Versie 15 juli Beslisdocument verbetering afvalscheiding. Gemeente Kaag en Braassem. Doss. no. 13C198. Tilburg, 15 juli 2014

Transcriptie

1 Gemeente Kaag en Braassem Versie 15 juli 2014 Doss. no. 13C198 Tilburg, 15 juli 2014 Gemeente Kaag en Braassem Bureau Milieu & Werk BV Kraaivenstraat Postbus JH Tilburg Tel: Fax:

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Uitgangssituatie Kaag en Braassem Grootte en type gemeente Voorzieningenniveau Tarieven afvalstoffenheffing Milieurendement 7 3. Stap 1 - Tariefdifferentiatie Tariefdifferentiatievormen in de praktijk Beschrijving vormen van tariefdifferentiatie Effect vormen tariefdifferentiatie op milieurendement, service en kosten Flankerend beleid Conclusies Stap 2 - Optimalisatie inzamelvoorzieningen Inleiding Beschrijving optimalisaties per afvalstroom Effecten opties op milieurendement, service en kosten Conclusies Stap 3 - Combinatie tariefdifferentiatie met optimalisaties Effecten combinaties op milieurendement, service en kosten Conclusies Stap 4 - Burgerparticipatie Stap 5 - Meest realistische scenario voor Kaag en Braassem 32 Bijlage 1 Verklaring kosten en baten 35 Bijlage 2 Opbouw afvalstoffenheffing bij tariefdifferentiatie 40 Bijlage 3 Stappenplan invoering tariefdifferentiatie 42 2

3 1. Inleiding Aanleiding Op 21 mei 2013 heeft het college het volgende besloten: 1. kennis nemen van het Afvalplan ; 2. instemmen met nader onderzoek afvalinzameling gericht op de milieudoelstelling 60 % scheiden en daar waar mogelijk kosten besparen; 3. hiertoe informatiebijeenkomst met de raad beleggen. De informatiebijeenkomst voor de raad heeft plaatsgevonden op 30 september 2013 en is positief verlopen. Voordat een definitief besluit over de invoering van maatregelen gericht op verbetering van de afvalscheiding kan worden genomen moet eerst een nader onderzoek plaatsvinden naar haalbaarheid en effectiviteit. Centraal in het onderzoek dient te staan de introductie van tariefdifferentiatie, eventueel in combinatie met het verlagen van het serviceniveau voor restafval en het verhogen van het serviceniveau voor herbruikbare afvalstromen. Tijdens de informatiebijeenkomst is concreet gesproken over omgekeerd inzamelen. Op basis van dit onderzoek neemt de raad dan een definitief besluit om de maatregelen wel of niet in te voeren. Onderzoek Het onderzoek gaat in op de volgende onderdelen: - Welk systeem voor tariefdifferentiatie is het meest geschikt voor Kaag en Braassem? Welke maatregelen en techniek vergt dit (zowel voor minicontainers als verzamelcontainers)? - Welk flankerend beleid is nodig om de invoering van tariefdifferentiatie tot een succes te maken? Bijvoorbeeld het eventueel beschikbaar stellen van een derde minicontainer voor kunststof verpakkingen en de mogelijkheden voor het afleveren van grofvuil op het afvalbrengstation (hier loopt een apart traject voor). - Communicatie: draagvlak creëren bij bestuur en burger en kennis verstrekken over het nieuwe systeem. - Financiën: voorstel over zaken zoals de keuze voor de verhouding tussen vastrecht en variabel tarief en het wel of niet belasten van gft-afval. Keuze maken voor de inning van de heffing (voorlopige aanslag en definitieve aanslag). - Voor welke delen van de gemeente kan omgekeerd inzamelen worden ingevoerd? Waar moeten deze ondergrondse containers worden geplaatst en om welke aantallen gaat het dan? Op welke manier moet de inzameling in het overige deel van de gemeente plaatsvinden? - Op welke manier kan het systeem van omgekeerd inzamelen gecombineerd worden met de invoering van tariefdifferentiatie? 3

4 Het onderzoek bestaat uit vijf stappen die in afzonderlijke hoofdstukken aan bod komen. Stap 1 Stap 2 Stap 3 Stap 4 Stap 5 Onderzoeken effecten introductie bepaalde vormen van tariefdifferentiatie en keuze meest wenselijke vorm van tariefdifferentiatie voor Kaag en Braassem. Onderzoeken effecten optimalisatie inzamelvoorzieningen. Concreet gaat het om het verlagen van het serviceniveau voor restafval (minder vaak inzamelen of omgekeerd inzamelen) en het verhogen van het serviceniveau voor kunststof verpakkingen en/ of papier. Onderzoeken effecten combinatie meest wenselijke vorm van tariefdifferentiatie met opties om de inzamelvoorzieningen te optimaliseren. Nadat de eerste drie stappen zijn uitgevoerd worden bewoners van Kaag en Braassem betrokken bij de mogelijkheden die de gemeente heeft voor het afvalbeleid de komende jaren. Afwegingsmatrix inzamelmethodiek die het beste past bij de gemeente Kaag en Braassem, dat wil zeggen het meest realistische scenario, waarin waar mogelijk de suggesties en ideeën van de burgerparticipatie worden meegewogen. Alle vormen van tariefdifferentiatie, opties en combinaties zijn getoetst aan de hand van drie criteria: 1. milieurendement; 2. kosten. 3. service (gebruiksgemak en de gevraagde inspanningen van de burger, ofwel de maatschappelijke impact). Leeswijzer Hoofdstuk 2 beschrijft de uitgangssituatie in de gemeente Kaag en Braassem met betrekking tot grootte en type gemeente, voorzieningenniveau, afvalstoffenheffing en milieurendement. Hoofdstuk 3 beschrijft stap 1, het onderzoeken van de vormen van tariefdifferentiatie. Het 4 e hoofdstuk behandelt stap 2, optimalisatie van de inzamelvoorzieningen en in hoofdstuk 5 wordt in een derde stap een combinatie van tariefdifferentiatie en optimalisatie van de inzamelvoorzieningen doorgerekend. 4

5 2. Uitgangssituatie Kaag en Braassem 2.1 Grootte en type gemeente De gemeente Kaag en Braassem heeft 526 adressen per km² en behoort volgens het classificatiesysteem van het CBS tot de klasse 4 gemeenten (weinig stedelijk). Dit zijn gemeenten met een omgevingsadressendichtheid van tussen de 500 en adressen per km². Per 1 januari 2013 heeft de gemeente Kaag en Braassem inwoners en huishoudens. Kaag en Braassem Inwoners Huishoudens Inwoners per huishouden 2,5 Tabel 2.1 Verdeling inwoners over huishoudens 2.2 Voorzieningenniveau Gft- en restafval De meeste huishoudens in de laagbouw van Kaag en Braassem hebben een grijze container voor restafval en een groene container voor gft-afval in gebruik. Men heeft de keuze uit een 140 of een 240 liter volumemaat. In Kaag en Braasem West hebben de meeste huishoudens een 240 liter container voor zowel gft-als restafval in gebruik. In Kaag en Braassem Oost gebruiken de meeste huishoudens een 140 liter container voor gft-afval en een 240 liter container voor restafval. De minicontainers worden alternerend ingezameld, de ene week de groene container en de andere week de grijze container. Echter de laatste jaren zijn er ook ondergrondse verzamelcontainers geplaatst bij laagbouwwoningen in nieuwbouwgebied. Hoogbouwwoningen maken gebruik van (ondergrondse) verzamelcontainers. Totaal maakt circa 20 % van de huishoudens gebruik van (ondergrondse) verzamelcontainers. 5

6 Overige fijn huishoudelijke afvalstromen Papier Verenigingen en scholen halen papier aan huis op. Op twee locaties in Roelofarendsveen staan papiercontainers. Papier kan ook worden aangeboden op twee afvalbrengstations. Kunststof verpakkingen Kunststof verpakkingen worden éénmaal per twee weken aan huis ingezameld in Plastic Heroes zakken. Deze zakken zijn gratis te verkrijgen bij supermarkten in de gemeente. Glas en textiel Voor de gescheiden inzameling van glas en textiel kunnen burgers gebruik maken van verzamelcontainers die verspreid door de gemeente staan. Glas en textiel kan men ook kwijt op de afvalbrengstations. Kca Kca kunnen burgers inleveren bij de afvalbrengstations. Grof huishoudelijk afval - Grof huishoudelijk afval kunnen inwoners van Bilderdam, Hoogmade, Leimuiden, Rijnsaterwoude, en Woubrugge kwijt op het afvalbrengstation Rijkstreek in ter Aar. Het afvalbrengstation is geopend op woensdag en vrijdag van uur en op zaterdag van uur. - Inwoners van Kaag, Nieuwe Wetering, Oude Ade, Oude Wetering, Rijpwetering en Roelofarendsveen kunnen grof huishoudelijk afval kwijt op het afvalbrengstation in Roelofarendsveen. - Daarnaast wordt grof afval en grof tuinafval aan huis opgehaald tegen betaling. 2.3 Tarieven afvalstoffenheffing In de gemeente Kaag en Braassem is de Kaag en Braassem hoogte van de afvalstoffenheffing gekoppeld aan de grootte van het huishoudens. Eenpersoonshuishouden 202 In 2014 betalen eenpersoonshuishoudens Meerpersoonshuishouden ,- en meerpersoonshuishoudens 300,-. Tabel 2.2 Tarieven afvalstoffenheffing

7 Omdat er geen koppeling is tussen de hoogte van de afvalstoffenheffing en het afvalaanbod hebben inwoners geen sturingsmogelijkheid in het bepalen van de hoogte van de afvalstoffenheffing. Er is dus enkele geen financiële prikkel om het afvalaanbod te reduceren. Men betaalt een vast tarief ongeacht de aanbiedfrequentie of de vullinggraad. Ook de grootte van de in gebruik zijnde containers heeft geen invloed op de hoogte van de afvalstoffenheffing. Huishoudens met een extra 140- of 240 liter gft-container betalen jaarlijks 67 bovenop het tarief van 202,- of 300,- (afhankelijk van de huishoudgrootte). Voor een extra 140- of 240 liter restcontainer is dit een bedrag van 114,-. De kosten voor het omruilen van een volumemaat bedragen eenmalig 45,-. Naast het tarief afvalstoffenheffing betalen burgers voor het aanbieden van verschillende grof huishoudelijke afvalstromen. Dit is verschillend per afvalbrengstation. Afvalbrengstation Roelofarendsveen Tarief Afvalbfrengstation Ter Aar Tarief Asbest 13,00 per 100 kg Kleine gasflessen (campinggaz etc.) 10,00 per stuk Autobanden gratis Grote gasflessen (butaan/propaan) 20,00 per stuk Bouwpuin 13,00 per 100 kg Bilgewater (max. 20 liter) 2,00 per liter Dakgrind 13,00 per m 3 Personen autoband met velg 6,00 per stuk Glas, plat 13,00 per m 3 Personen autoband zonder velg (max. 4) gratis Grofvuil 13,00 per m 3 Tractorband 85,00 per stuk Grof tuin- en snoeiafval 13,00 per m 3 Overige banden 10,00 per stuk Hout-B Oud ijzer Gevaarlijk (chemisch) afval Klein wit- en bruingoed 13,00 per m 3 gratis gratis gratis Verbouwingsafval* Schoon en goed op soort gescheiden verbouwingsafval tot max. 1 m 3 per dag Goed op soort gescheiden en meer dan 1m 3 gratis 10,00 per 0,25 m3 Gemengd verbouwingsafval 10,00 per 0,25 m3 * Onder verbouwingsafval valt puin, gips, dakbedekking, hout A (schoon hout), hout B Tabel 2.3 Tarieven afvalstromen afvalbrengstations 2.4 Milieurendement Het milieurendement is het resultaat van de gescheiden afvalinzameling (zie Tabel 2.4). Dat is het volgende: - de hoeveelheid gescheiden ingezameld afval ten opzichte van het (grof)restafval; - de totale hoeveelheid ingezameld afval; - welke herbruikbare afvalstromen nog in het restafval voorkomen. 7

8 Om de inzamelcijfers van de gemeente Kaag en Braassem in perspectief te kunnen plaatsen worden deze vergeleken met het CBS gemiddelde voor vergelijkbare weinig stedelijke gemeenten. Daarbij wordt gebruik gemaakt van de hoeveelheid in kg per inwoner. Dit is beter te vergelijken dan de hoeveelheid per huishouden (aansluiting). De grootte van het huishouden kan immers sterk verschillen per gemeente waardoor de rekeneenheid kilogram per aansluiting geen eerlijke vergelijking mogelijk maakt. Inzamelresultaat In de gemeente Kaag en Braassem is in 2013 per inwoner een hoeveelheid van 515 kilogram huishoudelijk afval ingezameld. Van deze hoeveelheid is 56 % gescheiden ingezameld. 44 % was dus restafval dat moest worden verbrand. Belangrijkste vergelijkingen met CBS-gemiddelde: - De hoeveelheid fijn restafval ligt met 207 kilogram per inwoner hoger dan het CBS gemiddelde voor dit type weinig stedelijke gemeenten. (Tabel 2.4). - Gft-afval ligt iets hoger en papier, glas en textiel weer lager. Kunststof verpakkingen is vergelijkbaar. - De hoeveelheid grof restafval is vergelijkbaar met het CBS-gemiddelde. Grof tuinafval is beduidend minder. Dit geldt ook voor de overige gescheiden grof afvalstromen. - De totale hoeveelheid in Kaag en Braassem ligt met 515 kilogram per inwoner iets lager dan het CBS-gemiddelde. Het scheidingspercentage ligt met 56 % echter beduidend lager dan de 62 % (CBS-gemiddelde). - Niet van alle textielcontainers zijn de opbrengsten bekend. De daadwerkelijk ingezamelde hoeveelheid zal derhalve hoger liggen dan is weergegeven in Tabel De hoeveelheid grof tuinafval ligt met 12 kilogram per inwoner veel lager dan het CBS-gemiddelde (44 kilogram per inwoner). Er is een onbekend deel van de huishoudens dat het tuinafval rechtstreeks aanlevert bij een groenverwerker (Indaver). Deze hoeveelheden worden niet aan de gemeente doorgegeven. Daarnaast komt het tuinafval van huishoudens en het gemeentelijk groenafval bij het afvalbrengstation op één hoop. Op basis van inschattingen wordt het aandeel van huishoudens bepaald. De weergegeven hoeveelheid in Tabel 2.4 kan dus afwijken van de werkelijke hoeveelheid tuinafval die huishoudens gescheiden aanbieden, 8

9 gegevens in kg per inwoner Tabel 2.4 Inzamelresultaat Kaag en Braassem 2013 CBS weinig stedelijk 2012 fijn huishoudelijk afval (fha) fijn restafval gft-afval papier glas textiel 3 5 kca 1 1 kunststof verpakkingen 10 9 overig 0 1 totaal fijn huishoudelijk afval % gescheiden ingezameld fijn huishoudelijk afval 51% 55% grof huishoudelijk afval (gha) grof restafval grof tuinafval gescheiden overig grof afval gescheiden totaal grof huishoudelijk afval % gescheiden ingezameld grof huishoudelijk afval 77% 83% huishoudelijk afval totaal (fha + gha) restafval gescheiden ingezameld totaal fha en gha % gescheiden ingezameld fha en gha 56% 62% Sorteerresultaat Op basis van sorteeranalyses in 2013 is vastgesteld in welke mate herbruikbare afvalstromen nog in het fijn restafval voorkomen. Voor de belangrijkste afvalstromen is het resultaat van Kaag en Braassem vergeleken met het gemiddelde resultaat voor weinig stedelijke gemeenten in 2013 uit de database van Bureau Milieu & Werk BV. Voor gft-afval, glas, textiel en kunststoffen is het resultaat vergelijkbaar met het gemiddelde in vergelijkbare weinig stedelijke gemeenten. Het aandeel papier ligt hoger. aandeel in fijn restafval Tabel 2.5 Sorteerresultaat Kaag en Braassem 2013 BM&W weinig stedelijk 2013 afwijking Kaag en Braassem 2013 t.o.v. BMW gemiddeld gft-afval 37% 38% -1% papier 12% 8% 4% glas 2% 3% -1% textiel 5% 4% 1% kunststoffen 17% 16% 1% kca 0,1% 0,3% -0,2% 9

10 3. Stap 1 - Tariefdifferentiatie 3.1 Tariefdifferentiatievormen in de praktijk Een toenemend aantal gemeenten heeft inmiddels ervaring met een vorm van tariefdifferentiatie. Daarbij is er een verband tussen de hoogte van de afvalstoffenheffing (= tarief) en het afvalgedrag van individuele huishoudens (= differentiatie). De differentiatie heeft betrekking op het aanbieden van gft- en/ of restafval. Aan de invoering van tariefdifferentiatie liggen in het algemeen twee doelen ten grondslag, namelijk het doorvoeren van het principe de vervuiler betaalt en het bevorderen van preventie en hergebruik van afvalstoffen. In Nederland komen de volgende vormen van tariefdifferentiatie voor: 1. tariefdifferentiatie op basis van volume; 2. tariefdifferentiatie op basis van (volume-)/ frequentie; 3. tariefdifferentiatie op basis van gewicht; 4. tariefdifferentiatie op basis van gewicht-/ frequentie; 5. de dure zak voor restafval. Een afrekening van de afvalstoffenheffing gerelateerd aan het aantal personen per huishouden, zoals in Kaag en Braassem, wordt meestal niet ervaren als tariefdifferentiatie. Dit gaat niet uit van het principe de vervuiler betaalt. Het afvalaanbod is immers niet afhankelijk van het aantal personen in een huishouden, maar meer van het gedrag van een huishouden. In onderstaande paragraaf staat een korte omschrijving van de bovenstaande tariefdifferentiatievormen. 3.2 Beschrijving vormen van tariefdifferentiatie Tariefdifferentiatie op basis van volume (140 of 240 liter) Bij deze vorm van tariefdifferentiatie wordt de hoogte van de afvalstoffenheffing gekoppeld aan het bij een adres aanwezige volume van de restcontainer al dan niet in combinatie met het aanwezige volume van de gft-container. Bij deze methode is er een beperkte prikkel tot het verminderen van het afvalaanbod. Aan het principe de vervuiler betaalt wordt slechts in beperkte mate invulling gegeven. Het systeem is niet toepasbaar bij verzamelcontainers. De keuze voor tariefdifferentiatie op basis van volume brengt met zich mee dat huishoudens de mogelijkheid moet worden geboden om tussentijds te kunnen kiezen voor een andere maat container. Dit betekent dat een gemeente een uitgebreid voorraad- en containerbeheer zal moeten hebben. 10

11 Mogelijkheden voor toepassing in Kaag en Braassem De meeste huishoudens in Kaag en Braassem hebben een 240 liter container voor restafval in gebruik. Bij gft-afval is de verdeling tussen 140 en 240 liter ongeveer 50/50. Bij introductie van het volume-systeem zal een deel van de huishoudens, afhankelijk van de tariefstelling, kiezen voor een andere volumemaat. Het volume-systeem is niet toepasbaar bij huishoudens die woonachtig zijn in de hoogbouw en gebruik maken van verzamelcontainers. Tariefdifferentiatie op basis van aanbiedfrequentie De afvalstoffenheffing is gekoppeld aan het aantal keren dat een huishouden de restcontainer (al dan niet in combinatie met de gft-container) aan de straat zet om te laten legen. Voor elke aanbieding wordt een bedrag in rekening gebracht. Alle inwoners hebben dezelfde maat restcontainer (meestal 240 liter) en dezelfde maat gft-container (meestal 140 liter). Tariefdifferentiatie op basis van aanbiedfrequentie is een voor de burger goed te begrijpen systeem en levert een goede motivatie voor preventie en hergebruik. Naast de prikkel tot reductie van de hoeveelheid fijn restafval kan worden bespaard op de inzamelkosten. De restcontainer wordt namelijk minder vaak aangeboden. Afhankelijk van de tariefstelling per aanbieding zal het gemiddeld aantal aanbiedingen van de restcontainer op jaarbasis teruglopen van 26 naar 10 tot 13. Probleem is dat de aangeboden containers zwaarder worden omdat de container pas aan de straat komt als deze vol is. Zware containers vormen een extra belasting voor de beladers (P90 norm), de containers die maximaal 75 kg mogen wegen, alsmede aan de beladingsystemen van de voertuigen. Het frequentie-systeem is toepasbaar bij ondergrondse verzamelcontainers met elektronische toegangsregistratie. Indien de hoogte van de afvalstoffenheffing ook wordt gekoppeld aan het aanbieden van de gft-container zal er minder gft-afval worden aangeboden. Niet alle gft-afval zal meer worden aangeboden in de gft-container, maar kan ook in de eigen tuin worden gecomposteerd. Afhankelijk van de tariefstelling zal het gemiddeld aantal aanbiedingen van de gft-container op jaarbasis teruglopen van 20 tot 26 naar 4 tot 8. Langer bewaren van gft-afval kan overigens tot gevolg hebben dat de kwaliteit van het aangeboden afval afneemt. Ook kan het leiden tot (stank)overlast en worden de aangeboden gftcontainers zwaarder. Wordt de hoogte van de afvalstoffenheffing niet gekoppeld aan het aanbieden van de gft-container, dan zal er meer gft-afval worden aangeboden. Uitgangspunt hierbij is dan ook om zoveel als mogelijk gft-afval gescheiden in te zamelen. Dit levert een positieve bijdrage aan het milieurendement. Overigens vervalt bij deze optie de prikkel om in eigen tuin te composteren. 11

12 Mogelijkheden voor toepassing in Kaag en Braassem Tariefdifferentiatie op basis van aanbiedfrequentie is een optie voor Kaag en Braassem. Er is veel ervaring in het land, de systematiek is eenvoudig uit te leggen aan burgers, technisch is er geen probleem (ook niet voor verzamelcontainers) en er is de garantie van een zeker verbeterd milieurendement. Tariefdifferentiatie op basis van volume en aanbiedfrequentie De hoogte van de afvalstoffenheffing is gekoppeld aan het volume van de rest (en gft-) container én het aantal keren dat men deze containers aanbiedt. Bij deze vorm hebben huishoudens de keuze uit verschillende volumematen containers. Het tarief per aanbieding is verschillend per volumemaat. Met de keuze voor een bepaalde volumemaat bepaalt een huishouden feitelijk hoe vaak men een container wil aanbieden. Veel gemeenten maken de keuze om de kosten per liter voor een 140 liter container en de 240 liter container gelijk te stellen. Kiest een huishouden dan voor een 140 liter container, dan kan deze vaker aan de straat worden gezet dan een 240 liter terwijl de kosten gelijk zijn. Evenals bij tariefdifferentiatie op basis van volume zal een gemeente een uitgebreid voorraad- en containerbeheer moeten hebben om tegemoet te kunnen komen aan de vraag van tussentijdse wisselingen van volumemaat. Mogelijkheden voor toepassing in Kaag en Braassem Tariefdifferentiatie op basis van volume en aanbiedfrequentie is een optie voor Kaag en Braassem. Tariefdifferentiatie op basis van gewicht De hoogte van de afvalstoffenheffing is gekoppeld aan het gewicht van de aangeboden hoeveelheid fijn restafval al dan niet in combinatie met het gewicht van de aangeboden hoeveelheid gft-afval. De containers worden bij het ledigen gewogen. In dit systeem wordt een duidelijke relatie gelegd tussen de verwerkingskosten en het principe de vervuiler betaalt. Het nadeel daarvan is dat er geen prikkel meer is om de container helemaal te vullen. Inwoners kunnen dan, net als in de huidige situatie, de container tweewekelijks aanbieden zonder dat dit extra geld kost. Ze betalen immers voor het gewicht. Wat betreft de kosten. De registratieapparatuur voor gewicht is technisch anders dan de registratieapparatuur voor frequentie. Deze hoeft alleen te registreren dat de container is aangeboden. Bij gewicht, het woord zegt het al, moet de container worden gewogen. Dat houdt in dat er weegapparatuur op de wagen moet worden aangebracht en de kosten daarvan zijn hoger dan voor registratie van de frequentie. Verder moet weegapparatuur regelmatig geijkt worden met extra kosten van dien. 12

13 Mogelijkheden voor toepassing in Kaag en Braassem Het wegen en registreren van het individuele aanbod bij verzamelcontainers is gecompliceerd, technisch gezien nog onbetrouwbaar en kostbaar. Het aantal huishoudens dat gebruik maakt van verzamelcontainers in Kaag en Braassem zal in de toekomst toenemen. De gemeente is voornemens bij nieuwbouwprojecten in de laagbouw ook ondergrondse containers te plaatsen. Gelet op genoemde aspecten en het feit dat slechts een beperkt aantal gemeenten in Nederland dit systeem hanteren, is het geen eerste optie voor Kaag en Braassem. Tariefdifferentiatie op basis van gewicht en aanbiedfrequentie De hoogte van de afvalstoffenheffing is gekoppeld aan het aantal keren dat men de rest (en gft-)container aanbiedt gecombineerd met een afrekening op basis van het gewicht van de aangeboden hoeveelheid van het rest (en gft-)afval. De combinatie van gewicht en frequentie wordt niet veel toegepast. Bij het systeem gewicht/ frequentie is het noodzakelijk om een vaste containermaat te gebruiken. Als ook in de containermaat gedifferentieerd wordt, is het namelijk een systeem met drie componenten: gewicht én volume én frequentie. Dit is moeilijk te communiceren. De afrekening is gebaseerd op het gewicht van de container, maar ook op het aanbieden van de container. De afvalstoffenheffing wordt ondoorzichtiger met als gevolg meer bezwaren. Zowel het berekenen van de afvalstoffenheffing als het afhandelen van de bezwaren kost de gemeente tijd. Daardoor daalt het financiële gewin van de invoering van een verdergaande vorm van tariefdifferentiatie. Daar staat tegenover dat de prikkel om te scheiden en de container zo min mogelijk aan te bieden onveranderd is ten opzichte van differentiatie op aanbiedfrequentie. Het milieurendement zal daardoor niet significant toenemen. Mogelijkheden voor toepassing in Kaag en Braassem Gelet op het feit dat in Nederland slechts 10 gemeenten dit systeem hanteren en de complexiteit van de afrekening, is de combinatie van gewicht en frequentie geen eerste optie voor Kaag en Braassem. Bovendien zal de rechtsongelijkheid in de toekomst alleen maar toenemen. Het systeem van wegen en registreren van het individuele aanbod bij verzamelcontainers is gecompliceerd, technische gezien onbetrouwbaar en kostbaar. De gemeente is voornemens bij nieuwbouwprojecten in de laagbouw ook ondergrondse containers te plaatsen. Dure zak voor restafval Voor het aanbieden van het fijn restafval kunnen huishoudens een zak kopen, de zogenaamde dure zak. Voor de huishoudens is de hoogte van de afvalstoffenheffing gekoppeld aan het aantal zakken dat nodig is voor het aanbieden van het restafval. Het aanbieden van de gft-container kan wel of niet apart worden beprijsd. 13

14 Mogelijkheden voor toepassing in Kaag en Braassem Omschakeling van een containersysteem naar een inzameling met zakken is een stap terug voor de gemeente Kaag en Braassem vanwege de arbeidsbelasting van de beladers (tillen van zakken is meer belastend dan het ledigen van containers) en het vervuilende straatbeeld (meer kans op zwerfafval). Voor de gemeente Kaag en Braassem is deze vorm van tariefdifferentiatie derhalve geen optie. 3.3 Effect vormen tariefdifferentiatie op milieurendement, service en kosten Gelet op de bespreking van de verschillende vormen van tariefdifferentiatie in voorgaande paragraaf zijn voor de gemeente Kaag en Braassem twee afgeleide tariefdifferentiatievormen relevant om nader te onderzoeken, te beoordelen en te wegen op basis van milieurendement, service en kosten/ baten: 1. beprijzen aanbiedfrequentie restcontainer, al dan niet in combinatie met volume; 2. beprijzen aanbiedfrequentie van gft- én restcontainer, al dan niet in combinatie met volume. Tabel 3.1 toont de effecten van de twee vormen van tariefdifferentiatie op milieurendement, service voor de burger en de kosten en baten. Voor het beprijzen op aanbiedfrequentie van restafval, al dan niet in combinatie met volume zijn in de tabel de berekeningen gemaakt voor aanbiedfrequentie zonder volume. Voor het milieurendement, de service en de kosten zijn de te verwachten effecten hetzelfde voor aanbiedfrequentie zonder de combinatie met volume als met de combinatie met volume. Bij beide combinaties zullen kosten voor extra containers en wisselingen gemaakt moeten worden voor burgers die een andere maat moeten krijgen of wensen. De kosteneffecten zijn echter niet specifiek te duiden, omdat in Kaag en Braassem niet bekend is hoeveel restcontainers en gft-containers van 240 liter en 140 liter uitstaan Bovendien is een deel van het containerbestand al voorzien van identificatiechips die noodzakelijk zijn voor herkenning en registratie bij tariefdifferentiatie. Momenteel hebben veel huishoudens een 140 liter gft-container én een 240 liter restafvalcontainer. Bij de keuze voor volume-/ frequentie zullen huishoudens mogelijk op basis van hun huidige afvalgedrag en de kosten besluiten over te gaan naar een andere maat container. Deze toelichting geldt ook voor optie 2, beprijzen op aanbiedfrequentie van gft- en restafval, al dan niet in combinatie met volume. Onder de tabel staat de toelichting voor de effecten op milieurendement, service en kosten/ baten. De kosten zijn weergegeven als verschil ten opzichte van de huidige situatie, extra kosten of minder kosten. 14

15 huidige situatie Beprijzen aanbiedfrequentie restafval Beprijzen aanbiedfrequentie gften restafval MILIEURENDEMENT Inzamelresultaat in kg/inwoner restafval gft-afval papier kunststof verpakkingen grof tuinafval overig gescheiden afvalstromen Totale hoeveelheid in kg/ inwoner Totaal % hergebruik 56% 64% 62% SERVICE Effect service restafval 0 0 Effect service overige afvalstromen 0 0 KOSTEN EN BATEN Jaarlijks kosteneffect in per huishouden kapitaallasten* overige structurele kosten verwerkingskosten / opbrengsten inzamelkosten Totaal kosteneffect * afschrijving tegen 4 % rente 0 = geen effect Tabel 3.1 Effecten verschillende vormen tariefdifferentiatie op milieurendement, service en kosten Toelichting milieurendement - Wat vooral opvalt is de reductie van de hoeveelheid fijn restafval. o De invoering van diftar prikkelt huishoudens om afval beter te scheiden. Onderzoek onder huishoudens in andere diftargemeenten wijst uit dat maximaal 10 % van de huishoudens bij het inkopen rekening houdt met het kopen van spullen die zo weinig mogelijk afval genereren. o Een paar procent van de huishoudens bedenkt creatieve oplossingen om zo weinig mogelijk afval aan te bieden: ruimte in de container goed benutten, zuinig zijn, spullen hergebruiken en repareren, spullen naar de kringloopwinkel brengen of op marktplaats verkopen, zuinig zijn met eten of eetbaar afval bewaren voor dieren, container delen met de buren en bedrijfscontainer in gebruik (in vrijwel alle gevallen ook een bedrijf aan huis). o Tenslotte geeft een paar procent van de huishoudens afval mee met familie en kennissen die wonen in een niet-diftargemeente of dumpt afval in buurge- 15

16 meenten die geen diftar hebben. Ondanks jarenlange ervaringen met tariefdifferentiatie is nog steeds onduidelijk in hoeverre sprake is van een toename van illegale dumpingen na invoering van deze systematiek. Het maximale financiële voordeel dat iemand die geen afval aanbiedt kan behalen bestaat uit het variabele deel van de afvalstoffenheffing. Het basistarief moet toch worden betaald ongeacht of afval wel of niet wordt aangeboden. Betrouwbare en volledige gegevens over de mate waarin ontwijkgedrag het reductie-effect beïnvloedt zijn niet voorhanden. - Grof afvalstromen worden naar de afvalbrengstations gebracht. De mate waarin dat plaatsvindt hangt sterk af van de tariefstelling op de afvalbrengstations in relatie tot de tariefstelling voor het aanbieden van de restcontainer. Als het op het afvalbrengstation goedkoper is wordt grof afval naar de milieustraat gebracht in plaats van aangeboden in de container voor restafval. - Wanneer moet worden betaald voor het aanbieden van het gft-afval via de minicontainer zullen huishoudens vaker tuinafval brengen naar het afvalbrengstation. Daarnaast is de tariefstelling op het afvalbrengstation ook van invloed op het gedrag van de inwoners. Wanneer voor tuinafval op het afvalbrengstation net zo veel betaald moet worden als voor het aanbieden in de gft-container heeft dat een ander gedrag tot gevolg dan wanneer het tuinafval gratis kan worden gebracht. Overigens maken de meeste gemeenten met tariefdifferentiatie het aanbieden van tuinafval op het afvalbrengstation gratis. Dat kan twee voordelen hebben, minder aanbod in de container met als gevolg lagere inzamelkosten en de verwerkingskosten van tuinafval op het afvalbrengstation zijn over het algemeen lager dan de verwerkingskosten van gft-afval. In Kaag en Braassem is de omvang en de capaciteit van het afvalbrengstation mogelijk een kritische factor. - Het totale afvalaanbod daalt het sterkst (515 kg naar 464 kg per inwoner) bij het beprijzen van het zowel de container voor restafval als voor gft-afval. - Het percentage hergebruik is echter het hoogst bij enkel beprijzen van de aanbiedfrequentie van de container voor restafval. Dit komt doordat er bij deze vorm meer gft-afval gescheiden wordt aangeboden. Toelichting service Het voorzieningenniveau voor de gescheiden inzameling van papier, glas, textiel, kca, kunststof verpakkingen en grof afvalstromen wijzigt niet bij de introductie van een van de vormen van tariefdifferentiatie. Ook kunnen inwoners de gft- en restcontainer nog steeds om en om aanbieden; de ene week gft-afval en de andere week fijn restafval. 16

17 Toelichting kosten en baten De voor de berekening gehanteerde bedragen zijn gebaseerd op ervaringen van Bureau Milieu & Werk BV en gegevens van de gemeente Kaag en Braassem (Cyclus). De kosten en baten zijn uitgedrukt in kosten per huishouden. Op deze wijze wordt de relatie met de afvalstoffenheffing inzichtelijk gemaakt. Bij beide vormen bestaan de besparingen uit vermeden verwerkingskosten door een verminderd aanbod restafval en hogere opbrengsten voor gescheiden ingezamelde afvalstromen. De inzamelkosten dalen doordat er per inzamelronde minder containers ter inzameling worden aangeboden. Een uitgebreide beschrijving van de effecten voor de kosten en baten is terug te vinden in bijlage Flankerend beleid In de overige structurele kosten is een bedrag van 2,- per huishouden opgenomen voor flankerend beleid. Dit flankerend beleid kan als volgt worden ingevuld. Bij de tariefstelling voor de verschillende grof afvalstromen op het afvalbrengstation dient, met name voor grof tuinafval, aansluiting te worden gezocht bij het tarief dat de gemeente hanteert voor het aanbieden van de gft- en restcontainer. Indien bijvoorbeeld het aanbieden van de gft-container niet wordt belast, dan moet het aanbieden van grof tuinafval op het afvalbrengstation ook gratis zijn. In het kader van het flankerend beleid wordt burgers voorts de mogelijkheid geboden om via de gemeente een compostvat bestellen en eventueel drankkartons en luiers gescheiden aan te bieden. Ook zal het kwijtscheldingsbeleid voor burgers die niet in staat zijn om gemeentelijke belastingen zoals de afvalstoffenheffing te betalen worden aangepast aan de diftarsituatie. Voor huishoudens waarbij sprake is van medisch afval kan hetzelfde vrijstellingsbeleid worden toegepast. De Verordening Afvalstoffenheffing dient op dit punt te worden aangepast. 3.5 Conclusies 1. Beide in dit hoofdstuk doorgerekende vormen van tariefdifferentiatie leiden tot een beter milieurendement. Bij het beprijzen van zowel gft-als restafval dalen de kosten het sterkst. Echter het milieurendement is het hoogste wanneer enkel restafval wordt beprijsd. Op deze manier wordt namelijk het meeste gft-aval apart ingezameld, hetgeen een positieve bijdrage levert aan het percentage hergebruik. 17

18 2. De service voor de burgers wat betreft het kunnen aanbieden van restafval en de overige afvalstromen wijzigt niet bij de invoering van één van de vormen van tariefdifferentiatie. 3. Het kostenrendement is het hoogst bij het beprijzen van de aanbiedfrequentie van de container van zowel het gft- als restafval. 4. Het beprijzen van de aanbiedfrequentie van enkel het restafval heeft de voorkeur. Deze vorm van tariefdifferentiatie draagt bij aan een toename van het ingezamelde gft-afval. De reductie van de hoeveelheid restafval is hetzelfde als bij het beprijzen van het aanbieden van zowel gft- als restafval. Bij de combinatie met volume is het voorraadbeheer ingewikkelder. Door te kiezen voor een 240 liter container voor restafval en een 140 liter container voor gft-afval kun je als gemeente anticiperen op mogelijke keuzes om restafval minder frequent te gaan inzamelen of zelfs te kiezen voor omgekeerd inzamelen. Bij het minder vaak inzamelen van restafval is er de noodzaak van een grotere volumemaat en bij de keuze voor omgekeerd inzamelen kan de restcontainer worden ingezet voor de inzameling van bijvoorbeeld kunststof verpakkingen. Omdat dit een vrij volumineuze afvalstroom is, dient de capaciteit van de minicontainer navenant te zijn. In hoofdstuk 4 wordt nader ingezoomd op dit soort optimalisaties van de inzamelvoorzieningen. 18

19 4. Stap 2 - Optimalisatie inzamelvoorzieningen 4.1 Inleiding Met de keuze voor tariefdifferentiatie geeft de gemeente burgers zelf een sturingsmechanisme in handen voor de hoogte van de afvalstoffenheffing. Dit is een financiële prikkel. De gemeente kan er ook voor kiezen om het serviceniveau voor restafval te verlagen en het serviceniveau voor herbruikbare afvalstromen te verhogen. Dit laatste kan door frequenter aan huis in te zamelen en/ of een inzamelmiddel ter beschikking te stellen. Dit is de serviceprikkel die wij onderzoeken in stap 2. In stap 2 komen de effecten van de volgende opties aan bod: 1. Huidige inzamelfrequentie restafval 1 keer per 2 weken in combinatie met introductie minicontainer voor inzameling van kunststof verpakkingen. 2. Verlagen inzamelfrequentie restafval naar 1 keer per 4 weken in combinatie met introductie minicontainer voor inzameling van kunststof verpakkingen. 3. Restafval laten wegbrengen naar een verzamelcontainer in de wijk (omgekeerd inzamelen). De vrijkomende restcontainer wordt dan gebruikt voor de inzameling van kunststof verpakkingen. 4. Restafval laten wegbrengen naar een verzamelcontainer in de wijk (omgekeerd inzamelen). Inzameling papier en kunststof verpakkingen met een minicontainer. De vrijkomende restcontainer wordt dan gebruikt voor de inzameling van een van beide afvalstromen en voor de andere afvalstroom wordt een derde container aangeschaft. 4.2 Beschrijving optimalisaties per afvalstroom Restafval 1 x per 2 weken inzamelen Dit is de bestaande situatie die niet wijzigt. Restafval 1 x per 4 weken inzamelen Wil de gemeente reductie van het restafval realiseren en meer nuttige toepassing, dan is het verlagen van het serviceniveau voor restafval een mogelijk instrument. Bij een inzamelfrequentie van 1 keer per 4 weken zonder financiële prikkel heeft een gemiddeld huishouden 240 liter capaciteit nodig om het restafval te bewaren. In gemeenten 19

20 met tariefdifferentiatie biedt een gemiddeld huishouden de container voor restafval gemiddeld 10 tot 13 keer per jaar aan. Dit staat gelijk aan een aanbiedfrequentie van eenmaal per 4 weken. Het in de laagbouw verlagen van de inzamelfrequentie van de container voor restafval naar 1 keer per 4 weken is gemakkelijker te realiseren dan de introductie van ondergrondse verzamelcontainers waar burgers restafval naar toe moeten brengen. Een groot aantal gemeenten dat uiteindelijk kiest voor het laten wegbrengen van restafval naar een ondergrondse verzamelcontainer bouwt verlaging van de inzamelfrequentie van de container voor restafval in als tussenstap. Verlagen van de inzamelfrequentie voor restafval kan alleen wanneer burgers de mogelijkheid hebben om zoveel mogelijk kunststof verpakkingen gescheiden aan te bieden zodat er ruimte vrijkomt in de restcontainer. Dit kan door een inzamelmiddel beschikbaar te stellen voor kunststof verpakkingen. Restafval niet meer ophalen, ofwel omgekeerd inzamelen In diverse gemeenten in en buiten de regio wordt omgekeerd ingezameld. Dit is een systeem waarbij burgers restafval weg moeten brengen naar ondergrondse containers in de wijk. De herbruikbare afvalstromen, feitelijk de grondstoffen voor nieuwe producten, worden aan huis opgehaald. Het aanbieden van herbruikbare stromen wordt op deze manier makkelijker voor de burgers en het aanbieden van restafval wordt bemoeilijkt. Ondergrondse containers zijn 24 uur per dag beschikbaar en burgers hoeven geen restafval in huis te bewaren. Deze continue beschikbaarheid maakt het mogelijk dat burgers telkens kleine porties restafval uit huis kunnen afvoeren. Bijvoorbeeld als onderdeel van boodschappen doen of bij het wegbrengen van de kinderen naar school. In dat licht bezien moet de gemeente zoeken naar logische plekken voor de plaatsing van de ondergrondse verzamelcontainers. Zicht krijgen op, en aansluiten bij deze gedragsroutines, zal in belangrijke mate de aanleg van de ondergrondse infrastructuur bepalen. In het buitengebied is omgekeerd inzamelen niet rendabel. Omdat de spreiding van de huizen groot is zouden er veel verzamelcontainers moeten komen. Voor Kaag en Braassem betekent dit dat 10 % van de huishoudens woonachtig in het buitengebied gebruik zullen blijven maken van de minicontainer voor restafval. Een gemeente als Kaag en Braassem heeft straten die overgaan van de bebouwde kom naar het buitengebied. Deze straten zijn meestal extensief bebouwd, zoals met vrijstaande huizen op ruime afstand van elkaar. Het is de vraag of het ook hier mogelijk is om ondergrondse containers te plaatsen of hier eigen containers aan te bieden. Deze adressen zijn niet opgenomen in de 10 % buitengebied (kental CBS-cijfer). 20

21 Bij omgekeerd inzamelen kunnen we globaal uitgaan van een aantal van minimaal 100 huishoudens op één ondergrondse container. Om het aanbieden van restafval sterk te ontmoedigen is een loopafstand van gemiddeld 500 meter noodzakelijk.. Kunststof verpakkingen met minicontainer inzamelen Zowel bij handhaving bestaande inzamelfrequentie voor restafval van 1 x per 2 weken als bij het verlagen van de inzamelfrequentie voor restafval naar 1 x per 4 weken krijgen huishoudens een nieuwe container van 240 liter voor kunststof verpakkingen. Deze container wordt 1 keer per 4 weken geleegd. Bij toepassing van een container is dit een voldoende frequentie voor de inzameling van kunststof verpakkingen. In Kaag en Braassem Oost moeten de containers voor restafval nog vervangen worden. Hier kan men de oude container inzetten voor de inzameling van de kunststof verpakkingen. Ervaringen wijzen uit dat gemeenten die kunststof verpakkingen inzamelen met een minicontainer (240 liter) het beste inzamelresultaat realiseren. Bij omgekeerd inzamelen kan de gemeente Kaag en Braassem de vrijkomende minicontainer voor restafval, voor zover het 240 liter containers betreft, inzetten voor de inzameling van kunststof verpakkingen. In het buitengebied blijven huishoudens gebruik maken van de container voor restafval. Daar ontvangt men in dat geval een nieuwe container voor kunststof verpakkingen. Vanaf 2015 wordt het statiegeld op grote kunststof frisdrankflessen afgeschaft. De verwachting is dat daarmee de hoeveelheid aangeboden kunststof verpakkingen toeneemt met circa 40 %. Voor een huishouden betekent een dergelijke toename nogal wat. Het ruimtebeslag van meerdere plastic heroes zakken is veel groter dan het ruimtebeslag van een minicontainer. Een container staat buiten en is afgesloten, terwijl veel huishoudens de plastic heroes zakken in huis opslaan. Zeker in de zomer kan overlast ontstaan van vliegen of reukoverlast door etensresten in of aan de kunststof verpakkingen. Die overlast is bij het gebruik van een container te verwaarlozen. Papier met minicontainer inzamelen In de huidige situatie wordt papier aan huis ingezameld zonder inzamelmiddel. Burgers bieden het papier gebundeld of in dozen aan. Optimalisatie van de papierinzameling is mogelijk door het papier met een minicontainer in te zamelen. Uit diverse onderzoeken en ervaringen in andere gemeenten blijkt dat met de papiercontainer minder papier in het restafval verdwijnt. De inzameling van papier met de papiercontainer is makkelijker voor zowel de burger als de inzamelaar. Momenteel halen verenigingen in Kaag en Braassem het papier op. In Kaag en Braassem blijkt dat nog 12 % van het fijn restafval bestaat uit papier. Het percentage papier in het fijn restafval van gebieden met een vergelijkbare bebouwing bedraagt slechts 8 %. In het buitengebied van Ter Aar (gemeente Nieuwkoop) gebruikt men een papier- 21

22 container en daar bedraagt het percentage papier in het fijn restafval slechts 6 %. De inzet van de papiercontainer kan derhalve veel extra papier opleveren. Dit is dezelfde ervaring die regiogemeente Bergambacht heeft. In 2012 gooide een gemiddeld huishouden nog 13 kilogram papier in het fijn restafval. Na de invoering van de papiercontainer (en tariefdifferentiatie) is dit teruggebracht naar 4 kilogram per huishouden. Overigens is de extra ingezamelde hoeveelheid papier per huishouden (geëxtrapoleerd voor een jaar) slechts 3,5 kilogram. Dit heeft vooral te maken met de digitalisering van de maatschappij. Ook de economische crisis is hier debet aan. Uit bezuinigingsoverwegingen zeggen veel huishoudens hun tijdschrift- of krantenabonnement op. De inzet van verenigingen blijft mogelijk ook wanneer voor papier een container wordt gebruikt. Dat blijkt in Bergambacht. Ook daar zijn verenigingen actief die met een voertuig en chauffeur van Cyclus het papier ophalen. De verenigingen zijn enthousiast; het werk is veel lichter want buk- en tilwerk behoren tot het verleden en het kost niet meer tijd om het papier op te halen. 4.3 Effecten opties op milieurendement, service en kosten Tabel 4.1 toont de effecten van de 4 opties op milieurendement, service voor de burger en de kosten en baten. Onder de tabel staat de toelichting voor de effecten op milieurendement, service en kosten/ baten. De kosten zijn weergegeven als verschil ten opzichte van de huidige situatie, extra kosten of minder kosten. 22

23 huidige situatie restafval 1 x 2 weken + kunststof met container inzamelen restafval 1 x 4 weken + kunststof met container inzamelen omgekeerd inzamelen + kunststof met container inzamelen omgekeerd inzamelen + kunststof en papier met container inzamelen MILIEURENDEMENT Inzamelresultaat in kg/inwoner restafval gft-afval papier kunststof verpakkingen grof tuinafval overig gescheiden afvalstromen Totale hoeveelheid in kg/ inwoner Totaal % hergebruik 56% 57% 62% 68% 69% SERVICE Effect service restafval Effect service overige afvalstromen KOSTEN EN BATEN Jaarlijks kosteneffect in per huishouden kapitaallasten* +0, overige structurele kosten verwerkingskosten / opbrengsten inzamelkosten Totaal kosteneffect * afschrijving tegen 4 % rente ++ = zeer positief effect + = positief effect +/- = onduidelijk effect - = negatief effect -- = zeer negatief effectf 0 = geen effect Tabel 4.1 Effecten opties op milieurendement, service en kosten Toelichting milieurendement Restafval 1 x per 2 weken en kunststof met een minicontainer inzamelen - Bij de introductie van de minicontainer voor de inzameling van kunststof verpakkingen stijgt het percentage hergebruik van 56 % naar 57 %. - Er wordt iets meer kunststof aangeboden en daardoor iets minder restafval. Restafval 1 x per 4 weken en kunststof met een minicontainer inzamelen - Bij een vierwekelijkse inzameling van restafval én introductie van de minicontainer voor de inzameling van kunststof verpakkingen stijgt het percentage hergebruik van 56 % naar 62 %. - Er wordt fors minder restafval aangeboden en met name meer gft-afval, papier en natuurlijk kunststof verpakkingen. 23

24 Omgekeerd inzamelen en kunststof met een minicontainer - Bij omgekeerd inzamelen én introductie van de minicontainer voor kunststof verpakkingen stijgt het percentage hergebruik van 56 % naar 68 %. - Ten opzichte van een verlaagde inzamelfrequentie van restafval daalt het aanbod restafval verder en wordt nog meer gft-afval gescheiden aangeboden. - Uitgangspunt bij omgekeerd inzamelen zijn loopafstanden van gemiddeld 500 meter. Omgekeerd inzamelen en kunststof en papier met een minicontainer - Bij omgekeerd inzamelen in combinatie met de minicontainer voor zowel kunststof verpakkingen als voor papier stijgt het percentage hergebruik naar 69 %. - Met de papiercontainer wordt nog meer papier gescheiden ingezameld. Toelichting service Restafval - De service voor restafval wordt minder bij de opties 2, 3 en 4. Bij optie 1 (handhaven huidige inzamelfrequentie van 1 x per 2 weken en introductie van minicontainer voor kunststof verpakkingen) blijft het serviceniveau hetzelfde. Verlaging van het serviceniveau is het idee achter minder frequent of omgekeerd inzamelen. De service op restafval minimaliseren en juist de service voor herbruikbare grondstoffen verhogen maakt dat bewoners meer herbruikbaar afval en minder restafval aanbieden. - De service voor restafval neemt het sterkst af bij omgekeerd inzamelen. Het uitgangspunt is loopafstanden van gemiddeld 500 meter. Bij minder frequent inzamelen wordt het restafval nog steeds aan huis ingezameld en dat is bij omgekeerd inzamelen niet het geval. Overige afvalstromen Wanneer kunststof verpakkingen met een minicontainer aan huis worden opgehaald neemt de service toe, ook al wordt er minder vaak ingezameld. Men heeft immers een container als bewaarmiddel. Het in huis verzamelen van kunststof verpakkingen is gemakkelijker met een container dan met een losse zak. - Als ook nog de papiercontainer wordt geïntroduceerd stijgt het serviceniveau verder. De papiercontainer kent hetzelfde gemak als de container voor kunststof verpakkingen. Toelichting kosten en baten De besparing op de kosten varieert van 3 per huishouden bij optie 1 (restafval 1 x 2 weken en minicontainer voor kunststof) tot 20 per huishouden bij optie 2 (restafval 1 x 4 weken en minicontainer voor kunststof). Bij de beide andere opties is de besparing 14 per huishouden. Bij alle opties wordt minder restafval aangeboden en meer afvalstromen gescheiden ingezameld. Het aanbieden van restafval wordt met name bij de 24

25 opties 2, 3 en 4 ontmoedigd. De verwerkingskosten voor restafval dalen en de opbrengsten voor de kunststof verpakkingen en papier stijgen. Zie ook bijlage 1 voor een uitgebreide toelichting op kosten en baten. 4.4 Conclusies 1. De vier optimalisatiemogelijkheden leiden allen tot een positief milieurendement. Het beste milieurendement wordt gerealiseerd met de opties met omgekeerd inzamelen. Bij de laatste optie waarbij naast kunststof verpakkingen ook papier met de minicontainer wordt ingezameld is het milieurendement met 69 % het hoogst. 2. De service voor het kunnen aanbieden van restafval door de burgers is het hoogst bij de tweewekelijkse inzameling van restafval. De service voor de overige afvalstromen is het hoogst bij omgekeerd inzamelen waarbij kunststof verpakkingen én papier met de minicontainer aan huis worden opgehaald. 3. Het kostenrendement is het hoogst bij het vierwekelijks inzamelen van restafval in combinatie met een minicontainer voor de inzameling van kunststof verpakkingen, namelijk jaarlijks 20,- per huishouden. 4. Bij omgekeerd inzamelen functioneren er twee systemen binnen één gemeente. In het buitengebied (ongeveer 10 % van het aantal huishoudens) blijft het systeem met de minicontainers gehandhaafd omdat omgekeerd inzamelen daar niet rendabel is. 25

26 5. Stap 3 - Combinatie tariefdifferentiatie met optimalisaties In hoofdstuk 3 en 4 zijn mogelijkheden beschreven om te komen tot een beter milieurendement via introductie van een bepaalde vorm van tariefdifferentiatie (hoofdstuk 3) of optimalisatie van de huidige inzamelvoorzieningen (hoofdstuk 4). De meeste geschikte vorm van tariefdifferentiatie voor Kaag en Braassem is het beprijzen van de aanbiedfrequentie van restafval. Deze vorm van tariefdifferentiatie wordt in dit hoofdstuk gecombineerd met de verschillende opties van de inzamelvoorzieningen zoals beschreven in hoofdstuk 4. De combinaties worden gewaardeerd op milieurendement, service en kosten. De volgende vier combinaties worden onderscheiden: 1. Beprijzen aanbiedfrequentie restafval in combinatie met 1 x per 2 weken inzamelen van restafval en introductie van een minicontainer voor kunststof verpakkingen. 2. Beprijzen aanbiedfrequentie restafval in combinatie met 1 x per 4 weken inzamelen van restafval en introductie van een minicontainer voor kunststof verpakkingen. 3. Beprijzen aanbiedfrequentie restafval in combinatie met omgekeerd inzamelen en introductie van een minicontainer voor kunststof verpakkingen. 4. Beprijzen aanbiedfrequentie restafval in combinatie met omgekeerd inzamelen en introductie van een minicontainer voor papier en kunststof verpakkingen. 5.1 Effecten combinaties op milieurendement, service en kosten Tabel 5.1 toont de effecten van de drie combinaties op milieurendement, service voor de burger en kosten/ baten. De kosten zijn weergegeven als verschil ten opzichte van de huidige situatie, extra kosten of minder kosten. Het beprijzen van de aanbiedfrequentie van restafval in combinatie met omgekeerd inzamelen waarbij kunststoffen en papier met een minicontainer worden ingezameld leidt tot 75 % hergebruik. Onder de tabel staat de toelichting voor de effecten op milieurendement, service en kosten/ baten. 26