Hoe maakbaar is ons geluk?
|
|
- Samuël Simons
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 boekessay Hoe maakbaar is ons gelk? Happiness and economics Brno Frey & Alois Sttzer, Princeton University Press, 2002 Happiness qantified Bernard van Praag & Ada Ferrer-i-Carbonell, Oxford University Press, 2004 Happiness. Lessons from a new science Richard Layard, The Pengin Press, Londen 2005 (Nederlandse vertaling: Waarom zijn we niet gelkkig?, Uitgeverij Atlas) pal de beer Jarenlang was gelk een onderwerp dat politici en wetenschappers angstvallig meden. Gelk, dat was een thema voor romanciers en liedjesschrijvers, voor films en gedichten, maar niet voor beleidsnota s en wetenschappelijk onderzoek. Daarvoor is gelk té verheven, té ongrijpbaar. Ook of misschien wel jist onder Over de ater Pal de Beer is Henri Polak hoogleraar voor arbeidsverhodingen aan de Universiteit van Amsterdam. Hij is tevens verbonden aan het Amsterdams Institt voor ArbeidsStdies (aias) en De Brcht (Centrm voor Arbeidsverhodingen). Hij is redacter van s&d. economen bestond er lange tijd een grote angst zich aan dit onderwerp te branden. Eigenlijk is dat merkwaardig, aangezien de veronderstelling dat ieder mens naar het hoogst bereikbare gelk streeft, n jist de grondslag vormt voor de dominante stroming in de economische wetenschap, de neoklassieke theorie. Economen hebben het dan echter over ntsmaximalisatie. De term nt verwijst naar de grondlegger van het tilitarisme, Jeremy Bentham ( ), die het grootste gelk voor het grootste aantal mensen als het ltieme criterim voor goed en kwaad zag. Waar nt en gelk voor Bentham itwis- 49 S&D indd :33:00
2 50 selbare begrippen waren, zijn economen zich geleidelijk steeds meer van de term nt gaan bedienen, jist om associaties met verheven gevoelens of emoties te vermijden. Nt betekent voor economen zoveel als behoeftebevrediging of het realiseren van de eigen voorkeren. Ntsmaximalisatie is dan ook bij itstek rationeel gedrag, dat zo weinig mogelijk door emoties of gevoelens dient te worden verstoord! Of ntsmaximalisatie dan nog gelijk staat met het hoogst mogelijke gelk wat voor Bentham vanzelf sprak, daarover laten de meeste hedendaagse economen zich niet it. Als gevolg hiervan is het fndament van de neoklassieke economische theorie in hoge mate een abstractie geworden, die niet langer is gebaseerd op empirische ervaringen of voortbowt op de kennis van andere disciplines. Ook politici hoor je zelden over gelk spreken. Natrlijk proberen zij de leefomstandigheden, het inkomen, de gezondheid, de maatschappelijke participatie en wellicht zelfs het welzijn al is ook die term sinds de jaren zeventig enigszins besmet geraakt te verbeteren. Maar dat zij de brgers daarmee ook gelkkiger maken, die pretentie lijkt geen politics te hebben. Gelk ontstaat immers in de privé-sfeer, als resltaat van relaties en liefde; gelk is een prodct van karakter en persoonlijkheid, dat zich aan politieke kezen en instrmenten lijkt te onttrekken. Overheidsbeleid kan hiervoor hoogit gnstige randvoorwaarden creëren, maar iteindelijk zllen de mensen hn eigen gelk en dat van anderen tot stand moeten brengen. Gelk langs de meetlat N lijkt zich in de economische wetenschap de laatste jaren een kentering voor te doen ten aanzien van het gelk. Plotseling schrijven gerenommeerde economen artikelen en boeken waarvan de titel expliciet naar gelk verwijst: in 2002 pbliceerden de Zwitserse economen Brno Frey en Alois Sttzer het boek Happiness and economics, in 2004 volgden de Nederlandse en Spaanse economen Bernard van Praag en Ada Ferrer-i-Carbonell met Happiness qantified en in 2005 trok de Engelse econoom Richard Layard de aandacht met een boek dat simpelweg de titel Happiness draagt. Daarnaast pbliceren gerenommeerde economische vaktijdschriften de laatste jaren geregeld artikelen over gelk. Ook andere sociale wetenschappers doen een dit in het zakje. Van de Amerikaanse socioloog Robert Lane verscheen in 2000 het boek The loss of happiness in market democracies en in Rotterdam verricht de soms wat laatdnkend als gelksprofessor aangedide Rt Veenhoven Schilt er meer waarheid in de volkswijsheid dat geld niet gelkkig maakt dan in de kennis van de economen? al jaren pionierswerk met zijn systematische verzameling van gelksgegevens voor zijn World Database of Happiness. 1 Wat verklaart deze plotselinge belangstelling onder economen en andere sociale wetenschappers voor gelk? De triviale verklaring zo wel eens knnen zijn dat er steeds meer kwantitatieve gegevens beschikbaar komen over het gelk van de bevolking in verschillende landen. In tal van periodieke bevolkingsenqêtes in binnen- en bitenland wordt de respondenten gevraagd naar hn gelksgevoel. Vaak gebert dat met een simpele vraag als: Hoe gelkkig bent, alles bijeen genomen: heel gelkkig, tamelijk gelkkig, niet zo gelkkig of helemaal niet gelkkig? Dergelijke vragen worden bijvoorbeeld gesteld in periodieke onderzoeken als de World Vales Stdy en de Erobarometer. Uit al deze enqêtes blijkt dat in rijke democratieën als Nederland en de Verenigde Staten liefst tachtig procent van de bevolking of nog meer zich tamelijk gelkkig of heel gelkkig noemt. Voor veel onderzoekers zijn deze hoge S&D indd :33:00
3 percentages reden om de waarde van deze metingen te betwijfelen. Blijkbaar zeggen mensen ook dat zij gelkkig zijn als zij tegelijkertijd over van alles en nog wat klagen van de politiek tot de gezondheidszorg en van het fatsoen van hn medebrgers tot hn inkomen. Genoemde Rt Veenhoven heeft echter in verschillende pblicaties overtigend laten zien dat een dergelijke simpele gelksvraag wel degelijk betekenis heeft. Zo zijn mensen heel consistent in hn beantwoording van vragen over hn gelk en zijn er betekenisvolle verschillen in gelksbeleving tssen mensen die in objectief verschillende omstandigheden verkeren. Interessanter dan het hoge percentage dat zichzelf gelkkig noemt, is echter dat dit percentage in veel rijke westerse landen al jarenlang min of meer stabiel is en in sommige landen zelfs licht daalt. N mag het niets niews zijn dat vroeger gelk nog heel gewoon was, voor economen roept het intrigerende vragen op. Immers, een onomstreden itgangspnt van de economische wetenschap haast met de stats van een axioma is dat een hoger inkomen een hoger nt oplevert oftewel, in alledaagse taal, mensen gelkkiger maakt. Een hoger inkomen levert immers meer kezemogelijkheden op en derhalve ook meer kans om je behoeften te bevredigen. En dat staat voor economen gelijk aan een hoger nt of gelk dit alles onder de zogenaamde ceteris paribs clasle dat alle andere factoren gelijk blijven. Maar hoe valt dit te rijmen met het feit dat het gemiddelde inkomen in veel rijke landen de afgelopen dertig of veertig jaar is verdbbeld, terwijl mensen gemiddeld genomen niet gelkkiger zijn geworden? Schilt er dan toch meer waarheid in de volkswijsheid dat geld niet gelkkig maakt dan in de kennis van de economen? Geld en gelk Alle drie de boeken over de economie van het gelk die hier worden besproken, gaan in op de relatie tssen inkomen en gelk. Zowel Frey en Sttzer als Layard gaan na hoe de antwoorden op de genoemde vraag over het gelksgevoel samenhangen met het inkomen van de respondenten. Dit kan zowel worden onderzocht op het nivea van individele personen als op het geaggregeerde nivea van de samenleving. In beide gevallen is de samenhang tssen inkomen en gelk zwak. De twee boeken geven hiervoor in grote lijnen dezelfde verklaring. Een eerste oorzaak is dat mensen hn preferenties of aspiraties aanpassen aan hn welvaartsnivea. Een inkomensstijging reslteert aanvankelijk wel degelijk in een groter gelk. Maar men went snel aan dit hogere inkomen, waardoor het gelk weer snel tergzakt tot bijna het oorspronkelijke nivea. Van Praag heeft dit effect al in de jaren zeventig gesignaleerd toen nog vrijwel geen econoom zich hiermee bezighield en er de term preference drift voor bedacht. Met Ferrer schat hij hoe groot dit effect is. Zij doen dit door aan mensen te vragen welk inkomensnivea zij als goed aanmerken. Vervolgens gaan zij na hoeveel dit nivea stijgt als het feitelijke inkomen van mensen hoger wordt. Zij conclderen dat van een gegeven inkomensstijging rwweg de helft verloren gaat doordat mensen hn aspiraties aanpassen. Een tweede oorzaak van het feit dat een hoger inkomen niet meer gelk oplevert, is dat het gelk of de bevrediging die iemand aan een bepaald inkomen ontleent, in belangrijke mate wordt bepaald door het inkomen van anderen. Anders gezegd, het is vooral het relatieve inkomen ten opzichte van een referentiegroep dat bepaalt hoe gelkkig iemand is. Dit verklaart de paradox dat rijke mensen in het algemeen gelkkiger zijn dan arme mensen, maar dat als iedereen rijker wordt, niemand werkelijk gelkkiger wordt. De grootte van dit effect door Van Praag reference drift genoemd schatten Van Praag en Ferrer rond de twintig à dertig procent. Overigens is dit effect lastig te schatten, omdat vaak niet didelijk is met welke groep mensen zich vergelijken. Het werkelijke effect zo daarom wel eens groter knnen zijn. Als men het effect van de aanpassing van aspiraties (preference drift) en van vergelijking 51 S&D indd :33:00
4 52 met anderen (reference drift) combineert, blijkt er van het verwachte effect van een inkomensstijging op het gelk zo n driekwart verloren te gaan in geval van een algehele welvaartsstijging. Doordat een hoger inkomen aanvankelijk echter een bedidend sterker effect heeft op het gelk het drt even voor mensen hn aspiraties aanpassen en in de gaten hebben dat anderen ook rijker zijn geworden blijven de meeste mensen toch steeds weer naar een hoger inkomen streven. Vanit het individele gezichtspnt is dit volkomen rationeel. Immers, als je eigen inkomen gelijk blijft, maar anderen een hoger inkomen krijgen, word jij minder gelkkig. Van Praag en Ferrer laten bovendien zien dat het negatieve effect op iemands gelk van een lager inkomen dan de referentiegroep tweemaal zo groot is als het positieve effect van een hoger inkomen. Het is ds vooral zaak om niet achter te blijven bij anderen. Als een enkeling in een groep een hoger inkomen weet te realiseren, vormt dit voor de andere groepsleden ds een sterke prikkel om mee te doen aan de ratrace. In economisch jargon is er sprake van een negatief extern effect. Wie een hoger inkomen nastreeft, benadeelt daarmee vaak ongewild en onbedoeld anderen, omdat hn gelk afneemt als het inkomen van de eerste stijgt. Als een algehele inkomensstijging nog maar weinig bijdraagt aan het gelk van de bevolking, is vervolgens de vraag wat mensen dan wel gelkkiger maakt. Als we ons beperken tot het traditionele economische domein zijn er twee factoren die er met name toe doen: werkloosheid en inflatie. Onvrijwillige werkloosheid, zo constateren zowel Frey en Sttzer als Layard, heeft een sterk negatief effect op het welbevinden van mensen. Anders dan de traditionele economische theorie voorspelt, heeft dit echter veel minder te maken met het inkomensverlies waarmee werkloosheid gepaard gaat, dan met het verlies van werk als zodanig. Volgens Frey en Sttzer gaat het daarbij om een combinatie van psychische kosten (verlies aan zelfrespect) en sociale kosten (stigmatisering). Zij constateren overigens dat deze kosten bij andere niet-werkenden zoals hisvrowen, stderenden en gepensioneerden veel geringer of zelfs afwezig zijn. Een andere economische factor die er volgens Frey en Sttzer toe doet is inflatie. Dit effect staat los van het mogelijke koopkrachtverlies ten gevolge van inflatie. Zij hebben hier geen goede verklaring voor, maar veronderstellen dat het te maken heeft met de economische onzekerheid waarvan een hoge inflatie vaak een symptoom is. Andere gelksfactoren Niet-economische factoren leggen meer gewicht in de schaal als we verschillen in gelk tssen mensen of veranderingen in gelk in de tijd willen verklaren. Dit mag voor sociologen en psychologen vanzelfsprekend zijn, voor economen is het blijkbaar een niew inzicht. Layard laat een groot aantal sociale, psychologische en fysiologische factoren de reve passeren. Hij pretendeert met zijn boek dan ook een aanzet te geven tot een niewe wetenschap de ondertitel van zijn boek lidt Lessons from a new science die economische, sociologische, psychologische, nerofysiologische en filosofische inzichten integreert. Allereerst hebben vijf factoren waarvan men dit wellicht wel zo verwachten, volgens Layard geen noemenswaardig effect op het gelk: leeftijd, geslacht, iterlijke schoonheid, iq en opleidingsnivea. Vijf andere doen er daarentegen wel toe (naast de reeds genoemde economische factoren relatief inkomensnivea en werk): gezinsrelaties, gemeenschap en vrienden, gezondheid, persoonlijke vrijheid en persoonlijke waarden. Een (goed) hwelijk, vertrowen in andere mensen (of sociaal kapitaal, zoals dit tegenwoordig vaak wordt genoemd) en een goede gezondheid verklaren in belangrijke mate waarom sommige mensen in een land gelkkiger zijn dan andere. Verschillen in gelk tssen (rijke) landen hangen samen met de mate van vrijheid. Ten slotte zo gelk ook samenhangen met or inner self and or philosophy of life (Layard, p. 71). S&D indd :33:00
5 Frey en Sttzer wijden bijna een derde van hn boek aan de effecten van politieke factoren op het gelk van brgers. Zij geven nogal hoog op van een onderzoek dat zij in Zwitserland hebben verricht naar de effecten van verschillen in de mate van directe democratie tssen kantons. Het gaat daarbij met name om de hindernissen die brgers moeten overwinnen om een referendm te laten itschrijven. Hoe minder hindernissen, hoe gelkkiger de bevolking van een kanton, stellen Frey en Sttzer vast. Het verschil tssen het meest en het minst democratische kanton leidt tot een verschil in elf procentpnten in het aandeel van de bevolking dat zeer tevreden is. Ook actieve deelname aan het politieke proces blijkt samen te gaan met een grote tevredenheid. Aanbevolen literatr voor d66, zo ik zeggen! Ook Van Praag en Ferrer onderzoeken de effecten van diverse niet-economische factoren op het gelk. Gezondheid blijkt een zeer sterk effect Iemand die aan migraine lijdt heeft een dbbel zo hoog inkomen nodig als een gezond iemand om even tevreden te zijn met zijn leven te hebben: het verlies aan gelk ten gevolge van bepaalde aandoeningen zoals problemen met de ledematen, ademhalingsproblemen, hartstoornissen, diabetes, epilepsie en migraine komt overeen met een inkomensachteritgang van tssen de 50 en 85 procent. Dit betekent bijvoorbeeld dat iemand met migraine een dbbel zo hoog inkomen nodig heeft als een gezond iemand om even tevreden met zijn leven te zijn. Verder schatten de aters onder meer hoeveel gelksverlies de omwonenden van Schiphol leiden door gelidsoverlast. Dat blijkt overigens beperkt te zijn: het komt overeen met een inkomensverlies van vijf procent als men in een nietgeïsoleerd his woont en van iets minder dan twee procent als de woning wel geïsoleerd is. Gelksbeleid? De economen mogen het thema gelk dan hebben herontdekt als een series stdieobject, biedt hn onderzoek ook voor politici en beleidsmakers aanknopingspnten om zich meer op het gelk van de brgers te richten? De drie besproken boeken bevatten de nodige sggesties voor praktische toepassingen. Bij Frey en Sttzer liggen deze voor de hand: bestrijding van werkloosheid, betegeling van inflatie en vooral het versterken van de directe democratie zoden knnen bijdragen aan het gelk en de tevredenheid van de bevolking. Maar om deze beleidsaanbevelingen te verzinnen heb je natrlijk geen itvoerig gelksonderzoek nodig. Van Praag en Ferrer wijzen op de mogelijkheid om gelksmeting te bentten voor afwegingen tssen verschillende beleidsopties. Zo kan met behlp van de monetaire waardering van gelidsoverlast een kosten-batenanalyse worden itgevoerd van de isolatie van woningen of een beperking van het vliegverkeer waarbij rekening wordt gehoden met de sbjectieve beleving van de omwonenden. Informatie over het gelksverlies ten gevolge van ziektes en aandoeningen kan worden bent om, gegeven een beperkt bdget voor gezondheidszorg, te bepalen aan welke behandelingen men prioriteit wil geven. Kennis over het tempo waarin mensen wennen aan een lager inkomen kan worden gebrikt voor een optimaal aflopende itkering: in welk tempo kan men een itkering stap voor stap verlagen zodat deze daling zo min mogelijk pijn doet? Dergelijke praktische toepassingen stiten, zeker bij linkse politici, vaak op heftige bezwaren. Gelk en gezondheid laat staan een mensenleven kn je toch niet in geld itdrkken! Toch nemen politici voortdrend beslissingen die van invloed zijn op het gelk, de gezondheid en zelfs het overleven van mensen. Is het dan niet beter om bij de besteding van het geld expliciet rekening te hoden met de gevolgen van die beslissing voor het gelk en welzijn van de brgers? 53 S&D indd :33:01
6 54 Politici nemen voortdrend beslissingen die van invloed zijn op het gelk, de gezondheid en zelfs het overleven van mensen. Is het dan niet beter om expliciet rekening te hoden met de gevolgen van die beslissingen voor het gelk en welzijn van de brgers? Layard formleert de meest ambitieze beleidsagenda. De tweede helft van zijn boek gaat geheel over de vraag what can be done?. Van de vele sggesties die hij daarin doet zijn het temmen van de ratrace, het vergroten van zekerheid en het ontwikkelen van niewe medicijnen de interessantste. Aangezien het gelk van mensen in belangrijke mate afhangt van hn relatieve positie, worden sommige deelnemers aan de ratrace weliswaar gelkkiger, maar gemiddeld genomen worden de deelnemers er niet wijzer van. Ieders inspanning is er immers in belangrijke mate op gericht om anderen te snel of te slim af te zijn. Mogelijkheden om de ratrace te beperken zoekt Layard onder meer in het zwaarder belasten van overwerk, het belasten van verslavende consmptie, het meer waarderen en respecteren van activiteiten die aan het welzijn van anderen bijdragen (denk aan vrijwilligerswerk) en het beperken van reclameboodschappen die speciaal op kinderen zijn gericht. Het menselijk gelk kan ook worden vergroot door meer zekerheid te bieden. Layard zet daarmee een poplaire redenering op haar kop, namelijk dat meer flexibiliteit, dynamiek en risico s nodig zijn voor welvaartsgroei. Als dat zo is en als welvaartsgroei ons niet of nawelijks extra gelk oplevert, dan knnen we beter genoegen nemen met wat minder groei en meer zekerheid en stabiliteit, stelt Layard. Waarom zoden we baanzekerheid, stabiele gemeenschappen en de mogelijkheid van oders om voor hn eigen kinderen te zorgen elk een belangrijke voorwaarde voor gelk opofferen voor een beetje meer economische groei, dat ons niet noemenswaardig gelkkiger maakt? Ten slotte heeft Layard ook hoge verwachtingen van de ontwikkeling van niewe medicijnen wellicht kan het Engelse woord drgs hier beter onvertaald blijven die psychische klachten, zoals depressiviteit en schizofrenie, knnen verlichten. Prozac ziet hij in dit verband als een veelbelovende stap voorit. Uiteindelijk zo hierdoor ook recreatief gebrik van drgs mogelijk worden zonder negatieve bijwerkingen als verslaving, die aan de meeste hidige drgs kleven. Er valt natrlijk over te discssiëren of drgs mensen ooit het ware gelk knnen brengen of hen slechts in een staat van schijngelk brengen. Niettemin verdient Layards idee serieze discssie. Tal van middelen om ons prettig te voelen van alcohol tot voetbalwedstrijden, van een goed boek tot een verfijnde maaltijd zijn immers volledig geaccepteerd. Het valt niet goed in te zien wat het fndamentele verschil is tssen deze genotsmiddelen en de gelksdrgs van Layard. Dat betekent natrlijk niet dat economen hierover meteen het laatste woord te melden hebben. Dat zij zich, twee eewen na Adam Smith, weer series in vraagstkken van welzijn en moraal verdiepen, valt te prijzen. Maar enige bescheidenheid zo hn op dit terrein wel sieren. Noot 1 Zie S&D indd :33:01
Geluk in de Openbare Ruimte. CROW-Levende Stad Netwerkbijeenkomst 11 oktober 2018, Breda Akshaya de Groot
Gelk in de Openbare Rimte CROW-Levende Stad Netwerkbijeenkomst 11 oktober 2018, Breda Akshaya de Groot Even voorstellen Akshaya de Groot, wetenschappelijk gelksdeskndige Er zijn nog niet zoveel itkomsten
Nadere informatie1 Nudging en Data science
1 Ndging en Data science ACIS seminar Melanie van den Berg 18 oktober 2016 2 Wie ben ik? Melanie van den Berg Zelfstandig trainer en adviser/onderzoeker Hiervoor 8 jaar werkzaam geweest bij Achmea Verbonden
Nadere informatieSamenwerken met beide ouders. Do s en Don ts voor ouders en jeugdigen
Overzichtskaart Richtlijn Scheiding en problemen van jedigen 1 Intake 2 Behandeling Samenwerken met beide oders 4 Do s en Don ts voor oders en jegdigen Richtlijn Scheiding en problemen van jegdigen www.richtlijnenjegdhlp.nl
Nadere informatie50+ in Europa Samenvatting van de eerste resultaten
share_belg_nl.indd 1 09.04.2006 14:00:20 Uhr share_belg_nl.indd 2-3 09.04.2006 14:00:21 Uhr Het aandeel ouderen in de totale populatie is in Europa hoger dan op elk ander continent en deze ontwikkeling
Nadere informatieOnderzoek over GELUK
Onderzoek over GELUK Prof. dr. Ruut Veenhoven Masterclass Geluk in bedrijf Dinsdag 9 april 2013 Erasmus Universiteit Rotterdam Onderzoek over geluk Vraag naar kennis over geluk Begrip geluk Meting van
Nadere informatieBruto nationaal geluk: een proef op de som 19
Bruto nationaal geluk: een proef op de som Crétien van Campen De laatste jaren hebben verscheidene auteurs gepleit voor geluk als een nieuw richtsnoer voor beleid (Kahneman 1999, Veenhoven 2002, Layard
Nadere informatieVeilig leren lezen Zonaanpak: suggesties bij kern 11
veilig leren lezen Zonaanpak Sggesties bij kern 11 Ater: Wilma Stegeman In het artikel Uitmntende lezers knnen heel wat werk aan op www.veiliglerenlezen.nl vindt een aantal lees- en schrijfactiviteiten
Nadere informatieGrenzen verleggen. Amsterdam, februari Beste Julian Baggini,
Grenzen verleggen Amsterdam, februari 2017 Beste Julian Baggini, Wij zijn ons verstand verloren en met die hartenkreet val je in jouw nieuwe boek meteen met de deur in huis. Was ons rede en rationaliteit
Nadere informatieBBP Inflatie Lopende rekening Werkloosheid Europa 2,0 0,1 0,8 3,3 2,8 2,1 0,4 0,8 1,0
Prognose IMF voor Midden-Europa en de Balkan Jan Limbeek Twee keer per jaar, in april en in september of oktober, publiceert het IMF zijn World Economic Outlook, waarin het zijn economische verwachtingen
Nadere informatieLevensbeschouwelijke vakken op school. Informatiebrochure
Levensbeschowelijke vakken op school Informatiebrochre Beste oders Het is de droom van ieder van ons dat onze kinderen zich ontplooien tot fijne mensen die in staat zijn later hn eigen weg te gaan. Daarbij
Nadere informatiePDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen
PDF hosted at the Radbod Repository of the Radbod University Nijmegen The following fll text is a pblisher's version. For additional information abot this pblication click this link. http://hdl.handle.net/2066/95363
Nadere informatieEen stad is meer dan een opwerkfabriek
boekessay Een stad is meer dan een opwerkfabriek Niew Amsterdam Lodewijk Asscher, Bert Bakker, Amsterdam 2005 Amsterdam als emancipatiemachine Leo Platvoet en Maarten van Poelgeest, Thoth, Bssm 2005 jsts
Nadere informatie1.5 Kettingregel. sin( x ) 1 4. y = cos (3 )
.5 Kettingregel Dit hoofdstk gaat over het differentiëren van fncties als: = + = = sin( ) 64 4 cos (3 ) enz., kortom over het differentiëren van kettingfncties. De regel die hierop betrekking heeft, de
Nadere informatie7 Tevredenheid burgers over gemeentelijke dienstverlening
7 Tevredenheid burgers over gemeentelijke dienstverlening Bas Denters In dit hoofdstuk laten we zien: Over de kwaliteit van de lokale diensten en voorzieningen zijn Nederlandse burgers overwegend positief.
Nadere informatieKLEURRIJKE EMOTIES psychologie en kleur
KLEURRIJKE EMOTIES psychologie en kleur Iedere ouder zal het volgende herkennen: de blauwe en rode potloden uit de kleurdozen van kinderen zijn altijd het eerst op. Geel roept aanvankelijk ook warme gevoelens
Nadere informatieDe gelukkige stad. Openbare ruimte, ontmoeting en welbevinden! LCOR-congres 21 juni 2018, Breda Akshaya de Groot
De gelukkige stad Openbare ruimte, ontmoeting en welbevinden! LCOR-congres 21 juni 2018, Breda Akshaya de Groot Even voorstellen Akshaya de Groot, wetenschappelijk geluksdeskundige Wetenschap van geluk
Nadere informatie1. Met andere ogen. Wetenschap en levensbeschouwing. De wereld achter de feiten
1. Met andere ogen Wetenschap en levensbeschouwing De wereld achter de feiten Dit boek gaat over economie. Dat is de wetenschap die mensen bestudeert in hun streven naar welvaart. Het lijkt wel of economie
Nadere informatieOp zoek naar geluk. Op zoek naar geluk. George Gelauff. Min. AZ 16 dec 2008
George Gelauff Opzet Kunnen we geluk meten? Maakt geld gelukkig? Wat zeggen de geluksmetingen over menselijk gedrag? Waar hangt geluk van af? Wat is geluk? Van Dale Gunstige loop van de omstandigheden
Nadere informatieVAN ZORG NAAR PREVENTIE
VAN ZORG NAAR PREVENTIE Jaap van der Stel Jaap van der Stel Lector GGz Hogeschool Leiden Brijder-Parnassia GGZ ingeest Legitimatie psychische gezondheidszorg Legitimiteit van de psychische gezondheidszorg
Nadere informatieMarijke Hopman-Rock Hoogleraar lichamelijke activiteit en gezondheid bij ouderen Vrije Universiteit Amsterdam
Marijke Hopman-Rock Hoogleraar lichamelijke activiteit en gezondheid bij ouderen Vrije Universiteit Amsterdam Het kostte haar ruim twintig jaar om de gezondheidszorg te overtuigen van de waarden van het
Nadere informatieGeluk en Capabilities: een filosofische analyse. Ingrid Robeyns Erasmus Universiteit Rotterdam Faculteit der Wijsbegeerte
Geluk en Capabilities: een filosofische analyse Ingrid Robeyns Erasmus Universiteit Rotterdam Faculteit der Wijsbegeerte Geluk: welke bijdrage door filosofen? De academische filosofie is veel heterogener
Nadere informatieDe essentie van het geluk
De essentie van het geluk Ook verschenen van Zijne Heiligheid de Dalai Lama bij Xander Uitgevers De diepte van het zijn (2013) De kunst van relaties (2013) Geloven in harmonie (2013) Open je hart (2013)
Nadere informatieCitation for published version (APA): Verbakel, N. J. (2007). Het Chronische Vermoeidheidssyndroom, Fibromyalgie & Reuma.
University of Groningen Het Chronische Vermoeidheidssyndroom, Fibromyalgie & Reuma. Verbakel, N. J. IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite
Nadere informatieTrouwen en scheiden in tijden van voor- en tegenspoed
dem s Jaargang 8 Mei ISSN 69-47 Een uitgave van het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut Bulletin over Bevolking en Samenleving inhoud Trouwen en scheiden in tijden van voor- en tegenspoed
Nadere informatieGelukkig met geluksbeleid?
Gelukkig met geluksbeleid? George Gelauff SCP werkconferentie Sturen op geluk 24 november 2011 Wat is geluk? Van Dale Gunstige loop van de omstandigheden (bv loterij) Aangename toestand waarin men zijn
Nadere informatieSamenvatting Eenzaamheidsonderzoek Coalitie Erbij
Samenvatting Eenzaamheidsonderzoek Coalitie Erbij Door TNS/NIPO oktober/november 2008 1. Inleiding Eenzaamheid is een groot maatschappelijk probleem en treft veel Nederlanders direct in hun welzijn. Het
Nadere informatie"Flexibilisering zou optimum voorbij kunnen zijn"
Over Paul de Beer Paul de Beer is codirecteur van het Amsterdams Instituut voor Arbeidsstudies (AIAS) en bijzonder hoogleraar op de Henri Polak leerstoel voor arbeidsverhoudingen aan de UvA. Hij begon
Nadere informatieWHOQOL-Bref. Helemaal niet
WHOQOL-Bref Instructies Wij vragen u om in deze vragenlijst aan te geven wat u vindt van uw kwaliteit van leven, gezondheid en andere levensgebieden. Beantwoord alstublieft alle vragen. Als u onzeker bent
Nadere informatieInhoudsopgave. 1. Inleiding 5
Inhoudsopgave 1. Inleiding 5 2. Een liberale visie op gezondheidszorg 11 2.1 Het individu als ultieme waarde 11 2.2 Gezondheidszorg in een liberale rechtsstaat 14 2.3 Kortom: een liberale visie op gezondheidszorg
Nadere informatieAls geld niet gelukkig maakt WAAROM WERKEN WE DAN NOG ZO HARD? Ruut Veenhoven
Als geld niet gelukkig maakt WAAROM WERKEN WE DAN NOG ZO HARD? Ruut Veenhoven In: Jasper van der Steen & Judith van Heeswijk (red) Geld speelt geen rol. Een verschuiving in waarden van welvaart naar welzijn?
Nadere informatieKwaliteit van leven Een hulpmiddel bij de voorbereiding van een zorgplan
Kwaliteit van leven Een hulpmiddel bij de voorbereiding van een zorgplan De zorg en begeleiding van mensen met een verstandelijke beperking moet erop gericht zijn dat de persoon een optimale kwaliteit
Nadere informatieSamenvattingskaart Richtlijn Middelengebruik
. Samenvattings Richtlijn Middelengebrik (opgenomen in de richtlijn). Wanneer, hoe? Samenvattings 1. Model voor middelengebrik 2. Middelengebrik bespreekbaar maken 3. Signalen van middelengebrik 4. Basishoding
Nadere informatieHomoseksueel ouder worden Charles Picavet
Homoseksueel ouder worden Charles Picavet Homoseksualiteit is in de Nederlandse samenleving steeds minder een probleem. Sinds de jaren 70 is er veel gewonnen op het terrein van gelijkberechtiging. Veel
Nadere informatieBeschrijving resultaten onderzoek biseksualiteit AmsterdamPinkPanel Oktober 2014 Joris Blaauw
Beschrijving resultaten onderzoek biseksualiteit AmsterdamPinkPanel Oktober 2014 Joris Blaauw Dit document beschrijft kort de bevindingen uit het onderzoek over biseksualiteit van het AmsterdamPinkPanel.
Nadere informatieDe psychologie van het dreamteam
HINTS VOOR HET MANAGEN VAN UW TEAM De psychologie van het dreamteam In samenwerking speelt de psychologische natr van de mens een merkwaardige rol. Dat wat ons verbindt, kan ons ook verdelen. Zo kan taakherschikking
Nadere informatieStandaard Eurobarometer 90. De publieke opinie in de Europese Unie
Opiniepeiling besteld en gecoördineerd door de Europese Commissie, Directoraat-generaal Communicatie. Dit rapport werd opgesteld voor de Vertegenwoordiging van de Europese Commissie in. Dit document vertegenwoordigt
Nadere informatieEconomische prognose IMF voor het GOS
Economische prognose IMF voor het GOS Jan Limbeek Twee keer per jaar, in april en september of oktober, publiceert het IMF zijn World Economic Outlook, waarin het zijn economische verwachtingen voor de
Nadere informatieAnalyserapport van de patiënten vragenlijsten over de huisarts: Jellema
Analyserapport van de patiënten vragenlijsten over de huisarts: Jellema Datum aanmaak rapport:12-01-2017 1 Laatste ronde patiënten vragenlijsten huisarts Periode waarin ingevuld van: 17-12-2016 tot 17-12-2016
Nadere informatieCoöperatie en communicatie:
Nederlandse Samenvatting (summary in Dutch) 135 Coöperatie en communicatie: Veranderlijke doelen en sociale rollen Waarom werken mensen samen? Op het eerste gezicht lijkt het antwoord op deze vraag vrij
Nadere informatieMOMENTUM VOOR ANDERE GLOBALISERING
MOMENTUM VOOR ANDERE GLOBALISERING Monika Sie Dhian Ho, voorzitter van het bestuur van The Broker De Brokerdag op 14 April 2014 Diepe economische crises zijn momenten van politieke waarheid. De geschiedenis
Nadere informatieMANTELZORG, GOED GEVOEL
UITKOMSTEN ONDERZOEK: MANTELZORG, GOED GEVOEL Inhoud: Theorie & Vragen Methode Theoretische achtergrond: Mantelzorgers zijn iets minder gelukkig dan de rest van de bevolking (CBS, 2016). Mantelzorg brengt
Nadere informatieHand-Out. Training Gesprekstechnieken. Gegeven door KIKI Training & Coaching
Hand-Ot n V Training Gesprekstechnieken. Gegeven door KIKI Training & Coaching 01-11-16 Commniceren is: Het overbrengen en ontvangen van een boodschap Het itwisselen van informatie tssen mensen Een doorlopend
Nadere informatieVoorpublicatie Vertrouwen in de wetenschap
Voorpublicatie Vertrouwen in de wetenschap Augustus 2015 Het meeste wetenschappelijk onderzoek wordt betaald door de overheid uit publieke middelen. De gevolgen van wetenschappelijke kennis voor de samenleving
Nadere informatieEindexamen economie vwo 2010 - I
Beoordelingsmodel Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 2 Een antwoord waaruit
Nadere informatieGezondheid en participatie in arbeid en samenleving
Gezondheid en participatie in arbeid en samenleving Lex Burdorf, hoogleraar Determinanten van Volksgezondheid Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg Academische Werkplaats Publieke Gezondheid CEPHIR
Nadere informatieMondialisering: heel oud en heel nieuw
boekessay Mondialisering: heel od en heel niew Leviathans. Mltinational Corporations and The New Global History Alfred D. Chandler, Jr. en Brce Mazlish (red.), Cambridge, Cambridge University Press, 2005
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
Samenvatting (Summary in Dutch) Elke dag nemen mensen talrijke beslissingen. Belangrijk voor het maken van keuzen is dat men weet wat de gevolgen van de verschillende mogelijkheden zijn. Het verzamelen
Nadere informatieAltruïstisch straffen: de sleutel voor sociaal gedrag?
boekessay Altrïstisch straffen: de sletel voor sociaal gedrag? The Economy of Esteem: An Essay on Civil and Political Society Geoffrey Brennan en Philip Pettit, Oxford/New York: Oxford University Press
Nadere informatieWelbevinden in Nederland
Welbevinden in Nederland RUUT VEENHOVEN Het woord welbevinden verwijst naar een subjectieve beleving van positieve aard, maar zegt niets over aard en onderwerp van die beleving. Laten we daarom beginnen
Nadere informatieOpgave 2 Politiek en emoties
Opgave 2 Politiek en emoties 6 maximumscore 2 een weergave van Spinoza s opvatting over blijdschap aan de hand van wat Spinoza onder een hartstocht verstaat: een overgang naar een grotere volmaaktheid
Nadere informatieCynisme over de politiek
Cynisme over de politiek Een profiel van ontevreden burgers Waar mensen samenleven, zijn verschillende wensen en belangen. Een democratische samenleving heeft als doel dat politici en bestuurders in hun
Nadere informatieEconomische prognose IMF voor het GOS
Economische prognose IMF voor het GOS Jan Limbeek Twee keer per jaar, in april en september of oktober, publiceert het IMF zijn World Economic Outlook, waarin het zijn economische verwachtingen voor de
Nadere informatieDe betekenis van de VENTO voor de Veenkoloniën.
De betekenis van de VET voor de Veenkoloniën. De Veendammers hebben in het oorden de naam voortvarende mensen te zijn. Wanneer er wat niews is, tchten zij het zo spoedig mogelijk te krijgen, wanneer ergens
Nadere informatieboekessay Het huis van de vrijheid. Een politieke filosofie voor vandaag Rutger Claassen, Ambo Anthos, Amsterdam 2011
boekessay Over depolitisering, zelfgenoegzaamheid en filosofen die slimmer zijn dan sociologen Het his van de vrijheid. Een politieke filosofie voor vandaag Rtger Claassen, Ambo Anthos, Amsterdam 2011
Nadere informatieVITAAL GELUK. Ruut Veenhoven Erasmus Universiteit Rotterdam. Leyden Academy of Vitality and Ageing
VITAAL GELUK Ruut Veenhoven Erasmus Universiteit Rotterdam Leyden Academy of Vitality and Ageing 2e lezing in serie Masters of Vitality 12 december 2012, Erasmus MC, Rotterdam Vitaal geluk 1. Wat is geluk?
Nadere informatieTijd voor herbezinning over de waarde van niet-betaald werk
Tijd voor herbezinning over de waarde van niet-betaald werk PAUL DE BEER HENRI POLAK HOOGLERAAR VOOR ARBEIDSVERHOUDINGEN UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM De afgelopen vijfentwintig jaar is het dominante discours
Nadere informatieCynisme over de politiek
Cynisme over de politiek Een profiel van ontevreden burgers Dr. Pieter van Wijnen Waar mensen samenleven, zijn verschillende wensen en belangen. Een democratische samenleving heeft als doel dat politici
Nadere informatieDe valse beloften van economische groei Paul de Beer
De valse beloften van economische groei Paul de Beer Nu Nederland zich in de langdurigste recessie sinds de Tweede Wereldoorlog bevindt, kijkt iedereen reikhalzend uit naar het moment dat de economische
Nadere informatieStudiedag Oss 27 november 2015 Dr. Rinka van Zundert Leer- & Veerkracht Radboud Universiteit Nijmegen
Positieve Psychologie Studiedag Oss 27 november 2015 Dr. Rinka van Zundert Leer- & Veerkracht Radboud Universiteit Nijmegen Wat is positieve psychologie? De wetenschappelijke studie van optimaal menselijk
Nadere informatieEthische optiek = hoe is de benadering dat mensen het uiteindelijk goede behoren te doen.
Samenvatting door A. 1576 woorden 4 december 2014 1,3 2 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Paragraaf 2 De ethische optiek 1 inleiding Ethiek gaat over goed en kwaad in het menselijk handelen. Onderscheid
Nadere informatieDag vakantie, hallo werk
TAAK 2 45 minuten Dag vakantie, hallo werk Je volgt de opleiding personeelsmanagement aan de Hogeschool Personeel en Arbeid in Vlaanderen. Binnen deze opleiding volg je een werkcollege voor het vak toegepaste
Nadere informatieVRAAGVERHELDERING EasyCare WELZIJN. Naam wijkbewoner / cliënt: Geboortedatum: Geboortedata gezinsleden: Datum/data vraagverheldering
VRAAGVERHELDERING EasyCare WELZIJN Naam wijkbewoner / cliënt: Geboortedatum: Geboortedata gezinsleden: Datum/data vraagverheldering Andere aanwezige(n): Nee Ja Naam: Relatie tot cliënt: Easycare Welzijn
Nadere informatieArbeidsgehandicapten in Nederland
Arbeidsgehandicapten in Nederland Ingrid Beckers In 2003 waren er in Nederland ruim 1,7 miljoen arbeidsgehandicapten; 15,8 procent van de 15 64-jarige bevolking. Het aandeel arbeidsgehandicapten is daarmee
Nadere informatieVoelen arme mensen zich eigenlijk arm?
Journalisten, politici en wetenschappers beweren van alles over armoede. Maar de cijfers die ze gebruiken zijn niet onomstreden. Deze zomer zoeken wij uit waarom het zo moeilijk is om armoede te meten.
Nadere informatieEénVandaag en Nibud onderzoeken armoede
EénVandaag en Nibud onderzoeken armoede Doel Armoede is geen eenduidig begrip. Armoede wordt vaak gemeten via een inkomensgrens: iedereen met een inkomen beneden die grens is arm, iedereen er boven is
Nadere informatieIf you re happy and you know it, clap your hands...
Inleiding 9 If you re happy and you know it, clap your hands... O JEE! We moeten GELUKKIG zijn, toch? Dat is wat bijna alle zelfhulpboeken suggereren je moet gewoon positieve gedachten denken en het komt
Nadere informatieLES 2: Ontwikkel een mindset voor groei PRESENTATIE 1: Mindset-theorieën
De eerste presentatie behandelt een aantal theorieën die je helpen een mindset voor groei te ontwikkelen. Dat is essentieel als je effectiever gedrag wilt ontwikkelen. Je gedachten en overtuigingen zijn
Nadere informatieGeluksprogramma. Inhoudsopgave. Inleiding... 1 Wat is geluk?... 2. Geluk en Gezondheid... 5 De betekenis van positieve emoties... 6.
Geluksprogramma Inhoudsopgave Inleiding... 1 Wat is geluk?... 2 3 factoren die geluk bepalen... 3 Het als dan principe... 5 Geluk en Gezondheid... 5 De betekenis van positieve emoties... 6 Lijst met de
Nadere informatieVisie & strategie: Nederland versus de Verenigde Staten?
Visie & strategie: Nederland verss de Verenigde Staten? Frans G. von der Dnk University of Nebraska-Lincoln, College of Law Art of Decision Making 22-11-2011 Universiteit van Amsterdam 1 Leidse loopbaan
Nadere informatiePersbericht. Arbeidsmarkt ook in 2001 gunstig. Centraal Bureau voor de Statistiek
Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB02-27 7 februari 2002 9.30 uur Arbeidsmarkt ook in 2001 gunstig De reeks van jaren met een gunstige arbeidsmarkt is in 2001 voortgezet. De groei van de
Nadere informatieDe reis van de mantelzorger. Branddoctors 2017 Vertrouwelijk Niets uit dit document mag worden gepubliceerd zonder toestemming vooraf
De reis van de mantelzorger 09/03/17 1 Natuurlijk zorg ik graag voor jou Leun gerust op mij Al ga ik soms een beetje maar aan mijzelf voorbij Ik weet beter, dan wie dan ook, wat jij precies bedoelt Het
Nadere informatieNATIONAAL RAPPORT BELGIË
Standaard Eurobarometer 88 DE PUBLIEKE OPINIE IN DE EUROPESE UNIE NAJAAR 2017 NATIONAAL RAPPORT BELGIË Vertegenwoordiging van de Europese Commissie in België Standaard Eurobarometer 88 Najaar 2017 TNS
Nadere informatieEindexamen vwo economie II
Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 2 Een antwoord waaruit blijkt dat de particuliere
Nadere informatieKwaliteit van leven bij hartfalen: over leven of overleven. Eva Troe, MANP Verpleegkundig Specialist Catharina ziekenhuis
Kwaliteit van leven bij hartfalen: over leven of overleven Eva Troe, MANP Verpleegkundig Specialist Catharina ziekenhuis Mijn wil is sterker dan mijn grens. (Paula Niestadt) Definitie kwaliteit van leven/qol
Nadere informatieVerandering in de frequentie van het gemengde huwelijk
Verandering in de frequentie van het gemengde huwelijk G. Dekker Aan het kerkelijk gemengde huwelijk wordt vanuit de sociale wetenschappen niet zo bijzonder veel aandacht geschonken. De belangstelling
Nadere informatieDit is een digitale voorbeeldversie van de opdrachten voor de leerlingen. Mail naar kiesvaardig@lerenkiezen.nl voor de originele versie.
Dit is een digitale voorbeeldversie van de opdrachten voor de leerlingen. Mail naar kiesvaardig@lerenkiezen.nl voor de originele versie. Via dit mailadres kunt u ook informatie aanvragen over de docentenhandleiding
Nadere informatieWindturbines: aanbevelingen vanwege volksgezondheid
Windtrbines: aanbevelingen vanwege volksgezondheid Frits van den Berg Mndonovo sond research (voorheen: Rijksniversiteit Groningen en GGD Amsterdam) Onderwerpen A. Effecten van gelid van windtrbines B.
Nadere informatieSamenvatting Losser. 2 van 5 Twentse Gezondheids Verkenning Losser. Versie 1, oktober 2013
Samenvatting Losser Versie 1, oktober 2013 Lage SES, bevolkingskrimp en vergrijzing punt van aandacht in Losser In de gemeente Losser wonen 22.552 mensen; 11.324 mannen en 11.228 vrouwen. Als we de verschillende
Nadere informatieUitgeverij Van Praag Amsterdam
Uitgeverij Van Praag Amsterdam Inhoud 9 Het immigratietaboe 13 Het relativeringcircuit De toestand 27 Etniciteit is sticky 30 Drs. Hans Roodenburg Inkomensverschillen worden groter door immigratie 39 Het
Nadere informatieAnalyserapport van de patiënten vragenlijsten over de huisarts:
1 2 3 4 Analyserapport van de patiënten vragenlijsten over de huisarts: 5 M.K. Kate (1107-2) 6 7 Datum aanmaak rapport:17-11-2016 8 9 Laatste ronde patiënten vragenlijsten huisarts Periode waarin ingevuld
Nadere informatieVier stromingen rondom paradigma s
Vier stromingen rondom paradigma s De verdieping van het thema paradigma wordt hier langs vier stromingen nader uitgewerkt: (1) NLP neuro-linguïstisch programmeren (2) RET rationele effectiviteitstraining
Nadere informatieWetenschappelijk onderzoek NLP Test. 2012 Stichting NLP Kring Joost van der Leij
Wetenschappelijk onderzoek NLP Test 2012 Stichting NLP Kring Joost van der Leij Inleiding NLP is geen wetenschap, maar we kunnen er wel een van maken. Om hiermee te beginnen dienen we eerst de volgende
Nadere informatievormgeving Samen Sterk zonder Stigma (de)stigmatisering Samen Onderzoek Christine Sterk de Vries
Richtlijnen Journalisten voor over vormgeving Samen Onderzoek Christine Sterk de Vries zonder Stigma (de)stigmatisering Kees Dijkman Projectcoördinator Aanpak stigma in de media Samen Sterk zonder Stigma
Nadere informatieAnalyserapport van de patiënten vragenlijsten over de huisarts: J.E. Peerdeman-van Putten (2228-7)
Analyserapport van de patiënten vragenlijsten over de huisarts: J.E. Peerdeman-van Putten (2228-7) Datum aanmaak rapport:28-09-2017 1 Laatste ronde patiënten vragenlijsten huisarts Periode waarin ingevuld
Nadere informatieAnalyserapport van de patiëntenvragenlijsten over de huisarts: MimpenMG
Analyserapport van de patiëntenvragenlijsten over de huisarts: MimpenMG Datum aanmaak rapport:11-11-2015 1 Laatste ronde patiëntenvragenlijsten huisarts Periode waarin ingevuld van: 1-3-2014 tot 1-3-2014
Nadere informatieSamenvattingskaart Richtlijn Samen met ouders en jeugdige beslissen over hulp
Samenvattingskaart Richtlijn Samen met oders en jegdige beslissen over hlp Hoding van de professional Samenvattingskaart Ga een constrctieve samenwerkingsrelatie aan. Wees niewsgierig naar het verhaal
Nadere informatieMidterm D66 Zeist. Wat hebben we sinds april 2014 als fractie bereikt. Wat gaan we nog doen tot april Presentatie voor de ALV van D66 Zeist
Midterm D66 Zeist Wat hebben we sinds april 2014 als fractie bereikt Wat gaan we nog doen tot april 2018 & Presentatie voor de ALV van D66 Zeist April 2014: start van de niewe fractie Verkiezingsprogramma
Nadere informatieEen ander domein is de wetenschap. Wetenschap kan men als volgt omschrijven:
Pagina B 1 Samenvatting inleidende les ethiek 8/02/06 ETHIEK. Filosofie is denken, hard nadenken over vanalles en nog wat, en hoort eigenlijk bij ethiek. Ethiek zelf kan me ook een beetje vergelijken met
Nadere informatieHC zd. 42 nr. 31. dia 1
HC zd. 42 nr. 31 weinig mensen zullen zeggen dat ze leven voor het geld geld maakt niet gelukkig toch zeggen we er graag achteraan: wel handig als je het hebt want waar leef ik voor? een christen mag zeggen:
Nadere informatieBooleaanse uitdrukkingen
3 KEUZES MAKEN N we hebben besproken hoe je constanten en ariabelen maakt, ben je klaar om te leren hoe je jow compter ertelt kezes te maken. Dit hoofdstk gaat oer de flow an een compterprogramma: hoe
Nadere informatieRESULTATEN NATIONALE PIJNMETING: PIJNPATIENTEN SIGNALEREN ERNSTIG GEBREK AAN ERKENNING EN GOEDE ZORG
Verslag bijeenkomst 21 januari 2011 Erasmus MC RESULTATEN NATIONALE PIJNMETING: PIJNPATIENTEN SIGNALEREN ERNSTIG GEBREK AAN ERKENNING EN GOEDE ZORG Partners Mijnpijn.nl vinden dat chronische pijn prioriteit
Nadere informatieDuik in het Curaçaose erfgoed
Dik in het Craçaose erfgoed Algemene handleiding voor de serie lesbrieven over het materiële en immateriële cltreel erfgoed van Craçao Fnderend Onderwijs (2e cycls) van Craçao Stichting NAAM (2018) De
Nadere informatieAnalyserapport van de patiënten vragenlijsten over de huisarts: P. Stamsnieder (2152-3)
Analyserapport van de patiënten vragenlijsten over de huisarts: P. Stamsnieder (2152-3) Datum aanmaak rapport:24-03-2017 1 Laatste ronde patiënten vragenlijsten huisarts Periode waarin ingevuld van: 10-12-2016
Nadere informatiePraktische opdracht Economie Euro
Praktische opdracht Economie Euro Praktische-opdracht door een scholier 1619 woorden 17 februari 2003 6,7 12 keer beoordeeld Vak Economie 1 Onderzoeksvraag. Mijn onderzoeksvraag is: Wat zijn de voor- en
Nadere informatieDuik in het Curaçaose erfgoed
Dik in het Craçaose erfgoed Algemene handleiding voor de serie lesbrieven over het materiële en immateriële cltreel erfgoed van Craçao Middelbaar Onderwijs van Craçao Stichting NAAM (2018) De serie lesbrieven
Nadere informatieWeinig mensen sociaal aan de kant
Weinig mensen sociaal aan de kant Tevredenheid over de kwaliteit van relaties Hoge frequentie van contact met familie en vrienden Jongeren spreken of schrijven hun vrienden elke week 15 Drie op de tien
Nadere informatieFINANCIELE ZEKERHEID. GfK September 2015. GfK 2015 Achmea Financiële Zekerheid september 2015
FINANCIELE ZEKERHEID GfK September 2015 1 Opvallende resultaten Meer dan de helft van de Nederlanders staat negatief tegenover de terugtredende overheid Financiële zekerheid: een aanzienlijk deel treft
Nadere informatieWerkboek bij e-book Hoe wordt je een gelukkiger mens met jouw emoties en gevoelens? Hoe word je een gelukkiger mens met jouw emoties en gevoelens
Werkboek bij het e-book Hoe word je een gelukkiger mens met jouw emoties en gevoelens (om te printen en in te vullen!) Tip: het bestand is opgemaakt in A5 (stel je printer in op twee pagina s per vel!).
Nadere informatie