Wonden en Verbanden. V-lijn Niet-heelkundige wondzorg 3de Bach Geneeskunde. SKILLSLAB UGENT Prof. Dr. Hilde Beele Matthijs Samyn Versie 11/02/2013

Transcriptie

1 Wonden en Verbanden V-lijn Niet-heelkundige wondzorg 3de Bach Geneeskunde SKILLSLAB UGENT Prof. Dr. Hilde Beele Matthijs Samyn Versie 11/02/2013

2 Deel I Herhalingspracticum verbanden Spiraalverband Scharnierverband Kruisverband of korenaarverband Mitella Compressieverband: korte/lange rek V-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 2

3 Vertreksituatie Beginpunt van verband wordt omgevouwen, geeft betere fixatie V-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 3

4 1. Spiraalverband Wat? Secundair bedekken van een open wonde Alternatief voor (agressieve) pleister Werkwijze Twee cirkelslagen distaal van de wonde met omgevouwen beginpunt Verder werken naar proximaal toe met eenzelfde overlapping Fixatie: kleefpleister V-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 4

5 2. Scharnierverband (elleboog, knie, enkel) Wat? Ondersteunt het gewricht maar laat enige scharnierbeweging toe Als secundair verband bij open wonde Werkwijze elleboog Houd het lidmaat in lichte flexie Twee cirkelslagen rond de elleboog Eén omwinding naar proximaal, vervolgens één naar distaal, divergerend op de elleboog en convergerend op de elleboogplooi Elke omwinding bedekt deels de vorige Fixeren: kleefpleister V-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 5

6 Scharnierverband (knie) Werkwijze knie Houd het lidmaat in lichte flexie 2 cirkelslagen van knie naar knieplooi Vervolgens een cirkelslag naar proximaal, vervolgens naar distaal, divergerend op de strekzijde en convergerend op de plooizijde Elke omwinding bedekt met deels de vorige Fixeren: kleefpleister V-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 6

7 Scharnierverband (enkel) Werkwijze enkel Twee omwindingen t.h.v, de hiel en voetrug Eén omwinding naar proximaal en vervolgens naar distaal, divergerend op de hiel en kruisend bovenaan de voet Elke omwinding bedekt de vorige met ca 2/3 Fixeren met kleefpleister V-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 7

8 3. Kruisverband Wat? Geeft meer steun Oefent meer druk uit op een bloedende wonde Werkwijze Starten distaal van het te zwachtelen lichaamsdeel met omgevouwen beginpunt Twee circulaire slagen Vooraan diagonaal naar boven tot achter het lichaamsdeel en terug naar voor en diagonaal naar beneden Deze cirkelslagen herhalen met eenzelfde overlapping Eindigen met twee cirkelslagen Fixeren: kleefpleister V-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 8

9 4. Mitella of driehoeksverband Wat? Gewicht komt op beide claviculae Immobilisatie en ondersteunen van gewonde arm, hand of pols Gewicht van arm dragen bij ontwrichte schouder Werkwijze Breng de mitella onder de gewonde arm Houd de lange zijde aan de niet-gewonde lichaamshelft Vouw de onderste tip over de gewonde arm Knoop beide uiteinden aan elkaar vast op de schouder van de niet gewonde lichaamshelft (contralateraal) Fixeer de tip thv de elleboog met een veiligheidsspeld V-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 9

10 Mitella of driehoeksverband Bij urgenties: ook t.h.v, hand, voet, V-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 10

11 5. Compressieverband lange rek (1) korte rek! Doel De veneuze retour vanuit het been naar het hart bevorderen bij veneuze insufficiëntie of diep veneuze trombose oedemen verminderen of voorkomen Indicatie compressie lange rek Immobiele of weinig mobiele patiënten met wonden t.h.v. de OL veroorzaakt door veneuze insufficiëntie. P. die korte rekverbanden niet kunnen verdragen P. op de IZ afdelingen Tegenindicatie Arteriële insufficiëntie Meer risico op onvoldoende doorbloeding: Enkel Arm Index (EAI) als richtinggevende parameter o als EAI > 0,8: meestal geen probleem o als EAI > 0,5 en < 0,8: beperkte compressie en verhoogde waakzaamheid o als EAI < 0,5: best geen compressietherapie Chronische hartdecompensatie o indien P. kortademig na start: Re hartfalen en beginnend longoedeem en STOP! V-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 11

12 5. Compressieverband lange rek (1) korte rek! Lange rek bij immobiele patiënt Korte rek bij mobiele patiënt Effectief bij veneuze insufficiëntie; ondersteunt de veneuze retour en stimuleert de bloedsomloop Effectief bij ongecompliceerde ulcera NIET bij arterieel lijden, cave diabetici! (perifeer arterieel vaatlijden vrijwel zeker bij EAI ) Verband aanleggen vóór het opstaan Verband verwijderen bij het slapengaan (bij platliggen geen hydrostatische druk meer, met gevaar voor onvoldoende arteriële bloodflow en risico op O 2 tekort) V-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 12

13 5. Compressieverband lange rek (2) Windels hebben minimale lengterek van 70%-90% en meestal geen breedterek Geeft matige rustdruk en matige arbeidsdruk Standaard 10-12cm breed Indeling volgens drukgradiënt: verschillende drukklassen LICHT: Klasse I:15-20 mm HG MATIG: Klasse II: mm HG STERK: Klasse III: mm HG Voorbeelden: Tensopress K, Dauer V-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 13

14 Hoe aanleggen? Zie ook video leerpad Stand van de voet in (90 ) dorsiflexie (tot verband voorbij de enkel aangelegd is) Starten op de voetrug vlak na de teenlijn Leg de windel schuin, zo druk je niet op de kleine teen 1 of 2 cirkelslagen vlak na de teenlijn om de basis te fixeren Hier bepaal je de spanning van de windel, niet meer trekken of lossen, windel vlak tegen de huid ontrollen Afhankelijk van de voet en de breedte van de windel, kan je nog een cirkelslag rond de voorvoet doen Vervolgens dient hiel volledig bedekt te zijn: Cirkelslag ± 2/3 onderbeen en ± 1/3 hiel Vervolgens cirkelslag ± 1/3 onderbeen en ± 2/3 voet Vraag feedback aan de patiënt! Maak een cirkelslag vlak boven de enkel Steeds dezelfde tractie blijven uitoefenen Wet Laplace: bij gelijkmatig windelen neemt de druk af van de voet naar de knie door straalvergroting Verder circulaire slagen naar proximaal toe tot aan het caputfibulae Steeds op dezelfde wijze overlappen (1/2 tot 2/3): De kuitspier dient volledig mee in het verband zitten Fixeren met kleefpleister (geen haakjes) Nooit van proximaal naar distaal bij te lange windel (oplossing: meer overlapping); nooit knippen in windel Zelfde werkwijze voor het ander been V-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 14

15 Deel II Practicum initiatie acute wondzorg Aseptisch werken Reinigen van een wonde Ontsmetten van een wonde (antiseptica) Topische antibiotica V-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 15

16 Aseptisch werken Handhygiëne arts voor en na wondzorg: ontsmetten met handalcohol wassen bij zichtbaar vuil gebruik van handschoenen bij verwijderen vuil verband Gebruik van steriele instrumenten Gebruik van een steriele set voor wondzorg met steriel veld Gebruik van steriele spatel bij applicatie van zalven en crèmes Steriel materiaal aseptisch hanteren V-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 16

17 Reinigen van een wonde Fysiologische oplossing (0,9% NaCl in H 2 O) met depper of spuit en katheter Leidingwater evt met zeep bij vuile wonden Douche: cfr uitgebreide brandwonden V-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 17

18 Ontsmetten van een wonde (antiseptica) Bij eerste zorg van bv straatwonde of hondenbeet Niet alcoholisch Dagelijkse ontsmetting remt wondheling! Voorbeelden: chloorhexidine (Hibitane ) jodiumverbindingen (Isobetadine dermicum) beperkt gebruik van waterstofperoxide H 2 O 2 - voor anaërobe kiemen - voor verwijderen korstjes - altijd naspoelen met (fysiologisch) water! V-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 18

19 Topische antibiotica Oordeelkundig gebruiken Risico contactallergie, sensibilisatie, resistentie Bij infectie in functie van wondkweek V-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 19

20 Wondzorgmateriaal Anatomisch pincet Kocher Chirurgisch pincet Schaar V-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 20

21 Wondzorgmateriaal Peiler Spuit met spoelnaald Spatel Steriel veld V-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 21

22 Wondzorgmateriaal Steriele handschoenen Gebruiken in operatiemilieu Onsteriele handschoenen Gebruiken bij verwijderen van verband V-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 22

23 Verbandmaterialen Depper of gaasverband (katoen) Niet-inklevend verband absorberend verband Vetverband Hydrocolloïdverband Polyurethaanfilm Secundair verband Pleister - fixatie V-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 23

24 Depper of gaasverband (katoen) Gebruik: reinigen en/of ontsmetten van een wonde Afdekkend: niet als primair verband kleeft in de wonde! V-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 24

25 Niet-inklevend verband Glanzende laag op de wonde Gebruik als primair verband bij wonde met granulatieweefsel in combinatie met gel/zalf/crème en/of vetverband Secundair verband of pleister noodzakelijk V-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 25

26 Vetverband Keuze: neutraal (= niet geïmpregneerd met ontsmettende of antibacteriële zalf) Gebruik als primair verband kleeft niet in de wonde secundair verband noodzakelijk Aseptisch hanteren V-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 26

27 Zalven en crèmes Keuze: oordeelkundig gebruik! Applicatie: met steriele spatel op of rond de wonde vooraf op verband aanbrengen, vervolgens verband op wonde cave: NOOIT rechtstreeks contact van tube in de wonde V-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 27

28 Hydrocolloïdverband Gebruik als primair verband bij minder spontane granulatie, NIET gebruiken bij infectie door occlusie Behoudt een vochtig wondmilieu Vooraf zorgvuldig drogen van de wondomgeving Opwarmen vóór gebruik (door lichaamswarmte) Overlapping van wonde met 2 cm Kan tot 4 dagen ter plaatse blijven, bij lekkage verwijderen (verband verkleurt donkerder) Secundair verband aangewezen V-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 28

29 Polyurethaanfilm Semi-permeabel transparant verband Behoudt een vochtig wondmilieu Gebruik als primair verband, in combinatie met crème of gel of als secundair verband Oppervlakkige wonde met geen of weinig exsudaat vb operatienaad Barrière tegen bacteriën Frequent gebruik als secundair verband Waterbestendig V-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 29

30 Secundaire verbanden Pleisters Gewatteerde laag (protectie of absorptie) Kleeflaag (liefst hypo-allergisch) Polyurethaanfilm Zwachtel Cave allergie huid V-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 30

31 Hechtstrips Zorgvuldig aanbrengen op de huid, wondranden tegen elkaar ook dakpansgewijs/gekruist (cf practicum wondhechting) Evt. secundair verband V-lijn 3de Bach Geneeskunde-Wonden en verbanden 31