2015 De tijd loopt. Politieke basistekst

Transcriptie

1 2015 De tijd loopt Politieke basistekst 1

2 Samen wegen op de Millenniumdoelstellingen tot 2015 Samenvatting Voor ons heeft elke wereldburger recht op ontwikkeling. Iedereen zou dat recht ook moeten kunnen afdwingen voor zichzelf en de groep waartoe hij of zij behoort. Dat is de norm waaraan elk beleid moet worden getoetst. Toeval of niet, de heisa rond de Millenniumdoelstellingen valt samen van de Millenniumdoelstellingen zal gedurende deze tien jaar onze Afgemeten tegen deze ambitie wegen de Millenniumdoelstellingen met de ambitie binnen de Vlaamse Noord-Zuidbeweging om op een gemeenschappelijke uitdaging zijn. te licht. Ze laten de helft van het probleem bestaan. Ze verengen permanente basis samen te werken en zo de slagkracht te verhogen. ontwikkeling tot strijd tegen extreme armoede. Belangrijke doelen Deze ambitie is gegroeid vanuit het vernieuwingsproces, een col- Met educatief werk, met acties en campagnes willen we telkens wij- zoals het garanderen van goed en redelijk betaald werk ontbreken. lectief zoeken van de comités en lidngo s van naar een zen op de gemaakte beloftes. Dit moet leiden tot een zeer brede De strategie om de gestelde doelstellingen te bereiken is te vaag. strategie om de eigen doelstellingen beter te realiseren. sensibilisering, tot een sterk maatschappelijk draagvlak en tot grote De echte oorzaken van armoede en honger worden niet echt aan- politieke druk op de Belgische regering. We zullen nauwlettend toe- gepakt. De opdrachten voor de donoren zijn in tegenstelling tot de We waren het vrij snel eens dat we het gewicht van die vernieuwde kijken hoe België de engagementen al dan niet nakomt. En we willen andere doelstellingen niet in bindende streefcijfers met een deadline samenwerking willen gebruiken om op de Millenniumdoelstellingen de lat hoger leggen. Armoede moet helemaal de wereld uit. omgezet. Het belang van het eigen initiatief en de eigen organisatie te wegen. Die zullen in de komende jaren bovenaan de ontwikke- van de mensen waarvoor de doelstellingen zijn bedacht, blijft te ver lingsagenda staan. Ondanks het nodige scepticisme leek het ons buiten beeld. meer dan de moeite waard om de vereende krachten van de Vlaamse Noord-Zuidbeweging daarvoor in te zetten. De duurzame realisatie Ondanks al deze kritiek zullen wij in de komende jaren intensief actie voeren rond de Millenniumdoelstellingen. Mits gebruik van een goede handleiding kunnen de doelstellingen immers een nuttig instrument worden om mensen te mobiliseren, om de politieke druk op 191 landen ondertekenden een akkoord om tegen 2015 de armoede in de wereld te halveren. Voer samen met de Vlaamse Noord-Zuidbeweging actie om de politici aan hun belofte te herinneren én de lat hoger te leggen. Armoede moet de wereld uit! 2015 De tijd loopt wordt het logo van de samenwerking rond de Millenniumdoelstellingen. Het zal een herkenningspunt zijn doorheen een brede waaier van affiches, publicaties, acties en campagnes. En een permanent signaal naar de beleidsverantwoordelijken dat de tijd loopt. te voeren en om belangrijke beleidsmaatregelen voor ontwikkeling door te drukken. Belangrijke elementen van die handleiding hebben we nu al bij de hand: Meer dan de Millenniumdoelstellingen We vertrekken van een grondige structurele analyse van de problemen. We gaan uit van een Millennium-plus-lijst die vergeten thema s opneemt of opwaardeert en die geen genoegen neemt met halve oplossingen. We gaan uit van een Millennium-plus-aanpak die vertrekt van het afdwingbaar recht van iedereen op ontwikkeling, en die bij het De Millenniumdoelstellingen (MDG s) zijn een lijst becijferde en in formuleren van noden en beleid uitgaat van de inbreng en de de tijd geplande doelen. Het bereiken van de Millenniumdoelstellingen zou onder meer betekenen dat de mensheid er tijdens het leven participatie van de betrokken mensen. We gaan uit van een Millennium-plus-beleid dat grondige struc- van deze generatie zou in slagen het aantal armen en mensen dat turele ingrepen in het internationaal beleid niet uit de weg gaat honger lijdt met de helft te verminderen. Er zou basisonderwijs zijn en dat ook bindende cijferdoelen en streefdata oplegt voor de De Global Call to Action Against Poverty lanceerde de witte band voor alle kinderen. Een aantal ziektes zoals aids en malaria zouden als symbool van de strijd tegen de armoede. worden teruggedrongen. Het aantal moeders dat een zwangerschap 2015 De tijd loopt is meteen een Vlaams antwoord op deze of een geboorte niet overleeft zou met drie vierden verminderen. Ook wikkeling en financiering. Kunstmatige pieken in 2005, 2010 of internationale oproep om wereldwijd campagne te voeren. de sterfte van kinderen onder de vijf jaar zou tot een vierde dalen. Het 2015 brengen geen duurzame ontwikkeling. aantal mensen zonder toegang tot drinkbaar water zou tot de helft donoren. worden teruggebracht. De ongelijkheid tussen mannen en vrouwen We aanvaarden geen uitstel. Wat in 2005 kan op een vergadering van de G8, de VN of het IMF en de Wereldbank, mag niet tot zou zijn uitgevlakt, de druk op het ecosysteem verlicht. later worden uitgesteld. Volgende ngo s hebben zich ingeschreven voor deze samen- We zullen dit realiseren in een hechte samenwerking met part- werking die loopt van 2005 tot Andere organisaties kun- Sommigen noemen dit zeer ambitieus en een ver in de toekomst te ners die dagdagelijks, in verschillende continenten, met de ge- nen nog volgen. realiseren utopie. Voor ons zijn de Millenniumdoelstellingen geen volgen van een falend nationaal en internationaal beleid worden utopie, maar een reeks technisch haalbare doelstellingen op middel- geconfronteerd , Broederlijk Delen, FOS-Socialistische Solidariteit, lange termijn die gerealiseerd kunnen worden met meer politieke wil Oxfam Solidariteit, Oxfam-Wereldwinkels, Vredeseilanden, en grondige beleidsveranderingen. Het lijstje is onvolledig. Het zal vanuit de concrete ervaring van het Wereldsolidariteit, Intal, Noë (Horizon educatief, Alfa en Dja- werk met de Millenniumdoelstellingen moeten worden verfijnd en po), Studio Globo, Bevrijde Wereld, Mensenbroeders, het Als organisaties voor ontwikkeling kunnen wij geen vrede nemen met Vlaams Guatemala Comité, WIO en Volens. half werk. Want wat zeg je tegen de andere helft die niet levend uit aangevuld. de armoede- en hongerstatistieken zal verdwijnen? 2 We nemen enkel genoegen met duurzame methodes van ont- 3

3 VN-coördinator voor de Millenniumdoelstellingen Eveline Herfkens (links) met het logo van de campagne 2015 De tijd loopt. Ook ondersecretaris-generaal José Antonio Ocampo van de VN neemt de tijd voor een kiekje met het logo van het samenwerkingsverband (Wereld Sociaal Forum 2005, Porto Alegre). 1. Wat zijn de Millenniumdoelstellingen? In september 2000 legden de Verenigde Naties op hun Algemene Vergadering een Millenniumverklaring af. 189 landen beloofden toen om tegen 2015 armoede en ongelijkheid de wereld uit te helpen. Later werden nog twee nieuwe lidstaten van de VN aan het lijstje toegevoegd. Aan de hand van 8 meetbare doelstellingen, 16 streefdoelen en 48 verifieerbare indicatoren wil men deze strijd concretiseren. De eerste zeven doelstellingen gaan grotendeels over economische en sociale vooruitgang in de ontwikkelingslanden. De achtste doelstelling rond mondiaal partnerschap bevat maatregelen die vooral in het rijke Noorden genomen moeten worden om die vooruitgang mogelijk te maken. De Millenniumdoelstellingen zijn een ruwe samenvatting van de aanbevelingen uit de grote VN-toppen van de jaren negentig. De VNconferenties van Rio (milieu), Peking (vrouwen en ontwikkeling), Caïro (reproductieve gezondheid, bevolking), Kopenhagen (sociale top) en Rome (voedsel) eindigden steevast in uitgebreide en goede voornemens die in grote mate dode letter bleven. Door te werken met kwantificeerbare Millenniumdoelstellingen en een streefdatum wil men de druk om engagementen na te komen vergroten. Na de 191 regeringen en de Verenigde Naties nemen ook andere instellingen zoals het IMF en de Wereldbank het concept van de Millenniumdoelstellingen over. Daarmee lijkt een zeer breed akkoord te ontstaan over wat in de komende jaren prioritair rond ontwikkeling moet gebeuren, met een programma dat wellicht ook mobiliserend kan zijn voor een breder publiek. Om voldoende ruchtbaarheid en het nodige politieke gewicht aan de doelstellingen te geven startte de VN een wereldwijde campagne. Regeringen, maar ook niet-gouvernementele organisaties pikten in op het aanbod. Al snel bleek dat de doelstellingen niet door iedereen op dezelfde manier worden ingeschat en dat sterk uiteenlopende meningen bestaan over de strategie om de doelstellingen te bereiken. De Millenniumdoelstellingen (MDG s) MDG 1 MDG 2 MDG 3 MDG 4 MDG 5 MDG 6 MDG 7 MDG 8 Uitbannen van extreme armoede en honger Verwezenlijken van universeel basisonderwijs Bevorderen van gelijke kansen voor mannen en vrouwen en empowerment van vrouwen Verminderen van kindersterfte Verbeteren van de gezondheid van moeders Bestrijding van HIV/aids, malaria en andere ziekten Waarborgen van de duurzaamheid van het milieu Ontwikkelen van een mondiaal partnerschap voor ontwikkeling 2. De Millenniumdoelstellingen oogsten veel terechte kritiek Er is veel kritiek op de uitgangspunten en de inhoud van de MDG s. Wij delen heel wat van deze kritiekpunten. Wie veel verwacht van de MDG s en zeker wie er campagne wil rond voeren, moet uitkijken voor een aantal tekortkomingen en valkuilen die het werk rond de MDG s in een verkeerde richting zouden kunnen sturen. De doelstellingen zijn niet ambitieus genoeg De MDG s worden vaak beschouwd als een soort Utopia. Een opdracht voor de verre toekomst van de mensheid, waarvan we hooguit een kleine fractie kunnen realiseren. Dat strookt niet met de werkelijkheid. De MDG s zijn uiteindelijk een onvolledige lijst technisch realiseerbare doelstellingen waarvan een te groot aantal niet voor alle landen zullen worden gehaald als de politieke wil niet sterker wordt en er geen grondige bijsturing komt van het beleid. werd, doorgetrokken naar Of eenvoudig gezegd, hoeveel armen en honger zouden er in 2015 overblijven indien de gunstige trends van de jaren zeventig zich hadden doorgezet? In de realiteit kreeg de bemoedigende curve een knak in de tweede helft van de jaren tachtig en in de jaren negentig. De achterstand die men daar heeft opgelopen, zou door het bereiken van de Millenniumdoelen ongedaan gemaakt worden. Door deze zeer pragmatische aanpak is men uiteindelijk gekomen tot een menu van verschillende verminderingen en staat er niet overal volledig uitroeien. Geen utopie dus, maar een misschien al te realistisch streefdoel. Wat zeg je immers tegen de andere helft die niet levend uit de armoede- of hongerstatistieken zal verdwijnen? Er zitten grote gaten in de Millenniumlijst In elke inleiding over de MDG s wordt weer gezegd dat het lijstje doelen, doelstellingen en indicatoren van 2000 de belangrijkste aanbevelingen groepeert van de grote VN-conferenties van de jaren negentig. Volgens de voorstanders gaat het om een goede samenvatting die zowat het hele spectrum van ontwikkelingsnoden dekt. Wij zijn het daar niet mee eens. De MDG-lijst verengt immers op verschillende manieren. Brede, juist geformuleerde doelen worden versmald tot beperkte doelstellingen en afgemeten aan een te beperkte set indicatoren. Andere thema s blijven onderbenut. Gender bijvoorbeeld krijgt geen plaats in de aanpak van de andere doelen. Hoe kan je armoede aanpakken zonder een genderspecifieke analyse en zonder remedies die uitgaan van de specifieke rol die vrouwen in armoedebestrijding kunnen spelen? Enkele onmisbare aspecten van ontwikkeling, zoals arbeid, blijven buiten zicht. In de lijst van 8 doelen, 18 doelstellingen en 48 indicatoren komt arbeid welgeteld drie keer aan bod. Daarmee wordt arbeid in de MDG s zwaar onderbelicht en onderschat. Het wordt onderschat als probleem. Het verminderen van de werkloosheid staat niet bij de doelen. Maar ook als instrument tegen armoede, honger, discriminatie of gezondheidsproblemen is arbeid compleet onderbelicht. Verwaarlozing is zelden toevallig. Zo is de aandacht voor reproductieve gezondheidszorg bij het opstellen van de Millenniumdoelstellingen door meer conservatieve regeringen teruggeschroefd. We vrezen dat cruciale domeinen die op deze manier buiten de Millenniumkalender vallen de volgende jaren zowel door ontwikkelingslanden als door donoren genegeerd zullen worden. De Millenniumdoelstellingen gaan uit van een te schrale visie op ontwikkeling Ook voor de bedenkers zelf waren de MDG s niet utopisch. Ze hebben de sociale vooruitgang die in de jaren zeventig en tachtig geboekt De internationale gemeenschap heeft de jongste jaren enkele lessen geleerd over ontwikkelingssamenwerking. Dat gebeurde na veel val- 4 5

4 len en opstaan, na een lange reeks interne en externe evaluaties en onder druk van sociale bewegingen die op het terrein dag in dag uit getuige waren van het mislukken van soms goed bedoelde ontwikkelingsprogramma s. Een van de belangrijkste conclusies was dat van bovenuit gedropte of opgelegde hulp zelden of nooit werkt. De betrokken mensen en groepen moeten zich eigenaar voelen van wat er gebeurt. Ownership heet dat in het vakjargon. Echt ownership heb je pas als de bevolking actief deelneemt aan het opzetten, uitvoeren en bijsturen van plannen. In theorie hebben zelfs IMF en Wereldbank dat begrepen. Ngo s en een aantal officiële donoren bepleiten niet alleen ownership, maar gaan steeds meer uit van een rechtenaanpak. Ontwikkeling valt niet als een wat willekeurig uitgedeeld geschenk uit de hemel. Elke mens en de groep waartoe hij of zij behoort heeft een aantal onvervreemdbare basisrechten. Die rechten zouden via de wet en via zelforganisatie afgedwongen moeten kunnen worden van de overheid, de bedrijven en internationale instanties. Voor het Millenniumstreefdoel over de halvering van de honger zou dat bijvoorbeeld betekenen dat men het niet alleen heeft over het opdrijven van het aantal calorieën per persoon. Basis voor de strijd tegen de honger is veel eerder het recht op gezonde voeding en voedselsoevereiniteit, het recht op grond en werkingsmiddelen voor landloze boeren, enz. Van ownership, laat staan van een rechtenaanpak, is bij de MDG s tot nu toe niet veel te merken. Zelfs de meeste derdewereldregeringen beschouwen de MDG s als een vehikel van Noordelijke makelij waarop ze toch op een of andere manier moeten inspelen. In de praktijk dreigt het werk rond de MDG s te versimpelen tot een louter kwantitatieve rekensom. Aan de ene kant heb je de becijferde problemen, aan de andere kant techniek en geld. Ook dat strookt niet met de realiteit. Ontwikkeling gaat immers ook over het veranderen van structuren en machtsverhoudingen. De meetlat is te flexibel Bij beleidsmensen is er een sterke neiging om prestaties in de toekomst af te meten aan de MDG s. Het gebrek aan ambitie maakt van de MDG s een slechte meetlat voor het concrete beleid. Een voorbeeldje. Het gangbare schuldenbeleid wil de schulden van derdewereldlanden terugbrengen tot een houdbare ( sustainable ) schuld. Voor de ngo s moet bij het berekenen van wat betaalbaar is, volledig rekening gehouden worden met de kost van menselijke ontwikkeling. Met andere woorden, geen schuldbetalingen ten koste van onderwijs, gezondheidszorg, enz. Als je hier menselijke ontwikkeling vervangt door het realiseren van de MDG s leg je de lat een stuk lager en ga je uiteindelijk een hogere schuld als betaalbaar beschouwen. En dat is niet de bedoeling. De MDG s zijn ook om andere redenen een onbetrouwbare meetlat. Op welk niveau ga je meten? Ook de UNDP en de bevoegde VNdiensten geven niet echt uitsluitsel. Je mag de lat zowat overal leggen en je moet ze zelfs aanpassen aan de omstandigheden. Leg je de lat op mondiaal niveau, dan worden de resultaten in de komende tien jaar overmatig bepaald door de vooruitgang in China en India, samen goed voor een derde van de wereldbevolking. Met de spectaculaire economische groei in China alleen al zou je in 2015 kunnen uitkomen bij een wereld die in zijn geheel behoorlijk scoort op de MDG-criteria, maar waarin Afrika er slechter aan toe is dan in Je kan de MDG s ook bekijken op het niveau van landen of zelfs van regio s binnen landen. Het verst van huis ben je in de armste streken van de armste landen. Al zijn de vooruitzichten voor de armste landen in hun geheel al somber genoeg. In heel wat Afrikaanse landen duurt het bij ongewijzigd beleid nog ruim honderd jaar voor alle kinderen lagere school kunnen lopen. UNDP pleit ervoor om voor dergelijke landen de doelstellingen bescheidener te formuleren. Men wil geen ontmoediging veroorzaken. Dat lijkt lovenswaardig, maar het vermindert het gevoel van hoogdringendheid en het haalt een stuk druk van de politieke ketel. Doelstelling 8: geen meetlat voor donoren De MDG-lijst geeft wel probleempunten aan, maar zet eigenlijk geen strategie uit om de doelstellingen te bereiken. Tenzij je daarvoor genoegen neemt met doelstelling 8. Doelstelling 8 roept op tot een wereldwijd partnerschap om doelstelling 1 tot 7 te realiseren en vat de opdrachten samen voor de internationale gemeenschap, zeg maar de donoren. Doelstelling 8 doet dat slecht. De eerste 7 doelstellingen zijn gekwantificeerd en getimed. Bij doelstelling 8 is dat niet het geval. Het is niet zo toevallig dat de donoren weer aan het keurslijf van duidelijke cijferdoelen en van bindende deadlines ontsnappen. Tenslotte werden de MDG s in een eerste, licht afwijkende vorm bedacht binnen de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO). De OESO is een denktank van de rijke industrielanden en bracht een eerste ontwerpversie van de MDG s in een publicatie van 1996, Shaping the 21st Century, the Contribution of Development Cooperation. In de voorbije decennia hebben de OESO-landen er in grote onderhandelingen steeds een zaak van gemaakt om de derdewereldlanden scherp op hun verantwoordelijkheden te wijzen en voor zichzelf bindende engagementen te vermijden. In doelstelling 8 ontbreekt niet alleen deadline De streefdoelen zijn ook zeer zwak geformuleerd. Er staat bijvoorbeeld niet: De donorlanden zullen hun ontwikkelingssamenwerking optrekken tot 0,7 % van hun Bruto Nationaal Inkomen om de MDG s te helpen bereiken. Er staat niet dat de schulden van lage inkomenslanden volledig zullen worden kwijtgescholden. Er staat niet dat het handelssysteem rechtvaardiger gemaakt zal worden. Ook in de toekomst zullen derdewereldlanden het op zijn best moeten stellen met een open en transparant handels- systeem. En dat is gezien hun zwakke startpositie niet genoeg. Het beleid dat in doelstelling 8 geformuleerd wordt, is, grof samengevat, het huidig internationaal beleid met een klein tandje bij. Zowat alle donoren houden in hun rapporten of in publieke discussies dezelfde toon aan. Men erkent dat een extra nodig is, maar vindt tegelijk dat men door de band genomen op de juiste lijn zit en goed bezig is. Dat klopt jammer genoeg niet met de realiteit. Het concreet maken van de plichten van het Noorden onder doelstelling 8 zien we dan ook als onze opdracht. Geen oog voor structurele oorzaken en geen oor naar structurele maatregelen De problemen in het MDG-lijstje zijn zonder meer relevant. Niemand zal het belang en het ondermijnend effect van armoede, honger, genderongelijkheid en epidemieën als HIV/aids ontkennen. Jammer genoeg blijven de beschrijving van de MDG s en ook de Millenniumverklaring waaruit de MDG s werden gehaald erg vaag over de oorzaken van armoede en andere ellende. De MDG-aanpak dreigt daardoor voorbij te gaan aan de machtstegenstellingen en de machtsongelijkheid die de kansen op ontwikkeling voor mensen, groepen en landen grotendeels bepalen. Vanuit UNDP wordt nu wel gesteld dat er meer equity, gelijkheid, in de MDG-werking moet worden gestoken. Maar dat gebeurt tot nu toe op een te voorzichtige manier. Het gebrek aan duidelijke analyse van de oorzaken van de problemen maakt dat er ook geen afdoende strategie wordt geformuleerd om de MDG s te realiseren. Het partnerschap in doelstelling 8 is wat dat betreft slappe kost. Nergens worden ingrijpende structurele veranderingen bepleit, noch op nationaal, noch op internationaal niveau. De MDG-aanpak kan leiden tot resultaatvoetbal en perverse effecten Het vooropstellen van kwantitatieve doelen en het vastleggen van een duidelijke streefdatum heeft ontegenzeglijk voordelen. Het verhoogt de druk op de regeringen in Noord en Zuid om echt iets te doen aan belangrijke ontwikkelingsproblemen. Het kan ook perverse effecten hebben op de omvang, de richting, de kwaliteit en de duurzaamheid van de hulpstromen. De druk om de middelen voor officiële ontwikkelingssamenwerking op te trekken lijkt groot. Dat is een heel goede zaak, maar tegelijk riskant. De druk om te scoren op de MDG s zou wel eens kunnen leiden tot kunstmatige en kortstondige pieken in de jaren waarin op hoog VNniveau de meetlat naast de prestaties wordt gelegd. Je voelde het al in Je kan het verwachten in Je moet het vooral vrezen in de aanloop naar De kans dat men in die jaren alle restjes uit de kast haalt en zoveel mogelijk in een MDG-verpakking steekt is erg groot. De kans dat men na een artificiële piek in 2015 terugzakt naar een vroeger en veel lager niveau is evenmin denkbeeldig. Onder druk om meer te besteden aan ontwikkelingssamenwerking worden sommige regeringen een stuk minder kieskeurig bij de definitie van wat precies onder de hoofding ontwikkelingssamenwerking thuishoort. Het gevaar op vervuiling van ontwikkelingssamenwerking met uitgaven voor internationaal veiligheids- of oorlogsbeleid, voor stukken asiel- en vluchtelingenbeleid of voor het afkopen van milieuverplichtingen neemt toe. De druk om te scoren kan ook leiden tot puur resultaatvoetbal en eenzijdige investering in de indicatoren die in het MDG-lijstje zijn opgenomen. Die dekken maar een deel van de ontwikkelingsnoden. Andere belangrijke aspecten van een goed ontwikkelingsbeleid (zoals tewerkstelling, basisinfrastructuur of reproductieve gezondheidszorg) zouden daardoor wel eens aan aandacht en financiële middelen kunnen inboeten. De kans bestaat ook dat ontwikkelingssamenwerking veel selectiever wordt gericht op landen die met een relatief beperkte investering toch sterke en sterk zichtbare vooruitgang op de MDG-indicatoren kunnen realiseren. Op die manier zou je bijvoorbeeld kunnen terechtkomen bij relatief goed georganiseerde landen uit de bovenlaag van de lage inkomenslanden of uit de onderlaag van de midden inkomenslanden. Dat zijn mogelijk, maar niet noodzakelijk, de landen met de grootste ontwikkelingsnoden. Alles samen kan dit zelfs leiden tot nieuwe conditionaliteit. Donoren (regeringen, internationale instellingen en ook ngo s) zouden wel eens een groot deel van hun bijdrage kunnen voorbehouden aan landen of organisaties die zich uitdrukkelijk tot de MDG-aanpak bekeren en die de MDG s aanvaarden als absolute prioriteit voor hun planning, budget en werking. Gezien de leemtes en mogelijke afwijkingen in de MDG s is dat geen goede zaak. Om beroep te kunnen doen op fondsen moet het Zuiden nu trouwens al voldoen aan hele rits voorwaarden die opgelegd worden door donoren zoals het IMF en de Wereldbank. De voorwaarden bestaan doorgaans uit een cocktail van privatiseren, liberaliseren en beknibbelen op de overheidsdiensten. Ze hebben tot nu toe nog niet de gewenste economische resultaten opgeleverd, hadden vaak desastreuze sociale gevolgen en worden daarom door de civiele maatschappij hevig bekritiseerd. De Millenniumdoelstellingen mogen niet aangegrepen worden om landen nog steviger in de houdgreep van deze voorwaarden te brengen. 6 7

5 3. En toch voeren we campagne rond de Millenniumdoelstellingen Ondanks alle kritiek, kwalen en tekortkomingen bieden de Millenniumdoelstellingen een aantal mogelijkheden om een nieuw elan te geven aan de strijd tegen de kloof tussen arm en rijk. Meer politieke druk De Braziliaanse president Lula lanceert de Global Call to Action Against Poverty tijdens het Wereld Sociaal Forum in januari De tijd loopt is het Vlaamse antwoord op deze oproep om wereldwijd campagne te voeren. genaamde tobintaks). Hoewel afspraken binnen het VN-kader geen dwingend karakter hebben, maakt dit soort high-level aandacht van de Millenniumdoelstellingen toch een instrument waardoor beleidsmakers ter verantwoording kunnen geroepen worden. Een kader voor sterkere samenwerking tussen partners in Noord en Zuid tussen organisaties in Noord en Zuid. En ook in de internationale netwerken en campagnes waar ze elkaar vinden werd de communicatie sneller, het overleg diepgaander en de politieke werking efficiënter. Toch blijft er een grote verscheidenheid aan thematische en regionale samenwerkingsverbanden. Op zich hoeft dat geen probleem te zijn. Verscheidenheid is in veel gevallen een troef. Om echt grote doelstellingen te bereiken en fundamentele beleidsverandering af te dwingen, moeten krachten zoveel mogelijk gebundeld worden rond gemeenschappelijke doelstellingen en eisen. De werking rond de MDG s kan daarvoor een sterk kader bieden. Ondanks hun sterk uiteenlopende herkomst en achtergrond is er bij de organisaties die de MDG s als instrument willen gebruiken veel overeenstemming over de kern van de werking. Bijna alle sociale organisaties en ngo s die campagne willen voeren rond de MDG s willen verder gaan dan de VN-doelstellingenlijst. Men wil scherpere analyses van de problemen, een breder actieveld en diepgaande verandering van het beleid, binnen landen en internationaal. Ook over de strategie, met een sterke nadruk op de inbreng en actieve participatie van alle betrokken mensen en groepen, is men het doorgaans eens. Dat betekent niet dat we hier gemakkelijk resultaten zullen boeken. Er zal actief en veel in overleg, contact, samenwerking en gezamenlijke actie moeten worden geïnvesteerd. Een campagne met globale aspi- De MDG s zijn een pakket duidelijk omschreven gekwantificeerde Overal ter wereld vind je mensen en groepen die zich organiseren en raties zoals de Global Call to Action against Poverty die vanaf 2005 doelen die voor limietdatum 2015 moeten worden verwezenlijkt en In de Europese Unie is er druk om het Europees gemiddelde voor iets proberen te ondernemen tegen armoede en uitbuiting. Vaak ken- een belangrijk deel van de acties rond de MDG s groepeert, bouw je waarover op het hoogste internationale niveau een breed akkoord is ontwikkelingssamenwerking een stuk dichter bij de 0,7 % te bren- nen ze elkaar niet en hebben ze geen weet van elkaars inspanningen. niet op met alleen maar goede intenties. bereikt. De combinatie van deze drie elementen cijfer, datum en gen. Zelfs de Verenigde Staten kwamen met een voorstel om de mul- De voorbije jaren is zeker vooruitgang geboekt in de samenwerking akkoord is een primeur voor de VN en de internationale gemeen- tilaterale schuld te verlichten, al laten ze de kost daarvan grotendeels schap. Ze maakt het lijstje beloftes harder en politiek hanteerbaarder dan de vaak betere aanbevelingen en engagementen van andere ambitieuzer ogende VN-conferenties uit het verleden. aan anderen. Het zijn initiatieven van wisselende kwaliteit, waarbij je best ook de WEAR THE WHITE BAND BECAUSE En de formule werkt. Het is onzeker of de doelstellingen op vrij algemene basis worden gehaald. Zelfs als ze worden gehaald zitten we nog ver van het aards paradijs. Maar er zijn duidelijke aanwijzingen dat het akkoord over de MDG s de druk op regeringen en internationale instellingen verhoogt is een eerste piekjaar sinds de lancering van de Millenniumdoelstellingen en de internationale gemeenschap voelt duidelijk de druk om iets te doen om dit project in een hogere versnelling te krijgen. Zowel op de VN-top in september als op de G8-bijeenkomst in juli en de WTO-ontmoeting in december zullen de Millen- kleine lettertjes leest om niet bedrogen uit te komen. Maar ze zijn een symptoom van verhoogde druk en bieden kansen om onze eigen verdergaande voorstellen politiek aan te kaarten en te verzilveren. Mogelijkheden voor mobilisatie van het publiek 191 landen van de VN hebben zich geëngageerd om de Millenniumdoelstellingen te bereiken. Het feit dat de doelstellingen specifiek en tijdgebonden zijn, geeft mogelijkheid tot monitoring. Door de EVERY DAY 24,000 PEOPLE DIE FROM HUNGER. EVERY DAY MORE THAN 100 MILLION CHILDREN ARE DENIED THE CHANCE TO GO TO SCHOOL EVERY DAY 1.1 BILLION PEOPLE HAVE TO DRINK POLLUTED WATER EVERY DAY 8,200 PEOPLE DIE DUE TO HIV/AIDS IT IS TIME FOR ALL OF US TO SPEAK OUT TOGETHER IT IS TIME TO DEMAND THAT WORLD LEADERS DO MORE TO FIGHT POVERTY niumdoelstellingen prominent in de kijker staan. Nu al komen er, soms vanuit onverwachte hoek, voorstellen om betere resultaten te behalen. Groot-Brittannië stelde voor om een Marshallplan voor de samenvatting in welomschreven indicatoren en doelstellingen vallen bepaalde aspecten van het ontwikkelingsdenken tussen de mazen van het net. Maar de publieke opinie ziet net hierdoor het complexe Derde Wereld op te zetten en het te financieren met het IFF (Inter- web van ontwikkelingssamenwerking samengevat in overzichtelijke nationale Financieringsfaciliteit, een wat bedenkelijk systeem waarbij regeringen geld zouden aantrekken op de privé-kapitaalmarkt om de beschikbare middelen voor ontwikkeling nu al op te trekken. Zij zouden dan wel borg staan voor terugbetaling aan de privé-sector in de toekomst). Frankrijk, Spanje, Brazilië en Chili lanceerden in de schoot van de VN een oproep tegen honger met daarin onder meer een voorstel om een belasting op munttransacties te heffen (de zo- cijfers, waarvan de vooruitgang of achteruitgang te meten valt. De Millenniumdoelstellingen hebben dan ook een sensibiliserende en mobiliserende werking naar een breder publiek. En dat bredere draagvlak voor ontwikkelingssamenwerking is meer dan welkom. Regeringen zullen dus de druk om actie te ondernemen niet alleen voelen omdat ze zich engageerden binnen het VN-kader, maar ook omdat er opnieuw meer mensen van wakker liggen. BE PART OF THE GLOBAL CALL TO ACTION AGAINST POVERTY! If one of us has a problem, it is everyone s. Also we have become well-known. People hear about us and encourage us, because we re a group. Three are stronger than two, and sixty are much stronger than one. Being together makes us determined. Fatuma Mint Suleymane, a member of the Rosso Naja women s association in Mauritania, on the advantages of forming a group. Ami Vitale/Oxfam 8 9

6 4. Waar staan we vandaag? Als we kijken naar de inspanningen die tot op vandaag worden geleverd en naar de feitelijke toestand van de millenniumindicatoren, is er weinig reden tot optimisme. Aan het huidige tempo bereiken we de meeste Millenniumdoelstellingen niet. En als we ze wel halen dan is dat in grote mate te danken of te wijten aan de spectaculaire economische groei die landen als China en India momenteel doormaken. Die groei is niet onmiddellijk gelijk aan ontwikkelingskansen voor alle inwoners in de regio, laat staan voor alle armen ter wereld. Maar voor de globale indicatoren van de Millenniumdoelstellingen tikt het wel aardig aan. Omgekeerd stellen we vooral in sub-sahara Afrika vast dat quasi elke Millenniumdoelstelling onbereikbaar lijkt. Onderstaand overzicht nemen we over uit het decembernummer 2003 van Internationale Samenwerking. De Millenniumdoelstellingen Stand van zaken Kans van slagen Het uitroeien van extreme armoede en honger - Het percentage mensen dat moet rondkomen van minder dan één dollar per dag moet in 2015 tot de helft zijn teruggebracht ten opzichte van Het percentage mensen dat honger lijdt, mag in 2015 maximaal de helft zijn van dat in Universeel basisonderwijs - In 2015 moeten alle kinderen in alle landen, zowel jongens als meisjes, de mogelijkheid hebben volledig basisonderwijs af te ronden. 1,2 miljard mensen leven van minder dan één dollar per dag. Dat is grofweg een zesde van de wereldbevolking. 840 miljoen mensen hebben honger. Grofweg één op de zeven mensen. 114 miljoen kinderen gaan niet naar de basisschool. In Afrika gaat ongeveer zestig procent van de kinderen naar school. In andere continenten ligt dat percentage tussen de 80 en 96 procent. Dit lukt zeker, als je kijkt naar het gemiddelde op wereldwijde schaal. Maar dan vooral dankzij India en China. In Afrika is de kans op succes een stuk kleiner. Daar liggen dus de echte uitdagingen. De meeste regio s halen het wel. De Afrikaanse landen moeten zich stevig inspannen. Onmogelijk is het niet, er zijn ook op dat continent hoopvolle ontwikkelingen. De Millenniumdoelstellingen Stand van zaken Kans van slagen Verbeteren van de gezondheid van moeders In 2000 stierven meer dan een half miljard vrouwen in het kraambed. Vooral in de Derde Ook hier valt met de kennis die er is veel te winnen. Kans van slagen? Misschien fiftyfifty. - Verlaging van de moedersterfte bij bevallingen met driekwart ten opzichte van Wereld. De kans dat Afrikaanse vrouwen bij de bevalling sterven is 175 maal groter dan de kans dat een vrouw uit een rijk land in het kraambed overlijdt. De strijd aangaan met HIV/ aids en andere ziektes - Een halt toeroepen aan de verspreiding van HIV/aids en beginnen met het terugdringen ervan. - Een halt toeroepen aan de verspreiding van malaria en beginnen met het terugdringen ervan. In de meeste Afrikaanse landen voltrekt zich een aidsdrama. Gemiddeld is 8,5 procent van de Afrikanen besmet. Ook malaria blijft een moordende ziekte in Afrika. Tbc treffen we zowel in Afrika als in Azië zes keer zoveel aan als bij ons; dichter bij huis in Oost-Europa komt deze ziekte drie keer zoveel voor. In het verleden zijn ook vaak doelen gesteld in de strijd tegen ziektes. Veel van deze doelen zijn gehaald. Zo verdween pokken in Polio staat op het punt te worden uitgeroeid. De gegevens in het laatste overzicht van Annan bieden nog weinig houvast. Bevorderen van gelijkheid tussen mannen en vrouwen en van de emancipatie van vrouwen Nog steeds gaan er minder meisjes naar school dan jongens, maar het verschil wordt steeds kleiner. Dit is haalbaar. Waarborgen van een duurzaam milieu - Duurzame ontwikkeling en het keren van het verlies aan natuurlijke hulpbronnen Het aantal beschermde gebieden is groter dan in Maar het beboste gebied is kleiner. De uitstoot van CFK s en CO 2 is tussen 1990 en 1999 sterk afgenomen. Het Goed en slecht nieuws: Er is veel mogelijk, maar er moet vooral in Afrika en Azië nog veel gebeuren. Dit laatste doel is voor UN Habitat een echt minimum. - Gelijke kansen voor jongens en meisjes moet in alle beleid en in alle program- aantal mensen met toegang tot veilig drink- De VN-organisatie verwacht een nog nooit in het basis- en middelbaar onderwijs, ma s van regeringen terug te vinden zijn. water en goede sanitaire voorzieningen vertoonde trek van het platteland naar de bij voorkeur in In al het onderwijs - Het percentage mensen zonder toegang neemt toe. Er zijn op dit moment nauwelijks steden in de Derde Wereld. En de VN ver- in tot veilig drinkwater en goede sanitaire plannen om krottenwijkbewoners van fat- wacht dat er in 2030 twee miljard mensen Terugdringen van kindersterfte In de afgelopen tien jaar is de kindersterfte wereldwijd met 11 procent teruggedron- Er valt met de bestaande medische en hygiënische kennis veel te winnen. Al blijft het voorzieningen moet verdubbelen ten opzichte van De levensomstandigheden van 100 soenlijke huisvesting en basisvoorzieningen te voorzien. in krottenwijken wonen. Al met al is het nog hoogst onzeker of we dit milieudoel halen. - Het sterftecijfer van kinderen onder de gen. De verschillen tussen de rijke en arme een hele inspanning. miljoen krottenwijkbewoners moeten in vijf jaar moet ten opzichte van 1990 met landen zijn enorm. In ontwikkelingslanden 2020 significant verbeterd zijn. tweederde worden teruggebracht. sterven gemiddeld tien keer zoveel kinderen voordat ze vijf jaar oud zijn

7 5. Wat moet er aan gedaan worden: een lijst eisen De Millenniumdoelstellingen Stand van zaken Bouwen aan een wereldwijd partnerschap voor ontwikkeling dat zich inspant voor: Op dit moment gaat er vijftig miljard dol- De kans dat dit lukt is niet groot. De VN ont- - Kans van slagen lar aan ontwikkelingshulp over de wereld. wikkelingsorganisatie UNDP is dan ook al Het percentage ligt op 0,22 van het BNP blij met een verdubbeling van de hulp. De een verhoging van de ontwikkelingshulp van alle donorlanden samen. Het handels- WTO-top in Cancun is mislukt. De terugtot de afgesproken norm van 0,7 procent systeem is niet eerlijk. Protectionisme, ex- gang van de wereldeconomie zorgt ervoor van het BNP. - een open en eerlijk handels- en financi- het voor producenten in de Derde Wereld komen. eel systeem. - vrijwel onmogelijk te concurreren. Het ide- Op de loer liggen nieuwe vormen van pro- een oplossing van het schuldenvraag- aal van de vrije markt is nog niet in zicht. Bij tectionisme zoals een verbod op import van stuk. - portsubsidies en oneerlijke steun maken dat veel landen hun beloftes niet willen na- het schuldenvraagstuk laat een oplossing levensmiddelen, uit angst voor vormen van de overdracht van nieuwe technologie- op zich wachten. terrorisme waarbij bacteriën als wapen wor- en. den ingezet. Bron: Internationale Samenwerking (IS), december 2003 Verder moet de ontwikkelingssamenwerking verbeterd worden door ze nog verder los te koppelen van de belangen van gevende landen (ontbinding van de hulp) en door een betere coördinatie tussen de vele donoren. Het belangrijkst blijft dat de hulp vertrekt van de reële noden en de ontwikkelingsplannen van de betrokken bevolking. In België zal ook duchtig moeten worden gesleuteld aan de instrumenten voor ontwikkelingssamenwerking. Te vaak dient het gebrekkig functioneren van kabinetten en diensten als alibi om de beloofde 0,7 % niet te halen. Er is nog heel wat werk als we tegen 2015 Betere coherentie en coördinatie. Ontwikkelingssamenwerking lijdt onder de versnippering van inspanningen en de eigen op een duurzame manier de Millenniumprofileringsdrang van donoren. Daarnaast worden resultaten van ontwikkelingssamenwerking dikwijls uitgehold door maatdoelstellingen willen bereiken. Maar de regelen op vlak van handel, investeringen en andere beleidsterdoelstellingen zijn haalbaar, de middelen reinen. De vraag naar meer coördinatie en coherentie moet wel gekoppeld worden aan de rol van de landen voor wie de hulp is zijn beschikbaar. De structurele obstakels bedoeld. De samenwerking moet ingepast worden in de planwegwerken die ontwikkeling in de weg nen die daar door de overheid in samenspraak met de bevolking worden opgesteld. staan, is een kwestie van politieke wil. Er is becijferd dat jaarlijks een verhoging van 48 tot 50 miljard dollar van het wereldgebruik van nieuwe financieringswijde ontwikkelingsbudget nodig is om bronnen: hef de tobintaks de Millenniumdoelstellingen te halen. Dat Internationaal is men op zoek naar nieuwe manieren om sociale betekent in praktijk een verdubbeling van doelstellingen zoals ontwikkelingssamenwerking en milieubehoud te de huidige uitgaven. Maar in verhouding financieren. Doorgaans gaat het om wereldwijde belastingen. De bekendste voorstellen zijn de tobintaks (belasting op munttransmet het kapitaal dat wereldwijd circuleert acties), de CO -taks en de kerosinetaks. is het eigenlijk een peulschil. 2 Al deze belastingen zijn belangrijk en kunnen extra middelen op tafel brengen. Naast de financiële opbrengst hebben ze ook andere, soms Als we kijken naar de belangrijke ontwikkelingsdossiers die de laat- nog belangrijkere effecten. De tobintaks is vooral belangrijk omdat hij ste jaren op tafel lagen, dan zien we daar niet alleen veel potentiële bijdraagt tot controle op kapitaalstromen en het voorkomen van grote middelen, maar ook mogelijkheden om de inkomsten voor ontwik- financiële crisissen. De nieuwe financieringsbronnen mogen in geen kelingslanden stabieler en dus duurzamer te maken. Op ons lijstje geval de donoren ontslaan van hun verplichtingen inzake de 0,7 %. staan: Schrap de schuld Meer en betere ontwikkelingssamenwerking Een heel grote groep derdewereldlanden komt zelfs niet in de buurt van de MDG s als ze tegelijk hun schuld moeten blijven afbetalen. België besteedt 0,7 % van het Bruto Nationaal Inkomen aan Voor de echte lage inkomenslanden wordt de nood aan volledige ontwikkelingssamenwerking. De belofte is intussen 35 jaar kwijtschelding van hun oude schuld nu breed erkend, zelfs op het oud. Onze regering beloofde bij wet om in 2010 de 0,7 % te hoogste politieke niveau, zoals op de recente G8-top rond financiële halen. Ze loopt echter steeds verder achter bij het groeipad dat kwesties. Alleen blijft de praktijk nog altijd ver achter bij het woord. daarvoor werd afgesproken. Ook de stapsgewijze groei naar de Van de 100 miljard dollar extra kwijtschelding die in 2000 aan de 0,7 % moet onmiddellijk wettelijk worden vastgelegd. armste landen werd beloofd, is nog altijd maar een derde gerealiseerd. De eisen zijn dan ook duidelijk: De kwaliteit van de ontwikkelingssamenwerking moet verbeteren. In de eerste plaats mag het budget ontwikkelings- 12 Volledige kwijtschelding van alle schuld voor de armste samenwerking niet worden vervuild met uitgaven die er hele- ontwikkelingslanden. Dit had al tien jaar geleden en volledig maal niet thuishoren (de kost van militaire acties bijvoorbeeld). moeten gebeuren. 13

8 Ook de schuld van armere midden inkomenslanden moet worden aangepakt. Een onafhankelijk panel moet in hun geval beoordelen wat aan schuldenaflossing kan besteed worden zonder de ontwikkelingsrechten van de bevolking in gevaar te brengen. Het panel moet ook nagaan welk deel van de schuld eventueel op onrechtmatige manier werd aangegaan. Die illegitieme schuld moet zonder meer worden kwijtgescholden. Rechtvaardige handel: laat handel werken voor en niet tegen ontwikkeling Wij willen evenwichtige handelsverhoudingen en rechtvaardige handel. Dat moet het streefdoel worden in alle platformen waar handel ter sprake komt: in het IMF en de Wereldbank, de Wereldhandelsorganisatie, de vele bilaterale en regionale handelsbesprekingen (in het bijzonder de zogenaamde Economische Partnerschapsakkoorden, EPA s, tussen de EU en de ACP-landen) en in de ontwikkelingssamenwerking. 14 Dat betekent onder andere: Geen opgelegde liberaliseringen. De rijke landen moeten stoppen met het najagen van hun eigen economische belangen en het aandringen om markten in het Zuiden te openen of om alsmaar strengere regels voor intellectuele eigendomsrechten te aanvaarden. Veel ontwikkelingslanden zijn helemaal niet klaar om te concurreren op de wereldmarkt. Recht op bescherming. Ontwikkelingslanden hebben het recht hun zwakkere economieën en kwetsbare milieu te beschermen tegen ontwrichtende import, investeringen en biopiraterij uit het Noorden. Stop de dumping van goedkope producten (vaak onder de kostprijs) uit het Noorden. Dit geldt in de eerste plaats, maar niet uitsluitend voor landbouwproducten. Meer marktoegang voor het Zuiden. Het rijke Noorden schermt zich nog steeds teveel af voor producten en diensten uit arme landen wanneer deze duidelijk wel een concurrentievoordeel hebben en ze in uitvoer een belangrijke bron van inkomsten zouden kunnen vinden. Goed beleid: nationaal en internationaal Iedereen vindt het logisch dat aan derdewereldregeringen goed bestuur wordt gevraagd, met onder andere transparantie, democratie en het bestrijden van corruptie. Donoren worden heel wat voorzichtiger als dezelfde zaken worden gevraagd van henzelf of van de grote internationale instellingen waar zij de dienst uitmaken. Nochtans hebben die donoren en de financiële instellingen doorgaans veel meer macht en invloed op het reilen en zeilen in de wereld dan de betrokken derdewereldlanden. Voor ons betekent dat onder andere: Meer macht voor de socio-economische organisaties van de Verenigde Naties, die door een hervorming democratischer moeten worden en meer slagkracht moeten krijgen. Grotere stemmenmacht en reële inspraak van derdewereldlanden in de gespecialiseerde instellingen, zoals IMF en Wereldbank. Verplichte rapportering aan het Belgisch parlement over het beleid van die instellingen en over de standpunten van de mensen die er België vertegenwoordigen. Meer controle en macht van de overheid over de economie en de kapitaalmarkt. Dat houdt onder andere in: een bindende code voor multinationale ondernemingen, bindende reglementering voor de privé-actoren in de financiële sector, met onder an- dere het invoeren van kapitaalcontroles om financiële crisissen te vermijden, transparantie van kapitaalbezit en kapitaaltransacties, de afschaffing van belastingparadijzen en off shore-centra, een beter evenwicht tussen de belasting op arbeid (nu overbelast) en die op kapitaal en grondstoffen. Meer inspraak en meer actieve inbreng van de bevolking via goed uitgebouwde inspraak- en participatiestructuren, ook in het internationaal beleid. Deze eisen, die ook terugkomen in de internationale campagnes, moeten in de concrete uitwerking nog sterk worden bijgekleurd en gecorrigeerd door een genderspecifieke aanpak en door aandacht voor de duurzaamheid van de voorgestelde beleidsmaatregelen. Gender De grote opdracht is de genderdimensie te integreren in alle Millenniumdoelstellingen. Vage intentieverklaringen volstaan niet. De analyse en elk van de doelstellingen en indicatoren moeten gebaseerd zijn op cijfergegevens die gesplitst zijn naar hun impact op mannen en vrouwen. Om de MDG s en onze eisen genderspecifiek te maken zijn er concrete instrumenten. Zo kunnen budgettering en uitgaven geheroriënteerd worden op basis van Gender Budget Analysis. Concrete eisen rond reproductieve rechten kunnen in de MDG s worden geïntegreerd en verbonden met de basisgezondheidsvoorzieningen die nodig zijn om ze te realiseren. En daarnaast zit in het actieplatform van de conferentie van Peking nog een lange lijst concrete genderspecifieke maatregelen die aan de verschillende MDG s kunnen worden gekoppeld. Duurzame ontwikkeling Doelstelling 7 verwijst uitdrukkelijk naar ecologische duurzaamheid. Duurzame ontwikkeling werkt echter op een geïntegreerde en participatieve manier aan de sociale, economische én ecologische aspecten van ontwikkeling. Bij de verwezenlijking van de 8 doelstellingen moet steeds gekeken worden naar de impact op deze verschillende aspecten. Meer weten over de Millenniumdoelstellingen? Mo* noordzuid CAHIER Millenniumdoelstellingen 2015: De tijd loopt Voor wie niet genoeg krijgt van de Millenniumdoelstellingen, is er nu het kersverse Mo* noordzuid Cahier. Een uitgave van Wereldmediahuis 119 pagina s Te bestellen bij Prijs: 5 Op het portaal van de Vlaamse Noord-Zuidbeweging, vind je alle nodige gegevens over de campagne 2015 De tijd loopt. Vanaf 16 augustus 2005 wordt de website operationeel. Colofon Auteurs: Rudy De Meyer en Bogdan Vanden Berghe ( ) Redactie: Bert De Belder (Intal), Ann De Jonghe (Broederlijk Delen), An De Wit (Wereldsolidariteit), An Lambrechts (Oxfam- Wereldwinkels), Silvy Vandaele (FOS), Jan Vannoppen (Vredeseilanden), Xavier Declercq (Oxfam Solidariteit) Eindredactie: Jan De Mets en Jan Versluys Foto s: , Paula Broeders, Global Call to Action Against Poverty, IRIBA, Reuters, Thomas Thys (Wereldmediatheek), UNHCR Concept: LDV Layout: Els Voeten Druk: Vaes Overpelt Verantwoordelijke uitgever: Bogdan Vanden Berghe, Vlasfabriekstraat 11, 1060 Brussel Mei 2005

9 Koepel van de Vlaamse Noord-Zuidbeweging vzw Vlasfabriekstraat Brussel landen ondertekenden een akkoord om tegen 2015 de armoede in de wereld te halveren. Voer samen met de Vlaamse Noord-Zuidbeweging actie om de politici aan hun belofte te herinneren én de lat hoger te leggen. Armoede moet de wereld uit! 16