11 Steunkousen. 1 Inleiding

Transcriptie

1 DC 11 Steunkousen 1 Inleiding Bij steunkousen denk je aan oudere mensen. Een kwart van alle mensen in een verzorgings- of verpleeghuis draagt steunkousen. Maar ook jongere mensen kunnen steunkousen dragen, bijvoorbeeld bij spataderen, een trombosebeen, vermoeide benen (tijdens de zwangerschap). In jouw werk als helpende zorg en welzijn krijg je vast en zeker te maken met het aan- en uittrekken van steunkousen. In dit thema gaan we kijken hoe je dat doet en wat voor hulpmiddelen je erbij kunt gebruiken. De inhoud van dit thema: 2 Steunkousen 3 Het aantrekken van steunkousen 4 Het uittrekken van steunkousen 1 HZW DC 11 Steunkousen 1

2 2 Steunkousen Steunkousen worden ook wel (therapeutische) elastische kousen of compressiekousen genoemd. Steunkous: kous die bedoeld is om extra druk te geven aan een ledemaat (been), meestal om vochtophoping (oedeem) tegen te gaan 2 Door de extra druk verplaatst het vocht zich van cellen naar bloedvaten. Ook de afvoer van vocht door de bloedvaten verbetert. Steunkous kun je verdelen in soorten. Je kijkt dan naar drie aspecten. Steunkousen kun je onderverdelen naar: manier van breien drukklasse maat 3 2 HZW Digitale Content

3 Rondbrei of vlakbrei Elastische kousen worden gebreid. Er worden vlakbrei- en rondbreikousen onderscheiden. Rondbreikousen worden buisvormig gebreid en hebben dus geen naden. Voor vlakbreikousen wordt eerst een lap gebreid, waarvan een kous gemaakt wordt. Vlakbreikousen zijn stijver, zodat ze vochtophoping in het been beter tegengaan. Maar ze zijn moeilijker aan te trekken, voelen warmer aan en hebben een naad op de kuit. Drukklasse Elastische kousen worden tevens ingedeeld aan de hand van de hoeveelheid druk die op de enkel uitgeoefend wordt. Deze druk wordt in de richting van de knie langzamerhand minder. De benodigde hoeveelheid druk hangt af van de toestand van de patiënt, maar zal meestal klasse II of III zijn. Compressieklasse Enkeldruk (mm Hg) A Licht I mild II normaal III sterk IV extra sterk 49 - Maat Een steunkous moet heel goed passen. Daarom moet hij aangemeten worden. Het been wordt hiervoor op een aantal vastgestelde punten gemeten. De voorvoet heet A, de enkel heet B, net onder de knie heet D, het bovenbeen (tot de lies) heet G. Je hebt dus kniekousen, oftewel AD-kousen en lange kousen, AG-kousen. Kousen tot boven de knie zakken nogal eens af, of gaan plooien en knellen rond de knie. Tegenwoordig heb je ook heren- en dameskousen en zelfs steunkousen in allerlei kleuren. HZW DC 11 Steunkousen 3

4 3 Het aantrekken van steunkousen. Het aantrekken van steunkousen bij cliënten is voor jou als helpende zorg en welzijn een zware lichamelijke belasting. Voor je houding: de cliënt zit vaak en jij werkt dan voorovergebogen. Is de cliënt uit bed, dan neemt de omvang van zijn been toe. Hierdoor wordt het aantrekken van een steunkous moeilijker. Steunkousen gaan zo moeilijk aan, omdat de hoogste druk van de kous zich bevindt op de enkel. Dit is het tevens het smalste deel van de kous. Nu moet je dat smalste deel over het bredere deel van de voet (wreef, hiel) trekken. De kous oefent dan veel druk uit. Verder wordt de kous bij het aan- en uittrekken in een dubbele laag over het been getrokken. Daarbij ondervind je veel weerstand, waardoor je vingers en polsen overbelast kunnen raken. Er zijn hulpmiddelen die je kunt gebruiken bij het aantrekken van steunkousen. Ook hebben we een aantal tips voor je. Deze hulpmiddelen en tips kunnen ervoor zorgen dat sommige cliënten (deels) zelfstandig hun steunkousen kunnen aan- en uittrekken. In ieder geval maken ze het voor jou makkelijker. Hulpmiddelen en tips voor het aantrekken van steunkousen: huid goed drogen aantreksok voor kousen met open tenen aantreksok voor kousen met gesloten tenen kousenhouder voor het zelfstandig aantrekken 4 Huid goed drogen Na het wassen, douchen of baden is de huid van de cliënt vaak nog vochtig of klam. De stof van de steunkous glijdt dan moeilijk over de huid. Gebruik geen talkpoeder, dat kan de kous beschadigen. Droog de huid zo goed mogelijk (liefst buiten de natte doucheruimte) en leg het been omhoog. 4 HZW Digitale Content

5 Aantreksok voor kousen met open tenen De aantreksok is een soort dubbele patatzak van glad materiaal met aan de punt een uittreklus. De aantreksok wordt over de voet gebracht tot aan de hiel. Werkwijze: 1 Vouw de steunkous om tot aan de hiel. 2 Pak de steunkous met beide handen vast en schuif deze over de voet tot aan de hiel. Zorg ervoor dat de hiel van de kous op de juiste plaats zit. 3 Schuif de kous in gedeelten naar boven en verdeel de kous gelijkmatig over het been. Als je daarbij rubber huishoudhandschoenen draagt, heb je meer grip. 4 Verwijder de aantreksok door aan de lus te trekken en houd met de andere hand de kous op zijn plaats. Aantreksok voor kousen met gesloten tenen Aantrekhulp voor open tenen Voor steunkousen met gesloten tenen is er een aantreksok die bestaat uit een lap gladde stof die door een rijgpin of rits tot een circulaire hoes gesloten wordt. Werkwijze: 1 De rijgpin bevindt zich aan de achterzijde; de uittreklus aan de voorzijde van het onderbeen. 2 Trek de steunkous over het aantrekhulpmiddel aan. 3 Trek de rijgpin eruit. 4 De hoes wordt weer een lap en je kunt hem aan de lus uit de kous trekken. Aantrekhulp voor gesloten tenen Kousenhouder voor het zelfstandig aantrekken Als de cliënt grotendeels ADL-zelfstandig is, kan een kousenhouder een bijdrage leveren aan de zorgonafhankelijkheid. De kousenhouder bestaat uit een draadframe, waarover de kous wordt aangebracht. De cliënt kan de voet in de kous plaatsen. Door het draadrek met beide handen in de richting van de knie te trekken, wordt de kous om het been gebracht. Hulp bij het zelfstandig aantrekken HZW DC 11 Steunkousen 5

6 4 Het uittrekken van steunkousen Steunkousen uittrekken is ook zwaar lichamelijk werk. Het gaat het beste als je de cliënt laat liggen op een hoog-laag bed. Met een rubberen handschoen aan heb je meer grip. Je kunt gebruik maken van een uittreksok. Het is een hoes van glad materiaal die over de steunkous wordt geschoven. Werkwijze uittreksok: Breng de uittreksok zo hoog mogelijk op het onderbeen aan. Sla de kous en de aantrekhoes naar beneden om. De twee gladde lagen van de uitreksok glijden dan tegen elkaar en niet de stoffen lagen van de steunkous. Je trekt de kous uit tot de hiel. Dan pak je de boord van de kous beet en je trekt de kous in één beweging over de wreef. Zo verwijder je kous en aantreksok. Er is ook een Kousenmaat, een hulpmiddel dat specifiek is ontwikkeld voor het uittrekken van steunkousen. Het apparaat werkt op stroom en is laag aan de muur te bevestigen. Met de hand trek je er een band uit die je met een soort klem aan de bovenrand van de steunkous vastmaakt. Met de afstandsbediening wordt de motor geactiveerd. De steunkous wordt dan door de motor afgerold en glijdt van de voet af. De kous kan zittend worden uitgedaan. Als je op internet zoekt, zul je ontdekken dat er steeds weer nieuwe hulpmiddelen worden aangeboden voor het aan- en uitrekken van steunkousen. Ook zorghulpverleners zullen je hierover kunnen adviseren. 6 HZW Digitale Content