Vernieuwde beschikbare premieregelingen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Vernieuwde beschikbare premieregelingen"

Transcriptie

1 Auteurs: Jos van Ophem Chantal Krijts Anouk Rennen Sacha van Hoogdalem Vernieuwde beschikbare premieregelingen Het Nederlandse pensioensysteem kent verschillende soorten pensioenregelingen. De belangrijkste twee regelingen zijn de uitkeringsovereenkomst en de premieovereenkomst. Van oudsher bouwt het grootste deel van de deelnemers pensioen op in een uitkeringsovereenkomst. De laatste jaren zien we echter een steeds verdere verschuiving van uitkeringsovereenkomsten naar beschikbare premieregelingen. De wetgeving over beschikbare premieregelingen kent een aantal beperkingen. In het wetsvoorstel variabele pensioenuitkering worden een aantal belangrijke beperkingen opgeheven. In dit artikel geven we inzicht in belangrijke keuzes die deze nieuwe wetgeving mogelijk maakt en de effecten die ze hebben. We beginnen met de verschillen tussen premie- en uitkeringsovereenkomsten. Vernieuwde beschikbare premieregelingen

2 Premieovereenkomst versus uitkeringsovereenkomst Bij uitkeringsovereenkomsten krijgt een deelnemer een zekere pensioenaanspraak. De kosten en risico s voor deze aanspraak liggen bij de premiebetaler, vaak een combinatie van de werkgever en de werknemer. De laatste jaren hebben we ervaren dat deze zekere aanspraak steeds duurder is geworden en niet haalbaar meer is. De dekkingsgraden van de fondsen zijn zwaar onder druk komen te staan door de ontwikkelingen op de markt (een daling van de rentes en tegenvallende rendementen), en doordat de levensverwachting flink is toegenomen. Door de vergrijzing van de pensioenfondsen is het inzetten van premieverhoging om de dekkingsgraden weer op niveau te brengen steeds minder mogelijk. Daarnaast is door de steeds verdere daling van de rente de kostprijs van de pensioenaanspraken verder gestegen. Bij een premieovereenkomst liggen deze risico s bij de deelnemer. De te betalen premie is bekend. De risico s van marktontwikkelingen, rente en langleven verschuiven naar de deelnemer, en komen tot uitdrukking in onzekerheid over de verwachte pensioenuitkering. Naast het verschil tussen een vaste premie in een individueel beschikbare premieregeling en een variabele premie in een uitkeringsovereenkomst zijn er nog twee belangrijke verschillen die we hierna toelichten, en die betrekking hebben op: Het beleggingsbeleid: keuzevrijheid en mogelijkheid van doorbeleggen na pensioenleeftijd De mate waarin herverdeling mag plaatsvinden Beleggingsbeleid: keuzevrijheid en doorbeleggen na pensioenleeftijd In een uitkeringsovereenkomst wordt voor alle deelnemers in het fonds op eenzelfde wijze belegd. In een premieovereenkomst wordt veelal een leeftijdsafhankelijk beleggingsbeleid gevoerd, waarbij op jonge leeftijd een meer risicovolle beleggingsmix wordt aangehouden; naarmate de deelnemer ouder wordt, wordt een minder risicovolle mix aangehouden. Op het moment van pensionering moet het gespaarde kapitaal in de beschikbare premieregeling omgezet worden in een gegarandeerde uitkering. Veelal wordt deze uitkering aangekocht bij een verzekeraar. Figuur Figuur 1 1 Ontwikkeling Ontwikkeling pensioenkapitaal pensioenkapitaal Premies Rendement op premies (lifecycle) Fondsmix Door het aankopen van deze gegarandeerde uitkering wordt na pensioenleeftijd geen beleggingsrisico meer gelopen. Dit betekent echter ook dat het bijbehorende verwachte extra rendement wordt misgelopen. In figuur 1 wordt een vergelijking gemaakt van het gespaarde kapitaal op de pensioendatum van aan de ene kant een beleggingsbeleid conform een standaard life cycle-belegging in een beschikbare premieregeling, en aan andere kant een beleggingsbeleid waarbij gedurende de actieve periode een constante allocatie van 5 zakelijke waarden (proxy voor de gemiddelde assetallocatie van een Nederlands pensioenfonds) wordt aangehouden. De grafiek laat zien dat op de pensioenleeftijd het gespaarde kapitaal in de beide varianten vergelijkbaar is. Bij de fondsmix is een kapitaal verkregen van 103% van het vermogen dat via de life cycle wordt bereikt. Conclusie: het wel of niet conform een life cycle beleggen in de actieve periode leidt, in dit voorbeeld, niet tot een substantieel ander verwacht gespaard pensioenkapitaal op de pensioenleeftijd.

3 Figuur 2 Ontwikkeling Figuur 2 nominaal pensioen Ontwikkeling nominaal pensioen Ontwikkeling reeel reeël Pensioen pensioen Gegarandeerd pensioen doorbeleggen na pensioen Fondsmix Gegarandeerd pensioen doorbeleggen na pensioen Fondsmix Het grote verschil in de verwachte pensioenontwikkeling ontstaat in de periode na pensionering. In de traditionele beschikbare premieregelingen wordt er op pensioenleeftijd een vaste pensioenaanspraak ingekocht. Deze vaste uitkering wordt gedurende de pensioenperiode niet meer verhoogd. In een uitkeringsovereenkomst (lees: pensioenfonds) blijft het gehele pensioenvermogen ook na pensionering belegd en wordt naar verwachting een hoger rendement behaald dan de marktrente. Dit hogere verwachte rendement wordt omgezet in een jaarlijkse verhoging van de pensioenaanspraak. Dit gaat natuurlijk ook gepaard met bijbehorende risico s. Figuur 2 geeft inzicht in het belang van doorbeleggen na de pensioenleeftijd. De figuur laat zien dat de uitkering in nominale termen niet verandert na de inkoop van het nominale pensioen in de bestaande beschikbare premieregelingen. Indien ook na pensioenleeftijd wordt belegd conform een prudente assetmix is een lichte stijging in de aanspraak zichtbaar. Bij een allocatie van bijvoorbeeld 2 zakelijke waarden kan gemiddeld 0,6% extra rendement worden gemaakt 1. Indien na pensioenleeftijd een meer risicovolle allocatie wordt aangehouden (conform de gemiddelde mix van een pensioenfonds) kan de aanspraak in verwachting jaarlijks meer verhoogd worden. Deze extra verwachte stijging gaat natuurlijk ook gepaard met meer risico. De reële waarde van het pensioen neemt langzaam af. De nominale uitkeringen veranderen immers niet, waardoor de koopkracht van de uitkeringen langzaam daalt. Bij de fondsmix (5 zakelijke waarden) kan het behaalde overrendement een deel van prijsinflatie compenseren. Mate waarin herverdeling binnen het contract plaatsvindt Bij uitkeringsovereenkomsten is er sprake van herverdeling. Onder herverdeling wordt verstaan dat de waarde van de betaalde premies niet gelijk is aan de waarde van de ontvangen pensioenuitkeringen. Dit zijn een paar voorbeelden van herverdeling: Wanneer de betaalde premie afwijkt van de kostprijs van de in te kopen aanspraken is er sprake van een sponsoring van de bestaande deelnemers naar de nieuwe inkoop, of andersom van de premiebetaler naar het fonds. Een ander instrument waardoor herverdeling plaatsvindt, is de buffer in een pensioenfonds. Een buffer dient als instrument om ervoor te zorgen dat tegenvallende rendementen niet direct gevolgen hebben voor de pensioenaanspraken. Is de buffer echter verbruikt, dan moet deze weer worden opgebouwd. Tijdens de opbouw van de buffer worden behaalde overrendementen in de buffer opgespaard en niet direct gebruikt voor het verhogen van de uitkeringen. Het ontsparen of opsparen in de buffer zorgt voor stabilisering van de uitkeringen op dat moment. De uitkeringen van de uitkeringsgerechtigden worden dan meer of minder aangepast aan de in dat jaar verdiende overrendementen. Dit gaat ten kosten of ten baten van de nog niet uitgekeerde pensioenen. In dat geval is er veelal sprake van herverdeling. In de huidige en de nieuwe wetgeving over premieregelingen is er geen sprake van herverdeling. Dit betekent dat een tegenvallend overrendement door de deelnemer zelf opgevangen moet worden en niet door middel van een buffer met (toekomstige) generaties gedeeld kan worden. 1 Dit geldt bij een gemiddelde risicopremie van 3%.

4 Verbeterde premieovereenkomst In het voorontwerp van de Wet variabele pensioenuitkering worden voorstellen gedaan om de bestaande premie- en kapitaalovereenkomsten te verbeteren. Deze nieuwe wet komt tegemoet aan een aantal belangrijke bezwaren van de bestaande premieovereenkomsten. Belangrijke verbeteringen zijn: Figuur Figuur 3 3 impact van spreiden van schokken aanpassing op jaarlijkse van uitkeringen aanpassing van uitkeringen impact van spreiden van schokken op jaarlijkse 15% 1 1. Doorbeleggen na pensionering. Zoals al eerder aangegeven, kan het doorbeleggen na pensioenleeftijd ervoor zorgen dat er over de hele uitkeringsperiode naar verwachting meer pensioen kan worden uitgekeerd. 5% -5% Mogelijkheid van spreiden van marktschokken en schokken ten gevolge van langer leven. Doorbeleggen leidt tot mee- en tegenvallers van het beleggingsrendement. De impact van de mee- en tegenvallers als gevolg van beleggingsrisico en langleven risico mag over maximaal 5 jaar worden uitgespreid. 3. Spreiden van rente- en koersrisico bij inkoop van het pensioen. In de huidige wetgeving moet het gespaarde kapitaal uiterlijk op de pensioendatum worden omgezet in een gegarandeerde uitkering. Het niveau van de uitkering wordt hierdoor heel gevoelig voor het niveau van de rente op het moment van inkoop van het pensioen en voor de ontwikkeling van de zakelijke waarden net voor het moment van pensionering. Een daling van het spaarkapitaal door een daling van de zakelijke waardenportefeuille moet immers uiterlijk op pensioendatum worden ingelocked. De enige manier om een herstel van de beurs af te wachten is het moment van pensionering uit te stellen. Een lage rente op pensioendatum heeft tot gevolg dat op dat moment een relatief laag pensioen kan worden ingekocht. Spreiden van schokken Een belangrijk instrument in dit nieuwe pensioencontract is de mogelijkheid om beleggingsschokken geleidelijk door te vertalen in pensioenaanspraken. Hierdoor kunnen mee- en tegenvallers elkaar gedeeltelijk compenseren. In onderstaande figuur is voor een gestileerd fonds dat van het vermogen in aandelen belegt weergegeven hoe het verloop van het overrendement voor de periode zou zijn geweest. De balkjes geven het jaarlijkse overrendement weer, gemeten als het behaalde fondsrendement verminderd met de verandering van de waarde van de verplichtingen. Indien deze overrendementen direct vertaald zouden worden in een pensioenaanpassing vertonen de jaarlijkse aanpassingen van -1-15% -2-25% Overrendement uitsmeerperiode 5 jaar het pensioen hetzelfde verloop als het overrendement. Bij het uitsmeren van de overrendementen over een periode van 5 jaar worden de jaarlijkse aanpassingen van de pensioenaanspraak veel minder groot. De grafiek laat zien dat het toestaan van het uitsmeren van over- en onderrendementen zorgt voor een sterke stabilisering van de jaarlijkse verandering van het pensioen 2. Individueel of collectief doorbeleggen uitsmeerperiode 1 jaar Dit wetvoorstel maakt het mogelijk om het voortzetten van risicodragende beleggingen individueel of via een collectief te organiseren. In beide gevallen mag er geen sprake zijn van herverdeling. Binnen een collectief (lees pensioenfonds) betekent dit dat er restricties opgelegd worden aan de regels waarmee behaalde rendementen worden omgezet in pensioenaanpassingen. Hierbij merken we op dat in beide situaties er sprake kan zijn van het collectief inkopen van beleggingen, het collectief administreren en informeren et cetera. De begrippen individueel en collectief hebben alleen betrekking op de wijze waarop beleggingsrisico s en risico s van macro-langleven worden gedeeld. In dit artikel wordt alleen ingegaan op het delen van het beleggingsrisico s. 2 De belangrijkste randvoorwaarden zijn het gebruik van marktrente als conversierente en een gesloten symmetrische verdeelregel van mee- en tegenvallers.

5 Tabel 2 verschillen in beleidskeuzes individueel of collectief doorbeleggen Individueel Collectief Beleggingsmix Individueel, keuzevrijheid 1 collectieve mix Projectierente Keuze uit marktrente en verwacht rendement Marktrente Spreiden van het conversiemoment Nee Ja, vanaf 10 jaar voor pensioendatum kan toegetreden worden tot het collectief De verschillen tussen de beide contractinvullingen (individueel of collectief) zijn opgenomen in de bovenstaande tabel. De verschillen hebben betrekking op de beleggingsmix na pensioendatum, de projectierente die bepalend is voor de uitkering en het tijdstip waarop gestart kan worden met het spreiden van marktschokken. Indien gekozen wordt voor een collectieve invulling, dan wordt er binnen het collectief conform één assetallocatie belegd. In de individuele invulling kan het individu ook gedurende de pensioenperiode variatie aanbrengen in het risicoprofiel. Een tweede verschil heeft te maken met de keuze voor de projectierente op basis waarvan de jaarlijkse uitkering wordt afgeleid van de stand van het individuele kapitaal. Om te voldoen aan de eis dat er geen herverdeling mag plaatsvinden, mag in het collectieve contract alleen gekozen worden voor de marktrente. De marktrente zorgt ervoor dat de beloning voor de gelopen risico s ook na het toepassen van een uitsmeerperiode marktconform is, en er dus een eerlijke beloning is voor het gelopen risico. Het derde element heeft te maken met het spreiden van het conversiemoment. Bij de collectieve invulling van het doorbeleggen is het mogelijk om vanaf 10 jaar voor de pensioendatum geleidelijk aan het collectief deel te gaan nemen. Het voordeel van een geleidelijke toetreding is dat marktschokken in de laatste jaren voor pensionering ook al geleidelijk in de uitkering verwerkt worden. Collectieve fondsmix versus individuele assetmix Bij het voeren van een collectieve assetallocatie wordt voor alle deelnemers dezelfde assetmix aangehouden. Mee- en tegenvallers mogen over een periode van maximaal 5 jaar worden uitgesmeerd. De randvoorwaarden 2 die de wet aan deze collectieve invulling stelt zorgen ervoor dat de risico-exposure van een individu in dit collectief, voor zover dit marktrisico s betreft, na te bootsen is door een leeftijdsafhankelijke assetallocatie te voeren. Dit lichten we toe aan de hand van het onderstaande. Stel dat in een jaar een negatief overrendement wordt gemaakt van -1. Bij een directe aanpassing zou dit betekenen dat alle uitkeringen vanaf dit moment met 1 omlaag gaan. Het uitsmeren van deze schok over 5 jaar betekent dat de uitkeringen geleidelijk worden aangepast. Omdat de uitkeringen de eerste jaren echter niet volledig worden verlaagd met het behaalde negatieve overrendement, en er dus meer wordt uitgekeerd dan het opgelopen tekort, betekent dit dat de uitkeringen die later in de tijd gedaan moeten worden meer dan 1 moeten dalen. Het vermogen kan immers maar één keer worden uitgedeeld. Bij meevallers geldt dit ook: de uitkeringen na 5 jaar zullen in totaal meer verhoogd worden dan de behaalde procentuele meevaller, de uitkeringen binnen nu en 5 jaar minder.

6 Figuur Figuur 4 4 impact op verwachte uitkeringen bij geleidelijke aanpassing van een tegenvaller directe en geleidelijke aanpassing van een tegenvaller Impact op verwachte uitkeringen bij directe en Figuur 5 5 impliciete lifecycle lifecycle voor voor individu individu collectief in met gesloten collectief spreidingsmechanisme met gesloten spreidingsmechanisme 45% 35% 3 25% % direct aanpassing geleidelijke aanpassing oorspronkelijk 5% collectieve mix impliciete lifecycle mix In figuur 4 is dit grafisch weergegeven. De grijze lijn geeft het oorspronkelijke verwachte uitkeringspatroon van alle deelnemers weer van een pensioenfonds (collectief) met alleen uitkeringsgerechtigden. Indien een negatief overrendement van -1 wordt behaald en dit negatieve overrendement direct vertaald zou worden in de aanspraken, worden de uitkeringen gelijk aan de donkerblauwe staafjes. Indien er een geleidelijke vertaling van de schok plaatsvindt, worden de uitkeringen in het eerste jaar maar gedeeltelijk verlaagd. In de 4 jaren die volgen worden de uitkeringen nog verder verlaagd. Dit wordt weergegeven in de lichtblauwe staafjes in de grafiek van figuur 5. Het spreidingsmechanisme heeft tot gevolg dat uitkeringen op korte termijn minder geraakt worden door de schokken. Dit geldt voor zowel de meevallers als de tegenvallers. Omdat er bij de berekening van het te verdelen overrendement gerekend wordt met een overrendement ten opzichte van de marktrente is er zoals eerder aangegeven geen sprake van herverdeling. Deze verwachte beloning is precies in lijn met het risico dat gelopen wordt. Deze twee elementen zorgen er samen voor dat voor oudere deelnemers er impliciet minder risico gelopen wordt dan voor jongere gepensioneerden. Doordat de bijbehorende opbrengsten in lijn zijn met dit lagere risico, kan afgeleid worden dat de impliciete beleggingsmix voor ouderen in een collectief minder risicovol is dan de fondsmix, en voor jongeren juist iets meer risicovol. Voor een gestileerd fonds is dit weergeven in de bovenstaande figuur. Indien er alleen sprake zou zijn van marktrisico s, en er een marktrente als projectierente gebruikt wordt, kunnen in de individuele opzet gelijke resultaten bereikt worden als in de collectieve opzet door over de pensioenleeftijd een geleidelijke afbouw van het beleggingsprofiel toe te passen. Stochastische doorrekening In deze paragraaf tonen we de impact van een tweetal belangrijke keuzes in het nieuwe pensioencontract door middel van een stochastische doorrekening. De eerste keuze is de impact van de spreidingsperiode, de tweede is de impact van de projectierente. In deze analyse bekijken we de pensioenontwikkeling van een 25-jarige deelnemer, die gedurende 42 jaar een premie inlegt conform de huidige wettelijke 3% staffel. Deze deelnemer belegt tot leeftijd 45 voor in zakelijke waarden, daarna bouwt hij zijn lifecycle af tot 35% zakelijke waarden op leeftijd 62. Deze allocatie wordt aangehouden tot overlijden. Er wordt aangenomen dat de deelnemer op leeftijd 87 overlijdt.

7 Na pensioendatum wordt jaarlijks berekend wat de uitkering kan zijn. De gebruikte projectierente is in eerste instantie gelijk aan de marktrente. Bij de vaststelling van de uitkering wordt rekening gehouden met een levenslange stijging van de uitkering van 1 procentpunt. Deze vaste stijging moet samen met het behaalde overrendement zorgen voor een compensatie voor inflatie. Impact van de spreidingsperiode Tabel 3 geeft de resultaten van verschillende invullingen van het contract weer. Indien behaalde overrendementen direct worden omgezet in een aanpassing van de uitkeringen, zal er in 38% van de situaties een verlaging van de uitkering moeten worden doorgevoerd. Indien de over- en onderrendementen worden uitgesmeerd over 5 jaar daalt deze kans op een verlaging van de uitkering van 38% naar 19%. Ook de gemiddelde omvang van de verlaging van de uitkeringen daalt. Deze verlaging daalt van gemiddeld 3,9% bij een directe aanpassing naar 1,7% bij het uitsmeren van de over- en onderrendementen. Doordat de overrendementen gemiddeld positief zijn, leidt het smeren van mee-en tegenvallers gemiddeld tot een kleine buffer. De inkoop van 1% levenslange indexatie heeft ook een dempend effect op de kortingsrisico s. Indien deze levenslange indexatie niet zou worden ingekocht, wordt er met een hogere inkooprente gerekend en zal de uitkering initieel hoger zijn (59% van de pensioengrondslag t.o.v. 52% van de pensioengrondslag). Bij een gelijk rendement zal er bij een hogere inkooprente echter sneller sprake zijn van een negatief overrendement. Hierdoor stijgt de kans op een verlaging van de uitkering van 19% naar 3. Tabel 3 Mix na pensioen 35% ZW 35% ZW 35% ZW 5 ZW Projectierente Marktrente Marktrente Marktrente Marktrente Spreiden Nee Ja Ja Ja Figuur 6 Pensioen als % van laatste pensioengrondslag Figuur 6 Pensioen als % van laatste pensioengrondslag (inkoop op marktrente) (inkoop op marktrente) Leeftijd (jaren) 35% ZW (1% stijging) 35% ZW (geen stijging) 5 ZW (1% stijging) De impact van een meer risicovolle allocatie op de kans op een daling van de uitkering is ook weergegeven. Meer risicovol beleggen heeft tot gevolg dat de verwachte verhoging van de uitkering toeneemt (zie figuur 6), de kans op een verlaging van de uitkering stijgt en de mate van de verlaging ook. In de bovenstaande figuur is weergegeven hoe in dit voorbeeldfonds de ontwikkeling is van het mediane pensioenresultaat. Zoals al uit de tabel is gebleken is bij 35% zakelijke waarden en een levenslange inkoop van 1% verhoging op marktrente het verwachte initiële pensioen gelijk aan 52% van de laatste pensioengrondslag. Door de positieve verwachte overrendementen samen met de ingekochte 1% stijging kan het pensioen in koopkrachttermen redelijk in lijn blijven. Indien er geen levenslange verhoging wordt ingekocht kan er initieel een pensioen verkregen worden van 59%. Dit pensioen zal echter minder verhoogd worden, waardoor het pensioen in koopkracht zal afnemen. Inkoop stijging 1% 1% 1% Initieel pensioen als % pg Kans op verlaging Kans op verlaging > 2% 52% 52% 59% 53% 38% 19% 3 24% 26% 7% 11% 12% Gem. verlaging 3.9% 1.7% 1.9% 2.6%

8 Impact van de projectierente In het individuele contract is het mogelijk de uitkeringen te baseren op een verwacht rendement. Hierin mag maximaal 35% van het rendement op zakelijke waarden worden ingerekend. Dit betekent dat er met een hoger projectierente gerekend mag worden, waardoor er initieel een hogere uitkering uit hetzelfde kapitaal kan worden opgenomen. Bij een marktrente van 3% mag er maximaal een projectierente van 4,3% 3 gehanteerd worden. Een 1,3% hogere projectierente leidt al snel tot een 13% hogere initiële uitkering. Figuur 7 Figuur 7 Pensioen als als % % van van laatste laatste pensioengrondslag pensioengrondslag Tabel 4 Mix na pensioen 35% ZW 35% ZW 35% ZW 5 ZW Projectierente Rendement Rendement Rendement Rendement Spreiden Nee Ja Ja Ja Inkoop stijging 1% 1% 1% Initieel pensioen als % pg Kans op verlaging Kans op verlaging > 2% 57% 57% 65% 58% 42% 29% 41% 31% 29% 12% 19% 17% Gem. verlaging 4.1% 2.1% 2.3% 2.9% 7 Door de maximering van de projectierente leidt een verhoging van het risicoprofiel van 35% naar 5 tot een beperkte toename van de kans op een verlaging van de uitkering. Wel is zichtbaar dat de kans op grotere verlagingen (meer dan 2% bijvoorbeeld) en de gemiddelde omvang van de verlagingen toeneemt bij een hogere allocatie naar zakelijke waarden Leeftijd (jaren) rendement (1% stijging) marktrente (1% stijging) In bovenstaande grafiek is de impact van de projectierente weergegeven op de ontwikkeling van het mediane pensioen voor de 35% zakelijke-waardenallocatie. Bij een hogere projectierente is het initiële pensioen hoger maar zullen bij een gelijk beleggingsrendement meer negatieve overrendementen ontstaan. Het gevolg hiervan is dat er een hogere kans op een daling van de uitkering zal optreden en dat de gemiddelde dalingen ook groter worden (zie tabel 4). In de situatie dat er geen spreiding wordt toegekend is er een kans van 42% op een daling van het pensioen. Indien er wel een spreiding wordt toegestaan daalt deze kans naar 29%. De gemiddelde omvang van de daling neemt ook af, van 4,1% naar 2,1%. Bij een projectierente gelijk aan de marktrente was, inclusief spreiding, de kans op een daling van het pensioen gelijk aan 19%, en was de gemiddelde daling 1,7%. Ten slotte De verbeterde premieregeling zoals mogelijk gemaakt wordt in het wetsvoorstel Variabele pensioenuitkering neemt een aantal belangrijke nadelen van de bestaande beschikbare premieregelingen weg. Dit wetsvoorstel maakt het mogelijk ook na pensioendatum in beschikbare premieregelingen beleggingsrisico te nemen. Hierdoor kan naar verwachting een hoger pensioen worden bereikt. De mogelijkheden die de wet biedt met betrekking tot het uitsmeren van mee- en tegenvallers, maar ook de mogelijkheid om een vaste stijging van de aanspraak in te kopen kan er voor zorgen dat het nadelige effect van extra beleggingsrisico in de pensioenperiode flink beperkt kan worden. De keuze van de inkoopparameters biedt deelnemers en sociale partners de mogelijkheid om een afweging te maken tussen een hoger aanvangspensioen met een wat hogere kans op een negatieve aanpassing van het uitkeringsniveau versus een wat lager aanvangsniveau met een lagere kans op negatieve aanpassingen en wat hogere verwachte jaarlijkse verhogingen. Het goed informeren van deelnemers en sociale partners over de mogelijke gevolgen van een keuze in deze inkoopparameters is een belangrijke uitdaging bij de introductie van deze uitbreiding van de beschikbare premieregelingen. Indien de vaste stijging van het pensioen wordt weggelaten neemt de kans op een daling van de uitkering weer toe naar 41%. 3 Het maximaal te hanteren rendement op zakelijke waarden is 6,75%, conform Commissie Parameters. Het maximaal in te rekenen percentage zakelijke waarden is 35%. Hierdoor is het maximale projectierentet bij een rente van 3% gelijk aan 35% * 6,75% + 65% * 3% = 4,3%.

Onderzoek naar mogelijkheden van collectieve risicodeling binnen beschikbare premieregelingen

Onderzoek naar mogelijkheden van collectieve risicodeling binnen beschikbare premieregelingen Onderzoek naar mogelijkheden van collectieve risicodeling binnen beschikbare premieregelingen KATOCO 25 november 2014 Onderzoek naar mogelijkheden van collectieve risicodeling binnen beschikbare premieregelingen

Nadere informatie

Impact overstap van vaste mix op lifecycle mix November 2016

Impact overstap van vaste mix op lifecycle mix November 2016 Impact overstap van vaste mix op lifecycle mix November 2016 Management summary Tijdens de behandeling van het wetsvoorstel verbeterde premieregeling in de Eerste Kamer zijn vragen gesteld over de financiële

Nadere informatie

Toelichting Wet verbeterde premieregeling

Toelichting Wet verbeterde premieregeling Toelichting Wet verbeterde premieregeling Inleiding De Wet verbeterde premieregeling is op 14 juni 2016 aangenomen door de Eerste Kamer. Deze wet maakt het mogelijk om een pensioenkapitaal na pensioeningang

Nadere informatie

Ingegane pensioenuitkeringen. Maart 2016

Ingegane pensioenuitkeringen. Maart 2016 Ingegane pensioenuitkeringen Maart 2016 1 Inhoud 1 Introductie en achtergrond... 3 2 Onderzoeksopzet en uitgangspunten... 4 2.1 Startsituatie... 4 2.2 Afkoopwaarde huidig contract... 4 2.3 Beschrijving

Nadere informatie

2513AA22. Effecten life cycle beleggen

2513AA22. Effecten life cycle beleggen > Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Eerste Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 22 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22 Postbus 90801 2509 LV Den Haag Parnassusplein 5 T 070 333 44

Nadere informatie

De beschikbare premieregeling: de feiten op een rij

De beschikbare premieregeling: de feiten op een rij De beschikbare premieregeling: de feiten op een rij 3 De beschikbare premieregeling In Nederland bestaan grofweg twee categorieën pensioenregelingen: beschikbare premieregelingen enerzijds en middelloon-

Nadere informatie

Berekeningen geven inzicht in effecten risico s op variabele pensioenuitkering. Agnes Joseph & Miriam Loois

Berekeningen geven inzicht in effecten risico s op variabele pensioenuitkering. Agnes Joseph & Miriam Loois Berekeningen geven inzicht in effecten risico s op variabele pensioenuitkering Agnes Joseph & Miriam Loois Sociale partners en besturen staan nu voor keuzes De Wet Verbeterde Premieregelingen maakt doorbeleggen

Nadere informatie

Eerste Kamer der Staten-Generaal

Eerste Kamer der Staten-Generaal Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2015 2016 34 255 Voorstel van wet van het lid Lodders tot wijziging van de Pensioenwet, de Wet verplichte beroepspensioenregeling en de Wet op de loonbelasting

Nadere informatie

Onderzoeksrapport Herverdelingseffecten van verschillende projectierentes in verbeterde premieregelingen

Onderzoeksrapport Herverdelingseffecten van verschillende projectierentes in verbeterde premieregelingen Onderzoeksrapport Herverdelingseffecten van verschillende projectierentes in verbeterde premieregelingen Johan Bonekamp, Lans Bovenberg, Theo Nijman en Bas Werker 1 Oktober 2016 Samenvatting Het gebruik

Nadere informatie

Een variabel pensioen met doorbeleggen na pensionering: hoe werkt het en wat zijn de kansen en risico s?

Een variabel pensioen met doorbeleggen na pensionering: hoe werkt het en wat zijn de kansen en risico s? 1 juli 2017 Een variabel pensioen met doorbeleggen na pensionering: hoe werkt het en wat zijn de kansen en risico s? Toelichting bij de nieuwe Wet Verbeterde Premieregeling Inleiding Als gewezen deelnemer

Nadere informatie

Grip op pensioen: Hoe halen uw werknemers het beste uit hun pensioenregeling? Wet verbeterde premieregeling nader toegelicht

Grip op pensioen: Hoe halen uw werknemers het beste uit hun pensioenregeling? Wet verbeterde premieregeling nader toegelicht : Hoe halen uw werknemers het beste uit hun pensioenregeling? Wet verbeterde premieregeling nader toegelicht 2 Inhoudsopgave Inleiding 3 Ondersteun uw werknemers bij hun keuze 13 Wat is de Wet verbeterde

Nadere informatie

De feiten op een rij. De beschikbare premieregeling

De feiten op een rij. De beschikbare premieregeling De feiten op een rij De beschikbare premieregeling De beschikbare premieregeling: de feiten op een rij De beschikbare premieregeling Verzekeraars bieden diverse pensioenregelingen aan, waaraan werknemers

Nadere informatie

Reglement excedent-premieregeling Versie: 1 januari 2018

Reglement excedent-premieregeling Versie: 1 januari 2018 Reglement excedent-premieregeling Versie: 1 januari 2018 Inhoudsopgave I De excedent-premieregeling van BPL Pensioen... 3 Artikel 1 Welke pensioensoorten biedt mijn excedent-premieregeling?... 3 Artikel

Nadere informatie

Direct Ingaand Pensioen

Direct Ingaand Pensioen Direct Ingaand Pensioen Ruime keuzemogelijkheden voor een pensioenuitkering die bij u past Gaat u binnenkort met pensioen? En hebt u pensioen opgebouwd via uw werkgever, waarbij op uw pensioendatum een

Nadere informatie

RESULTATEN ENQUÊTE CONSULTATIE NIEUW FTK ACTUARIEEL. Vraag 1

RESULTATEN ENQUÊTE CONSULTATIE NIEUW FTK ACTUARIEEL. Vraag 1 RESULTATEN ENQUÊTE CONSULTATIE NIEUW FTK ACTUARIEEL Vraag 1 Onder het huidige FTK krijgen pensioenfondsen te maken met de zogenaamde beleggings -spagaat: aan de ene kant kan er weinig risico worden genomen

Nadere informatie

JOUW PENSIOEN VERANDERT Jij kiest je pensioenregeling

JOUW PENSIOEN VERANDERT Jij kiest je pensioenregeling JOUW PENSIOEN VERANDERT Jij kiest je pensioenregeling INHOUD 2 Wie voert de pensioenregeling uit? Het pensioengebouw in Nederland De pensioenregelingen van RELX in Nederland Vergelijking CDC en IDC Welke

Nadere informatie

Reglement excedent-premieregeling. Versie: 1 juli 2018

Reglement excedent-premieregeling. Versie: 1 juli 2018 Reglement excedent-premieregeling Versie: 1 juli 2018 Inleiding Dit reglement excedent-premieregeling BPL Pensioen is een aanvulling op artikel 16 van het pensioenreglement BPL en regelt de inhoud en voorwaarden

Nadere informatie

Toelichting Inkopen van Netto pensioenaanspraken

Toelichting Inkopen van Netto pensioenaanspraken Toelichting Inkopen van Netto pensioenaanspraken Voor wie? Deze toelichting is van belang voor medewerkers die deelnemen aan de nettopensioenregeling. Doel toelichting Het pensioenfonds communiceert in

Nadere informatie

Reglement excedent-premieregeling. Versie: 1 juli 2017

Reglement excedent-premieregeling. Versie: 1 juli 2017 Reglement excedent-premieregeling Versie: 1 juli 2017 Inhoudsopgave I De excedent-premieregeling van BPL Pensioen... 3 Artikel 1 Welke pensioensoorten biedt mijn excedent-premieregeling?... 3 Artikel 2

Nadere informatie

Wat krijg je in onze pensioenregeling?

Wat krijg je in onze pensioenregeling? Pensioen 1-2-3 Hoe is je pensioen geregeld? Excedentregeling In dit Pensioen 1-2-3 lees je wat je wel en niet krijgt in onze pensioenregeling. Pensioen 1-2-3 bevat geen persoonlijke informatie over jouw

Nadere informatie

Direct Ingaand Pensioen

Direct Ingaand Pensioen Direct Ingaand Pensioen Een pensioenuitkering die bij u past U heeft een Direct Ingaand Pensioen (van Delta Lloyd) aangekocht van uw opgebouwde pensioen. Hiermee heeft u de uitkering gekozen die bij u

Nadere informatie

HET JAAR 2018 VAN SNPS IN HET KORT

HET JAAR 2018 VAN SNPS IN HET KORT HET JAAR 2018 VAN SNPS IN HET KORT Kwam u op of na 1 juli 2013 in dienst of bent u deelnemer in de nettoregeling, dan bouwt u pensioen op bij of ontvangt u pensioen van Shell Nederland Pensioenfonds Stichting

Nadere informatie

Pensioenkeuzes in de beschikbare premieregeling (DC-regeling)

Pensioenkeuzes in de beschikbare premieregeling (DC-regeling) Pensioenkeuzes in de beschikbare premieregeling (DC-regeling) Programma Pensioen, hoe zat het ook alweer? Bestaande keuzemogelijkheden Nieuwe keuzes: jaarlijkse inkoop in de middelloonregeling vast of

Nadere informatie

Delta Lloyd Levensverzekering NV

Delta Lloyd Levensverzekering NV U koopt op uw pensioendatum met uw opgebouwde pensioenkapitaal een pensioen. Dit kan een vast of een variabel pensioen zijn. Met deze informatie kunt u het vaste en variabele pensioen met elkaar vergelijken.

Nadere informatie

BELEGGINGSMOGELIJKHEDEN PENSIOEN JANUARI 2018

BELEGGINGSMOGELIJKHEDEN PENSIOEN JANUARI 2018 Generali BELEGGINGSMOGELIJKHEDEN PENSIOEN JANUARI 2018 www.asr.nl/gnl INHOUDSOPGAVE 1 Algemene informatie over dit document... 3 2 Zorgvuldig beleggingsbeleid... 4 2.1 UW GELD IN GOEDE HANDEN...4 2.2 HET

Nadere informatie

PNO DC LIFE CYCLE INFORMATIE VOOR WERKGEVERS VOOR IEDEREEN IN DE CREATIEVE SECTOR

PNO DC LIFE CYCLE INFORMATIE VOOR WERKGEVERS VOOR IEDEREEN IN DE CREATIEVE SECTOR PNO DC LIFE CYCLE INFORMATIE VOOR WERKGEVERS VOOR IEDEREEN IN DE CREATIEVE SECTOR 1 DE HYBRIDE PENSIOENOPLOSSING VAN PNO MEDIA Voorspelbare kosten voor u als werkgever en voor uw werknemers het beste van

Nadere informatie

Ontwikkelingen in DC-landschap

Ontwikkelingen in DC-landschap Ontwikkelingen in DC-landschap KWPS seminar Finish op tijd Dirk de Wit / Patricia Zonneveld Amsterdam, 20 april 2017 Onze presentatie 1. Hoe ziet het DC-landschap eruit? 2. Recente ontwikkelingen in DC-landschap

Nadere informatie

Delta Lloyd Levensverzekering NV

Delta Lloyd Levensverzekering NV U koopt op uw pensioendatum met uw opgebouwde pensioenkapitaal een pensioen. Dit kan een vast of een variabel pensioen zijn. Met deze informatie kunt u het vaste en variabele pensioen met elkaar vergelijken.

Nadere informatie

Doorbeleggen na pensioendatum: wat is het en hoe leggen we het onze deelnemers uit? Twan van Erp, Tatjana Taubert 17 mei 2016

Doorbeleggen na pensioendatum: wat is het en hoe leggen we het onze deelnemers uit? Twan van Erp, Tatjana Taubert 17 mei 2016 Doorbeleggen na pensioendatum: wat is het en hoe leggen we het onze deelnemers uit? Twan van Erp, Tatjana Taubert 17 mei 2016 Pagina 1 Pagina 1 Agenda 1. Verbeterde premieregelingen 2. Risico s en spreidingsmechanisme

Nadere informatie

Nieuwe pensioenregeling vanaf 1 januari 2015. Jan Raaijmakers Aad van der Tak Michel Stok Voorzitter Manager Pensioenfonds Extern actuarieel adviseur

Nieuwe pensioenregeling vanaf 1 januari 2015. Jan Raaijmakers Aad van der Tak Michel Stok Voorzitter Manager Pensioenfonds Extern actuarieel adviseur Nieuwe pensioenregeling vanaf 1 januari 2015 Jan Raaijmakers Aad van der Tak Michel Stok Voorzitter Manager Pensioenfonds Extern actuarieel adviseur Agenda 1. Rol klankbordgroep 2. Waarom een nieuwe pensioenregeling?

Nadere informatie

ICK Beschikbare Premieregeling

ICK Beschikbare Premieregeling ICK Beschikbare Premieregeling Uitleg over een nieuwe de regeling van bedrijfstakpensioenfonds ICK 30 mei 2013 Diede Panneman Rutger van Asselt ' Copyright 2012 Sprenkels & Verschuren. Geen enkele reproductie

Nadere informatie

Indexatie-IQ, voor een transparant en stabiel pensioen.

Indexatie-IQ, voor een transparant en stabiel pensioen. Indexatie-IQ, voor een transparant en stabiel pensioen. De Bazel 24 mei 2012 Het Pensioenakkoord Drie delen: - De AOW-leeftijd - Pensioen in de tweede pijler - Ouderenparticipatie Wat is de aanleiding?

Nadere informatie

Welkom. Informatiebijeenkomst Unisys Combi Pensioen

Welkom. Informatiebijeenkomst Unisys Combi Pensioen Welkom Informatiebijeenkomst Combi Pensioen Oktober November 2012 Programma 1. SPUN 2. High lights presentatie 3. Huidige pensioenregeling 4. Nieuwe pensioenregeling ( Combi pensioen) 5. Maatmannen 6.

Nadere informatie

EXCEDENT REGELINGEN BIED UW WERKNEMERS EEN HOGER PENSIOEN. In deze brochure

EXCEDENT REGELINGEN BIED UW WERKNEMERS EEN HOGER PENSIOEN. In deze brochure EXCEDENT REGELINGEN BIED UW WERKNEMERS EEN HOGER PENSIOEN In deze brochure Extra pensioen 2 Middelloonregeling 3 Premieregeling 4 Premievoorbeeld 6 Meer weten? 7 EXTRA PENSIOEN VOOR UW WERKNEMERS Kies

Nadere informatie

1. Vragen over het ouderdomspensioen

1. Vragen over het ouderdomspensioen Aegon Uitkerend Beleggingspensioen Veelgestelde vragen 1. Vragen over het ouderdomspensioen Wat heeft invloed op de hoogte van mijn pensioen? De volgende factoren hebben invloed op de hoogte van uw pensioen:

Nadere informatie

OWASE Pensioenforum 26 juni 2013. 3 juli 2013 OWASE. Welkom. bij

OWASE Pensioenforum 26 juni 2013. 3 juli 2013 OWASE. Welkom. bij Welkom OWASE Pensioenforum 26 juni 2013 OWASE 3 juli 2013 bij Pensioenfonds en solidariteit: één voor allen, allen voor één! www.owase.nl PFO20130626/20130703 2 Programma Pensioenforum De bedoeling van

Nadere informatie

EXCEDENT REGELINGEN BIED UW WERKNEMERS EEN HOGER PENSIOEN. In deze brochure

EXCEDENT REGELINGEN BIED UW WERKNEMERS EEN HOGER PENSIOEN. In deze brochure REGELINGEN BIED UW WERKNEMERS EEN HOGER PENSIOEN In deze brochure Extra pensioen 2 Middelloonregeling 3 Premieregeling 4 Premievoorbeeld 6 7 EXTRA PENSIOEN VOOR UW WERKNEMERS MIDDELLOON REGELING De excedent

Nadere informatie

Risicoverdeling en ambitieniveau in bestaande pensioencontracten

Risicoverdeling en ambitieniveau in bestaande pensioencontracten Risicoverdeling en ambitieniveau in bestaande pensioencontracten artikel Inleiding Reeds geruime tijd wordt een maatschappelijke discussie gevoerd over de toekomst van het Nederlandse pensioenstelsel.

Nadere informatie

Startbrief. 1. Algemeen. Waardeoverdracht. Informatie die u geeft. Wanneer bent u deelnemer in de Basisregeling?

Startbrief. 1. Algemeen. Waardeoverdracht. Informatie die u geeft. Wanneer bent u deelnemer in de Basisregeling? Startbrief Deze startbrief bestaat uit 3 delen: Algemeen, Basisregeling en Plusregeling. 1. Algemeen Uw werkgever: Tentoo Collective Freelance & Flex B.V. Uw pensioenuitvoerder: ABN AMRO Pensioenen Soort

Nadere informatie

Pensioeninformatiebijeenkomst over herstelplan 2009

Pensioeninformatiebijeenkomst over herstelplan 2009 Pensioenbijeenkomst herstelplan 2009 Pensioenfonds voor de Grafische Bedrijven (PGB) over herstelplan 2009 juli 2009 Inleiding Waarom 5 pensioenbijeenkomsten? ernstige situatie met grote gevolgen voor

Nadere informatie

Beschikbarepremieregeling

Beschikbarepremieregeling Beschikbarepremieregeling Beleggen voor uw pensioen Meer weten? Hoe werkt beleggen? 4 Hoeveel pensioen krijgt u? Beleggingsmogelijkheden 5 Hoeveel risico wilt u lopen? 7 8 Geef uw keuze door Goed om te

Nadere informatie

Naar een nieuw pensioencontract

Naar een nieuw pensioencontract Naar een nieuw pensioencontract Kees Goudswaard Montae Pensioenbijeenkomst werkgevers, Utrecht, 31 mei 2018 Bij ons leer je de wereld kennen Overzicht Sterke en zwakke punten van het huidige stelsel SER

Nadere informatie

De fiscale aspecten van het pensioenakkoord: het is lastiger dan het lijkt. Workshop 9 mei 2012

De fiscale aspecten van het pensioenakkoord: het is lastiger dan het lijkt. Workshop 9 mei 2012 De fiscale aspecten van het pensioenakkoord: het is lastiger dan het lijkt Workshop 9 mei 2012 Programma De aanleiding en het pensioenakkoord op hoofdlijnen Aanpassingsmechanismes Fiscale pensioenkader

Nadere informatie

Position Paper DNB Concept Wetsvoorstel variabele pensioenuitkeringen 14 augustus 2015

Position Paper DNB Concept Wetsvoorstel variabele pensioenuitkeringen 14 augustus 2015 Position Paper DNB Concept Wetsvoorstel variabele pensioenuitkeringen 14 augustus 2015 Het Wetsvoorstel variabele pensioenuitkering (kortweg wetsvoorstel ) maakt voor deelnemers aan een premieovereenkomst

Nadere informatie

Toelichting Inkopen van Netto-pensioenaanspraken

Toelichting Inkopen van Netto-pensioenaanspraken Toelichting Inkopen van Netto-pensioenaanspraken Voor wie? Deze toelichting is van belang voor medewerkers die deelnemen aan de nettopensioenregeling. Doel toelichting Het pensioenfonds communiceert in

Nadere informatie

Welke keuzes maakt u voordat u straks met pensioen gaat?

Welke keuzes maakt u voordat u straks met pensioen gaat? SNPS Shell Nederland Pensioenfonds Stichting Welke keuzes maakt u voordat u straks met pensioen gaat? Inhoud Welke pensioenkeuzes hebt u? 1. Uw pensioenleeftijd kiezen 2. Deeltijdpensioen 3. Definitieve

Nadere informatie

HorizonBeleggen, ProfielBeleggen en VrijBeleggen. De beleggingsmogelijkheden van Zwitserleven.

HorizonBeleggen, ProfielBeleggen en VrijBeleggen. De beleggingsmogelijkheden van Zwitserleven. HorizonBeleggen, ProfielBeleggen en VrijBeleggen. De beleggingsmogelijkheden van Zwitserleven. De beleggingsmogelijkheden van Zwitserleven. U heeft via uw werkgever een pensioenregeling op basis van beleggingen

Nadere informatie

Verlenging van uw pensioencontract: wat verandert er voor u en voor uw werknemers?

Verlenging van uw pensioencontract: wat verandert er voor u en voor uw werknemers? Verlenging van uw pensioencontract: wat verandert er voor u en voor uw werknemers? De verlenging van uw contract U ontvangt voor de verlenging van de pensioenregeling voor uw werknemers een voorstel voor

Nadere informatie

Beleggen. voor uw pensioen

Beleggen. voor uw pensioen Beleggen voor uw pensioen In deze brochure over beleggen staat algemene informatie. Deze brochure is bedoeld om werknemers van KPN Contact een algemeen beeld te geven. We besteden veel aandacht aan de

Nadere informatie

DC in een Notendop. Versie 17 januari 2015

DC in een Notendop. Versie 17 januari 2015 DC in een Notendop Versie 17 januari 2015 DC voor beginners Denified Contributions/ Beschikbare premie: Niet de aanspraken, maar de premie is de toezegging, premie staat vast, uitkering onzeker. Beschikbare

Nadere informatie

Uw persoonlijke gegevens De heer X. Deelnemer Geboren op: 2 januari 1972 Deelnemersnummer: Uw partner Y. Partner Geboren op: 5 februari 1975

Uw persoonlijke gegevens De heer X. Deelnemer Geboren op: 2 januari 1972 Deelnemersnummer: Uw partner Y. Partner Geboren op: 5 februari 1975 pagina 1 van 7 Uniform Pensioenoverzicht 2019 Stand per: 1 januari 2019 Uw persoonlijke gegevens De heer X. Deelnemer Geboren op: 2 januari 1972 Deelnemersnummer: 999999 Relatienummer: xyz123456 Uw partner

Nadere informatie

ABP Reactie consultatiedocument Wet variabele pensioenuitkering

ABP Reactie consultatiedocument Wet variabele pensioenuitkering ABP Reactie consultatiedocument Wet variabele pensioenuitkering Samenvatting Het conceptvoorstel Wet variabele pensioenuitkering kan een belangrijke verbetering van de huidige premieovereenkomst betekenen.

Nadere informatie

Nieuwsbrief februari 2016

Nieuwsbrief februari 2016 Nieuwsbrief februari 2016 In deze nieuwsbrief vindt u de volgende onderwerpen: - De beleggingsresultaten over 2015 - Vragen en antwoorden over de beleggingsresultaten en uw pensioenregeling bij Aegon PPI

Nadere informatie

Informatiebijeenkomst Pensioenen: actueler dan ooit. Oktober 2013

Informatiebijeenkomst Pensioenen: actueler dan ooit. Oktober 2013 Informatiebijeenkomst Pensioenen: actueler dan ooit Oktober 2013 1 Pensioenstelsel Individueel Pensioen fonds Overheid Lijfrente Pensioen AOW B E L A S T I N G 2 Programma bestuur en taken bestuur de pensioenregeling

Nadere informatie

Nettopensioenregeling

Nettopensioenregeling Nettopensioenregeling 1 Uitgangspunten nettopensioenregeling Algemeen De nettopensioenregeling is een vrijwillige regeling, in aanvulling op de basisregeling van SPW. SPW probeert de nettopensioenregeling

Nadere informatie

Eerste Kamer der Staten-Generaal

Eerste Kamer der Staten-Generaal Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2015 2016 34 255 Voorstel van wet van het lid Lodders tot wijziging van de Pensioenwet, de Wet verplichte beroepspensioenregeling en de Wet op de loonbelasting

Nadere informatie

TrueBlue Beschikbare premieregeling EEN PERSOONLIJKE PENSIOENPOT VOOR ELKE WERKNEMER. Met collectieve voordelen.

TrueBlue Beschikbare premieregeling EEN PERSOONLIJKE PENSIOENPOT VOOR ELKE WERKNEMER. Met collectieve voordelen. TrueBlue Beschikbare premieregeling EEN PERSOONLIJKE PENSIOENPOT VOOR ELKE WERKNEMER. Met collectieve voordelen. Oktober 2016 TrueBlue Beschikbare premieregeling Een goed geregeld pensioen voor jouw werknemers?

Nadere informatie

1. een variant, waarbij deelnemers in de uitkeringsfase deels kunnen doorbeleggen op basis van een individuele beleggingsstrategie.

1. een variant, waarbij deelnemers in de uitkeringsfase deels kunnen doorbeleggen op basis van een individuele beleggingsstrategie. Hoofdlijnennota optimalisering wettelijk kader voor premieovereenkomsten 1. Aanleiding Het huidige wettelijke kader voor premieovereenkomsten kent als belangrijkste knelpunt dat het nemen van beleggingsrisico

Nadere informatie

Een nieuwe pensioenregeling

Een nieuwe pensioenregeling Een nieuwe pensioenregeling De pensioenregeling van Pensioenfonds voor de Accountancy wordt per 1 januari 2015 aangepast. Het bestuur heeft inmiddels de hoofdlijnen van de nieuwe regeling vastgesteld.

Nadere informatie

2013 in het kort SAMENVATTING VAN HET JAARVERSLAG

2013 in het kort SAMENVATTING VAN HET JAARVERSLAG 2013 in het kort SAMENVATTING VAN HET JAARVERSLAG 1 Toelichting op het jaarverslag In het Jaarverslag 2013 legt het pensioenfonds uitgebreid verantwoording af over de ontwikkelingen, besluiten en gebeurtenissen

Nadere informatie

Tijden veranderen, uw pensioen verandert mee

Tijden veranderen, uw pensioen verandert mee Tijden veranderen, uw pensioen verandert mee Nieuwe pensioenregeling KPN Contact Meer weten? www.kpnpensioen.nl Nieuwe pensioenregeling voor u U werkt bij KPN. Sinds april 2014 heeft KPN een nieuwe cao.

Nadere informatie

Uitgangspunten. Nettopensioenregeling

Uitgangspunten. Nettopensioenregeling Uitgangspunten Nettopensioenregeling Laatst gewijzigd op 20 februari 2015 Uitgangspunten nettopensioenregeling Algemeen De nettopensioenregeling is een vrijwillige regeling, in aanvulling op de basisregeling

Nadere informatie

7. Bouw ik nu meer/minder op? Bij Coop Pensioenfonds bouwt u 1,64% op (2016). Bij BPFL gaat u 1,875% opbouwen (2016).*

7. Bouw ik nu meer/minder op? Bij Coop Pensioenfonds bouwt u 1,64% op (2016). Bij BPFL gaat u 1,875% opbouwen (2016).* Beste lezer, Dit overzicht met veelgestelde vragen hebben wij opgesteld naar aanleiding van de brief d.d. 10 november 2016 over de liquidatie van Coop Pensioenfonds. Heeft u een vraag die hier niet tussenstaat

Nadere informatie

Dennis Masselink Pensioennavigator

Dennis Masselink Pensioennavigator UNIFORME REKENMETHODIEK (URM) maatstaf voor de vergelijking van pensioenregelingen? Dennis Masselink Pensioennavigator 1 Navigatiemetafoor Prijsstijgingen hebben geen invloed op de hoogte van uw pensioen.

Nadere informatie

Wat krijgt u in onze pensioenregeling?

Wat krijgt u in onze pensioenregeling? Hoe is uw pensioen geregeld? In dit Pensioen 1-2-3 leest u wat u wel en niet krijgt in onze pensioenregeling. Pensioen 1-2-3 bevat geen persoonlijke informatie over uw pensioen. Die vindt u wel op www.mijnpensioenoverzicht.nl

Nadere informatie

BeterExcedent. Pensioen Werknemer 2015

BeterExcedent. Pensioen Werknemer 2015 BeterExcedent Pensioen Werknemer 2015 BeterExcedent Pensioen Werknemer 2015 Als u via uw werkgever deelneemt in de pensioenregeling BeterExcedent, kunt u pensioen opbouwen over het deel van uw salaris

Nadere informatie

Toelichting wetsvoorstel aanpassing financieel toetsingskader. Juni 2014

Toelichting wetsvoorstel aanpassing financieel toetsingskader. Juni 2014 Toelichting wetsvoorstel aanpassing financieel toetsingskader Juni 2014 Inhoudsopgave Wetsvoorstel aanpassing FTK Beleidsdekkingsgraad Premievaststelling Toekomstbestendig indexeren Inhaalindexatie Hersteltermijn

Nadere informatie

Nieuwsbericht / 5 augustus Wet verbeterde premieregeling

Nieuwsbericht / 5 augustus Wet verbeterde premieregeling Nieuwsbericht / 5 augustus 2016 Wet verbeterde premieregeling Op 14 juni 2016 nam de Eerste Kamer de Wet verbeterde premieregeling aan. Per brief van 4 juli 2016 heeft Staatssecretaris Jetta Klijnsma laten

Nadere informatie

Extra informatie pensioenverlaging

Extra informatie pensioenverlaging Extra informatie pensioenverlaging Wat is de invloed van de verlaging op mijn netto pensioen? Als u nog niet met pensioen bent, kunnen we u nu niet zeggen hoe uw netto pensioen

Nadere informatie

Uitgangspunten nettopensioenregeling bpfbouw

Uitgangspunten nettopensioenregeling bpfbouw Uitgangspunten nettopensioenregeling bpfbouw Algemeen BpfBOUW biedt de nettopensioenregeling aan en voert deze samen met de BeterExcedent-regeling uit. De nettopensioenregeling is een premieovereenkomst

Nadere informatie

Generali Beleggingsmogelijkheden Pensioen

Generali Beleggingsmogelijkheden Pensioen 1. Algemene informatie over dit document Waarom krijgt u dit document U krijgt deze informatie omdat u via uw werkgever deelneemt aan een pensioenregeling bij Generali. In uw pensioenregeling staat hoe

Nadere informatie

Verstandig beleggen voor een goed pensioen

Verstandig beleggen voor een goed pensioen Verstandig beleggen voor een goed pensioen Brochure Actieve Lifecycles en Zelf Beleggen voor u als werknemer U hebt een Persoonlijk Pensioen Plan bij Delta Lloyd. Het Persoonlijk Pensioen Plan is een pensioenregeling

Nadere informatie

Vragen & antwoorden over uw pensioen en de kredietcrisis

Vragen & antwoorden over uw pensioen en de kredietcrisis Vragen & antwoorden over uw pensioen en de kredietcrisis Corporate Pensioen 4 Juni 2009 Vragen 1. Hoe zeker is mijn toekomstige pensioenvoorziening bij Nationale-Nederlanden? 3. Hoe weet ik hoeveel pensioen

Nadere informatie

Persoonlijk Pensioen Plan

Persoonlijk Pensioen Plan Persoonlijk Pensioen Plan Verstandig beleggen voor een goed pensioen Zorgvuldig uw pensioen opbouwen Natuurlijk denkt u wel eens aan uw financiële situatie na uw pensionering. Misschien wilt u minder werken,

Nadere informatie

Pensioen voor de toekomst

Pensioen voor de toekomst Pensioen voor de toekomst KlikPensioen als ideale synthese van premie- en uitkeringsovereenkomsten Inhoud - Inleiding 1. Heldere uitgangspunten voor een goed pensioen 2. Pensioenoplossing voor vandaag

Nadere informatie

Garanties in een nieuw perspectief. PensioenEvent 2015

Garanties in een nieuw perspectief. PensioenEvent 2015 Garanties in een nieuw perspectief PensioenEvent 2015 Programma 1. Herverdeling risico s. 2. Uitkeringsfase: premie- en kapitaalovereenkomst. 3. Extra mogelijkheid: de pensioenknip. 4. Doorbeleggen na

Nadere informatie

excedent Wilt u uw werknemers iets extra s bieden? In deze brochure

excedent Wilt u uw werknemers iets extra s bieden? In deze brochure excedent regelingen Wilt u uw werknemers iets extra s bieden? In deze brochure Excedent middelloonregeling 3 Excedent premieregeling 4 Premievoorbeeld 6 Meer weten? 7 extrapensioen voor uw werknemers Kies

Nadere informatie

Deelnemersbijeenkomst

Deelnemersbijeenkomst Deelnemersbijeenkomst Stichting Pensioenfonds Capgemini Nederland 5 juli 2016 1 Agenda Opening 2015 Financiën: Dekkingsgraad en financiële situatie Henk Herstelplan Henk Beleggingsbeleid Bert Risico s

Nadere informatie

Toelichting Uniform Pensioenoverzicht

Toelichting Uniform Pensioenoverzicht Toelichting Uniform Pensioenoverzicht Premieovereenkomst Wat heeft u aan het Uniform Pensioenoverzicht? Op dit Uniform Pensioenoverzicht staan de bedragen die u ontvangt bij pensionering en arbeidsongeschiktheid,

Nadere informatie

CAPGEMINI PENSIOENFONDS. Wat krijgt u in onze pensioenregeling? Hoe is uw pensioen geregeld?

CAPGEMINI PENSIOENFONDS. Wat krijgt u in onze pensioenregeling? Hoe is uw pensioen geregeld? Stichting PENSIOENFONDS CAPGEMINI Nederland Hoe is uw pensioen geregeld? In dit Pensioen 1-2-3 leest u wat u wel en niet krijgt in onze pensioenregeling. Pensioen 1-2-3 bevat geen persoonlijke informatie

Nadere informatie

TrueBlue Beschikbare Premieregeling EEN PERSOONLIJKE SPAARPOT VOOR ELKE WERKNEMER. Met collectieve voordelen.

TrueBlue Beschikbare Premieregeling EEN PERSOONLIJKE SPAARPOT VOOR ELKE WERKNEMER. Met collectieve voordelen. TrueBlue Beschikbare Premieregeling EEN PERSOONLIJKE SPAARPOT VOOR ELKE WERKNEMER. Met collectieve voordelen. TrueBlue Beschikbare Premieregeling Een goed geregeld pensioen voor jouw werknemers? Dit is

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds Smurfit Kappa Nederland Nieuwsbrief

Stichting Pensioenfonds Smurfit Kappa Nederland Nieuwsbrief Stichting Pensioenfonds Smurfit Kappa Nederland Nieuwsbrief NUMMER 16 > JAARGANG 12 > APRIL 2015 INHOUD > Hoe is de nieuwe pensioenregeling tot stand gekomen? [p.1] Fiscaal kader per 1 januari 2015 [p.2]

Nadere informatie

Wetsvoorstel variabele pensioenuitkering in verband met premieen kapitaalovereenkomsten (wetsvoorstelnummer )

Wetsvoorstel variabele pensioenuitkering in verband met premieen kapitaalovereenkomsten (wetsvoorstelnummer ) UPDATE: Pensioenbericht 10 februari 2016 Wetsvoorstel variabele pensioenuitkering in verband met premieen kapitaalovereenkomsten (wetsvoorstelnummer 34.344) Dit is de meest recente actualisering van ons

Nadere informatie

Het verbeterde financieel toetsingskader (ftk) Zeist, 26 juni 2014

Het verbeterde financieel toetsingskader (ftk) Zeist, 26 juni 2014 Het verbeterde financieel toetsingskader (ftk) Zeist, 26 juni 2014 Wat doet het ftk? Wat zit er in de pot? Wat is er beloofd? Generatiebalans FTK = beheersingssysteem Indicator Nominale dekkingsgraad

Nadere informatie

Generali beleggingsmogelijkheden Generali pensioen

Generali beleggingsmogelijkheden Generali pensioen Generali beleggingsmogelijkheden Generali pensioen informatie voor de deelnemer INHOUDSOPGAVE Algemene informatie over dit document 2 1. Zorgvuldig beleggingsbeleid 3 2. Algemene informatie over een pensioen

Nadere informatie

Pascal Wegman en Inge Bakker 14 november Pensioen in beweging I N C O N T R O L Z I J N O V E R J O U W E I G E N S I T U AT I E

Pascal Wegman en Inge Bakker 14 november Pensioen in beweging I N C O N T R O L Z I J N O V E R J O U W E I G E N S I T U AT I E Pascal Wegman en Inge Bakker 14 november 2018 Pensioen in beweging I N C O N T R O L Z I J N O V E R J O U W E I G E N S I T U AT I E Introductie Wie zijn Pascal Wegman en Inge Bakker OR Adviseurs bij

Nadere informatie

Verstandig beleggen voor een goed pensioen

Verstandig beleggen voor een goed pensioen Pag. 1/7 P 01.7.64-0513 Verstandig beleggen voor een goed pensioen Brochure Lifecycles op basis van Profiel Mixfondsen en Zelf Beleggen voor u als werknemer U hebt een Persoonlijk Pensioen Plan bij Delta

Nadere informatie

Beschikbarepremieregeling

Beschikbarepremieregeling Beschikbarepremieregeling Beleggen voor uw pensioen Meer weten? Hoe werkt beleggen? 4 Hoeveel pensioen krijgt u? Beleggingsmogelijkheden 5 Hoeveel risico wilt u lopen? 7 8 Geef uw keuze door Goed om te

Nadere informatie

BeterExcedent. Pensioenregeling 2015

BeterExcedent. Pensioenregeling 2015 BeterExcedent Pensioenregeling 2015 BeterExcedent Pensioen Werkgevers 2015 Uw werknemers bouwen pensioen op bij bpfbouw in de pensioenregeling voor de Bouwnijverheid. Dit is een middelloonregeling. Deze

Nadere informatie

Verstandig beleggen voor een goed pensioen

Verstandig beleggen voor een goed pensioen Verstandig beleggen voor een goed pensioen Brochure Index Lifecycles en Zelf Beleggen voor u als werknemer U hebt een Persoonlijk Pensioen Plan bij Delta Lloyd. Het Persoonlijk Pensioen Plan is een pensioenregeling

Nadere informatie

Pensioen. Beleggen voor uw p ensioen

Pensioen. Beleggen voor uw p ensioen Uw Pensioen Beleggen voor uw p ensioen In deze brochure over beleggen staat algemene informatie en is bedoeld om deelnemers aan de Stichting Pensioenfonds SNT (STPS) een algemeen beeld te geven. We besteden

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds Allianz Nederland. Waardeoverdracht uit dienst

Stichting Pensioenfonds Allianz Nederland. Waardeoverdracht uit dienst Stichting Pensioenfonds Allianz Nederland Waardeoverdracht uit dienst Inleiding... 3 1. Veranderen van baan en uw pensioen... 4 1.1. U treedt uit dienst... 4 1.2. Recht op waardeoverdracht... 4 1.3. Redenen

Nadere informatie

Pensioenfonds DSM Nederland

Pensioenfonds DSM Nederland Pensioenfonds DSM Nederland door Ton de Boer op verzoek van VDP 12-12-2016 Pensioenfonds DSM Nederland 1 AGENDA 1. Inleiding 2. Huidige situatie a) Financieel b) Uitkomsten deelnemersonderzoek c) Besluiten

Nadere informatie

Wat krijgt u in onze netto pensioenregeling?

Wat krijgt u in onze netto pensioenregeling? Hoe is je pensioen geregeld? Wat krijgt u in onze netto pensioenregeling? Netto ouderdomspensioen Via uw werkgever neemt u deel aan de netto pensioenregeling van ABN AMRO Pensioenfonds. Met deze regeling

Nadere informatie

Inleiding ABP nettopensioenregeling Wat zijn de voordelen van de ABP nettopensioenregeling?

Inleiding ABP nettopensioenregeling Wat zijn de voordelen van de ABP nettopensioenregeling? 0 Inleiding Vanaf 1 januari 2015 is het niet meer mogelijk fiscaal gefaciliteerd pensioen op te bouwen over uw pensioengevend salaris boven 100.000. U bouwt daarom minder (ouderdoms)pensioen op. Ook wordt

Nadere informatie

Rabobank Pensioenfonds bruto uitkeringsovereenkomst 1 januari ,00% Deeltijd pensioengevend salaris: ,00 Deeltijd franchise:

Rabobank Pensioenfonds bruto uitkeringsovereenkomst 1 januari ,00% Deeltijd pensioengevend salaris: ,00 Deeltijd franchise: pagina 1 van 6 Uniform Pensioenoverzicht 2018 Stand per: 1 januari 2018 Uw persoonlijke gegevens De heer X. Deelnemer Geboren op: Deelnemersnummer: Uw partner Y. Partner Geboren op: 2 januari 1972 999999

Nadere informatie

Verlenging van uw pensioencontract: wat verandert er voor u en voor uw werknemers?

Verlenging van uw pensioencontract: wat verandert er voor u en voor uw werknemers? Verlenging van uw pensioencontract: wat verandert er voor u en voor uw werknemers? De verlenging van uw contract U ontvangt voor de verlenging van de pensioenregeling voor uw werknemers een voorstel voor

Nadere informatie

Klant. De Beleggingsvrijheidanalyse is een analyse van de invloed van de verschillende beleggingsprofielen

Klant. De Beleggingsvrijheidanalyse is een analyse van de invloed van de verschillende beleggingsprofielen Klant De Beleggingsvrijheidanalyse is een analyse van de invloed van de verschillende beleggingsprofielen die deelnemers aan de collectieve pensioenregeling hebben op het pensioen en de risico s daarvan.

Nadere informatie

30 september /LJ/AH. FNV-beleid bij vaststellen van de pensioenpremie. FNV-beleid bij vaststellen van de pensioenpremie

30 september /LJ/AH. FNV-beleid bij vaststellen van de pensioenpremie. FNV-beleid bij vaststellen van de pensioenpremie Postadres Postbus 9208, 3506 GE Utrecht Team Pensioenen T 0900 9690 (lokaal tarief) F 030 66 30 000 wwwfnvbondgenotennl Datum 30 september 2015 008/LJ/AH Onderwerp FNV-beleid bij vaststellen van de pensioenpremie

Nadere informatie

Hoe bouwt u pensioen op? Wat krijgt u in onze pensioenregeling? Wat krijgt u in onze pensioenregeling niet?

Hoe bouwt u pensioen op? Wat krijgt u in onze pensioenregeling? Wat krijgt u in onze pensioenregeling niet? U kunt vanaf 1 januari 2015 nettopensioen bij ons opbouwen. In dit Pensioen 1-2-3 leest u wat u wel en niet krijgt in deze nettopensioenregeling. Dat is belangrijk om te weten, bijvoorbeeld als u van baan

Nadere informatie