MOMENTUM VOOR ANDERE GLOBALISERING
|
|
- Herman Mulder
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 MOMENTUM VOOR ANDERE GLOBALISERING Monika Sie Dhian Ho, voorzitter van het bestuur van The Broker De Brokerdag op 14 April 2014 Diepe economische crises zijn momenten van politieke waarheid. De geschiedenis leert dat de twee grote crises van de afgelopen honderd jaar werden gevolgd door ingrijpende institutionele veranderingen, internationaal en nationaal. Door een nieuwe economische en maatschappelijke orde. Op de Grote Depressie van de jaren dertig van de vorige eeuw volgde de vorming van het Bretton Woods systeem, en de opbouw van verzorgingsstaten in verschillende OESO-landen. Op de crisis van eind jaren zeventig / begin jaren tachtig van de vorige eeuw volgde een periode van groot vertrouwen in liberalisering en globalisering van de markt, deregulering van de financiële sector, en flexibilisering van de arbeidsmarkt. We moeten ons realiseren dat we nu na de bankencrisis van weer in zo n politiek uur U leven. In een tijd van politieke waarheid. De oproepen van Frans Bieckmann en Danielle Hirsch passen daarin. De oplopende werkloosheid en zeer belastende gevolgen van ons productiesysteem voor milieu en natuur, brengen velen al jaren tot de conclusie dat het anders moet. Maar de afgelopen maanden lijkt er een nieuw momentum voor verandering te ontstaan, en dat momentum wordt gecreeerd door nieuwe inzichten in de omvang van de inkomensongelijkheid binnen landen, en nieuw onderzoek naar de negatieve gevolgen van een grote inkomensongelijkheid voor veel dingen die we van waarde achten. De toenemende ongelijkheid was al het thema van de vorige Brokerdag, maar ik wil er omwille van dat momentum vandaag nog kort bij stilstaan. Toenemende inkomensongelijkheid Hoewel het niveau van de inkomensongelijkheid zeer uiteen loopt tussen landen, is er een duidelijke gemeenschappelijke trend van toenemende ongelijkheid zichtbaar sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw. In de OESO-landen begon de ongelijkheid eerst toe
2 te nemen aan het eind van de jaren zeventig en begin jaren tachtig, vooral in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk, na de verkiezing van Reagan en Thatcher. Dit patroon werd meer wijdverspreid gedurende de verdere jaren tachtig. In de laatste tien jaren zijn zelfs landen met een traditioneel lage ongelijkheid zoals Duitsland, Denemarken en Zweden deze trend gaan volgen. Bovendien laten Aziatische landen (China en India), de transitie-economieen uit Oost-Europa en de voormalige Sovjet-Unie en verschillende Sub-Sahara Afrikaanse landen (mn Nigeria en Ghana) ook een enorme toename van de interne ongelijkheid zien. Dat het ook anders kan, laat een aantal Latijns-Amerikaanse landen zien, waar beleid dat expliciet gericht is geweest op vermindering van ongelijkheid, de van oudsher zeer hoge ongelijkheid enigszins heeft teruggebracht. Winner-take-all Als we kijken naar de delen van het totale inkomen die naar de verschillende decielen van de bevolking gaan, dan zien we een tweede tamelijk schokkend gemeenschappelijk patroon in de midden- en hoge-inkomenslanden sins de jaren tachtig van de vorige eeuw. Dit onderzoek is voor het eerst door Jose Gabriel Palma gedaan. Hij toonde aan dat het verschil tussen landen met een hoge ongelijkheid en een lage ongelijkheid vooral zit in wat er gebeurt met de top tien procent en de onderste veertig procent van de inkomensverdeling. Het aandeel in het totale inkomen van de vijftig procent van de bevolking tussen deze twee extreme groepen blijkt relatief constant te zijn gebleven voor alle midden- en hoge inkomenslanden. Maar in landen met een hoge ongelijkheid, is de top tien procent gelanceerd in inkomensniveau, terwijl de onderste veertig procent door de bodem is gezakt. Terwijl in landen met een lage ongelijkheid, de ratio tussen de top tien procent en de onderste veertig procent veel lager is gebleven. Nu blijkt dat de rijken steeds rijker worden in de landen met een hoge ongelijkheid, terwijl de vijftig procent in het midden nauwelijks beter af is dan dertig jaar geleden, moeten we concluderen dat een trickle-down van de rijkdom niet plaatsvindt. Oorzaken en gevolgen van ongelijkheid Recent empirisch onderzoek naar de oorzaken van ongelijkheid maakt duidelijk dat er een aantal gemeenschappelijke factoren ten grondslag ligt aan de wijdverspreide toename van ongelijkheid in een groot deel van de wereld. Traditionele en landenspecifieke oorzaken, zoals verschillen in landeigendom, opleiding en verschillen tussen stad en platteland, blijken niet verantwoordelijk voor de verslechtering van de
3 situatie. Cruciaal zijn nieuwe oorzaken, die een verband houden met de deregulering en globalisering van financiele markten, de flexibilisering van arbeidsmarkten, en de aard van economische hervormingsbeleid. Het idee dat decennia-lang dominant is geweest, dat het nu eenmaal is hoe markten werken, dat de ongelijkheid eerst moet toenemen voordat het allemaal goed komt met een land, maakt nu in tal van wetenschappelijke publicaties plaats voor de bevinding dat de toenemende ongelijkheid een gevolg is van keuzes in beleid. It s politics stupid. Het zijn de door politici gemaakte regulering en het beleid die de mate van ongelijkheid bepalen. Deze bevinding wordt bevestigd door het feit dat de ongelijkheid significant is verminderd in een aantal Latijns-Amerikaanse landen, waar een andere beleidskoers is ingezet. Momentum voor verandering Een generatie lang hebben politici weinig belangstelling getoond in inkomensongelijkheid. Er lijkt nu een momentum voor verandering. Hier spelen twee zaken een belangrijke rol: Ten eerste zien we een ingrijpende kentering in het academische denken over ongelijkheid. Wetenschappers als Cornia, Milanovic, Palma en Piketty, hebben lange datareeksen over ongelijkheid verzameld voor een grote groep landen, en ook de OESO heeft dat gedaan. De economie verandert daarmee van een modellenwetenschap naar een empirische wetenschap, en dat is een goede zaak. Uit het beschikbare trendonderzoek blijkt dat een aantal fundamentele verwachtingen uit de neo-klassieke economie, waar het beleid op gestoeld was, niet uitkomen. Het onderzoek laat zien dat de ongelijkheid niet zal afnemen bij ongewijzigd beleid, maar steeds verder zal toenemen. Ten tweede blijkt uit recent onderzoek dat een hoge mate van ongelijkheid slecht is voor economische groei en financiele stabiliteit, en op z n minst correleert met een lange reeks van maatschappelijke en politieke verschijnselen die ongewenst zijn. Waar oproepen tot matiging van inkomensongelijkheid voorheen vooral gestoeld werden op morele overwegingen, komen daar heden krachtige overwegingen van eigenbelang bij. En waar eigenbelang en algemeen belang samenvallen, ontstaat een momentum voor verandering. Ook het feit dat er gemeenschappelijke drivers zijn van ongelijkheid over de hele wereld, draagt bij aan dit momentum.
4 In het bij elkaar brengen en ontsluiten van dit nieuwe empirische onderzoek speelt de Broker een belangrijke rol, en de Broker zal dat ook moeten doen waar het gaat om de discussie over beleidsconclusies uit dit nieuwe onderzoek. Voorbij mondiale vrije markten en compenserende herverdeling Decennialang hebben rechts noch links in de politiek veel aandacht besteed aan een analyse en kritiek van de dynamiek van het kapitalisme, aan de relatie tussen globalisering en democratie, en aan ideevorming over de gewenste economische orde. Across the board is er gestreefd naar maximale groei door vrije, mondiale markten en hebben progressieve en linkse partijen zich louter onderscheiden door een groter aandeel van die groei te spenderen aan sociale doelen, via compenserende herverdeling. Maar deze beleidsstrategie wordt in toenemende mate probleamtisch. Ten eerste blijken die vrije, mondiale markten noch stabiel, noch efficient, noch duurzaam te zijn. In feite bestaat er helemaal niet zoiets als de vrije mondiale markt. Markten worden altijd gevormd door de politiek. En we moeten concluderen dat de huidige koers van globalisering en economische groei, die de resultante is van de regimes die we de laatste dertig jaar hebben ingevoerd (voor de financiele sector, voor de arbeidsmarkt, voor de corporate governance) inefficient is, crisisgevoelig is, vooral de top tien procent van de inkomensverdeling bevoordeelt, en milieubeperkingen negeert. Ten tweede zal het in toenemende mate problematisch blijken om primair op belasting en compenserende maatregelen te vertrouwen waar het gaat om het bereiken van sociale doelen. De massieve druk in de richting van meer ongelijkheid, meer economische onzekerheid en uitsluiting, en de schade hierdoor aan de sociale cohesie en democratie, liggen ver voorbij de reikwijdte van compenserende herverdeling. Bovendien zal de inzet van de overheid als grootschalige herverdeler steeds moeilijker zijn, in een tijd van budgettaire krapte, wantrouwen ten opzichte van de overheid, meer diverse samenlevingen, afnemende steun voor nivelleringspolitiek en ruimhartige sociale zekerheid, en Europese integratie van markten zonder de solidariteit tussen volken die nodig is om een soort verzorgingsstaat op Europees niveau op te bouwen. Andere globalisering en nieuwe vormen van tegenwicht We leven in een moment van politieke waarheid. De problemen als gevolg van de toenemende ongelijkheid, werkloosheid, en belasting van het milieu, vragen om fundamentele beleidsconclusies. Uit het werk van een scala aan gezaghebbende
5 wetenschappers zoals Dani Rodrik, Roberto Unger, Jacob Hacker en Paul Pierson, Joseph Stiglitz en Thomas Piketty, valt een alternatief beleidsprogramma samen te stellen waarin het streven naar een gelijkmatiger inkomensverdeling ook leidt tot een meer stabiele en robuuste economische groei. Dat alternatief vergt een andere mind-set van beleidsmakers op alle terreinen: streven naar volledig werkgelegenheid, naar goed onderwijs en gelijke kansen voor iedereen via een sociale investeringsagenda, substantiele investering in onderzoek waarbij we ons meer richten op innovatie om milieukosten te besparen dan op innovatie om op arbeidskosten en daarmee op werkgelegenheid te besparen. Verder kan de overheid excessen aan de top beperken door aanpassing van corporate governance regels en belastingen, best internationaal gecoordineerd, en door hogere standaarden op de arbeidsmarkt in te voeren en te handhaven, zoals minister Asscher al aan het doen is. Ik hoop en verwacht dat de Broker als internationaal academisch en beleidsplatform voorbij het bijeenbrengen van analyses ook kan bijdragen aan het uitwisselen van kennis en ervaringen voor zo n beleidsalternatief.
Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/35767 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Thewissen, Stefan Hubert Title: Growing apart : the comparative political economy
Nadere informatiePiketty: opmerkingen bij een nieuw icoon. Floris Heukelom
Piketty: opmerkingen bij een nieuw icoon Floris Heukelom f.heukelom@fm.ru.nl Inhoud presentatie Wat zegt Piketty precies? Vanwaar de snelle en enorme impact? Kritiek op Piketty Wat moeten we er van vinden?
Nadere informatieINLEIDING. De Europese Alliantie voor de Vrijheid verdedigt de volgende belangrijke veranderingen:
INLEIDING De volgende Europese verkiezingen zullen gehouden worden van tot 5 mei 014 in alle 8 lidstaten. Dit handvest bevat de politieke standpunten die de leden van de Europese Alliantie voor de Vrijheid
Nadere informatieDe inkomensverdeling van ouderen internationaal vergeleken
Bron: K. Caminada & K. Goudswaard (2017), De inkomensverdeling van ouderen internationaal vergeleken, Geron Tijdschrift over ouder worden & maatschappij jaargang 19, nummer 3: 10-13. De inkomensverdeling
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2011 2012 33 000 VIII Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (VIII) voor het jaar 2012 Nr. 229 BRIEF
Nadere informatieZELFVOORZIENEND: TRENDS, MOGELIJKHEDEN EN GRENZEN
ZELFVOORZIENEND: TRENDS, MOGELIJKHEDEN EN GRENZEN Lezing ter gelegenheid van het GEO Promotion Congres van eigen bodem 10 maart 2017 Groningen. door prof. em. Pier Vellinga Waddenacademie Colin OPBOUW
Nadere informatieSTAND VAN EDUCATIEF NEDERLAND
STAND VAN EDUCATIEF NEDERLAND Onderwijsraad TRNDR-resultaten Hilversum, 20 februari 2019 1 TRNDR-RESULTATEN (14-12-2018 T/M 15-02-2019) 2 1. TOP 10 TRENDS Onderwijsraad - TRNDR resultaten 3 TOP 10 TRENDS
Nadere informatieBijstandsuitkeringen in veel OESO-landen gedaald
Bron: O. van Vliet (2017) Bijstandsuitkeringen in veel OESO-landen gedaald, Sociaal Bestek, nr. 6, pp. 58-59. Bijstandsuitkeringen in veel OESO-landen gedaald Olaf van Vliet Universiteit Leiden Voor veel
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2018 2019 24 515 Preventie en bestrijding van stille armoede en sociale uitsluiting Nr. 482 BRIEF VAN DE MINISTER VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELEGENHEID Aan
Nadere informatieExamenopgaven VMBO-KB 2004
Examenopgaven VMBO-KB 2004 tijdvak 1 dinsdag 25 mei 9.00 11.00 uur GESCHIEDENIS EN STAATSINRICHTING CSE KB GESCHIEDENIS EN STAATSINRICHTING VBO-MAVO-C Gebruik het bronnenboekje. Dit examen bestaat uit
Nadere informatieCynisme over de politiek
Cynisme over de politiek Een profiel van ontevreden burgers Waar mensen samenleven, zijn verschillende wensen en belangen. Een democratische samenleving heeft als doel dat politici en bestuurders in hun
Nadere informatieDe erfenis van Rutte en financieel-economische alternatieven investeren voor een sociale economie
De erfenis van Rutte en financieel-economische alternatieven investeren voor een sociale economie Bastiaan van Apeldoorn Partijraad 24/09/16, Amersfoort 30 jaar neoliberalisme: 30 jaar scheefgroei 1. Uit
Nadere informatieDe groei voorbij. Jaap van Duijn september 2007
De groei voorbij Jaap van Duijn september 2007 1 Een welvaartsexplosie Na WO II is de welvaart meer gestegen dan in de 300 jaar daarvoor Oorzaken: inhaalslag, technologische verandering en bevolkingsgroei
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
Samenvatting (Summary in Dutch) De economie van India is snel gegroeid sinds aan het begin van de jaren 90 verregaande hervormingen werden doorgevoerd in o.a. het handels- en industriebeleid. Groei van
Nadere informatieDe wereld van overmorgen
De wereld van overmorgen Nederland en de wereld over 10 jaar Hans Stegeman 27 januari 2016 2 Agenda Niet te voorspellen Vijf megatrends in de wereld Het Nederland van overmorgen: van handelsland naar kennisland?
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA s-gravenhage
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA s-gravenhage Directie Algemene Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres
Nadere informatieCynisme over de politiek
Cynisme over de politiek Een profiel van ontevreden burgers Dr. Pieter van Wijnen Waar mensen samenleven, zijn verschillende wensen en belangen. Een democratische samenleving heeft als doel dat politici
Nadere informatieCPB Notitie. Aan: Onderzoek naar productiviteit en beleid
CPB Notitie Aan: Centraal Planbureau Bezuidenhoutseweg 30 2594 AV Den Haag Postbus 80510 2508 GM Den Haag T 088 9846000 I www.cpb.nl Contactpersoon Albert van der Horst Datum: 22 maart 2018 Betreft: Startnotitie
Nadere informatieNIEUWE NIVELLERINGS- POLITIEK
NIEUWE NIVELLERINGS- POLITIEK Jesse Klaver november 2014 NIEUWE NIVELLERINGSPOLITIEK De kloof tussen arm en rijk in Nederland neemt toe. GroenLinks pleit daarom bij het bezoek van Thomas Piketty aan Nederland
Nadere informatieOpgave 1 Jeugdwerkloosheid in Europa
Opgave 1 Jeugdwerkloosheid in Europa 1 maximumscore 4 Het verrichten van flexibele arbeid kan een voorbeeld zijn van positieverwerving als de eigen keuze van de jongeren uitgaat naar flexibele arbeid in
Nadere informatieOpbouw van de Europese Monetaire Unie
Opbouw van de Europese Monetaire Unie Seminarie voor leerkrachten, NBB Brussel, 21 oktober 2015 Ivo Maes DS.15.10.441 Construct EMU 21_10_2015 NL Opbouw van de Europese monetaire unie 1. Beschouwingen
Nadere informatieInclusive Growth and Development Report 2017 van het World Economic Forum: Bevindingen voor Nederland
Inclusive Growth and Development Report 2017 van het World Economic Forum: Bevindingen voor Nederland Nederland scoort relatief hoog op economische groei en het aanpakken van ongelijkheid, maar de ongelijkheid
Nadere informatie2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE
. > Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat
Nadere informatieHet Maatschappelijk Belang van Cao s. Leren van Zweden, Duitsland en Australië? dr. Judith Raven Erasmus Universiteit Rotterdam
Het Maatschappelijk Belang van Cao s. Leren van Zweden, Duitsland en Australië? dr. Judith Raven Erasmus Universiteit Rotterdam Onderzoek in opdracht van Instituut Gak In samenwerking met University of
Nadere informatie2513AA22XA. Inleiding. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE
> Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Parnassusplein 5 T 070 333
Nadere informatieen sector onder vuur Ontwikkelingssamenwerkingsorganisaties strategieën in een veranderende wereld Marieke de Wal
Als je denkt dat je te klein en onbeduidend bent om het verschil te maken, denk dan eens aan slapen met een mug Dalai Lama De wereld verandert en wordt complexer. Dat is ook merkbaar in de ontwikkeling
Nadere informatiemaatschappijwetenschappen pilot vwo 2015-I
Opgave 2 Van verzorgingsstaat naar participatiesamenleving 9 maximumscore 1 een argumentatie die aangeeft of het standpunt van Rutte in tekst 4 wel of niet overeenkomt met een kenmerk van het kernconcept
Nadere informatieNederland. EUROBAROMETER 74 De publieke opinie in de Europese Unie. Najaar 2010. Nationaal Rapport
Standard Eurobarometer EUROBAROMETER 74 De publieke opinie in de Europese Unie Najaar 2010 Nationaal Rapport Nederland Representation of the European Commission to Netherlands Inhoud Inleiding Context
Nadere informatie2 Ontwikkelingen. 2.1 Grijze en groene druk
2 Ontwikkelingen Nederland vergrijst en ontgroent. Ook in arbeidsorganisaties zal de gemiddelde leeftijd van medewerkers steeds meer omhoog gaan. Oudere medewerkers zullen een steeds groter deel van het
Nadere informatieSamenvatting. 1. Wat houdt het begrip internationale samenwerking in?
Aanleiding voor het onderzoek Samenvatting In de 21 ste eeuw is de invloed van ruimtevaartactiviteiten op de wereldgemeenschap, economie, cultuur, milieu, etcetera steeds groter geworden. Ieder land dient
Nadere informatieDe Toekomst van Europa. Hovo 2017 College 6 (6 november) Dr. Hein Roelfsema
De Toekomst van Europa Hovo 2017 College 6 (6 november) Dr. Hein Roelfsema Opzet van het college 1. Balans tussen huidige problemen en de theoretische lens. 2. Politieke economie van Europese integratie.
Nadere informatieEmigrerende Nederlander heeft nooit heel erge haast
Tekst 4 Emigrerende Nederlander heeft nooit heel erge haast 5 10 15 20 25 30 35 40 (1) Postbodes gezocht. Standplaats: Reykjavik. Vereist: een goede conditie. Kennis van de IJslandse taal niet nodig. Zomaar
Nadere informatieExamenprogramma maatschappijleer havo/vwo
Examenprogramma maatschappijleer havo/vwo Havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Rechtsstaat
Nadere informatieCanon en kerndoelen geschiedenis PO
Canon en kerndoelen geschiedenis PO bron: http://www.entoen.nu/primair-onderwijs/didactisch-concept/leerplan-(slo)/geschiedenis In dit hoofdstuk over canon en geschiedenis wordt eerst ingegaan op de recente
Nadere informatieArmoede en Arbeidsmarkt
2 Armoede en Arbeidsmarkt Presentatie Masterclass 4: Armoede en arbeidsmarkt op het congres Overerfbare Armoede, Emmen, 25 september 2017 Jouke van Dijk, Hoogleraar Regionale Arbeidsmarktanalyse Arjen
Nadere informatie15 jaar re-integratie in 15 minuten
15 jaar re-integratie in 15 minuten Globale ontwikkelingen Arbeidsmarkt Re-integratiemarkt 15 jaar re-integratie in 15 minuten 10 mega trends 1. Globalisering 2. Lokalisering 3. Individualisering 4. Technologisering
Nadere informatieAmsterdam-Noord en de recessie
Amsterdam-Noord en de recessie Sinds november 2009 kunnen bewoners van Amsterdam-Noord lid worden van het digitale bewonerspanel. In deze rapportage worden de resultaten van de eerste meting gepresenteerd.
Nadere informatieDe Vietnam-oorlog. De Vietnam-oorlog. De Vietnam-oorlog. De Vietnam-oorlog. Twee grote processen
Koude Oorlog Amerikaanse buitenlandse politiek communisme rivaliteiten tussen de Sovjet-Unie en China nationalistische bewegingen dekolonisatie Twee grote processen Koude oorlog Nationalisme en dekolonisatie
Nadere informatieTRANSATLANTIC TRENDS 2004 NETHERLANDS
TRANSATLANTIC TRENDS 2004 NETHERLANDS Q1. Denkt u dat het voor de toekomst van Nederland het beste is als wij actief deelnemen in de wereldpolitiek of moeten wij ons niet in de wereldpolitiek mengen? 1
Nadere informatieArtikelen. Minder dynamiek binnen de werkzame beroepsbevolking in Ingrid Beckers en Birgit van Gils
Minder dynamiek binnen de werkzame beroepsbevolking in 23 Ingrid Beckers en Birgit van Gils In 23 vonden ruim 9 duizend mensen een nieuwe baan. Dat is 13 procent van de werkzame beroepsbevolking. Het aandeel
Nadere informatieNaar gezonde financiële verhoudingen en vertrouwen
Naar gezonde financiële verhoudingen en vertrouwen Geen renteniersland maar een vermogende toekomst Arnoud W. A. Boot Universiteit van Amsterdam Utrecht, Grip op je vermogen, 24 april 2015 Zijn economen
Nadere informatie- Dossier 10.1: Globalisering en de behoefte aan versterking van de nationale identiteit
1 - Dossier 10.1: Globalisering en de behoefte aan versterking van de nationale identiteit (hoofdstuk 10, MtH) In het begin van de eenentwintigste eeuw bleek dat een groeiende groep Nederlanders behoefte
Nadere informatieVoorjaarsprognoses : Europees herstel houdt aan ondanks nieuwe risico's
IP/11/565 Brussel, 13 mei 2011 Voorjaarsprognoses 2011-2012: Europees herstel houdt aan ondanks nieuwe risico's Het geleidelijke herstel van de EU-economie zet door, zo blijkt uit de vooruitzichten voor
Nadere informatieWat beweegt de Europese burger? Een onderzoek naar het draagvlak voor sociaaleconomische solidariteit
Wat beweegt de Europese burger? Een onderzoek naar het draagvlak voor sociaaleconomische solidariteit Collegereeks Europa ProDemos Frank Vandenbroucke Universiteit van Amsterdam Den Haag, 17 juni 2019
Nadere informatieCPB Notitie. Economierapportage maart De wereldeconomie. Datum : 27 maart 2003 Aan : De Minister van Economische Zaken
CPB Notitie Datum : 27 maart 2003 Aan : De Minister van Economische Zaken Economierapportage maart 2003 1 De Nederlandse economie blijft ondermaats presteren. Dit geldt zelfs indien door een voorspoedig
Nadere informatieIs de Nederlandse economie klaar voor de volgende generatie? Jaap van Duijn Grip op je Vermogen 5 oktober 2018
Is de Nederlandse economie klaar voor de volgende generatie? Jaap van Duijn Grip op je Vermogen 5 oktober 2018 1 Is de Nederlandse economie klaar voor de volgende generatie? Uitgangspositie Trends Uitdagingen
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2018 2019 Aanhangsel van de Handelingen Vragen gesteld door de leden der Kamer, met de daarop door de regering gegeven antwoorden 710 Vragen van het lid
Nadere informatieBrexit domineert de beurs. Nederlandse bedrijven met hoogste blootstelling aan de UK
Brexit domineert de beurs Nederlandse bedrijven met hoogste blootstelling aan de UK Volgende week donderdag gaan de Britten naar de stembus om over een uittreding uit de Europese Unie te stemmen. Op dit
Nadere informatieLinkse gedaanteverwisselingen
Linkse gedaanteverwisselingen Amsterdam, september 2018 Beste Stephanie Mudge, Tien jaar heb jij aan jouw nieuwe boek Leftism Reinvented: Western Parties from Socialism to Neoliberalism gewerkt. Als je
Nadere informatievecht voor sociale en emancipatorische verandering, doe je dat niet in de korenvelden
De stad als arena voor sociaal-ecologische strijd. Interview met Erik Swyngedouw Pascal Debruyne en Stijn Oosterlynck principe van het politieke. Swyngedouw: Das Kapital wel gelezen, vecht voor sociale
Nadere informatieHet Energiebeleid van komende jaren. dr.j.a. Vijlbrief DG Energie, Telecom en Markten
Het Energiebeleid van komende jaren dr.j.a. Vijlbrief DG Energie, Telecom en Markten Opbouw Ambities en hoofdlijnen Ontwikkelingen in het energieveld Keuzes van het kabinet Ambitie Regeerakkoord: 1. Minder
Nadere informatieVan verzorgingsstaat naar
1. Van verzorgingsstaat naar participatiesamenleving Het is onmiskenbaar dat mensen in onze huidige netwerk- en informatie-samenleving mondiger en zelfstandiger zijn dan vroeger. Gecombineerd met de noodzaak
Nadere informatieDe antwoorden van het antiglobalisme
Dirk Barrez A 350862 De antwoorden van het antiglobalisme Van Seattle tot Porto Alegre GLOBE II.II.II METS & SCHILT INHOUD Voorwoord - Anders en beter 13 Inleiding - Porto Alegre, een haven van blijheid
Nadere informatieEindexamen maatschappijleer vwo 2003-II
Opgave 1 Armoede en werk 1 Het proefschrift bespreekt de effecten van het door twee achtereenvolgende kabinetten-kok gevoerde werkgelegenheidsbeleid. / De titel van het proefschrift heeft betrekking op
Nadere informatieOver dit boekje. Na afloop volgen altijd twee vragen: Mag ik de sheets? en Hoe doe ik het Rijnlands?
Over dit boekje Dit boekje vertelt het verhaal dat wij presenteren over de Rijnlandse manier van organiseren. Wij geloven in deze manier van organiseren, maar wij zien ook dat deze manier van organiseren
Nadere informatieDatum 09 september 2014 Betreft Aanbieding OESO-rapport Education at a Glance 2014 Onze referentie 659029
>Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag.. Kennis IPC 5200 Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ Den Haag
Nadere informatieDe Maatschappelijke Opvang in transitie. @vdstraat1 #vdstraat1 vdstraat1
De Maatschappelijke Opvang in transitie @vdstraat1 #vdstraat1 vdstraat1 Nederland in transitie We leven niet in een tijdperk van verandering, maar in een verandering van tijdperken Wat is Van De Straat?
Nadere informatieHuishoudensprognose : belangrijkste uitkomsten
Huishoudensprognose 26 2: belangrijkste uitkomsten Elma van Agtmaal-Wobma en Coen van Duin Het aantal huishoudens blijft de komende decennia toenemen, van 7,2 miljoen in 26 tot 8,1 miljoen in 23. Daarna
Nadere informatieGeschiedenis (nieuwe stijl) en geschiedenis en staatsinrichting (oude stijl)
Geschiedenis (nieuwe stijl) en geschiedenis en staatsinrichting (oude stijl) Examen VWO Vragenboekje Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak 2 Woensdag 18 juni 9.00 12.00 uur 20 03 Voor dit examen
Nadere informatieCollegereeks Europa: het land waarin we wonen
A portrait of ProDemos Collegereeks Europa: het land waarin we wonen College 3: Frank Vandenbroucke Wat beweegt de Europese burger? Een onderzoek naar het draagvlak voor sociaaleconomische solidariteit
Nadere informatie2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE
> Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Parnassusplein 5 T 070 333
Nadere informatieProgrammaleider Inclusive Economy (0,8 FTE)
The Broker is op zoek naar een: Programmaleider Inclusive Economy (0,8 FTE) The Broker is een thinknet, dat staat voor een gelijkwaardige, rechtvaardige, duurzame en vreedzame wereld. The Broker beoogt
Nadere informatiemaatschappijwetenschappen pilot vwo 2017-I
Opgave 1 Solidariteit in het pensioenstelsel Bij deze opgave horen tabel 1, tekst 1, figuur 1 en figuur 2. Inleiding Vanaf het moment van pensionering heeft iedereen recht op een AOW-uitkering (Algemene
Nadere informatieWat doet Den Haag met mijn geld?
65 jaar begroten PRINSJESDAG SPECIAL Wat doet Den Haag met mijn geld? Er lijkt jaar na jaar maar weinig te veranderen in de rijksbegroting. Tot je al die Miljoenennota s naast elkaar legt Tekst: Paul Scheer
Nadere informatieDe burgers: ontwikkelingen, verschillen en perspectieven
De burgers: ontwikkelingen, verschillen en perspectieven Lelystad, 24 april 2018 Paul Dekker (paul.dekker@uvt.nl) Outline 1. Veronderstellingen van bestuurders 2. De gemiddelde burger: Nederland in Europa
Nadere informatieVoorwoord 9. Inleiding 11
inhoud Voorwoord 9 Inleiding 11 deel 1 theorie en geschiedenis 15 1. Een omstreden begrip 1.1 Inleiding 17 1.2 Het probleem van de definitie 18 1.3 Kenmerken van de representatieve democratie 20 1.4 Dilemma
Nadere informatieArbeidsmarkttrends en de toekomst van de sociale zekerheid
Arbeidsmarkttrends en de toekomst van de sociale zekerheid Workshop Divosacongres, 2 juni 2016 Paul de Beer Henri Polak hoogleraar voor arbeidsverhoudingen UvA Wetenschappelijk Bureau voor de Vakbeweging
Nadere informatieDe Nieuwe Overheid: nieuwe mogelijkheden, nieuwe vragen
1 De Nieuwe Overheid: nieuwe mogelijkheden, nieuwe vragen In het publieke domein worden allerlei nieuwe technieken gebruikt: ambtenaren gebruiken Twitter, games, webplatformen en monitoringtools om de
Nadere informatieEen halve eeuw arbeidsmarkt. 14 december 2018 Paul de Beer, Wieteke Conen
Een halve eeuw arbeidsmarkt 14 december 2018 Paul de Beer, Wieteke Conen Een veranderende arbeidsmarkt sluiten instituties nog wel aan? 2 Mogelijke hervorming: basisinkomen Gegarandeerd onvoorwaardelijk
Nadere informatieVragen voor burgers die deelnemen aan WWViews
Vragen voor burgers die deelnemen aan WWViews WWViews C/o The Danish Board of Technology Antonigade 4 DK-1106 Copenhagen K Denemarken Tel +45 3332 0503 Fax +45 3391 0509 wwviews@wwviews.org www.wwviews.org
Nadere informatieCPB-reactie op OESOstudie over de relatie tussen inkomensongelijkheid. economische groei
CPB Notitie 22 december 2014 CPB-reactie op OESOstudie over de relatie tussen inkomensongelijkheid en economische groei Uitgevoerd op verzoek van de vaste commissie Financiën van de Tweede Kamer CPB Notitie
Nadere informatieEconomische situatie 2010
Economische situatie 2010 Nederland en Drenthe Frits Oevering Kennis en Economisch Onderzoek Rabobank Nederland 1 Agenda Nederlandse economie: herstel, maar allesbehalve overtuigend Regionaal karakter
Nadere informatieBedrijfsopvolgingsregelingen voor het familiebedrijf onder druk
Spotlight Bedrijfsopvolgingsregelingen voor het familiebedrijf onder druk Renate de Lange - Family Business/Private Wealth, Tax & Human Resource Services Jan Nieuwenhuizen - Family Business/Private Wealth,
Nadere informatieGeschiedenis (nieuwe stijl) en geschiedenis en staatsinrichting (oude stijl)
Geschiedenis (nieuwe stijl) en geschiedenis en staatsinrichting (oude stijl) Examen VWO Vragenboekje Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak 1 Dinsdag 20 mei 9.00 12.00 uur 20 03 Voor dit examen
Nadere informatieBouwaanvragen. Opbrengst bouwleges
Kwartaalrapportage 1. Inleiding Vorig jaar werd Nederland geconfronteerd met de kredietcrisis. In eerste instantie werd nog gedacht dat dit probleem zich zou beperken tot de VS. Niets blijkt minder waar.
Nadere informatieDE JONGE OUDEREN IN EUROPA BELASTING OF HULP- BRON VOOR DE VERZORGINGSSTAAT?
9 SUMMARY IN DUTCH DE JONGE OUDEREN IN EUROPA BELASTING OF HULP- BRON VOOR DE VERZORGINGSSTAAT? De vergrijzing van de bevolking wordt al lange tijd beschouwd als een last voor verzorgingsstaten. Dit komt
Nadere informatieKoopkrachtpariteit en Gini-coëfficiënt in China: hoe je tegelijkertijd arm én rijk kunt zijn.
Koopkrachtpariteit en Gini-coëfficiënt in China: hoe je tegelijkertijd arm én rijk kunt zijn. 1. De Wereldbank berichtte onlangs dat de Chinese economie binnen afzienbare tijd de grootste economie van
Nadere informatieUIT personele inkomensverdeling
De personele inkomensverdeling. Bij de personele inkomensverdeling kijken we naar de verschillen tussen rijk en arm, in een land. Omdat we niet alle inkomens in een land individueel kunnen vergelijken,
Nadere informatieNAAR EEN EUROPA VOOR ALLE LEEFTIJDEN
NL NAAR EEN EUROPA VOOR ALLE LEEFTIJDEN AGE- STANDPUNT IN HET KADER VAN HET 2007 - EUROPEES JAAR VAN GELIJKE KANSEN VOOR IEDEREEN The European Older People s Platform La Plate-forme européenne des Personnes
Nadere informatieVan verzorgingstaat naar participatiesamenleving? Over het potentieel van Nederland en de GGZ. Maarssen, 19 november 2013 Prof.dr.
Van verzorgingstaat naar participatiesamenleving? Over het potentieel van Nederland en de GGZ Maarssen, 19 november 2013 Prof.dr. Kim Putters Directeur Sociaal en Cultureel Planbureau Hoogleraar Beleid
Nadere informatieEuropese Centrale Bank maakt ons rijker en ongelijker?
Europese Centrale Bank maakt ons rijker en ongelijker? Europese Unie 218 - Europese Centrale Bank Vermogensongelijkheid kan niet worden toegeschreven aan de acties van de Europese centrale bank (ECB).
Nadere informatieInternationaal perspectief ziekenhuislandschap
Internationaal perspectief ziekenhuislandschap Zorgvisie congres Diagnose 2025 Wouter Bos 22 juni 2011 Mondiale uitdagingen Kostenstijgingen Demografischeontwikkeling en Economische crisis Technologischeontwikkelin
Nadere informatieRaad van de Europese Unie Brussel, 2 maart 2015 (OR. en)
Raad van de Europese Unie Brussel, 2 maart 2015 (OR. en) Interinstitutioneel dossier: 2015/0051 (NLE) 6144/15 VOORSTEL van: ingekomen: 3 maart 2015 aan: Nr. Comdoc.: Betreft: SOC 70 EMPL 31 ECOFIN 97 EDUC
Nadere informatieThe Netherlands of 2040 en de Olympische Spelen George Gelauff Hogeschool Amsterdam 1 februari 2012
The Netherlands of 2040 en de Olympische Spelen George Gelauff Hogeschool Amsterdam 1 februari 2012 www.nl2040.nl 1 Tijden veranderen 2 Tijden veranderen 3 Scenariostudies Lange termijn vraagstukken Grote
Nadere informatieSociaal werk de toekomst in!
Sociaal werk de toekomst in! Koen Hermans en Kristof Desair Centrale vragen van het congres Wat zijn de belangrijkste maatschappelijke veranderingen waarvoor het sociaal werk zich geplaatst ziet? Welke
Nadere informatieHet overheidsbeleid in de periode van de economische opbouw na WO II. - Welke rol heeft de overheid in het sturen van de economie?
Hoofdstuk 5 Vadertje Drees Na de crisis in de jaren 30 volgt de Duitse bezetting (1940-1945). I jaren 30 economische malaise tamelijk passieve rol van de overheid op economisch gebied door de klassiek-liberale
Nadere informatieInhoud. Deel 1. Jongeren en de stad 27. Dankwoord 11 Voorwoord door Jos Vander Velpen 13 Inleiding 21
Inhoud Dankwoord 11 Voorwoord door Jos Vander Velpen 13 Inleiding 21 Deel 1. Jongeren en de stad 27 1. Jong zijn in de stad 31 Jong zijn in de stad anno 2014 31 De rol van de ouders 32 Opvoeding is ook
Nadere informatieFout van CPB bij berekening remgeldeffect eigen risico
Fout van CPB bij berekening remgeldeffect eigen risico Wynand van de Ven en Erik Schut Wederreactie op Douven en Mannaerts In ons artikel in TPEdigitaal (Van de Ven en Schut 2010) hebben wij uiteengezet
Nadere informatieECONOMISCHE VERKENNINGEN METROPOOLREGIO AMSTERDAM Input voor een nieuwe MRA Agenda. Henri L.F. de Groot, Vrije Universiteit Amsterdam
ECONOMISCHE VERKENNINGEN METROPOOLREGIO AMSTERDAM 2018 Input voor een nieuwe MRA Agenda Henri L.F. de Groot, Vrije Universiteit Amsterdam Achtergrond Streven om EVMRA te benutten als basis voor evidence
Nadere informatieVoelen arme mensen zich eigenlijk arm?
Journalisten, politici en wetenschappers beweren van alles over armoede. Maar de cijfers die ze gebruiken zijn niet onomstreden. Deze zomer zoeken wij uit waarom het zo moeilijk is om armoede te meten.
Nadere informatie232 Samenvatting (Summary in Dutch)
Samenvatting De economische geschiedenis van de landen in Latijns Amerika sinds hun onafhankelijkheid aan het begin van de 19e eeuw is verweven met financiële crises. Dit proefschrift bestudeert twee types
Nadere informatieIn welke mate kunt u zich vinden in het benoemen van vrijheid, gelijkheid/gelijkwaardigheid en solidariteit als basiswaarden voor
Ontwikkelteam Burgerschap Ronde Derde ronde () REFERENTIE BU000880 Naam Coen Gelinck Organisatie Nederlandse Vereniging van Leraren Maatschappijleer (NVLM) E-mailadres coengelinck@nvlm.nl Namens wie geeft
Nadere informatieONGELIJKHEID. Een vorming voor de militanten van AC Oost-Vlaanderen. november 2014
ONGELIJKHEID Een vorming voor de militanten van AC Oost-Vlaanderen november 2014 ACCENT ER IS OVERAL ONGELIJKHEID Wat is ongelijkheid? natuurlijke ongelijkheid sociale ongelijkheid Ongelijkheid is overal!
Nadere informatieEindexamen vwo economie 2014-I
Opgave 1 1 maximumscore 2 De kredietcrisis in de VS leidt ertoe dat Nederlandse banken verlies lijden op hun beleggingen in de VS en daardoor minder makkelijk krediet verstrekken aan bedrijven. Hierdoor
Nadere informatieZijn Millennials nu echt zo anders?
Zijn Millennials nu echt zo anders? D. Koudijs, MSc. 21 november 2017 Utrecht Daniël, De Millennial (?) 1992 Wie zijn de Millennials? Millennials (Generatie Y) zijn de generatie geboren tussen 1980 en
Nadere informatieDutch Summary. Dutch Summary
Dutch Summary Dutch Summary In dit proefschrift worden de effecten van financiële liberalisatie op economische groei, inkomensongelijkheid en financiële instabiliteit onderzocht. Specifiek worden hierbij
Nadere informatieConclusie. Over de relatie tussen laaggeletterdheid en armoede. Ingrid Christoffels, Pieter Baay (ecbo) Ineke Bijlsma, Mark Levels (ROA)
Conclusie Over de relatie tussen laaggeletterdheid en armoede Ingrid Christoffels, Pieter Baay (ecbo) Ineke Bijlsma, Mark Levels (ROA) ecbo - De relatie tussen laaggeletterdheid en armoede A 1 conclusie
Nadere informatieJoão Pimenta Lopes namens de Commissie rechten van de vrouw en gendergelijkheid
12.2.2019 B8-0096/2 2, João Ferreira, Miguel Viegas, Patrick Le Hyaric, Angela Vallina, Marisa Matias, Paloma López Bermejo, Martina Anderson, Lynn Boylan, Matt Carthy, Liadh Ni Riada Overweging F F. overwegende
Nadere informatieEconomen voor de klas (3) Bas Jacobs: Je moet een overdosis aan liefde voor het economievak hebben om buiten je eigen expertise te willen treden
Page 1 of 6 Rethinking Economics Blog za 29 jul Economen voor de klas (3) Bas Jacobs: Je moet een overdosis aan liefde voor het economievak hebben om buiten je eigen expertise te willen treden In het derde
Nadere informatie