slaap voorlichting Slaap Voorlichting 1. Toelichting 2. Doel, doelgroep en tijdsduur 3. Uitvoering 4. Organisatie

Transcriptie

1 1. Toelichting Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard M23 van juli Een gestructureerde slaapanamnese en goede voorlichting over slaapfysiologie en slaaphygiëne kunnen onnodig en ineffectief slaapmiddelengebruik voorkomen. Het ontbreekt vaak aan tijd en motivatie om op slaapklachten in te gaan. De verleiding om maar een recept uit te schrijven is groot. In dit cursusonderdeel worden de anamnese en de voorlichting die u in de dagelijkse praktijk kunt geven, in kleine groepen geoefend. 2. Doel, doelgroep en tijdsduur Doelstelling: De deelnemer kan een anamnese afnemen en voorlichting geven over slapeloosheid in overeenstemming met de adviezen in de NHG- Standaard Slapeloosheid en Slaapmiddelen. Doelgroep: WDH, hagro, toetsgroep, huisartsen-in-opleiding. Groepsgrootte: Tot 12 personen Tijdsduur: 55 minuten 3. Uitvoering Leid dit programmaonderdeel kort in. U kunt daarbij gebruikmaken van de tekst onder 'Toelichting' (1 min.). Deel de deelnemers in groepen van drie personen in. Er zijn twee rollenspelen. Instrueer de deelnemers dat er per rollenspel een observator, een patiënt en een huisarts is. Zorg dat niemand in beide rollenspelen dezelfde rol speelt (5 min.). Geef iedere subgroep een set Werkbladen. Vraag de deelnemers de Werkbladen behorende bij het eerste rollenspel te lezen (5 min.). Begin het rollenspel. Na tien minuten wordt het rollenspel gestopt (10 min.). Bespreek het rollenspel na in de subgroepen onder leiding van de observator (10 min.). Begeleid het tweede rollenspel op dezelfde manier (25 min.). Sluit het onderdeel af door te vragen naar de belangrijkste leerpunten (5 min.). 4. Organisatie Houd er bij het reserveren van de ruimte rekening mee dat deze geschikt moet zijn voor het spelen van kleine rollenspelen. Kopieer de Werkbladen 2a tot en met 2e voor iedere subgroep. Kopieer Werkblad 2e dubbel voor iedere subgroep. Zorg voor een flap-over en stiften. 1

2 Werkblad 1a Patiëntenrol 1. Mevrouw Vreedenburg U bent een 35-jarige vrouw. U werkt parttime als verkoopster en zorgt parttime voor het huishouden. Sinds twee weken heeft u opeens moeite met inslapen. Op uw werk gaat het goed en thuis eigenlijk ook. U snapt niet precies waar het nu van komt. Over een paar weken gaat u verhuizen en u wilt dan wel goed uitgerust zijn. U gaat naar de dokter voor een paar slaappilletjes voor zo nodig, hoewel u liever geen medicijnen slikt. Als de huisarts doorvraagt, zegt u dat u meestal goed doorslaapt; ongeveer zeven tot acht uur per nacht. Voor het slapengaan gebruikt u geen koffie of alcohol. U probeert zich te ontspannen voor u gaat slapen, meestal leest u een tijdschrift. Als u wakker wordt, voelt u zich niet fit; stijf in uw rug en nek. Als de huisarts doorvraagt blijkt dat u zich toch wel zorgen maakt over de verhuizing. U weet niet of het een goede keuze is; het huis is leuk en ruim, maar u houdt helemaal niet van verandering en straks zijn de buren erg vervelend, terwijl u het nu juist zo getroffen heeft. Het rollenspel begint met het afnemen van de anamnese 2

3 Werkblad 1b Huisartsenrol 1. Mevrouw Vreedenburg Mevrouw Vreedenburg, 35 jaar, komt op uw spreekuur. Zij werkt parttime als verkoopster en zorgt parttime voor het huishouden. Zij komt bij u wegens slaapproblemen. U ziet haar gemiddeld eens in het jaar. Opdracht: Neem de anamnese af en rond deze af met een diagnose en een (korte) omschrijving van het probleem. Geef uitleg en adviezen. U heeft hiervoor tien minuten. 3

4 Werkblad 1c Patiëntenrol 2. Mevrouw Steehouwer U bent een 54-jarige vrouw en een goede bekende van de huisarts in verband met uw astma. Deze is de laatste tijd wel goed gereguleerd. Door de onderhoudsmedicatie heeft u 's nachts vrijwel geen klachten, wat wel eens anders is geweest. U heeft de laatste tijd toenemende slaapklachten. U komt niet goed in slaap en u slaapt korter. Overdag bent u moe. Uw echtgenoot is vier maanden geleden met vervroegd pensioen gegaan en is nu hele dagen thuis. U had zich beiden enorm verheugd op deze periode omdat u dan meer samen zou kunnen ondernemen. U maakt ook veel uitstapjes samen, maar het valt toch tegen. U kunt er niet goed aan wennen om de hele dag iemand om u heen te hebben en u bent hierdoor wat gestresst. Twee weken geleden was u voor de eerste keer met de klachten over het slechte slapen bij de huisarts. Het spreekuur was erg uitgelopen en toen u aan de beurt was, kreeg u zonder problemen voor twee weken slaapmiddelen mee. U heeft er heerlijk op geslapen en u voelt zich nu een stuk beter. U kreeg van de praktijkassistente geen herhalingsrecept. In plaats daarvan maakte ze een afspraak voor het spreekuur. Het gesprek met de huisarts begint met het afnemen van de anamnese. 4

5 Werkblad 1d Huisartsenrol 2. Mevrouw Steehouwer Mevrouw Steehouwer, 54 jaar, kent u goed vanwege haar astma; dit is de laatste tijd echter goed gereguleerd met onderhoudsmedicatie. Zij komt nu niet vanwege haar astma, maar vanwege slaapklachten. Zij is twee weken eerder geweest met dezelfde klachten en heeft toen een recept voor twee weken meegekregen. Het spreekuur was toen zo enorm uitgelopen dat u niet de tijd genomen heeft om de anamnese volledig af te nemen. De praktijkassistente heeft haar geen herhalingsrecept gegeven, maar met haar een afspraak voor het spreekuur gemaakt. Opdracht: Neem de anamnese af en rond deze af met een diagnose en een (korte) omschrijving van het probleem. Geef uitleg en adviezen. U heeft hiervoor 10 minuten. 5

6 Werkblad 1e Instructie observator Procedure Bewaak de tijd; houd maximaal 5 minuten aan voor het lezen van de Werkbladen en 10 minuten voor het rollenspel. Vraag na afloop eerst de patiënt en dan de huisarts om een korte reactie te geven. Breng daarna zelf verslag uit aan de hand van de aandachtspunten. Schrijf de belangrijkste leerpunten op om deze in de plenaire bijeenkomst na te bespreken. Aandachtspunten; kruis aan wat ter sprake komt. Anamnese Duur van de episode van slapeloosheid (met name of 3 weken) Klachten overdag (prikkelbaarheid, moeheid, slaperigheid en dergelijke) Slaapmiddelengebruik Andere medicatie die de slaap kan beïnvloeden Mogelijke oorzaken Evaluatie Kortdurende / Langer durende slapeloosheid ten gevolge van: Voorlichting Betekenis van de slaapklacht voor de patiënt: Angst voor het niet kunnen slapen (conditionering) Andere betekenis, namelijk Relevante slaapfysiologie: Totale slaaptijd varieert sterk; vijf tot tien uur is normaal. De periode waarin wel wordt geslapen, wordt vaak onderschat. In de loop van de nacht wordt de slaap minder diep: twee tot drie keer wakker worden per nacht is normaal. Ouderen slapen lichter; dutjes overdag verminderen de slaaptijd 's nachts. De nadelen van slaaptekort zijn beperkt. Andere uitleg van de fysiologie, namelijk. 6

7 Werkblad 1e Advies Adviezen slaapbevorderend gedrag. Ruim voldoende tijd in om het aantal uren slaap te krijgen waarbij u zich het prettigst voelt. Ga zo mogelijk elke dag op dezelfde tijd naar bed en sta op dezelfde tijd op. Ga naar bed als u slaap heeft en blijf niet in bed liggen als het slapen niet lukt. Vermijd dutjes overdag. Gebruik geen alcoholisch slaapmutsje en evenmin coffeïnebevattende dranken of zware maaltijden voor het slapengaan. Vermijd overmatige inspanning (lichamelijk of geestelijk) een uur voor het slapen gaan. Gebruik de slaapkamer niet als studeer-, werk- of tv-kamer. Zorg voor een gemakkelijk bed en nachtkleding en een goed klimaat in de slaapkamer. Andere adviezen 7