterking van de financiële slagkracht van onze school een aandachtspunt zal blijven. Het bestuur is voornemens om, t.a.v. de onder- en bovengrenzen van de kengetallen te besluiten vooralsnog de streefwaarden aan te houden die het DUO/CFI hanteert. Ondanks dat de school nog niet zo lang bestaat kan aan het minimumvereiste van de meeste kengetallen worden voldaan, met de kanttekening dat niet duidelijk is welke eisen worden gesteld aan de besteding van de baten uit voornoemde akkoorden. Daarom streeft het bestuur er naar dat de exploitatie van tenminste één maand gegarandeerd moet zijn. 15

14 4.3 Analyse van het financieel resultaat Het totale resultaat over 2014 is 648 positief. Een goed resultaat voor een startende school die extra heeft geïnvesteerd in kwaliteit en tevens heeft gereserveerd voor mogelijke toekomstige lasten, wat bijdraagt aan het opbouwen van de benodigde reserves. In de begroting was een positief resultaat van berekend. Korte toelichting op de exploitatie Baten De rijksbijdragen OCW wijken positief af door een bijzondere bekostiging personeel. Daarnaast is in februari 2015 met terugwerkende kracht voor 2014 de personele bekostiging verhoogd met gelden uit het NOA akkoord. Doordat er leerlingen zijn vertrokken naar andere scholen is de groeibekostiging echter lager uitgevallen. In het kader van het passend onderwijs zijn wel meer baten ontvangen, daarnaast is ook meer huuropbrengst voor verhuur aan derden ontvangen. Lasten De kosten zijn dit jaar niet binnen de begroting gebleven. De oorzaak hiervan is met name gelegen door de overige personele kosten (inhuur derden). Daarnaast zijn dit de lasten van de procedure met betrekking tot de gerechtelijke procedure over de huisvesting. Het grote aantal leerlingen zorgt ook voor meer uitgaven aan de materiële kant. Aangezien we door de groei een tweede locatie toegewezen kregen door de gemeente, moesten hiervoor extra uitgaven gedaan worden. De extra uitgaven zijn deels eenmalig door verbouwing en ICT die niet vergoed werden door de gemeente. Daarnaast dient ook jaarlijks een bijdrage in de instandhouding van het gebouw (huurkosten) betaald te worden, welke vooraf niet bekend waren en daarom ook niet in de begroting opgenomen. De verhouding uitgaven personele lasten/materiële lasten is 83,5%/17,5%. Meestal is deze verhouding bij onderwijsinstellingen 80% / 20%. De personele lasten hebben we bewust zo laag mogelijk proberen te houden, door o.a. inzet van LIO stagiaires om zo op de personeelskosten te besparen, reserves op te bouwen en zo min mogelijk financieel risico te lopen. De eigen loonkosten zijn lager dan begroot, de kosten voor inhuur van extern personeel hoger dan begroot. Dit is een gevolg van het besluit om extra personeel niet via bestuursbenoeming maar via payrol contracten in te zetten. Door nascholing en inhuur van ondersteunend personeel is er meer besteed aan het integraal personeelsbeleid. De afschrijvingen zijn 791 boven de begroting uitgekomen, er is namelijk extra geïnvesteerd voor met name de extra lokalen op de tweede locatie. Huisvesting: de kosten voor energie en klein onderhoud zijn lager dan begroot vanwege teruggaven van de energiemaatschappij. De jaarlijkse kosten van ICT zijn hoger dan begroot en ook de kosten van meubilair is hoger. De hogere kosten worden veroorzaakt door de sterke groei van het aantal leerlingen. 4.4 Treasury Met betrekking tot liquiditeitsbeheer is door het bestuur een treasurystatuut opgesteld. Het gevoerde liquiditeitsbeheer past binnen de kaders van de Regeling Beleggen en Belenen. Daarbuiten heeft de stichting geen vermogen belegd in aandelen of obligaties. Voor het reguliere betalingsverkeer wordt 16

15 gebruik gemaakt van de gemeenschappelijke faciliteiten zoals deze door Concent beschikbaar worden gesteld voor de aangesloten scholen. 4.5 Toekomstige financiële ontwikkelingen / continuïteitsparagraaf Om een gezonde financiële situatie te bewerkstellingen, hebben we een voorzichtige en positieve begroting opgesteld. Hiermee hopen we onze reserves verder op te bouwen waarbij tevens wordt gereserveerd voor extra lasten. Onderstaand zijn de begrotingen (staat van baten en lasten alsmede bijhorende balans) voor de jaren 2015, 2016, 2017 en 2018 opgenomen. In het algemeen dient te worden opgemerkt dat voor de begroting gebruik is gemaakt van veronderstelde baten en lasten. Ten tijde van het opstellen van de begroting is geen rekening gehouden met een herhaling van mogelijke (eenmalige) baten zoals het Herfstakkoord en het NOA akkoord. In het kader van personele bekostigingen lijken er extra baten te worden verstrekt maar de hoogte hiervan is nog niet aan te geven. Aangezien ook (nog) niet bekend is of deze baten in de toekomst uitbetaald zullen worden en hoeveel dat zal zijn en voorts niet bekend is welk lasten er wellicht verplicht mee voldaan moeten worden, geeft de begroting in dat opzicht een beeld dat mogelijk in de toekomst anders zal blijken te zijn. Ten aanzien van de financiering is de verwachting dat de baten vooral zullen blijven bestaan uit Rijksbijdragen. Gezien het streven naar een verder professionalisering van het team, is tevens te verwachten dat de loonkosten zullen stijgen. Ook de directeur zal naar een andere schaal doorgroeien conform de geldende regels van de cao. Daarnaast geldt vanaf 2015 de nieuwe cao die geïmplementeerd moet worden en geldt vanaf juli 2015 de Wet Werk en Zekerheid waardoor payroll contracten geen verschil lijken te geven aan rechten voor het personeel ten opzichte van een bestuursbenoeming. Ten aanzien van de huisvestingskosten is de ontwikkeling niet gemakkelijk in te schatten. In dat kader is er ook voor het eigen vermogen en de voorzieningen nog niet goed in te schatten of deze voldoende zullen zijn. Voor de komende jaren worden de volgende kengetallen op het gebied van de personele bezetting verwacht teldatum 1 oktober directie 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 onderwijsgevend personeel 11,12 11,60 11,60 11,60 11,60 onderwijsondersteunend personeel 0,50 1,00 1,00 1,00 1,00 FTE totaal 12,62 13,60 13,60 13,60 13,60 totaal aantal leerlingen In dit overzicht lopen de FTE s van de personele bezetting nog niet omhoog, omdat in het meerjaren begrotingsmodel de uitbreidingen op personeelsgebied, de vacature ruimte, nog niet was meegenomen. Dit zorgt ook voor een groot positief resultaat in de balans en staat van baten en lasten, zie pag. 18. Gezien het stijgende aantal leerlingen, verwachten wij jaarlijks uitbreiding op personeelsgebied van 0,50 tot 0,70 FTE met in 2018 een FTE van ongeveer 15,20. 17

16 De balans en staat van baten en lasten is voor de komende periode als volgt begroot 3. Baten 3.1 Rijksbijdragen Overige overh.bijdragen en -subs Coll-,cursus-,les-en examengeld Baten werk i.o.v. derden Overige baten totaal baten Lasten 4.1 Personeelslasten Afschrijvingen Huisvestingslasten Overige lasten totaal lasten Saldo baten en lasten Saldo financiële bedrijfsvoering Saldo buitengewone baten en lasten Netto resultaat Activa 1.1 Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa Vaste activa Voorraden Vorderingen Effecten Liquide middelen Vlottende activa Totale Activa Passiva 2.1 Eigen vermogen waarvan publiek eigen vermogen waarvan privaat eigen vermogen Voorzieningen Langlopende schulden Kortlopende schulden Totale Passiva Onder de navolgende paragrafen worden verdere te verwachten ontwikkelingen geschetst die zijn weerslag zullen hebben op de begroting voor de komende jaren Invoering Passend Onderwijs De zogenaamde rugzak /LGF gelden zijn per 1 augustus 2014 niet meer naar de scholen gegaan, maar rechtstreeks naar het samenwerkingsverband. Binnen ons samenwerkingsverband Sine limite is 18

17 afgesproken, dat de gelden van de rugzakken waarvoor de indicatie nog doorloopt na , zullen worden overgemaakt vanuit het samenwerkingsverband naar de betreffende scholen. Voor ons betreft dit een bedrag van ,00 voor 3 leerlingen. Voor nieuwe ondersteuningsaanvragen kan een onderwijsarrangement worden aangevraagd. Hiervan is in 2014 nog geen gebruik gemaakt. De basisvergoeding voor lichte ondersteuning is omhoog gegaan, hiervoor ontvangen we vanuit Sine Limite voor schooljaar ,00. Daarnaast ontvingen we in 2014 voor een leerling vanuit cluster 2 (Kentalis) een bedrag van 2.068,33 voor extra ondersteuning. Het geld dat we ontvangen voor de extra ondersteuning wordt vooral gebruikt voor het bekostigen van twee onderwijsassistentes die beide respectievelijk 6 en 7 dagdelen extra ondersteuning kunnen geven. Deze ondersteuning wordt gegeven zowel individueel, als met groepjes leerlingen of direct in de klas Functiemix Het verplichte percentage LB-functies is in 2013 reeds bereikt. Vier Leerkrachten hebben een LB functie. In de toekomst zal 42 % van het personeel moeten doorgroeien naar een LB functie. Verschillende leerkrachte specialiseren zich verder dan wel zullen dat in de nabije toekomst doen Huisvesting De gemeente Deventer heeft onze school gehuisvest in een semi-permanent schoolgebouw in de wijk Keizerslanden, aan de westkant van Deventer. Het is een prima gebouw voor een startende school: modern, fris en ruim. Het beschikt over 9 gewone lokalen en 1 klein lokaal van 25m2, diverse nevenruimtes en een grote centrale hal, annex speelzaal. Achter de school ligt een grote omheinde speelplaats voor de leerlingen. Het gebouw is qua vierkante meters berekend op 175 leerlingen, maar kan eventueel leerlingen huisvesten, waarbij men dan wel met ruimtegebrek te maken krijgt. Dit ruimte gebrek is al gaan spelen sinds augustus 2013, toen reeds 193 leerlingen de school bezochten. Bij de start van onze school in 2011 heeft de gemeente aangegeven dat zij wil afwachten of onze school de oprichtingsnorm van 208 leerlingen op de teldatum van haalt en dan wil kijken naar een blijvende passende oplossing qua huisvesting van de school. De oprichtingsnorm van onze school hebben wij reeds in maart 2014 gehaald. Officieel telt hiervoor de tel datum van met 219 leerlingen. Hiermee is ons bestaansrecht bewezen en gezien de leerling prognoses voor de komende jaren (10-20 jaar) verzekerd. In het Integraal Huisvestingsplan voor het onderwijs van de Gemeente Deventer staat beschreven dat onze school geen nieuwbouw zal krijgen. Er wordt afgewacht, gezien de huidige krimp van het aantal leerlingen in Deventer, welke scholen op termijn in Deventer zullen fuseren, verhuizen of opgeheven worden, waardoor deze gebouwen vrij zullen komen. In Deventer staan nu al in totaal (op papier) 100 lokalen leeg. Binnen Deventer wordt er begin 2015 bovenschools een plan voorbereid om te komen tot herschikking van scholen. Een aantal scholen binnen Deventer zullen op termijn worden opgeheven en/of samengevoegd. Medio 2015 zal bekend worden welk gebouw er op termijn voor ons ter beschikking komt en wanneer. Elk jaar hebben we bij de gemeente voor 1 februari een aanvraag gedaan voor een groter en permanent gebouw. Dit is elk jaar afgewezen. In 2014 hebben we geprobeerd via de rechter een groter en permanent gebouw af te dwingen, wegens het ruimte gebrek en de enorm snelle groei van de school. Helaas heeft de rechter de gemeente in het gelijk gesteld, dat er gewacht mag worden tot 2016 met het toekennen van een permanent gebouw. Voor de noodzakelijke uitbreiding met drie lokalen per januari 2014 heeft de Gemeente ons verwezen naar een school binnen een straal van 2 km. Volgens de gemeentelijke verordening voldoen zij hiermee aan hun plicht. In het voorjaar en zomer van 2013 zijn diverse locaties besproken, 19

18 onderzocht en vervolgens weer afgevallen. Pas in oktober (2013) werd ons een definitieve plek voor een dependance toegewezen en ruimte gevorderd bij een collega school op circa 1 km afstand van onze school. De tijd om deze lokalen in gebruik te nemen per 1 januari 2014 was qua voorbereiding te kort. Pas vanaf augustus 2014 maken we nu gebruik van een dependance bij de RK basisschool, st. Lebuinus, Spijkerpad 1, Deventer. Hier zijn nu de groepen 6, 7 en 8 ondergebracht. De inrichtingskosten zijn grotendeels vergoed door de Gemeente. Voor de dependance hebben we wel extra inzet van personeel moeten begroten Overheveling gelden onderhoud buitenkant. Pet 1 januari 2015 worden de gelden voor onderhoud buitenkant schoolgebouw rechtstreeks aan de scholen worden uitgekeerd, i.p.v. aan de gemeente. Dit geld reserveren we voor mogelijk onderhoudskosten aan ons toekomstige pand. Momenteel is nog niet te overzien hoeveel onkosten er zullen zijn, c.q. moeten worden begroot voor meerdere jaren, omdat een definitieve locatie van onze school en de staat van onderhoud nog niet bekend is. Aan het huidige gebouw hebben we tot op heden lage onderhoudslasten Huur aan derden Op zondag wordt de school verhuurd aan twee verschillende kerken, een s morgens, een s middags. De centrale hal wordt permanent verhuurd aan Christelijk Kinderopvang IKKE, zij verzorgen voor ons de buitenschoolse opvang. Daarnaast is de centrale hal nog incidenteel gehuurd door derden. Het totaal bedrag voor ontvangen huur in 2014 was groter dan begroot, doordat er meer huuraanvraag was dan verwacht. Onzeker is of we in een ander gebouw nog steeds deze inkomsten zullen blijven ontvangen. 20

19 Gang van zaken gedurende het verslagjaar 5.1 Organisatie Algemeen De enorm snelle groei van het aantal leerlingen en daarmee ook het aantal personeelsleden, legt een behoorlijke druk bij bestuur, directie, team en management. Zie verder bij 5.3 personeel. Ondanks de problemen die we daardoor soms ervaren, zijn we bovenal dankbaar dat onze school zo explosief groeit en duidelijk voorziet in de behoefte van ouders aan Bijbelgetrouw onderwijs. Er is een positieve sfeer op school, de relaties binnen team, leerlingen en met de ouders zijn erg prettig en laagdrempelig. We staan binnen Deventer bekend als een zeer positieve en goede school. We hebben een zeer betrokken bestuur en MR, veel beleidskundige zaken zijn inmiddels goed geregeld en neergezet binnen de organisatie. Strategisch beleidsplan Het eerste strategisch beleidsplan dateert vanaf de oprichting van de school en gaat over de periode Eind 2013 is een proces in gang gezet om tot een nieuw strategisch beleidsplan te komen voor de jaren We zijn begonnen met team, bestuur en directie met het maken van een analyse van mogelijke sterke en zwakke punten alsmede kansen en bedreigingen. In 2014 is het Strategisch Beleidsplan gereed gekomen. De samenvatting is verwerkt in een kleurige folder voor ouders en relaties. Het beleidsplan zelf is te vinden op onze website. Medezeggenschapsraad In oktober 2013 is i.v.m. de groei van de school de MR uitgebreid van 4 naar 6 leden. Twee maal per jaar is er een gezamenlijke vergadering met MR en directeur. De te behandelen onderwerpen worden in gezamenlijk overleg gekozen. In de MR hebben drie personeelsleden en drie ouders zitting. Ook in 2014 zijn er vooral weer veel beleidsdocumenten door de MR behandeld. De MR is actief en betrokken en brengt dikwijls ook verbeterpunten van de school naar voren. 5.2 Kwaliteit EBS de Olijfboom heeft zich tot doel gesteld kwalitatief goed onderwijs te geven. Eén van de indicatoren hiervoor is het resultaat dat de leerlingen op methodeonafhankelijke toetsen behalen. Twee keer per jaar, in januari en juni, maken de leerlingen methodeonafhankelijke CITO-toetsen. Na elke toetsronde krijgen de ouders door middel van de rapporten inzicht in de resultaten van hun kind. In het Olijfblad wordt hiervan een samenvatting weergegeven. De tussenopbrengsten, resultaten van de CITOscores, lagen ook in 2014 boven de inspectienormen. Onze eindopbrengsten (CITOeindscores groep 8) waren ook voldoende, maar worden door de onderwijsinspectie nog niet meegeteld. Dit, omdat deze leerlingen nog te weinig jaren hebben kunnen profiteren van het onderwijs op de Olijfboom en omdat er nog vrij veel zij-instroom in de bovenbouw is geweest. Trendanalyses, dat zijn CITOscores van alle groepen over enkele jaren, zijn om die reden ook nog niet te duiden en betrouwbaar genoeg. Dit kan pas over enkele jaren, vooral met de leerlingen die vanaf groep 1 bij ons op school gekomen zijn. De Onderwijsinspectie gaf tijdens het bezoek in december aan, dat wanneer een kind overstapt naar een andere school, het zeker een jaar nodig heeft om te wennen aan het onderwijssysteem van die school, de methodes en dat dit zeker de resultaten kan 21

20 beïnvloeden. Het advies was om voorzichtig te zijn met het aannemen van teveel overstappers, omdat we met onze school zeker leerlingen (ouders) zullen blijven aantrekken van andere scholen. De inspectie vond verder dat er veel potentie, voorwaarden en mogelijkheden aanwezig zijn, zowel bij personeel, de kinderen, als ons onderwijs en organisatie, om door te groeien naar een goede school, volgens het nieuwe inspectiekader dat gaat gelden vanaf Onze kwaliteitszorg is goed ontwikkeld. We passen hierbij de cyclus Plan-Do-Check-Act toe, waardoor we werken aan voortdurende verbetering. Onze ontwikkelpunten liggen enerzijds in de onderbouw: hier zijn we in 2014 gestart met een nieuw observatiesysteem om de ontwikkeling van de kinderen systematisch in beeld te krijgen en daarop ons onderwijsaanbod af te stemmen. Anderzijds willen we in midden- en bovenbouw consequenter gebruik maken van de ontwikkelde systemen en deze up-to-date bijhouden. Daarnaast willen we de leerlingen die meer uitdaging aankunnen een beter aanbod geven en meer aandacht schenken aan de talenten van de individuele leerlingen. Omdat een kind méér is dan de uitslag van een CITOscore, gebruiken we diverse instrumenten om de kwaliteit van het onderwijs, de leeropbrengsten en het welzijn van de leerlingen te onderzoeken. Met deze instrumenten voeren we o.a. een zelfevaluatie uit. De uitkomsten van deze zelfevaluatie vormen mede de basis onder het schoolplan en jaarplannen. Zo wordt ieder jaar een tevredenheidsenquête aan de medewerkers voorgelegd. Eens per twee jaar wordt deze aan ouders en aan leerlingen van groep 6 en hoger voorgelegd. In de zomer van 2014 hebben weer een personeels-, ouder- en leerlingtevredenheidsenquête uitgezet. Over het algemeen was de uitslag zeer positief. Natuurlijk lagen er ook ontwikkelpunten, die we direct hebben opgepakt of meegenomen hebben in het jaarplan. EBS de Olijfboom legt op verschillende manieren verantwoording af van haar kwaliteit: In een 3-maandelijkse managementrapportage legt de directeur verantwoording af aan het bestuur. Jaarlijks stelt de directeur een jaarverslag op t.b.v. het bestuur en de Inspectie. Dit verslag wordt integraal verwerkt in het bestuursverslag (hetgeen u nu leest). Dit verslag wordt naar de ouders van school g d en is te vinden op de schoolwebsite. Door middel van periodieke rapporten en gesprekken wordt aan de ouders gerapporteerd over de ontwikkeling van leervorderingen, de sociaal-emotionele vaardigheden en het gedrag van de leerlingen; minstens 1x per jaar worden met de ouders de toetsgegevens en een trendanalyse van hun kind besproken. In de schoolgids wordt jaarlijks verantwoording aan de ouders afgelegd over de eindopbrengsten op schoolniveau. Jaarlijks worden de onderwijsresultaten aan de Inspectie verantwoord. 5.3 Samenwerking Buitenschoolse opvang Met de Christelijk Kinderopvang IKKE, hebben we als school een gebruiksovereenkomst afgesloten, waarmee we als school de wettelijk verplichte buitenschoolse opvang geregeld hebben. IKKE heeft tot december 2013 een leegstaand lokaal ter beschikking gekregen. Vanaf is dit lokaal echter nodig voor een reguliere groep en heeft de BSO een plek gekregen in de hal. De opvang is vanaf 7.00 uur tot begin schooltijd en na schooltijd tot uur geopend. 22