WET VERBETERDE PREMIEREGELING

Transcriptie

1 WET VERBETERDE PREMIEREGELING df. Diana Dut lh FFP CPC van fiscaal adv eskantoor Dutilh & Bloys in Rotterdam Pensioeniurist, Financ eel planner en Estate Planner Op 10 maart 2016 heeft de Tweede Kamer ingestemd met de "Wet vetbeterde prernieregeling". De Eerste Kamer heeft het wetsvoorstel op 23 iuni 2016 haar akkoord gegeven na het behandelen van een reeks vragen en opmerkin. gen van de diverse politieke partijen. De zorg van de politieke partijen is met name gestoeld op de uitvoering van deze nieuwe wetgeving, gezien de com. plexiteit van de nieuwe wetgeving. De nieuwe wet leidt er toe dat het wettelijk kader wordt verruimd door het vanaf 1 september 2016 mogelijk te maken met het pensioenkapitaal dat een werknemer met een pensioenregeling in de vorm van een premieovereenkomst (de beschikbare premieregeling) of een kapitaalovereenkomst heeft, te kunnen kiezen voor een geheel of gedeeltelijke variabele pensioenuitkering. In dit artikel zal ik u meenemen in de huidige wetgeving met de bijbehorende problematiek, de nieuwe wetge. ving per 1 september 2016, alsmede de praktische uitvoering van de nieuwe wet. Bij een premie- en kapitaalovereenkomst is de deelnemer verplicht uiterlijk op de pensioeningangsdatum het opgebouwde kapitaal om te zetten in een vaste, gelijkmatige, levenslange uitkering. Het beleggingsrisico wordt volledig uitgesloten, doordat de deelnemer moet kiezen voor een gegarandeerd rendement. Hier ligt direct de "pijn" van de huidige wetgeving. De hoogte van de pensioenuitkering is dus sterk afhankelijk van de rentestand op de pensioeningangsdatum. Op dit moment is de rente natuurlijk heel laag en zo ervaart de deelnemer het als niet acceptabel dathij/zij dan voor de komende 20 jaar de uitkering moet vastleggen, terwijl het wellicht heel goed mogelijk is dat de rente wellicht nog wat in het voordeel van de deelnemer kan wijzigen. lmmers, 20 jaar vooruit is een lange tijd. Daarnaast schuilt er nog een tweede probleem in de huidige lage rentestand. Dit probleem doet zich voor in de laatste jaren voorafgaand aan de pensioeningangsdatum bij de beschikbare premieregeling. ln het laatste deel van de opbouwfase van het kapitaal geldt dat, naarmate de einddatum vordert, het beleggingsrisico dient te worden afgebouwd, het zogeheten lifecycle-beleggen. Een lager beleggingsrisico leidt er toe dat er meer in vastrentende waarden en "spaargelden" belegd wordt. En ook hierbìj geldt dat de huidige rente zeer laag is Sterker nog, het risico op een negatief rendement binnen het obligatiegedeelte is zelfs sterk aanwezig. Als de rente zou stijgen, zal het rendement van de obligaties, die er voor een deel nog wel aanwezigziin, al vrij snel negatief uitvallen. Het rendement is dus op dit moment in de laatste tien jaren voorafgaand aan het pensioen vriilaag, zo niet negatief en vanaf de ingangsdatum van het pensioen dient de deelnemer een gegarandeerde uitkering aan te kopen tegen een minstens zo lage, zo niet lagere rente. Het huidig wettelijk kader biedt geen ruimte om deze hindernissen voor de deelnemer uit de weg te gaan. lndien het mogelijk zou zijn om tot de pensioeningangsdatum te blijven beleggen, kan de deelnemer de pensioenuitkering vergroten. Onderzoek toont aan dat beleggen tot en na de pensioeningangsdatum over het algemeen tot een beter pensioenresultaat zou hebben geleid, dan het negatieve risico dat beleggen voor deze groep deelnemers met zich meebrengt. Om deze redenen is nu het gezamenlijke wetsvoorstel van Staatssecretaris l(lijnsma en het Tweede Kamerlid Lodders aangenomen door de Tweede Kamer en op 23 juni 2016 door de Eerste Kamer. 7o zal per 1 september 2O16 de wet Variabele Pensioenuitkering een feit zijn. Hierna zal ik een uiteenzetting geven van de belangrijkste punten uit de wetgeving voor de praktijk van de Financieel Planner. De wet leidt er mijns inziens toe dat de toegevoegde waarde van de Financieel Planner wederom groter is geworden. wwwkluwer.nllfi nancieledienstverleners lulllaucusrus 2016 NUMMER 7/8 29

2 Voor werknemers leidt de nieuwe wet tot een uitbreiding van de keuzemogelijkheden. Een deelnemer kan blijven kiezen voor een gelijkblijvende uitkering op basis van garantie. Daarnaast blijft ook de mogelijkheid open staan om in de zogeheten "hoog-laag" uitte keren in de verhouding Vanaf 1 september 2O16 wordt het daarbij mogelijk te kiezen voor een uitkering van het pensioen in beleggingseenheden. Daarnaast krijgen de deelnemers nog een extra mogelijkheid, men kan kiezen voor een dalende pensioenuitkering. Door deze nieuwe wetgeving gaat de overheid ervan uit dat werknemers beter in staat zullen zijn om de pensioenuitkering aan te laten sluiten bij hun persoonlijke financiele situatie. de uitkeringshoogte naar boven of naar beneden wordt aangepast wanneer behaalde beleggingsrendementen mee- of tegenvallen. Bij het beleggen kan men denken aan beleggingen in aandelen, vastgoed, grondstoffen, obligaties en liquiditeiten. Daarnaast valt ook te denken aan het niet (volledig) afdekken van het renterisico. De pensioenuitkering zal dus meebewegen met de resultaten op de beleggingen. De hoogte van de uitkering wordt gebaseerd op aantallen beleggingseenheden. De waarde van een eenheid wordt bepaald door de koersontwikkeling van de onderliggende beleggingsportefeuille. 13,0% Assetverdeling De nieuwe wet introduceert de mogelijkheid voor een variabele pensioenuitkering naast de bestaande vaste uitkering. Een combinatie van een deels vaste en deels variabele pensioenuitkering is eveneens mogelijk. Het wordt toegestaan dat de uitkering tijdens pensionering mee beweegt met het beleggingsrisico, zodat het beleggingsrisico niet meer volledig hoeft te worden afgebouwd in de aanloop naar de pensioendatum. Tegelijkertijd wordt het ook mogelijk om in de laatste jaren tot aan de pensioengerechtigde leeftijd een beleggingsmix te kiezen die aansluit bij de resterende looptijd (inclusief de uitkerende fase na de pensioeningangsdatum). De variabele uitkering op grond van een premieovereenkomst vergt in de nieuwe wet wel een toegesneden kader als het gaat om de zorgplicht, de prudent person-regel en communicatie. Laten we eerst kijken naar de praktische uitwerking van de wet, hoe ziet dat eruit voor de pensioengerechtigde, waar krijgt de betreffende deelnemer mee te maken? Na invoering van de variabele pensioenuitkering kan de deelnemer ervoor kiezen om met een deel van zijn pensioenkapitaal een vaste uitkering aan te kopen. ln de wet is opgenomen dat de pensioenuitvoerder dit uiterlijk per 1 januari dient aan te bieden aan de deelnemer. Het restant benut hij dan voor een variabele pensioenuitkering. Dat deel van het kapitaal kan dan worden doorbelegd. Het wetsvoorstel bevat geen normen voor het aandeel van het vaste of variabele pensioen. Op dit moment is nog niet te voorzien in welke mate de verschillende producten door pensioenuitvoerders zullen worden aangeboden, respectievelijk door deelnemers worden afgenomen. Bij de nieuwe variabele pensioenuitkering kan de hoogte van de uitkering van jaar tot jaar wijzigen door de financiele mee- of tegenvallers als gevolg van het beleggen. Daarnaast kan de pensioenuitkering eveneens wijzigen door de aanpassing van de levensverwachting of door ontwikkeling van het sterfteresultaat. Deze drie variabelen waardoor de pensioenuitkering kan wijzigen licht ik hierna toe. Beleggingsrisico's De hoogte van de pensioenuitkering kan meebewegen met de resultaten op (risicovolle) beleggingen, in welk geval 16,2% 27,3% 43,5% Aandelen Obligaties Liquiditeiten Overige Aanpassingen van de macro levensverwachting De hoogte van de pensioenuitkering kan meebewegen met de onvoorziene aanpassingen van de periodieke herziene prognose ten aanzien van de macro levensverwachting. lngeval de prognose ten aanzien van de levensverwachting op geaggregeerd niveau (representatief voor de populatie) naar boven wordt bijgesteld ten opzichte van een eerdere prognose, ligt bij de huidige situatie bij een vaste uitkering het financiële risico bij de uitvoerder. Bij een variabele uitkering komt dit risico tot uitdrukking in de uitkeringshoogte van de deelnemer. ln het geval van een opwaartse bijstelling van de levensverwachting daalt de uitkering en vice versa. De term 'macro'geeft aan dat het gaat om een prognose op landelijk niveau, aansluitend bij de toedelingskring. De ontwikkeling van de levensverwachting staat daarmee los van een aanpassing van de levensverwachting op individueel niveau. Aanpassing ten aanzien van het m cro sterfteresultaat De hoogte van de uitkering kan bewegen op basis van een resultaat als gevolg van afwijkingen tussen enerzijds de vooraf veronderstelde actuariële overlevi n gskansen en anderzijds de gerealiseerde overleving binnen een vooraf gedefinieerde toedelingskring van deelnemers over de afgelopen periode. Stel dat gedurende enig jaar er minder deelnemers overlijden dan op basis van actuariele sterftekansen vooraf was voorzien, zou dat betekenen dat er per saldo meer uitkeringen gedaan moeten worden door de uitvoerder. Dit risico wordt, in 30 vakblad FtNANctËrE pranntnc JULr/AUGUsrus 2016 NIJMMER 7/8

3 het geval van een vaste uitkering, gedragen door de pensioenuitvoerder. ln een variabele uitkering kan dit resultaat leiden tot een aanpassing van de pensioenuitkering van de deelnemers binnen het collectief. De uitkering daalt in dat geval bij een negatief resultaat indien er minder deelnemers overlijden dan was verondersteld en vice versa. De veronderstellingen ten aanzien van de overlevingskansen dienen actueel en representatief te zijn zodat in beginsel geldt dat de kans op een negatief sterfteresultaat gelijk is aan de kans op een positief sterfteresultaat. SPREIDING VAN SCHOKKEN IN DE TI, D Ten aanzien van het positief en negatief beleggingsresultaat in de jaren is in de wet opgenomen dat een spreiding van schokken in de beleggingen worden gespreid over een periode. Elke schok heeft een eigen spreidingsperiode die na maximaal vijí jaar volledig is verwerkt in de uitkeringshoogte en worden dakpansgewijs toegepast. De spreidingsperiode geldt voor zowel positieve en negatieve schokken. Het voordeel hiervan is dat de jaarlijkse schommelingen in de uitkeringshoogte gemiddeld kleiner zijn. De periode waarover een negatieve of positieve schok kan worden gespreid is maximaal vijf )aar. ln enig jaar kunnen positieve en negatieve schokken van de,voorgaande jaren elkaar (gedeeltelijk) compenseren. Het stellen van een maximum van vijf jaar ten aanzien van de spreidingstermijn voorkomt dat moeilijke maatregelen (verlaging van de uitkeringshoogte) na forse of meerdere tegenvallers te ver vooruit worden geschoven naar de toekomst en er op korte termijn te weinig maatregelen worden genomen. COLLECTIEF TOEDELINGSMECHANISME Een deelnemer kan met ingang van de nieuwe wet kiezen om de hiervoor besproken risico's alleen te dragen of zich aan te sluiten in een zogeheten collectieve toedeling. lndien een deelnemer kiest om alleen zijn of haar risico te dragen, zal er ten aanzien van het beleggingsrisico een beleggingsprofiel opgemaakt worden die op individueel niveau is aangesloten bij de betreffende deelnemer. Het hieraan gerelateerde risico komt dan tot uitdrukking in de hoogte van de pensioenuitkering. Bij individuele toedeling draagt iedere deelnemer zijn oí haar eigen risico. Bij het langleven risico betekent dit voor de deelnemer die kiest voor de individuele toedeling dathij/zij het risico van de beleggingen volledig zelf draagt voor zover deze risicofactor betrekking heeft op zijn of haar eigen uitkering. De beleggingsrisico's worden dus niet gedeeld met andere deelnemers, maar hebben direct impact op de hoogte van de pensioenuitkering van deze betreffende deelnemer. ln de nieuwe wet komt er ook een mogelijkheid om in een collectief toe te treden. De toedelingskring van dit collectief wordt vooraf gedefinieerd. De kring van deelnemers van dit collectief kan naast een groep pensioengerechtigden ook bestaan uit deelnemers of gewezen deelnemers die minder dan tien jaar voor de pensioenrichtleeftijd staan. De deelname van deze laatste groep vindt plaats door tijdsevenredige toetreding tot het collectief toetredingsmechanisme, Bij deze tijdsevenredige toetreding wordt het individuele opgebouwde kapitaal tijdsevenredig ingebracht binnen de systematiek van collectieve toedeling. Voor het maken van een collectieve toedeling geldt een ingroeiperiode van maximaal tien jaar voorafgaand aan de pensioeningangsdatum. Hiermee bereikt men dat een heterogene groep gevormd kan worden, waarbij de risicovoorkeuren en belangen tussen de werkende en gepensioneerde generaties binnen het collectief meer gelijk zullen zijn. De eventueel benodigde aanpassingen van de pensioenuitkering van de deelnemers als gevolg van de levensverwachting en/of de beleggingsrisico's worden toegepast op de gehele toedelingskring. Het collectief toedeli ngsmechanisme wordt'gesloten' vormgegeven. Dat wil zeggen dat aan het eind van elke periode (uiterlijk op jaarbasis) de opgetreden risico's volledig worden verrekend met de groep. lndien er gebruik wordt gemaakt van een collectief toedelingsmechanisme voor beleggingsrisico, dan kan dit gepaard gaan met mee- en tegenvallers die groot in omvang zijn en die verdeeld worden over de verschillende generaties in de groep. Het is dus ook van belang dat individuele eigendomsrechten binnen de groep helder gedefinieerd blijven. Van belang is dat binnen de toedelingskring er sprake blijft van individuele kapitalen (kapitalen die te onderscheiden zijn op het niveau van de individuele deelnemer) waaruit de variabele uitkering voortvloeit. De toedeling van de derde risicofactor, het risico ten aanzien van het sterfteresultaat, gebeurt altijd op basis van collectieve toedeling omdat individuele toedeling niet mogelijk is bij deze risicofactor. Het sterfteresultaat wordt immers per definitie bepaald op het niveau van een collectieve toedelingskring. VOORBEELD Aan de hand van een voorbeeld (uit de MvA) licht ik de bovenstaande zaken toe. Stel dat een deelnemer op de pensioeningangsdatum een pensioenkapitaal heeft van ,-. Op basis van de op dat moment gehanteerde tarieven kan de p e n s i oe n u i tv oe rd e r d aarvan e e n v aste, I ev e n s I an ge pensioenuitkering aankopen van ,- per iaar, uitgaand van een projectierendement van (stel) 2,5% per jaar en de op dat moment geldende sterftetarieven. De tegenwaarde van de pensioeneenheden bedraagt op dat moment bijvoorbeeld 10,- per stuk. De eenheden vertegenwoordigen op dat momenteen iaarlijkse pensioenuitkeringvan ,- per iaar. Na een jaar wordt de eenheidsprijs herrekend aan de hand van de gedane uitkeringen, de koersontwikkelingen eventueel een gewijzigde levensverwachting. Als de nieuwe eenheidspriis daardoor biivoorbeeld 12,- bedraagt, wordt de pensioenuitkering in jaar twee dus ,- per iaar. ljiteraard kan er zich ook een negatiever scenario aftekenen, waardoor de eenheidspriis bijvoorbeeld daalt naar 9.-. ln dat geval daalt de penwww.kluwer.nl/financieledienstverleners JULI/AUcuslus 2o16 NUMMER 7/8 31

4 sioenuitkering uiteraard ook naar in dit geval Door op de pensioendatum geen vaststaande, gegarandeerde pensioenuitkering in euro's aan te kopen, kan het pensioenkapitaal op deze wiize langer worden doorbelegd. sioengerechtigde ten behoeve van het beleggingsbeleid in de uitkeringsfase. De Nederlandsche Bank zal toezien op de naleving van de prudent person-regel overeenkomstig arl. 135 PW en de Autoriteit Financiële Markten op de naleving van de bepalingen in het kader van de zorgplicht, zoals opgenomen in arl.52 en 52a van de nieuwe wet. Frlit.).iÂ.L. i'å[:þl[ d å [r Om de aantallen beleggingseenheden te bepalen is bij de aanvang van de uitkeringen een zogenaamde "startrente" noodzakelijk. De startrente (projectierente) bepaalt de hoogte van de eerste uitkeringen. Daarna worden de uitkeringen aangepast aan het werkelijk behaalde resultaat van de beleggingen. De projectierente wordt afgemeten aan de wettelijke parameters ten aanzien van de rendementsverwachtingen in de Pensioenwet, gebaseerd op de actuele rentetermijnstructuur. Het beleggingsbeleid, waarop de projectierente wordt gebaseerd, wordt ingekaderd door het prudent person beginsel en de zorgplicht. Bij de vaststelling van de hoogte van de projectierente moet daarom rekening worden gehouden met de voorziene toekomstige aanpassing aan het beleggingsbeleid. Denk er dan aan dat de beleggingsmix in de loop van de uitkeringsperiode moet worden aangepast naarmate de deelnemer ouder wordt. De hoogte van de projectierente is verder begrensd via een 'cap'. Deze begrenzing heeft tot doel om de deelnemer te beschermen tegen kortzichtig gedrag in de keuzes rondom het beleggingsprofiel. Er schuilt uiteraard een gevaar in een risicovollere beleggingsmix. Dit zou resulteren in een hogere projectierente en daarmee in een hogere initiële pensioenuitkering. Een deelnemer die zich vooral focust op de uitkeringshoogte op korte termijn en daarbij de risico's rondom de uitkering op lange termijn uit het oog verliest kan geneigd zijn om te kiezen voor een pensioenuitvoerder die zo risicovol mogelijk belegt. Deze 'cap' is uitsluitend een restrictie op de projectierente en is geen restrictie op het de beleggingsmix zelf, ln de wet is nu opgenomen dat er een andere projectierente geldt bij een individuele regeling (hogere) dan bij de collectieve variant. De vraag is of dat gewenst is. Voor een deelnemer leidt het mogelijk eerder tot een keuze van individueel versus collectief. lmmers, de startuitkering is hoger bij de keuze "individueel" dan bij "collectief". Het zou niet wenselijk zijn dat de hoogte van de startuitkering een argument zou moeten vormen voor de keuze "individueel" of ',collectief ". Hier ligt een schone taak voor de Financieel planner om de betreffende deelnemer in mee te nemen. Zf:FeG PLI Cß-.{'i' fin COMrf\11 U N ï {:A!"å [ De prudent person-regel en de zorgplicht krijgen een zwaarder gewicht. De nieuwe wet vergt de nodige inspanningen van de pensioenuitvoerders die variabele uitkeringen gaan aanbieden, met name op het gebied van zorgplicht. Naast de administratieve verplichtingen krijgen zij namelijk een uitdrukkelijke rol in de informatievoorziening over de variabele pensioenuitkeringen. Onderdeel hiervan is het vaststellen en periodiek toetsen van het risicoprofiel van de betreffende pen- 5;lAhiilA/\F{[] VAt; ', [ri\izf.! Deelnemers moeten bewust kiezen voor een risicodragend variabel pensioen. lndien zij de keuze niet maken, zal de pensioenuitvoerder voor de betrokkene een vast pensioen uitvoeren, dan wel - als de uitvoerder geen vast pensioen aanbiedt (denk aan een PPI) - worden de pensioenaanspraken overgedragen aan een pensioenuitvoerder die wel een vast pensioen aanbiedt. 5&-lOi)É-"ìtì(lF. T" Op grond van de nieuwe wet dient de pensioenuitvoerder voorafgaand aan de pensioeningangsdatum de deelnemer de keuze voor te leggen, tussen een vaste of variabele pensioenuitkering. Om deze keuzemogelijkheid aan te bieden, wordt voor deelnemers bij een pensioenfonds met een premie- of kapitaalovereenkomst een wettelijk shoprecht geintroduceerd. Dit wordt opgenomen in art. g0 pw. Deelnemers met een premie- of kapitaalovereenkomst bij een verzekering of een premiepensioeninstelling kunnen op pensioendatum altijd overstappen naar een andere pensioenuitvoerder. Shoprecht bij het pens oenfonds ln de basis geldt dat indien de (gewezen) deelnemer geen keuze maakt, de pensioenuitvoerder als default een vaste pensioenuitkering toekennen. Als een uitvoerder echter alleen een vaste uitkering aanbiedt en de deelnemer wenst een variabele uitkering (of omgekeerd) ontstaat er voor de betreffende deelnemer van het pensioenfonds een shoprecht (art. 80 PW). Een (gewezen) deelnemer kan dan met zijn opgebouwde pensioenkapitaal bij een andere pensioenuitvoerder een uitkering aankopen. Echter, belangrijk onderdeel van de nieuwe wetgeving hierbij is dus, dat er alleen een shoprecht ontstaat als de pensioenuitvoerder alleen een variabele uitkering aanbiedt ofwel alleen een vaste uitkering of de deelnemer kiest de soort pensioenuitkering die de pensioenuitvoerder niet aanbiedt. lndien een uitvoerder wel aanbiedt wat de betreffende deelnemer wenst, heeft de deelnemer het shoprecht niet. Met andere woorden: als een pensioenuitvoerder een variabele pensioenuitkering aanbiedt, móet een deelnemer daar blijven en kan hij dus niet shoppen. lndien er een shoprecht is ontstaan, is de uitvoerder vanzelfsprekend verplicht om mee te werken aan de overdracht van het opgebouwde pensioenkapitaal naar een andere pensioenuitvoerder. Dit zou anders in strijd zijn met art. 81 pw (verplichting tot waardeoverdracht). ln de wet is nu opgenomen dat uitvoerders tot 1 januari 2018 te tijd krijgen de verplichting met hun deelnemers af te stemmen. ln de gesprekken is bepleit eenzelfde uitstel te verlenen aan uitvoerders die (ook) een variabel pensioen gaan aanbieden. Uitvoerders hebben la- 32 vaxblad FrNANctËtE ILANNTNG JULI/Aucusrus 2oi6 NUMMER 7/8

5 ten weten aan de staatssecretaris ernstige uitvoeringstechnische problemen te voorzien, als zij bij het aanbieden van een variabel pensioen onmiddellijk de voorlopige voorkeur van alle deelnemers, voor wie dat relevant is, moeten uitvragen en vervolgens het beleggingsrisico op die voorkeur moeten afstemmen. Deze problematiek zou er toe kunnen leiden dat pensioenuitvoerders op korte termijn geen variabel pensioen zullen gaan aanbieden. BELEGCINCSPROFIEL De pensioenuitvoerder dient de voorkeur van de deelnemer voor een vast of een variabel pensioen uit te vragen op het moment in de opbouwfase waarop deze voorkeur relevant is voor de samenstelling van de beleggingen. De beleggingen dienen op basis van die voorkeur te worden ingericht. Ook hier geldt dat - als de deelnemer zijn voorkeur niet aan de pensioenuitvoerder bekend maakt - deze uit moet gaan van een voorkeur voor een vast pensioen. De pensioenuitvoerder moet er zorg voor dragen dat voor de pensioengerechtigde een beleggingsprofiel wordt gehanteerd dat passend is gezien diens risicoprofiel. Ten behoeve van een zo optimaal mogelijke ínschatting van dit risicoprofiel moeten pensioenuitvoerders het zogenaamde "ken uw klant-principe" toepassen, zoals dat al langer in de Wet op het financieel toezicht is vastgelegd. Dit betekent dat pensioenuitvoerders het risicoprofiel dienen te bepalen door het (schriftelijk) inwinnen van informatie over de financiele positie, kennis, ervaringen, doelstellingen en risicobereidheid van de (gewezen) pensioengerechtigde. Deze toets op het risicoprofiel dient periodiek plaats te vinden. Als een wijziging in het risicoprofiel daartoe aanleiding geeft, dient de pensioenuitvoerder een ander beleggingsprofiel toe te passen dat vanaf dat moment zo optimaal mogelijk aansluit op het gewijzigde risicoprofiel van de pensioengerechtigde en dient de pensioenuitvoerder de pensioengerechtigde daarover te informeren. Het "ken uw klant-principe" dient overigens ook te worden toegepast als de deelnemer in de opbouwfase van een premieovereenkomst de verantwoordelijkheid voor de beleggingen heeft overgenomen en de pensioenuitvoerder de deelnemer moet adviseren over de spreiding van de beleggingen in relatie tot de duur van de periode tot de pensioendatum, waarbij het beleggingsrisico kleiner dient te worden naarmate de pensioendatum naded. Deze wettelijke eis is overigens niet nieuw, maar vloeide al voort uit de verwijzing naar de Wet op het financieel toezicht in ad. 52 PW. COMMUNICATIE De nieuwe communicatieverplichtingen op grond van de Wet pensioencommunicatie gaan ook gelden voor premieen kapitaalovereenkomsten met een variabele uitkering, naast de hierboven beschreven invulling van de prudent person-regel en de aanvullende vereisten rond zorgplicht. Het doel van pensioencommunicatie is dat de pensioendeelnemer weet hoeveel pensioen hij kan verwachten, dat hij kan nagaan of dat voldoende is en zich bewust is van de risico's van de pensioenvoorziening. Daarnaast moet pensioencommunicatie de deelnemer informeren over zijn keuzemogelijkheden. De Wet pensioencommunicatie stelt een aantal overkoepelende normen voor communicatie over pensioen. Het gaat om de normen tijdig, duidelijk, correct en evenwichtig. De norm evenwichtig houdt in dat de communicatie betrekking moet hebben op voor- en nadelen. Verder zijn het aansluiten op de behoeften en kenmerken van de deelnemer en het bevorderen van inzicht in de keuzemogelijkheden van een pensioenregeling en in de gevolgen van belangrijke levensgebeurtenissen in de Wet pensioencommunicatie opgenomen. Toeko msti ge pensioengerechtigden dienen een redelijke periode voorafgaand aan de pensioeningang geïnformeerd te worden over een aantal belangrijke keuzemogelijkheden. AFM hanteert als richtlijn voor een redelijke termijn in deze van zes maanden. De genoemde normen voor pensioencommunicatie gaan ook gelden voor premie- en kapitaalovereenkomsten met een variabele uitkering. Communicatie aan pens oengerecht gden De pensioenuitvoerder dient de deelnemer voorafgaand aan de pensioendatum te informeren over de variabele pensioenuitkering voor het eerste jaar. Dat gebeurt bij de bevestiging van de keuze voor de variabele uitkering. Tijdens de uitkeringsfase dient de pensioenuitvoerder de pensioengerechtigden vervolgens jaarlijks te informeren. De pensioenuitvoerder verstrekt op grond van art. 44 PW de pensioengerechtigde jaarlijks een opgave van zijn pensioenrecht als een concreet bedrag voor de pensioenuitkering in de daaropvolgende periode. De staatssecretaris is voornemens om in de AMvB te regelen dat op het (vernieuwde) UPO voor pensioengerechtigden jaarlij ks moet worden aangegeven wat de verwachte variabele uitkering voor de komende periode (het komende jaar) zal zijn. Nadere informatie over de verwachte variabele uitkering in de daaropvolgende jaren zal in de loop van beschikbaar komen via het Pe nsioen regi sler (www. m i j n p e n s i oe n ov e r z i cht. n l). OVERCANGSRECHT IN HET KADER VAN DE HUIDIGE "PENSIOENKNIP'' Voor gepensioneerden die geen gebruik konden maken van de pensioenknip (van januari 2Ql4holjuli 2015) wordt alsnog de mogelijkheid geboden om te kiezen voor een variabele uitkering. De Tijdelijke regeling pensioenknip die recent opnieuw is opengesteld, biedt deelnemers met een premieovereenkomst de mogelijkheid om op pensioendatum - met een deel van hun kapitaal - een tijdelijke uitkering aan te kopen. Aansluitend aan die tijdelijke uitkering moeten zij - met het restant van hun kapitaal - een levenslang pensioen aankopen. De pensioenknip biedt deze deelnemers desgewenst de mogelijkheid om dat restantkapitaal door te beleggen in het kader van een variabele pensioenuitkering. SAMENCEVAT ln de nieuwe wet "Wet verbeterde premieregeling" is nadrukkelijk de mogelijkheid van uitkeren in eenheden opgenomen. Verder zijn de mogelijkheden om de uitkeringen te laten variëren als gevolg van over- of onderrendement, le- () 2 () F I ìf,! nancieledienstverleners lul-lz ucusrus 2016 NUMMER 7/8 33

6 ve nsve rwachti n g en sterfte resu ltaat van het kabi netsvoorstel overgenomen. De standaard blijft een vaste uitkering, de pensioengerechtigde krijgt de keuze om een variabele p te kopen in beleggingseenheden' Hij kri tien jaar voorafgaand aan het bereiken rechtigde leeftijd. Op de pensioeningangsdatum is er een shoprãcht. Shoppen vanuit een pensioenfonds is in de basis alleen mogelijk als het fonds geen vaste én variabele uitkeringen aanbiedt en de (gewezen) deelnemer een andere variant wil dan het fonds aanbiedt. ln de wet is nu opgenomen dat uitvoerders tot'1 januari 2018 de tijd krijgen de verplichting met hun deelnemers af te stemmen' Voor DCAs zal deze nieuwe wet geen soelaas bieden' Voor hen is het voorgaande niet van toepassing, zij vallen immers niet onder de PW. De Financieel Planner zal zich moeten verdiepen in de diverse mogelijkheden die aangeboden worden door de pensioenuitvoerders. Het zal geen vernieuwing zijn als ik concludeer dat de pensioengerechtigde niet in staat is om een keuze op eigen houtje te maken. De overheid daarentegen is van mening dat met deze wetgeving het mogelijk is dat een werknemer zijn pensioen kan laten aansluiten bii zijnlhaar persoonlijke financiële situatie. ln de basis zal dalzo ziin' Echter, de Financieel Planner zal erbij moeten komen om de betreffende pensioengerechtigde het (financiele en fiscale) inzicht te verschaffen. Waar heeft hij/zij behoefte aan' wat is de mate van zekerheid die hij/zij nodig heeft in het inkomen voor de komende 20 iaar na de pensioeningangsdatum, hoe werkt het financieel en fiscaal uit in de individuele situatie? Maar evenzo komt de vraag bij de Financieel Planner te liggen: in hoeverre moet een werknemer die tien jaar voor zijn pensioenleeftijd zit, al dan niet kiezen voor het toetreden in een eventueel aanwezig collectief' Kortom: wederom genoeg werk voor de Financieel Planner als het gaat om pensioenen. lnformatie: diana@dutilh-bloys nl 34 vakblad FtNANclËLE PLANNING ' JULI/AUcusrus 2016 NUMMER 7/8