Onderwijsmateriaal voor toetsgroepen
|
|
- Nora Pieters
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 1. Toelichting Dit programma is gebaseerd op de NHG-Standaard M82 Het soa-consult van september In een soa-gesprek zijn meerdere aspecten belangrijk: allereerst het voorlichting geven over soa's en het bespreken met de patiënt van een positieve soa-uitslag. Daarnaast zijn vooral het counselingsgesprek over veilig vrijen en partnerwaarschuwing nuttig. Zo wordt de patiënt zich bewust van zijn huidig gedrag en gemotiveerd om eventueel zijn gedrag te veranderen. Dit draagt bij aan het welzijn van de patiënt en aan de soa-bestrijding in het algemeen. Het stellen van de diagnose soa is met de huidige middelen vaak niet meer zo moeilijk, maar de uitslag bespreken met de patiënt die een soa heeft, kan lastig zijn en veel tijd kosten. Ook al zijn de meeste soa's geen ernstige aandoeningen, de patiënt schrikt meestal bij het idee een soa te hebben opgelopen, vraagt zich af of hij nog meer soa's heeft opgelopen, of er ernstige gevolgen zijn zoals onvruchtbaarheid, en of de aandoening een chronisch of recidiverend karakter heeft. Zo n gesprek heeft dus de kenmerken van een slechtnieuwsgesprek. In het counselingsgesprek over veilig vrijen bespreekt de huisarts de motivatie voor en barrières tegen veilig vrijen en partnerwaarschuwing. In deze module worden de verschillende gesprekken in kleine groepen geoefend, met aandacht voor zowel de inhoudelijke aspecten als de vorm van het gesprek. Twee korte referaten waarin uitleg wordt gegeven over enkele basisprincipes van een dergelijk slechtnieuws- en/of counselingsgesprek, gaan vooraf aan de rollenspelen. 2. Doel, doelgroep en tijdsduur Doelstelling: Doelgroep: Tijdsduur: Groepsgrootte: 3. Uitvoering (in groepen) De huisarts kan adequate voorlichting geven bij het bespreken van de uitslag van een soa, met aandacht voor de belevingsaspecten van de patiënt. De huisarts kan een adequaat counselinggesprek voeren over veilig vrijen en partnerwaarschuwing. Huisartsen en aiossen huisartsgeneeskunde 50 minuten (en per extra rollenspel 15 minuten meer) Tot 15 personen Leid het programma in met de tekst onder Toelichting (5 min.). Kies het rollenspel dat u wilt spelen. De rollenspelen 1 t/m 3 gaan over het bespreken van een positieve soa-uitslag (een slechtnieuwsgesprek. Achtereenvolgens komen aan de orde een goed behandelbare soa, een weliswaar onschuldige maar niet afdoende behandelbare soa en een positieve hivuitslag. Rollenspel 4 gaat over de counseling bij veilig vrijen en partnerwaarschuwing. Houd het bijbehorende referaat. Gebruik daarvoor de tekst van Docentmateriaal 1 en/of 2 en de powerpointdia s (10 min.). Docentmateriaal 1 (referaat 1) hoort bij rollenspel 1, 2 en 3. Docentmateriaal 2 (referaat 2) hoort bij rollenspel 4. 1
2 U kunt natuurlijk ook meerdere rollenspelen doen. Vraag de deelnemers of twee personen bereid zijn om het rollenspel te spelen aan de hand van de Werkbladen 1a en 1b, 2a en 2b, 3a en 3b, of 4a en 4b. Verdeel de twee observatieopdrachten bij de rollenspelen 1 t/m 3 (Werkbladen 1c en 1d, 2c en 2d of 3c en 3d) of de observatieopdracht bij rollenspel 4 (Werkblad 4c) onder de overige deelnemers. Wijs twee observatoren aan. Wanneer er voldoende deelnemers zijn en u de beschikking heeft over een grote zaal of meerdere ruimten, kunt u meerdere subgroepen van vier/drie personen vormen. Laat de spelers hun rol lezen en geef hun enkele minuten de tijd om zich goed in te leven. Het rollenspel zelf duurt zeven tot tien minuten. Een van de observatoren houdt de tijd in de gaten (10 min.). Bespreek het rollenspel na in de kleine groepjes aan de hand van de observatieopdrachten en de richtlijnen voor de nabespreking (Werkblad 5) (15 min.). De docent leidt de plenaire bespreking (10 min.), waarin de deelnemers kunnen aangeven wat ze van deze oefening met de basisprincipes van het slechtnieuwsgesprek of het counselinggesprek geleerd hebben. Wat heeft de communicatie bevorderd, wat heeft de communicatie geremd. Welke voornemens tot verandering komen hieruit voort? Noteer deze punten op een flap-over. 4. Organisatie Zorg voor een geschikte ruimte of meerdere ruimten. Zorg voor een laptop/beamer met scherm. Zorg voor een flap-over. Kopieer per rollenspel (1, 2, 3, 4) de Werkbladen a t/m d voor de deelnemers. Bereid u voor door alle werkbladen van deze module door te nemen. Zorg dat u goed op de hoogte bent van de inhoud van de NHG-Standaard Het soa-consult. 2
3 Docentmateriaal 1 Referaat 1: Het bespreken van een positieve soa-uitslag (dia 1) Bij de rollenspelen 1, 2, 3 Het hebben van een seksueel overdraagbare aandoening wordt vaak door de patiënt als heel vervelend ervaren. Voor de verwerking en acceptatie hiervan is het van belang dat het eerste gesprek goed loopt. Dit gesprek heeft dezelfde structuur als het slecht-nieuws-gesprek (dia 2). Het slechte nieuws is dat het seksuele gedrag heeft geleid tot een besmettelijke ziekte waarvoor behandeling nodig is, die chronisch is of kan recidiveren, die complicaties kan geven of de kans vergroot op het tegelijkertijd hebben van meer soa's. Het slechte nieuws roept vaak gedachten en gevoelens op van angst, boosheid, schuld, schaamte en onrust in de relatie. Weliswaar betreft het vaak geen levensbedreigende aandoening, lastig zijn de klachten en emoties wel. Het kan consequenties hebben voor de beleving van de seksualiteit, het seksueel gedrag en voor de seksuele relatie(s). Een dergelijk gesprek heeft twee aspecten. Ten eerste dient er aandacht te zijn voor de emotionele reacties van de patiënt. Ten tweede dient er informatie over de aandoening te worden gegeven. Na het ontvangen van het slechte nieuws is de patiënt in eerste instantie weinig toegankelijk voor verdere feitelijke informatie. Op dat moment is het belangrijker om op de gevoelens van de patiënt in te gaan. Pas daarna zal deze weer openstaan voor verdere uitleg. Bepalen of de tijd rijp is om informatie te geven is niet zo moeilijk. Als u voldoende heeft gereageerd op verwerkingsvragen, zal de patiënt vanzelf nadrukkelijk de vraag herhalen en u op die manier duidelijk maken dat u informatie kunt geven. Overigens is de heftigheid van de emotionele reactie afhankelijk van de omvang van het slechte nieuws en van de beleving van de patiënt. Soms is het niet mogelijk om alle informatie in één consult te bespreken en kunt u de patiënt vragen op een later tijdstip terug te komen. Een gesprek zou dus als volgt kunnen verlopen: (dia 3 t/m 6) 3 Stap 1. (dia 3) U geeft een korte uitleg over de aandoening en het beleid. Bijvoorbeeld door te zeggen: U heeft een herpesinfectie. Dit is een geslachtsziekte, die onschuldig is, maar waar geen afdoende behandeling voor bestaat. De blaasjes en wondjes verdwijnen vanzelf in twee tot drie weken, maar ze kunnen met een zekere regelmaat terugkomen op dezelfde plek. Op het moment dat deze blaasjes en korstjes aanwezig zijn, bent u besmettelijk voor anderen. Stap 2. (dia 4) U wacht de reactie van de patiënt af en geeft zijn emoties ruimte. Dit doet u door in te gaan op de gevoelens van de patiënt. Geef geen verdere informatie of oplossingen. Een patiënt reageert bijvoorbeeld met:... dus er is niets aan te doen? Waarschijnlijk is dit geen vraag om informatie, maar een verwerkingsvraag. Als u reageert met informatie geven, zou het kunnen zijn dat de patiënt die informatie op dat moment niet of nauwelijks opneemt. Beter is het om bijvoorbeeld te reageren met: Ik merk dat u dit moeilijk vindt. Hierdoor kan de patiënt zich begrepen voelen en vertellen wat hij zo moeilijk vindt.
4 Docentmateriaal 1 Stap 3. (dia 5) U vat de tot nu toe gegeven informatie samen en geeft kort weer wat de de emotionele reactie hierop was van de patiënt. De bedoeling hiervan is te kijken of u en de patiënt op hetzelfde spoor zitten. Aan de reactie van de patiënt op deze samenvatting kunt u dit controleren. Zo ja, dan volgt: Stap 4. (dia 6) Het plan van aanpak: u geeft verdere informatie, gaat na of de patiënt bereid is om het beloop af te wachten, geeft uitleg over het beleid bij frequente recidieven, het doen van verder geslachtsziekteonderzoek, condoomgebruik en partnerwaarschuwing. In verband met de uitgebreidheid van deze informatie kan hiervoor een vervolgafspraak worden gemaakt. Natuurlijk is de emotionele lading bij de diagnose herpes of condylomata anders dan bij de diagnose hiv-infectie. Maar de principes van de consultvoering zijn vergelijkbaar. Het is niet de bedoeling om emoties aan te dikken. Laten zien dat u de emoties begrijpt kan heel ontwapenend werken. Soms kunnen, door de aanvullende informatie de emoties van de patiënt weer oplaaien. U zou dan de stappen 2 en 3 kunnen herhalen. Bij het rollenspel dat gespeeld gaat worden, gaat het niet om goed of fout. Het gaat erom te merken wat het horen van slecht nieuws met iemand doet. 4
5 Docentmateriaal 2 Referaat 2. Gespreksvoering over veilig vrijen, condoomgebruik en partnerwaarschuwing (dia 7) In een gesprek over veilig vrijen is kennis meestal geen probleem. Bijna alle mensen, ook jongeren, weten dat condooms beschermen tegen soa's en hiv. Natuurlijk wilt u in een gesprek enige voorlichting geven over het vóórkomen en voorkómen van soa's, de besmettelijkheid en dergelijke. Maar om de patiënt werkelijk te betrekken bij het gesprek is 'motiverende gespreksvoering' (motivational interviewing, MI) over veilig vrijen en condoomgebruik nuttig. De patiënt wordt zich dan bewust van zijn gedrag en zijn wensen en hij wordt gestimuleerd om daarin zo nodig verandering te brengen. We volgen hierbij het volgende stappenplan: informatie geven, motivatie en barrières nagaan, samenvatten en een plan van aanpak maken. (dia 8) In de voorlichting kunt u benoemen dat het aantal patiënten met een soa de laatste jaren toeneemt, dat je, als je een soa hebt, een ander kunt besmetten, dat het hebben van een soa een grotere kans geeft om andere soa s te krijgen, dat huisartsen actiever testen op soa's onder risicogroepen, dat een soa de kans op PID en onvruchtbaarheid bij vrouwen vergroot en dat condooms beschermen tegen de meeste soa's. Voor de meeste huisartsen is dit niet moeilijk. Bovendien is hierover volop voorlichtingsmateriaal in de vorm van folders, patiëntenbrieven en informatieve internetsites. Vervolgens informeert u of de patiënt gemotiveerd is om veilig te vrijen: Vind je veilig vrijen nodig? Denk je dat het nodig is om condooms te gebruiken? Probeer te anticiperen op spijt achteraf: Hoe voel je je na onveilig vrijen? (dia 9) Velen zullen hierop ondubbelzinnig antwoorden dat ze veilig vrijen heel belangrijk vinden en zeker gemotiveerd zijn. Maar als patiënten deze overtuiging moeten gaan toepassen in hun persoonlijk leven, dan blijken zij zich toch gemakkelijk aan te passen aan de omgevingsnormen: Vrijen mijn vriend(inn)en met condoom? Zij schatten het eigen risico meestal lager in: Ik ben geen prostitué(e). Ik kijk wel uit met wie ik vrij. Ik trek niet op met mensen met soa's/hiv. Na een vaste relatie van twee maanden vrij je zonder. Soms maakt de emotionele betekenisverlening veilige seks moeilijk: het zichzelf bloot -geven en over -geven. De Don Juan: 'mét' is niet echt. Denk ook aan genderverschillen die de biologische kwetsbaarheid vergroten (de receptieve partner is kwetsbaarder) en verschillen in onderhandelingsstijl en macht. Het ontbreken van vaardigheden, bijvoorbeeld om condooms te kopen of om over condoomgebruik met de partner te onderhandelen, kan lastig voor iemand zijn. Soms worden grenzen verlegd door alcohol en drugs of is men in the heat of the moment in hogere sferen en meer met andere dingen bezig dan met veilig vrijen: Ben ik niet te dik? Heb ik een schone onderbroek aan? (dia 10) Als uw patiënt aangeeft gemotiveerd te zijn om veilig te vrijen, gaat u na wat de barrières zijn die verhinderen om dat ook te doen: Wat vind je lastig aan veilig vrijen? Hoe komt het dat het niet lukt om veilig te vrijen? Vind je het lastig om condoomgebruik te bespreken? Wat vind je precies lastig? (dia 11) 5
6 Docentmateriaal 2 Belemmeringen voor condoomgebruik kunnen zijn (dia 12): Schaamte: wat zal hij of zij wel van me denken! Ook: geen condooms durven kopen Onervarenheid/onwetendheid: hoe werkt zo n ding precies? Wanneer doe je hem om? Onzekerheid Communicatieverschillen tussen man en vrouw: wanneer breng je het ter sprake? Wat zeg je dan tegen elkaar? (dia 13) Tot slot ervaren ook hulpverleners belemmeringen om te spreken over 'seksuele gezondheid'. De ene huisarts zal hierover gemakkelijker praten dan de andere. Ook de persoon die de huisarts tegenover zich heeft, de sekse en de leeftijd maken verschil. Niet te vergeten spelen ook de normen en waarden van de hulpverlener een rol in het verloop van het gesprek. Vooral als de hulpverlener zich overvallen voelt door gedrag van de patiënt, dat erg afwijkt van zijn persoonlijke normen, zullen zijn gevoelens zijn reactie op de hulpvraag van de patiënt gemakkelijk kunnen beïnvloeden. Daarom is het nuttig dat de hulpverlener aandacht besteedt aan zijn persoonlijke normen en deze plaatst naast zijn beroepsnormen. Bij een positieve testuitslag hoort ook de partnerwaarschuwing aan de orde te komen om te voorkomen dat de patiënt de betreffende soa opnieuw krijgt (pingpong- effect) en om verdere verspreiding van de soa tegen te gaan. U vraagt de patiënt of deze de partner(s) tot een halfjaar terug wil waarschuwen. Als de patiënt het lastig vindt, kunt u weer de motivatie en de belemmeringen bespreken: Hoe zou je zelf reageren als je partner een soa had: zou je het dan van hem/ haar willen horen of niet? Wat vind je er lastig aan om het te vertellen? U vraagt hoe de patiënt de ander wil informeren; bijvoorbeeld in een persoonlijk gesprek, per telefoon, per of per brief, eventueel met een soa-waarschuwingsstrook of met behulp van een soa-verpleegkundige van de GGD. 6 Het gesprek zou als volgt kunnen verlopen (dia s 14 t/m 18): Stap 1. U geeft kort informatie over de toename van het aantal gevallen en de besmettelijkheid van soa, de complicaties, condoomgebruik en veilig vrijen, en het belang van partnerwaarschuwing. Stap 2. U vraagt naar de motivatie om veilig te vrijen. Vind je veilig vrijen nodig? Denk je dat het nodig is om condooms te gebruiken? Hoe voel je je na onveilig vrijen? Vraag door hoe de motivatie wordt gekleurd door omgevingsnormen. Vraag naar barrières: Wat vind je lastig aan veilig vrijen? Hoe komt het dat het niet lukt om veilig te vrijen? Stap 3. U vraagt naar de motivatie voor en de barrières tegen partnerwaarschuwing. Stap 4. U geeft een samenvatting van wat u met de patiënt heeft besproken. Daarmee gaat u na of u begrepen heeft wat de patiënt bedoelt. Aan de reactie van de patiënt op deze samenvatting kunt u dit controleren. Zo ja, dan volgt:
7 Docentmateriaal 2 7 Stap 5. Het plan van aanpak: Hoe wil je dit aanpakken? Wat is daarvoor nodig? Bij het rollenspel dat gespeeld gaat worden, gaat het niet om goed of fout. Het gaat erom te merken wat een soa-counselingsgesprek waarbij 'motiverende gespreksvoering' wordt toegepast met iemand doet.
8 Docentmateriaal 2 Powerpointdia s (dia's 11 t/m 18) Barrières Wat vind je lastig aan veilig vrijen? Hoe komt het dat het niet lukt om veilig te vrijen? Vind je het lastig om condoomgebruik te bespreken? Wat vind je precies lastig? Barrières Schaamte: Wat zal hij/zij wel van me denken! Geen condooms durven kopen. Onervarenheid/onwetendheid: Hoe werkt zo'n ding precies? Wanneer doe je hem om? Onzekerheid en communicatieverschillen man-vrouw: Wanneer breng je het ter sprake? Wat zeg je dan tegen elkaar? Communicatie over seksualiteit Barrières bij hulpverleners Aandacht voor seksuele gezondheid Normen en waarden hulpverlener 8 Stap 1: informatie geven Stap 2: motivatie en barrières voor condoomgebruik Stap 3: motivatie en barrières voor partnerwaarschuwing Stap 4: samenvatten Stap 5: plan van aanpak
9 Werkblad 1a Het bespreken van een positieve soa-uitslag Rollenspel 1. Chlamydia, daar word je toch onvruchtbaar van? 9 Informatie voor de huisarts Esther Noterman, 20 jaar, studente economie, bezocht uw spreekuur met een vraag over anticonceptie, omdat zij een nieuwe vriend heeft. U adviseerde haar de anticonceptiepil. Omdat bleek dat zij, een weliswaar gering, soarisico had gelopen, heeft u chlamydia-diagnostiek gedaan. De uitslag van de chlamydiatest is positief. Esther komt nu op het spreekuur voor de uitslag. Aandachtspunten U vraagt door naar hoe deze patiënte haar klachten beleeft. Denk daarbij aan zorgen, angst, schaamte: - de vraag van wie de besmetting afkomstig is? - angst voor complicaties; - angst voor recidieven en besmettelijk zijn; - angst voor andere soa; - onrust in de relatie. U geeft voorlichting over: - klachten - beleving - behandeling - recidieven - besmettelijkheid - motivatie en barrières voor veilig vrijen - partnerwaarschuwing U gaat na of de patiënte de informatie begrepen heeft Ter herinnering: 1. Korte uitleg 2. Reactie patiënt afwachten, emotionele reflectie 3. Samenvatting informatie, korte weergave van emotionele reactie patiënt 4. Plan van aanpak
10 Werkblad 1b Het bespreken van een positieve soa-uitslag Rollenspel 1. Chlamydia, daar word je toch onvruchtbaar van? Informatie voor de patiënt 10 U bent Esther Noterman, 20 jaar, studente economie. U heeft een nieuwe vriend met wie u seksueel contact heeft. In principe vrijt u veilig met condooms, maar dat is wel eens misgegaan en daarom lijkt dit u geen goed voorbehoedsmiddel. U bent naar de huisarts gegaan om over anticonceptie te praten. U slikt nu de pil. Op zijn advies liet u ook een chlamydia-onderzoek doen. Vanmorgen belde u voor de uitslag van het chlamydia-onderzoek en hoorde u van de huisarts dat u een chlamydia-infectie heeft; hij vroeg u om op het spreekuur te komen. U bent perplex. U had bij nader inzien twee keer eerder een relatie waarbij u onveilig vrijde; tja hoe die vrienden zich verder gedragen weet u niet, ze houden wel van uitgaan, net als u. U schaamt zich, u bent immers goed voorgelicht thuis (uw vader is nota bene arts). Wat zal Marco, uw huidige vriend wel niet van u denken, of heeft u het van hem? Bah, u voelt zich vies. En als u het al lang heeft, bent u dan onvruchtbaar geworden? Al deze gedachten spoken door uw hoofd als u in de wachtkamer zit. U hoopt dat u goed kan opnemen wat de huisarts allemaal gaat vertellen, want eigenlijk bent u vooral geschrokken. Het consult begint op dit moment. Een vraag die u zichzelf kunt stellen om u in de rol in te leven is: Wat verwacht ik van de huisarts?
11 Werkblad 2a Het bespreken van een positieve soa-uitslag Rollenspel 2. Ik hoopte dat het vanzelf zou overgaan! Informatie voor de huisarts 11 Rebecca Richters, 19 jaar, werkt in een banketbakkerij. Zij vertelt dat ze zes weken geleden kleine aangroeisels rondom de schaamlippen en bij de anus ontdekte. Bij navraag vertelt ze dat ze er niet eerder mee durfde te komen. Ze hoopte dat het vanzelf zou overgaan; ze is bang voor iets gevaarlijks. Bij onderzoek ziet u duidelijk condylomata acuminata rond de vagina-ingang. Ze vraagt of het een geslachtsziekte kan zijn. Op dit moment begint het consult. Aandachtspunten U vraagt door naar hoe deze patiënte haar klachten beleeft. Denk daarbij aan zorgen, angst, schaamte: - de vraag van wie de besmetting afkomstig is; - cosmetische bezwaren; - angst er niet helemaal vanaf te komen; - angst voor recidieven en besmettelijk zijn; - angst voor andere soa's; - onrust in de relatie. U geeft voorlichting over: - klachten; - beleving; - behandeling; - recidieven; - overdracht; - motivatie voor en barrières tegen veilig vrijen; - partnerwaarschuwing. U gaat na of de patiënte de informatie begrepen heeft. Ter herinnering: 1. Korte uitleg 2. Reactie patiënt afwachten, emotionele reflectie 3. Samenvatting informatie, korte weergave van emotionele reactie patiënt 4. Plan van aanpak
12 Werkblad 2b Het bespreken van een positieve soa-uitslag Rollenspel 2. Ik hoopte dat het vanzelf zou overgaan! Informatie voor de patiënt 12 Je bent Rebecca Richters, 19 jaar, en werkt in een banketbakkerij. Zes weken geleden ontdekte je kleine aangroeisels rondom de schaamlippen en bij de anus. Omdat de aangroeisels alleen maar toenemen, heb je alle moed bij elkaar geraapt om naar de dokter te gaan. Bij navraag van de dokter heb je verteld dat je er niet eerder mee naar de huisarts durfde te gaan. Je hoopte dat het vanzelf zou overgaan; je schaamt je voor het aangezicht; je bent bang dat het ook nog besmettelijk is, en misschien wel gevaarlijk. Na onderzoek zegt de huisarts dat het wratjes zijn. Zes maanden geleden had je kortdurend een oudere vriend, een relatie waarmee je moeder het niet eens was. Het ging uit. Natuurlijk heb je condooms gebruikt, maar ook wel eens niet. Je vraagt of het een geslachtsziekte kan zijn? Op dit moment begint het consult. Een vraag die u zichzelf kunt stellen om u in de rol in te leven is: Wat verwacht ik van de huisarts?
13 Werkblad 3a Het bespreken van een positieve soa-uitslag Rollenspel 3. Het zal toch niet waar zijn! Informatie voor de huisarts 13 Hans van Zetten is 28 jaar en homoseksueel. Hij bezocht twee weken geleden het spreekuur met het verzoek om een soa-onderzoek. Hij had een maand of drie daarvoor bij het uitgaan in het circuit een condoomongeluk gehad en de gedachte aan het soa-risico dat hij gelopen heeft liet hem niet los. Hij vertelde dat hij geen klachten had, maar zich wel wat grieperig heeft gevoeld in de twee weken na het sekscontact. Volgens de risico-inschatting deed u onderzoek naar Chlamydia, gonorroe,lues, hepatitis B en hiv-infectie. Hij blijkt positief te zijn voor hiv-antistoffen en komt op het spreekuur om de uitslag van het onderzoek te horen. Op dit moment begint het consult. Aandachtspunten U geeft de uitslag. U vraagt door naar hoe deze patiënt zijn klachten beleeft. Denk daarbij aan boosheid, angst, verdriet, schaamte, schuld, later: - de vraag van wie de besmetting afkomstig; - angst voor besmettelijk zijn; - angst voor andere soa's; - onrust in de relatie. U geeft voorlichting over: - Klachten; een hiv-infectie geeft in eerste instantie geen klachten, wel (meestal na jaren) afweervermindering; zonder behandeling ontstaan er dan ziekteverschijnselen (aids). Het is een virusinfectie, waarvoor geen afdoende behandeling bestaat, wel zijn er medicijnen die de progressie vertragen - behandeling: medicijnen zijn nodig als de afweer afneemt. U verwijst voor de behandeling naar de aids-internist, die het moment bepaalt waarop de behandeling wordt gestart op geleide van de halfjaarlijkse bloedcontroles op leukocytenaantal en 'viral load'. - beleving: de huisarts kan de patiënt begeleiden bij de verwerking en bij het vertellen aan familie/vrienden - lotgenotencontact bijvoorbeeld via hulporganisaties - veilig vrijen; motivatie en barrières - partnerwaarschuwing U gaat na of de patiënt de informatie begrepen heeft. Ter herinnering: 1. Korte uitleg 2. Reactie patiënt afwachten, emotionele reflectie 3. Samenvatting informatie, korte weergave van emotionele reactie patiënt 4. Plan van aanpak
14 Werkblad 3b Het bespreken van een positieve soa-uitslag Rollenspel 3. Het zal toch niet waar zijn! Informatie voor de patiënt 14 U bent Hans van Zetten, 28 jaar en homoseksueel. U bezocht twee weken geleden het spreekuur omdat u een soa-onderzoek wilde. U had een maand of drie daarvoor bij het uitgaan in het circuit een condoomongeluk gehad en de gedachte aan het soa-risico dat u gelopen heeft liet u niet los. U vertelde dat u geen klachten had, maar zich wel wat grieperig had gevoeld in de twee weken na het sekscontact. De huisarts adviseerde onderzoek op chlamydia, gonorroe, lues, hepatitis B en hiv-infectie. U komt nu op het spreekuur om de uitslag van het onderzoek te horen. U bent weliswaar zenuwachtig, maar u acht de kans op een soa of hiv toch wel erg klein, zeker omdat u totaal nergens last van heeft. Op dit moment begint het consult. Een vraag die u zichzelf kunt stellen om u in de rol in te leven is: Wat verwacht ik van de huisarts?
15 Werkblad 1c 2c 3c Het bespreken van een positieve soa-uitslag Rollenspel 1, 2 en 3 Observatieopdracht voor de eerste observator 15 U let op de huisarts. Lees de onderstaande vragen aandachtig door en neem ze in u op. Vul uw observaties in nadat het rollenspel beëindigd is. Als observator kijkt u naar de inhoud van de voorlichting. Geeft de huisarts voorlichting over: - klachten - beleving - behandeling - recidieven - besmettelijkheid - veilig vrijen: motivatie en barrières - partnerwaarschuwing Gaat de huisarts na of de patiënt de informatie begrepen heeft?
16 Werkblad 1d 2d 3d Het bespreken van een positieve soa-uitslag Rollenspel 1,2 en 3 Observatieopdracht voor de tweede observator 16 U let op de huisarts. Lees de onderstaande vragen aandachtig door en neem ze in u op. Vul uw observaties in, nadat het rollenspel beëindigd is. Als observator kijkt u naar de vorm van de voorlichting. U let dus op de emotionele en relationele aspecten tijdens het consult. Is voldoende duidelijk geworden in welke opzichten de patiënt hinder ondervindt van de soa? Wat was de reactie (zowel verbaal als non-verbaal) van de patiënt op het horen van de diagnose? Welk gevoel zat daar naar uw mening achter? Hoe reageerde de huisarts hierop (zowel verbaal als non-verbaal)? Gaat de huisarts na hoe deze patiënt zijn klachten beleeft? Denk daarbij aan zorgen, angst, boosheid, verdriet, schaamte: de vraag van wie de besmetting komt, angst voor complicaties, angst er nooit meer vanaf te komen, angst voor recidieven en besmettelijk zijn, angst voor andere soa, onrust in de relatie. Voelde patiënt zich volgens u begrepen? Wat was de reactie (zowel verbaal als non-verbaal) van de patiënt op het voorgestelde beleid? Accepteerde de patiënt het door de huisarts voorgestelde beleid? Waaruit bleek dat? Ter herinnering: 1. Korte uitleg 2. Reactie patiënt afwachten, emotionele reflectie 3. Samenvatting informatie, korte weergave van emotionele reactie patiënt 4. Plan van aanpak
17 Werkblad 4a Counselingsgesprek veilig vrijen, condoomgebruik en partnerwaarschuwing Rollenspel 4 Veilig vrijen na een chlamydia-infectie. (Dit rollenspel is een vervolg op rollenspel 1, maar kan ook los gespeeld worden). Informatie voor de huisarts 17 Esther Noterman, 20 jaar, studente economie, bezocht uw spreekuur met een vraag over anticonceptie, omdat zij een nieuwe vriend heeft. U heeft haar de pil voorgeschreven Omdat bleek dat zij, een weliswaar gering, soa-risico had gelopen, heeft u chlamydia-diagnostiek gedaan. De uitslag van de chlamydiatest bleek positief. Esther heeft de uitslag ontvangen en een recept meegekregen. Ze is nogal geschrokken van de uitslag. Daarom heeft u haar gevraagd om na twee weken terug te komen. U wilt van de gelegenheid gebruik maken om een gesprek veilig vrijen met haar te voeren. Esther komt nu op het spreekuur. Aandachtspunten U vraagt naar: - kennis over veilig vrijen (condoomgebruik) - motivatie voor en barrières tegen veilig vrijen - partnerwaarschuwing U gaat na of de patiënte de informatie begrepen heeft. Ter herinnering: 1. Korte uitleg 2. Motivatie en barrières: veilig vrijen 3. Motivatie en barrières: partnerwaarschuwing 4. Samenvatting 5. Plan van aanpak
18 Werkblad 4b Counselingsgesprek veilig vrijen, condoomgebruik en partnerwaarschuwing Rollenspel 4. Veilig vrijen na een chlamydia-infectie. (Dit rollenspel is een vervolg op rollenspel 1, maar kan ook los gespeeld worden). Informatie voor de patiënt 18 U bent Esther Noterman, 20 jaar, studente economie. U heeft een nieuwe vriend met wie u seksueel contact heeft. In principe vrijt u veilig met condooms, maar dat is wel eens misgegaan en daarom lijkt dit u geen goed voorbehoedsmiddel. U ging naar de huisarts om over anticonceptie te praten. U slikt nu de pil. Op zijn advies liet u ook een chlamydia-onderzoek doen. U was erg verrast dat u een chlamydia-infectie heeft. Bij nader inzien had u wel twee keer eerder een relatie met een vriend met wie u onveilig vrijde; tja en hoe die twee vrienden zich verder gedragen weet u niet, ze houden wel van uitgaan, net als u, maar u heeft een nogal vaste vriendenkring en de meesten gaan niet zomaar met een ander naar bed. U schaamt zich, u bent immers heus wel goed voorgelicht thuis. Intussen weet u nog steeds niet of Marco, uw vriend, het van u heeft of u van hem. En als u het al lang heeft, bent u dan onvruchtbaar geworden? U wilt nu echt wel veilig vrijen, maar gaat dat wel lukken, en krijgt u Marco wel mee? De huisarts heeft gevraagd of u terugkomt. U gaat wel naar de afspraak, maar vindt het best lastig, wat heeft u hierover nog te zeggen? Het consult begint op dit moment. Een vraag die u zichzelf kunt stellen om u in de rol in te leven is: Wat verwacht ik van de huisarts?
19 Werkblad 4c Counselingsgesprek veilig vrijen, condoomgebruik en partnerwaarschuwing Rollenspel 4. Veilig vrijen na een chlamydia-infectie. (Dit rollenspel is een vervolg op rollenspel 1, maar kan ook los gespeeld worden). Informatie voor de observator 19 Informeert de hulpverlener naar de aanwezige kennis over veilig vrijen (condoomgebruik)? Informeert de hulpverlener naar de motivatie voor veilig vrijen? Informeert de hulpverlener naar de barrières tegen veilig vrijen? Bespreekt de hulpverlener partnerwaarschuwing? Hoe zitten hulpverlener en patiënt erbij?(verbaal en non-verbaal?) Toont de hulpverlener begrip voor de situatie waarin de patiënt zich bevindt?
20 Werkblad 5 : Bespreken van positieve soa-uitslag Counselingsgesprek veilig vrijen, condoomgebruik en partnerwaarschuwing Rollenspel 1, 2, 3 en 4 Richtlijnen voor de nabespreking 20 Bespreek met z n vieren het rollenspel na. Observator 1 of 2 leidt deze nabespreking. De vragen op de observatieformulieren kunnen hierbij als leidraad dienen. Leg hierbij de nadruk op de rol van de huisarts. 1. Geef eerst de speler van de huisartsenrol de gelegenheid om zijn/haar reactie te vertellen. 2. Geef vervolgens de speler van de patiëntenrol de gelegenheid om te reageren. 3. Daarna geven de observatoren feedback. Zorg dat er zo feitelijk mogelijk wordt gezegd wat zij hebben gezien en gehoord. Bedenk, dat het geven van feedback niet hetzelfde is als het geven van kritiek. Probeer de feedback op twee zaken te richten: wat bevorderde en wat hinderde de communicatie? 4. Vraag naar de reacties van beide spelers op deze waarnemingen. 5. Formuleer gezamenlijk de knelpunten bij het slechtnieuws -gesprek/ counselinggesprek veilig vrijen, condoomgebruik en partnerwaarschuwing en formuleer goede voornemens. Maak enkele notities ten behoeve van de plenaire nabespreking.
Gespreksvoering over soa
1. Toelichting Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard M82 Het soa-consult van december 2004. In een soa-gesprek zijn meerdere aspecten belangrijk: allereerst het voorlichting geven over soa's en
Nadere informatieVoorlichting en begeleiding bij een miskraam
1. Toelichting op de module Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard M03 van maart 2004. Het medisch-technisch beleid bij een miskraam is niet zo moeilijk. Het is op zich geen ernstige aandoening.
Nadere informatieAandoeningen in de anogenitale regio: wat vindt de dokter er zelf van?
1. Toelichting Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard M82 Het soa-consult van december 2004. Bij aandoeningen in de anogenitale regio spelen, meer dan bij andere kwalen de eigen normen, waarden en
Nadere informatieVoorlichting bij patiënten met diabetes mellitus type 2
1. Toelichting op de module Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard M01 van maart 2006 (tweede herziening). Diabetes mellitus type 2 is een chronische ziekte. Voorlichting geven is belangrijk om de
Nadere informatieVerdiepingsmodule. Begeleiding van oefeningen bij urine-incontinentie. 1. Toelichting op de module. 2. Doel, doelgroep en tijdsduur. 3.
1. Toelichting op de module Deze module is gebaseerd op de NHG-Stanaard M46 van september 2006 (eerste herziening). Urine-incontinentie bij volwassenen komt veel voor, maar in de huisartsenpraktijk is
Nadere informatieGelieve deze vragen te beantwoorden vooraleer de vragenlijst in te vullen. Indien u nee antwoordt op vraag 1, hoeft u geen vragenlijst invullen
BIJLAGE 3 VRAGENLIJST VROUWEN Gelieve deze vragen te beantwoorden vooraleer de vragenlijst in te vullen 1. Hebt u ooit seksueel contact* gehad? Ja Nee Indien u nee antwoordt op vraag 1, hoeft u geen vragenlijst
Nadere informatievoorlichting en begeleiding bij amenorroe
1. Toelichting op de module Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard M58 van april 2007 (eerste herziening). Aangezien amenorroe in de meeste gevallen een onschuldige afwijking is die vanzelf weer
Nadere informatieVerdiepingsmodule. Voorlichting bij gonartrose. Voorlichting bij gonartrose. 1. Toelichting. 2. Doel, doelgroep en tijdsduur. 3.
1. Toelichting Deze module is gebaseerd op NHG-Standaard van mei 2008. Gonartrose is de meest voorkomende chronische gewrichtsaandoening. De prevalentie neemt toe met de leeftijd en het beloop is wisselend.
Nadere informatieOnderwijsmateriaal voor toetsgroepen
1. Toelichting op de module 1 Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard M36 van januari 2013. Met adequate voorlichting over maagklachten kan de huisarts samen met de patiënt het beleid vaststellen.
Nadere informatieVoorlichting bij bemoeilijkte mictie bij oudere mannen
1. Toelichting op de module Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard M42 van november 2004. Doelstelling van deze module is dat de huisarts in staat is op adequate wijze voorlichting te geven over
Nadere informatietelefonische anamnese en advies bij kinderen met koorts: een oefening 1. Toelichting op de module 2. Doel, doelgroep en tijdsduur 3.
1. Toelichting op de module Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard M29 van mei 2008. De praktijkassistente heeft bij telefonische vragen over kinderen met koorts verschillende taken: zij moet onderscheid
Nadere informatieDe soa-kit. 1. Toelichting. 2. Doel, doelgroep en tijdsduur. 3. Uitvoering
1. Toelichting Bij Soa is de actuele kennis over diagnostiek, behandeling, begeleiding en partnerwaarschuwing niet compleet zonder informatie over het gebruik van de diverse buisjes en stokjes die het
Nadere informatieOnderwijsmateriaal voor toetsgroepen
1. Toelichting Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard M82 Het soa-consult van september 2013. Bij Soa is de actuele kennis over diagnostiek, behandeling, begeleiding en partnerwaarschuwing niet compleet
Nadere informatieMonitor jongeren 12 tot 24 jaar
Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland
Nadere informatieMonitor jongeren 12 tot 24 jaar
Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland
Nadere informatie3 Sommige aandoeningen hebben behalve een officiële naam, ook een andere meer gebruikte naam. Geef van de volgende SOA de meer gebruikte naam.
Werkstuk door een scholier 1344 woorden 11 maart 2004 6,3 65 keer beoordeeld Vak Verzorging Deel 1: Beantwoord de volgende vragen met behulp van internet; www.soa.nl 1 Wat is SOA 1 SOA is een afkorting
Nadere informatieslaap voorlichting Slaap Voorlichting 1. Toelichting 2. Doel, doelgroep en tijdsduur 3. Uitvoering 4. Organisatie
1. Toelichting Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard M23 van juli 2005. Een gestructureerde slaapanamnese en goede voorlichting over slaapfysiologie en slaaphygiëne kunnen onnodig en ineffectief
Nadere informatieMonitor jongeren 12 tot 24 jaar
Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland
Nadere informatieHet lastigste van leven met hiv is voor velen vreemd genoeg niet zozeer de aandoening zelf of de behandeling, maar vooral de reacties van anderen.
Het lastigste van leven met hiv is voor velen vreemd genoeg niet zozeer de aandoening zelf of de behandeling, maar vooral de reacties van anderen. Het houdt je misschien je leven lang bezig: Wie vertel
Nadere informatieOnderzoek Veilig of niet?
Onderzoek Veilig of niet? 06 februari 2013 Over het onderzoek Aan dit online onderzoek, gehouden van 24 januari tot 04 februari 2013, deden 2.261 jongeren mee. Het onderzoek is gehouden in samenwerking
Nadere informatieTerugkerende aanvallen
Genitale herpes Herpes genitalis is een seksueel overdraagbare aandoening (soa), die wordt veroorzaakt door een virus. Dit virus zorgt voor een pijnlijke infectie van de huid en de slijmvliezen in en rond
Nadere informatieVerdiepingsmodule. Astma: hoe moet ik inhaleren? Oefenen met het voorlichtingsmodel
voor praktijkassistentes 1. Toelichting Deze module is gebaseerd op de NHG-standaard van juli 2007 (tweede herziening) Het geven van voorlichting is niet eenvoudig. Om de voorlichting zo effectief mogelijk
Nadere informatieMini-condooms. Oefeningen
tekst 1 Amsterdam, 3 maart 2010 Jongeren hebben steeds vroeger seks. Soms al als ze 12, 13 of 14 jaar zijn. Zwitserland Ook in Zwitserland gebeurt dit. De Zwitserse regering is daarom bezorgd. Want veel
Nadere informatieSOA IN ANTWERPEN (EN OMSTREKEN)
SOA IN ANTWERPEN (EN OMSTREKEN) Geneeskundige dagen van Antwerpen 16 september 2017 Dr Tine Cornelissen Ghapro vzw Dr Karen Smets Huisarts/Domus Medica In de praktijk Ik had me graag eens helemaal laten
Nadere informatieReality Reeks Verwerkingsopdrachten. Mooi meisje Verliefd op een loverboy
Reality Reeks Verwerkingsopdrachten Mooi meisje Verliefd op een loverboy Lees blz. 3. Woont Laura in de stad of op het platteland? Hoe weet je dat? Lees blz. 5 en 7. Woont Laura s oma al lang op de boerderij?
Nadere informatieVerdiepingsmodule. Acute diarree: (g)een dieetadvies. ACUTE DIARREE: (G)EEN DIEETADVIES Rollenspel voor huisartsen en praktijkassistentes
1. Toelichting Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard van maart 2007 (2 e herziening). Opvattingen van mensen worden onder meer gevormd op basis van de ervaringen die ze met een bepaald onderwerp
Nadere informatieSOA-spreekuur. in de Academische Huisartsenpraktijk Groningen. Alie van der Heide, SOA-praktijkassistent
SOA-spreekuur in de Academische Huisartsenpraktijk Groningen Alie van der Heide, SOA-praktijkassistent TRIAGE Verzoek Soa test/vraag SOA Klachten Geen Klachten Huisarts Soa spreekuur assistente Het SOA-consult
Nadere informatieHandvatten voor het omgaan met zelfbeschadiging
Handvatten voor het omgaan met zelfbeschadiging Als iemand in jouw omgeving zichzelf beschadigt is dat erg ingrijpend. Het kan allerlei emoties oproepen. Je bent misschien erg verdrietig, boos of je voelt
Nadere informatieKinderen op bezoek op de Intensive Care
Kinderen op bezoek op de Intensive Care Informatie voor ouders/verzorgers Als een ouder of een familielid op de Intensive Care is opgenomen, kan dit voor kinderen veel vragen oproepen. Kinderen hebben
Nadere informatieSeksualiteit bij jongeren met een (chronische) aandoening
Seksualiteit bij jongeren met een (chronische) aandoening Op de polikliniek van het Universitair Kinderziekenhuis St Radboud ziekenhuis willen wij je met deze folder informatie geven over seksualiteit
Nadere informatieCOVA 2. Naam: Sanne Terpstra. Studentennummer: Klas: 2B2. Lerares: L. te Hennepe
COVA 2 Naam: Sanne Terpstra Studentennummer: 500646500 Klas: 2B2 Lerares: L. te Hennepe Inhoudsopgave Inleiding 2 Casus 3 Leerdoelen 3 Sterkte zwakte analyse 4 Gespreksanalyse 6 Reflectie 9 Bijlagen 12
Nadere informatieRespectvol reageren op gevoelens
OPDRACHTFORMULIER Respectvol reageren op gevoelens Naam student: Datum: 1 Lees het handelingsformulier van deze vaardigheid en noteer vragen en opmerkingen. Bespreek deze met medestudenten of je docent.
Nadere informatieVerdiepingsmodule. Richtlijnen bij Astma, een uitdaging! Richtlijnen bij Astma, een uitdaging! 1. Toelichting. 2. Doel, doelgroep en tijdsduur
1. Toelichting Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard van oktober 2007 (tweede herziening) Een aantal richtlijnen in de NHG-Standaard Astma bij volwassenen stemt niet overeen met het dagelijks handelen
Nadere informatieSEKSUELE GEZONDHEID JAARVERSLAG 2015 CASUS: SYFILIS CLUSTER WIE ZIJN WIJ?
SEKSUELE GEZONDHEID JAARVERSLAG 2015 CASUS: SYFILIS CLUSTER WIE ZIJN WIJ? De afdeling seksuele gezondheid heeft als taken het bestrijden van soa, bevorderen van seksuele gezondheid onder jongeren onder
Nadere informatieOPVOLGVRAGENLIJST - HIV-NEGATIEVE MAN
AANWIJZINGEN VOOR ONDERZOEKSMEDEWERKERS: Laat de onderzoeksdeelnemers om de tot 6 maanden een opvolgvragenlijst invullen. Let erop dat u de juiste vragenlijst uitdeelt. De ingevulde vragenlijsten moeten
Nadere informatieSOAP 2018 Demografie
Demografie onb Uniek ID Locatie. Datum consult (dd mm jj) Postcode cliënt (4-cijfers) O Geen vast verblijfadres O Wonend in buitenland Geslacht O Man O Vrouw O Transgender Indien Transgender: Voelt zich
Nadere informatieEen helpend gesprek voeren
OPDRACHTFORMULIER Een helpend gesprek voeren Naam student: Datum: 1 Lees het handelingsformulier van deze vaardigheid en noteer vragen en opmerkingen. Bespreek deze met medestudenten of je docent. 2 Kijk
Nadere informatieO onbekend. Hulpvraag seksualiteit:
Demografie onb Uniek ID Locatie. Datum consult (dd mm jj) Postcode cliënt (4-cijfers) O Geen vast verblijfadres O Wonend in buitenland Geslacht O Man O Vrouw O Transgender Indien Transgender: Voelt zich
Nadere informatieHet voeren van een slechtnieuwsgesprek met een zorgvrager
1 1 1 1 1 0 1 0 1 0 1 0 Opdrachtformulier Het voeren van een slechtnieuwsgesprek met een zorgvrager Naam student: Datum: 1 Lees het handelingsformulier en noteer vragen en opmerkingen. Bespreek deze met
Nadere informatieArrangement 1 De Luisterthermometer
Arrangement 1 De Luisterthermometer DEEL 1 De manager Naam: Organisatie: Datum: Luisterprincipe 1 Luisteren begint met luisteren naar jezelf 1.1 Inventariseren van stemmen Vertel eens van een situatie
Nadere informatieLocatie. O heteroseksueel O homoseksueel O biseksueel O onbekend. Hiv Hepatitis B
SOAP 2019 Demografie Uniek ID Locatie Consultnummer Datum consult (dd mm jj) Postcode cliënt (4-cijfers) O Geen vast verblijfadres O Wonend in buitenland Geslacht O Man O Vrouw O Transgender Indien Transgender:
Nadere informatieDe eigen grenzen bewaken
1 1 1 1 1 0 1 0 Opdrachtformulier De eigen grenzen bewaken Naam student: Datum: 1 Lees het handelingsformulier van deze vaardigheid en noteer vragen en opmerkingen. Bespreek deze met medestudenten of je
Nadere informatieSeksualiteit en seksuele ontwikkeling
Seksualiteit en seksuele ontwikkeling Platform Smith Magenis syndroom 15 november 2014 - Leusden Yvonne Stoots Vanmiddag Seksualiteit Seksuele ontwikkeling Begeleiding bij seksuele ontwikkeling Seksualiteit
Nadere informatieWat zijn soa s? Voor alle soa s geldt: hoe eerder je erbij bent, hoe beter. Laat je op tijd testen als je risico hebt gelopen!
Wat zijn soa s? Soa s zijn seksueel overdraagbare aandoeningen. Het zijn besmettelijke ziekten (infecties) die worden veroorzaakt door virussen en bacteriën. Ze worden tijdens seks van partner op partner
Nadere informatieVerdiepingsmodule. Aanvragen van incontinentiemateriaal. een verbeteringsplan op. 1. Toelichting op de module. 2. Doel, doelgroep en tijdsduur
: een verbeteringsplan 1. Toelichting op de module Deze module is gebaseerd op de NHG-Stanaard M46 van september 2006 (eerste herziening). Deze module geeft de deelnemer meer inzicht in het gebruik van
Nadere informatieAngina pectoris: vragenlijst bij pijn op de borst
Angina pectoris: vragenlijst bij pijn op de borst 1. Toelichting op de module Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard M43 van februari 2004. Een aandachtspunt in de NHG-Standaard Angina pectoris is
Nadere informatieObserveren en begeleiden van een zorgvrager tijdens een slechtnieuwsgesprek
OPDRACHTFORMULIER Observeren en begeleiden van een zorgvrager tijdens een slechtnieuwsgesprek Naam student: Datum: 1 Lees het handelingsformulier en noteer vragen en opmerkingen. Bespreek deze met medestudenten
Nadere informatieWerkstuk door een scholier 1947 woorden 27 december keer beoordeeld. Verzorging 1. CHLAMYDIA-INFECTIE
Werkstuk door een scholier 1947 woorden 27 december 2001 7 106 keer beoordeeld Vak Verzorging 1. CHLAMYDIA-INFECTIE Chlamydia is de soa, die in Nederland het meest voorkomt. Vooral bij meisjes en jonge
Nadere informatieOnderwijsmateriaal voor toetsgroepen
casuïstiek rond diagnostiek, behandeling en patiëntenvoorlichting 1. Toelichting Dit programma is gebaseerd op de NHG-Standaard M82 Het soa-consult van september 2013. Aan de hand van drie casus met gestructureerde
Nadere informatie6,5. Spreekbeurt door een scholier 2483 woorden 9 maart keer beoordeeld FACT SHEET HERPES GENITALIS
Spreekbeurt door een scholier 2483 woorden 9 maart 2005 6,5 104 keer beoordeeld Vak Biologie FACT SHEET HERPES GENITALIS Herpes genitalis is een veel voorkomende seksueel overdraagbare aandoening (soa).
Nadere informatiePrEP de diepte in. 26 juli 2018 Side event AIDS 2018
PrEP de diepte in Rob Hermanussen (huisarts Amsterdam) Adrie Heijnen (huisarts Amsterdam) Mark van den Elshout (ggd Amsterdam) Lisette Verlee (Soa Aids Nederland) 26 juli 2018 Side event AIDS 2018 Programma
Nadere informatieBASISVRAGENLIJST - HIV-NEGATIEVE MAN
AANWIJZINGEN VOOR ONDERZOEKSMEDEWERKERS: Vraag de onderzoeksdeelnemers na hun aanmelding om deze basisvragenlijst in te vullen. Let erop dat u de juiste vragenlijst uitdeelt. De ingevulde vragenlijsten
Nadere informatieAanvullende seksualiteitshulpverlening: de cijfers over 2013
Aanvullende seksualiteitshulpverlening: de cijfers over 2013 1. Inleiding De aanvullende seksualiteitshulpverlening (ASH) is laagdrempelige zorg waar jongeren tot 25 jaar gratis en indien gewenst anoniem
Nadere informatieOPVOLGVRAGENLIJST HIV-POSITIEVE MAN
Pagina van AANWIJZINGEN VOOR ONDERZOEKSMEDEWERKERS: Laat de onderzoeksdeelnemers om de tot maanden een opvolgvragenlijst invullen. Let erop dat je de juiste vragenlijst uitdeelt. De ingevulde vragenlijsten
Nadere informatieOncologie. Patiënteninformatie. Omgaan met kanker. Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis
Oncologie Omgaan met kanker i Patiënteninformatie Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis Algemeen Het hebben van kanker kan grote gevolgen hebben voor uw leven en dat van uw naasten. Lichamelijk
Nadere informatieOPDRACHTEN BIJ THEMA 11 BELEID
OPDRACHTEN BIJ THEMA 11 BELEID Beleid is alleen nodig als je iets gaat veranderen. INLEIDING Het beleid van een organisatie bepaalt hoe je moet werken en wat de bestuurders belangrijk vinden. Dat beleid
Nadere informatieOPVOLGVRAGENLIJST HIV-NEGATIEVE MAN
Pagina van 6 AANWIJZINGEN VOOR ONDERZOEKSMEDEWERKERS: Laat de onderzoeksdeelnemers om de tot 6 maanden een opvolgvragenlijst invullen. Let erop dat je de juiste vragenlijst uitdeelt. De ingevulde vragenlijsten
Nadere informatieControles tijdens de zwangerschap
Controles tijdens de zwangerschap Tijdens de zwangerschap worden de volgende onderzoeken uitgevoerd: Beoordelen van de groei van de baarmoeder Bij elk bezoek wordt de groei van de baarmoeder nagegaan.
Nadere informatiehoofdstuk 2 een vergelijkbaar sekseverschil laat zien voor buitenrelationeel seksueel gedrag: het hebben van seksuele contacten buiten de vaste
Samenvatting Mensen zijn in het algemeen geneigd om consensus voor hun eigen gedrag waar te nemen. Met andere woorden, mensen denken dat hun eigen gedrag relatief vaak voorkomt. Dit verschijnsel staat
Nadere informatieOPVOLGVRAGENLIJST - HIV-NEGATIEVE VROUW
AANWIJZINGEN VOOR ONDERZOEKSMEDEWERKERS: Laat de onderzoeksdeelnemers om de tot maanden een opvolgvragenlijst invullen. Let erop dat u de juiste vragenlijst uitdeelt. De ingevulde vragenlijsten moeten
Nadere informatieKinderen op bezoek op de intensive care (IC) Informatie voor ouders/verzorgers
Kinderen op bezoek op de intensive care (IC) Informatie voor ouders/verzorgers Als een ouder of een familielid op de intensive care (IC) is opgenomen, kan dit voor kinderen veel vragen oproepen. Kinderen
Nadere informatieDeelrapportage met resultaten uit de gezondheidsenquête volwassenen/ouderen 2010
Seksualiteit Deelrapportage met resultaten uit de gezondheidsenquête volwassenen/ouderen 2010 In de gezondheidsenquête is een aantal vragen opgenomen over seksuele gezondheid 1. Friezen van 19 tot en met
Nadere informatieOnderwijsmateriaal voor toetsgroepen
1. Toelichting op het onderwijsmateriaal 1 Dit onderwijsmateriaal is gebaseerd op de NHGStandaard M71 van mei 2012 Van geen enkel medicament is aangetoond dat dit effectief zou zijn bij de behandeling
Nadere informatieReader Gespreksvoering
Reader Gespreksvoering Achtergrondinformatie Soorten vragen Actief Luisteren Slecht nieuws Gesprek Fasen in het gesprek Soorten Vragen In een gesprek kun je verschillende soorten vragen stellen. Al je
Nadere informatie7,1. Werkstuk door een scholier 1782 woorden 17 maart keer beoordeeld. Hoofdstuk 1 Hoe kun je een soa oplopen?
Werkstuk door een scholier 1782 woorden 17 maart 2005 7,1 61 keer beoordeeld Vak Biologie Hoofdstuk 1 Hoe kun je een soa oplopen? Hoe kun je een soa oplopen? Soa is een afkorting van seksueel overdraagbare
Nadere informatieTACTIEKEN BIJ DE STRIJDGEEST
TACTIEKEN BIJ DE STRIJDGEEST Het werkmateriaal is een onderdeel van de website Krachtenspel.nl. Werkmateriaal Sociaal Emotionele Educatie (SEE) Alle informatie is te vinden op de website Jan Ausum en Mieke
Nadere informatieDurf te vragen help mee aan veilige zorg
Durf te vragen help mee aan veilige zorg Inleiding Deze folder Durf te vragen geeft u tips voor een gesprek met bijvoorbeeld de dokter, verpleegkundige, apotheker of de fysiotherapeut. Bedenk dat u, als
Nadere informatie2.4 Als begrijpen extra aandacht vraagt 10
7 2 Contact Samenvatting In contact met patiënten uit specifieke doelgroepen moet de assistent zich realiseren dat hun groepskenmerken maar een deel van hun persoon zijn. Ook een open houding en interesse
Nadere informatieSlachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg
Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt
Nadere informatieOncologie. Patiënteninformatie. Omgaan met kanker. Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis
Oncologie Omgaan met kanker i Patiënteninformatie Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis Algemeen Het hebben van kanker kan grote gevolgen hebben voor uw leven en dat van uw naasten. Lichamelijk
Nadere informatieOPVOLGVRAGENLIJST - HIV-POSITIEVE MAN
AANWIJZINGEN VOOR ONDERZOEKSMEDEWERKERS: Laat de onderzoeksdeelnemers om de tot maanden een opvolgvragenlijst invullen. Let erop da tu de juiste vragenlijst uitdeelt. De ingevulde vragenlijsten moeten
Nadere informatieWerkinstructie benaderen intermediairs Sense
Werkinstructie benaderen intermediairs Sense BIJLAGE 7 Voorbeeld van de opzet van de presentatie in PowerPoint BIJLAGE 7 VOORBEELD VAN DE OPZET VAN DE PRESENTATIE IN POWERPOINT] 1 WERKINSTRUCTIE BENADEREN
Nadere informatieS e k s u e e l S e k s u e e l S e O v e r d r a a g b a r e O v e r d A a n d o e n i n g e n A a n d o e. d r a a g b a r e O v e r d r a a g b a r
k s u e e l S e k s u e e l S e k s u e e a g b a r e O v e r d r a a g b a r e O v n i n g e n A a n d o e n i n g e n A a n s u e e l S e k s u e e l S e k s u e e l g b a r e O v e r d r a a g b a r
Nadere informatieBASISVRAGENLIJST - HIV-POSITIEVE MAN
AANWIJZINGEN VOOR ONDERZOEKSMEDEWERKERS: Vraag de onderzoeksdeelnemers na hun aanmelding om deze basisvragenlijst in te vullen. Let erop dat u de juiste vragenlijst uitdeelt. De ingevulde vragenlijsten
Nadere informatieInleiding 3. Les zingeving 3. Les rouw en verlies 3. Les euthanasie 4. Doorvragen en assertief 4. Casus 5. Reflectie op casus 5.
Naam: Joyce Stuijt Leerlingennummer: 500635116 Klas: 2B2 Vak: Cova 2S Docent: I. te Hennepe Datum: 15 januari 2013 Inhoudsopgave Inleiding 3 Les zingeving 3 Les rouw en verlies 3 Les euthanasie 4 Doorvragen
Nadere informatieBASELINE QUESTIONNAIRE - HIV NEGATIVE MAN
Pagina van 7 BASELINE QUESTIONNAIRE - HIV NEGATIVE MAN AANWIJZINGEN VOOR ONDERZOEKSMEDEWERKERS: Vraag de onderzoeksdeelnemers na hun aanmelding om deze basisvragenlijst in te vullen. Let erop dat je de
Nadere informatieBovenbouw HAVO / VWO. Onderdeel 3. Veilig en onveilig vrijen: Seksueel Overdraagbare Aandoeningen (soa s)
Bovenbouw HAVO / VWO Onderdeel 3 Veilig en onveilig vrijen: Seksueel Overdraagbare Aandoeningen (soa s) 2 Toelichting onderdeel 3: De Soa-poli Het derde onderdeel van Lang Leve de Liefde Bovenbouw (LLL-BB)
Nadere informatieHet culturele interview Nederlandse versie Hans Rohlof, Noa Loevy, Lineke Sassen & Stephanie Helmich
Het culturele interview Nederlandse versie Hans Rohlof, Noa Loevy, Lineke Sassen & Stephanie Helmich Samenvatting anamnese en ziekte geschiedenis Wordt uit het dossier ingevuld voorafgaand aan het gesprek.
Nadere informatieVan Klacht tot Patiënt
Van Klacht tot Patiënt Master I-fase 1 Toelichting Achtergrondinformatie In de fase tot het doctoraal examen krijgt u een visie op de taak van de arts aangereikt, die wordt bepaald door de gedachte dat
Nadere informatieBijeenkomst over geloofsopvoeding Grenzen stellen Deze bijeenkomst sluit aan bij Moments, magazine voor ouders van jongeren van 12-18 jaar
DOELSTELLINGEN Ouders zijn zich bewust van de grenzen die zij stellen als het gaat om vakantie, relaties, alcohol/drugs en geloof. Ouders bespreken welke grenzen hun kinderen opzoeken rondom deze thema
Nadere informatieBASISVRAGENLIJST HIV-POSITIEVE MAN
Pagina van AANWIJZINGEN VOOR ONDERZOEKSMEDEWERKERS: Vraag de onderzoeksdeelnemers na hun aanmelding om deze basisvragenlijst in te vullen. Let erop dat je de juiste vragenlijst uitdeelt. De ingevulde vragenlijsten
Nadere informatietoolkit persoons gerichte zorg Bouwen aan eerstelijns zorg op maat voor mensen met een chronische ziekte
toolkit persoons gerichte zorg Bouwen aan eerstelijns zorg op maat voor mensen met een chronische ziekte Over deze toolkit Welkom in het huis van persoonsgerichte zorg! Zoals je ziet is het huis nog in
Nadere informatie7. Wel of niet vertellen
Quizvragen hoofdstuk 6 1. Wanneer krijgt iemand een bloedtransfusie? 2. Hoe is het virus in jouw bloed terechtgekomen? 3. Komt een verkoudheid door de kou of door een virus? 4. Kan het virus in flesvoeding
Nadere informatieOnderzoek Wereldproblemen en Seks
Onderzoek Wereldproblemen en Seks 1V Jongerenpanel 24 oktober 2014 Over dit onderzoek Aan dit online onderzoek in samenwerking met dance4life, gehouden van 15 tot en met 23 oktober 2014, deden 1641 jongeren
Nadere informatieEen virus in je lijf Hiv-virus
Een virus in je lijf Hiv-virus Onder ouders verstaan wij ook verzorger(s), pleeg- of adoptieouder(s) U kunt wijzigingen of aanvullingen op deze informatie door geven per e-mail: patienteninformatiewkz@umcutrecht.nl
Nadere informatieKinderen op bezoek intensive care Handreiking voor ouders.
Kinderen op bezoek intensive care Handreiking voor ouders www.nwz.nl Hoe vertel ik mijn kind(eren) dat zijn/hun vader, moeder of ander familielid ernstig ziek op de IC ligt? 3 Hoe bereid ik mijn kind voor
Nadere informatieTesten op HIV, ja of nee?
Afdeling Verloskunde, locatie AZU Testen op HIV, ja of nee? Informatie voor zwangere vrouwen Wat is HIV, wat is aids en wat zijn de gevolgen tijdens de zwangerschap. HIV is het virus dat de ziekte aids
Nadere informatie6.6. Boekverslag door M woorden 11 maart keer beoordeeld
Boekverslag door M. 2160 woorden 11 maart 2005 6.6 102 keer beoordeeld Vak Biologie Wat zijn SOA en hoe kom je eraan? De afkorting SOA staat voor Seksueel Overdraagbare Aandoening. Jaarlijks krijgen ±
Nadere informatieVeel voorkomende SOA. Gynaecologie. alle aandacht
Veel voorkomende SOA Gynaecologie alle aandacht Veel voorkomende SOA Er zijn virale en bacteriële soa. Virale soa worden veroorzaakt door een virus. Als je er eenmaal een hebt opgelopen, blijft een virale
Nadere informatiePraten met je kind over seksualiteit
Informatie voor ouders van kinderen van 10 tot 14 jaar Praten met je kind over seksualiteit Lastig en spannend! Seks? Is mijn kind daar al aan toe? Wanneer begin je erover? Wacht je vragen af? Hoe breng
Nadere informatieHet niet nakomen van afspraken van jezelf bespreken
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 Opdrachtformulier Het niet nakomen
Nadere informatieBASISVRAGENLIJST - HIV-NEGATIEVE VROUW
AANWIJZINGEN VOOR ONDERZOEKSMEDEWERKERS: Vraag de onderzoeksdeelnemers na hun aanmelding om deze basisvragenlijst in te vullen. Let erop dat u de juiste vragenlijst uitdeelt. De ingevulde vragenlijsten
Nadere informatie7,8. Werkstuk door een scholier 1500 woorden 11 maart keer beoordeeld CHLAMYDIA. De meest voorkomende SEKSUEEL OVERDRAAGBARE AANDOENING SOA
Werkstuk door een scholier 1500 woorden 11 maart 2004 7,8 34 keer beoordeeld Vak Biologie CHLAMYDIA De meest voorkomende SEKSUEEL OVERDRAAGBARE AANDOENING SOA INLEIDING Ziek worden is meestal het laatste
Nadere informatieSEKSUEEL GEDRAG. Jongerenmonitor % geslachtsgemeenschap. Klas 2. Klas 4. 55% altijd een condoom gebruikt
IJsselland SEKSUEEL GEDRAG Jongerenmonitor 2015 7% geslachtsgemeenschap gehad 10.163 jongeren School Klas 2 13-14 jaar Klas 4 15-16 jaar 49% negatieve houding homoseksualiteit 55% altijd een condoom gebruikt
Nadere informatieWeet wat je kan. Je laten horen
Weet wat je kan Je laten horen Jij bent er ook nog Hoofdstuk 7 gaat over vertellen wat je moeilijk vindt. Onderwerpen in dit hoofdstuk: Stripje: Jij bent er ook nog. blz 2 Je laten horen. blz 3 Moeite
Nadere informatieOnderwijsmateriaal voor toetsgroepen
1. Toelichting Dit programma is gebaseerd op de bijlage prostaatcarcinoom van de NHG- Standaard Mictieklachten bij mannen van oktober 2014. De huisarts krijgt met enige regelmaat een verzoek van gezonde
Nadere informatieKraamvrouw begeleiden bij veranderingen in de kraamperiode
1 1 1 1 1 0 1 0 0 1 0 Opdrachtformulier Kraamvrouw begeleiden bij veranderingen in de kraamperiode Naam student: Datum: 1 Lees het handelingsformulier van deze vaardigheid en noteer vragen en opmerkingen.
Nadere informatieOmgaan met een stoma: een versmald levenspad met een ongenode gast?
Omgaan met een stoma: een versmald levenspad met een ongenode gast? An Lievrouw psycholoog Oncologisch Centrum UZ Gent Stellingen 2 We moeten de patiënt zover krijgen dat hij zijn stoma aanvaardt. Ja Ik
Nadere informatieSense in Brabant en Zeeland
Sense in Brabant en Zeeland Handreiking voor professionals Wat is Sense? Wanneer Sense? www.sense.info Sense-consult Doorverwijzen Meer informatie Sense in Brabant en Zeeland Handreiking voor professionals
Nadere informatie