Diversificatie van de voeding

Transcriptie

1 Diversificatie van de voeding Dr. Nadine De Ronne Medische-kwaliteitscoördinator Kind & Gezin JGZ2 module voeding en veiligheid 1

2 Gezonde voeding 1. Consensus borstvoeding en kunstvoeding bij zuigelingen 2. Supplementen vitamines, fluor en ijzer 3. Introductie vaste voeding 4. Gezonde voeding bij kleuters 5. Alternatieve voedingen JGZ2 module voeding en veiligheid 2

3 Hoofdstuk 1: Consensus over borstvoeding en kunstvoeding Voedingscel VVK Philippe Alliët, Micheline Bertrand, André Deprettere, Paul Mariën, Marc Raes, Eddy Robberecht, Yvan Vandenplas, Gigi Veereman, Myriam Van Winckel Vlaamse Pediatrische diëtisten Karin Delanghe, Mieke Van Den Driessche (lic.), Annemie Van de Sompel, Astrid Vanoppen Kind & Gezin Nadine De Ronne, Sigrid Quintelier, Bernard Van Caillie JGZ2 module voeding en veiligheid 3

4 Borstvoeding moedermelk is dé aanbevolen voeding uitsluitend BV gedurende minstens 4 m (WHO: tot 6 m) bijvoeding is overbodig voor 6 m JGZ2 module voeding en veiligheid 4

5 BV is méér dan MM Samenstelling wijzigt naargelang lactatiestadium in loop van één voedingsbeurt naargelang voeding moeder JGZ2 module voeding en veiligheid 5

6 Kunstvoeding als BV om een of andere reden niet kan, is een geadapteerde kunstvoeding aangewezen tussen 0 en (4-)6 m: startvoeding = zuigelingenvoeding vanaf 4-6 m tot m: opvolgvoeding = samen met gevarieerde bijvoeding eventueel vanaf 8-12 m: derde leeftijd JGZ2 module voeding en veiligheid 6

7 Concept groeimelk groei kcal eiwit smaakstoffen JGZ2 module voeding en veiligheid 7

8 Andere voedingen soja anti-regurgitatie hydrolysaten voeding tegen ongemakken therapeutische voedingen JGZ2 module voeding en veiligheid 8

9 Voedingsproblemen weinig specifieke symptomen (huilen, obstipatie, diarree, regurgitatie, huiduitslag) onterecht verband met voeding => frequente voedingswijziging => medicaliseren voeding => claims industrie JGZ2 module voeding en veiligheid 9

10 Soorten voedingen (cf. schema) Standaardvoedingen: eerste keuze Niet-standaardvoedingen: enkel op indicatie, overleg met arts Comfortvoedingen: niet aanbevolen op CB s Therapeutische voedingen: enkel in curatieve sector JGZ2 module voeding en veiligheid 10

11 Samenvatting borstvoeding = absolute voorkeur alternatief als startvoeding = wei-dominante kunstvoeding voedingswijzigingen moeten beperkt worden enkel voedingen met bewezen werking worden aanbevolen JGZ2 module voeding en veiligheid 11

12 Hoofdstuk 2: Supplementen Fe: - bij borstvoeding en onvoldoende beikost vanaf 6 mnd; - bij koemelk; - igv vegetarisme/veganisme: fytaten blokkeren Fe opname - igv Noord-Afrikaans dieet: id. Vit K: profylaxe Vit K Def.Bloedingen (VKDB) - bij BV neonataal 1 mg IM als PO: + 25 microg/d tot 3 mnd - bij KV neonataal 1 mg IM of PO + geen verdere profylaxe Vit D: beschermt tegen rachitis zolang risico op tekorten bestaat - < 500 ml/d geadapteerde vdg - bij vegetarische/veganistische voeding - bij onvoldoende blootstelling aan zonlicht: 400 IU/d - bij negroide huidtypes hier verblijvend: 600 IU/d = zowel bij BV als KV JGZ2 module voeding en veiligheid 12

13 Hoofdstuk 3: Introductie vaste voeding Nutritionele noden: opvolgvoeding kan voldoende aanbrengen Evolutie motoriek: start lepelvoeding tussen 5 en 6 mnd (critical period) -> introductie beikost ten vroegste op 5 mnd en zeker voor 6 mnd JGZ2 module voeding en veiligheid 13

14 Kind 4 maand met uitsluitend BV; invoeren van fruithapje lukt niet 1. blijven aandringen 2. flesje kunstvoeding geven op dat tijdstip 3. fruithapje uitstellen en BV geven 4. fruithapje uitstellen en eerst groenten proberen JGZ2 module voeding en veiligheid 14

15 Fruitpap kan gerust vervangen worden door peuterpetitgervais, dat is zoeter en zal dus gemakkelijker geaccepteerd worden. 1. Juist 2. Onjuist 3. Weet niet JGZ2 module voeding en veiligheid 15

16 De aard van de beikost is cultureel bepaald. Er is geen reden waarom eerst fruitpap en nadien pas groentenbrij zou gestart worden. 1. Juist 2. Onjuist 3. Weet niet

17 Ouders vertellen blij dat ze eindelijk gevonden hebben hoe ze hun baby groentenbrij kunnen laten eten: door er telkens appelmoes bij te mengen. Dit is een goede oplossing. 1. Juist 2. Onjuist 3. Weet niet

18 Vaste voeding Fruit of groenten? Bij later invoeren eerder Fe rijke groentenbrij (+ vetstof) Variatie evenwichtige voeding - tussendoortjes Aantal voedingen niet te snel verminderen Ongeveer 500 ml melkvoeding/dag

19 Structuur in voeding < 3 5 mnd: vast homogeen voedsel wordt naar buiten geduwd door tong > 4 6 mnd: op de tong gelegde vaste voeding wordt naar pharynx gebracht > 6-8 mnd: drinken uit beker > 8 mnd: grover voedsel wordt naar lateraal gebracht voor kauwfunctie > 12 mnd: verfijnd kauwen van fijngesneden structuren > mnd: zelfstandig eten en drinken

20 Hoofdstuk 4: Gezonde voeding bij kleuters

21 Opvoeden betekent ervoor te zorgen dat een zuigeling die enkel melk drinkt uitgroeit tot volwassene die goed en gevarieerd eet. Eten kan leuk zijn.

22 Leren eten Ontwikkelingsproces: -> reflexmatig, sensomotorisch -> belang van positief stimulerende omgeving Opvoedingsproces: -> veiligheid en geborgenheid (zuigeling) -> crisissituaties in opvoeden: oefenterrein voor grensverlegging Contextueel gebeuren: -> kenmerk kind (prematuur, koppigheid) -> kenmerk ouder (overbezorgd, rust, structuur) Sociaal gebeuren: -> geen beloning of straf -> sociale functie

23 Kleutervoeding Groeispurt eerste levensjaar <-> daarna Hersenen kunnen perfect behoefte regelen Voorwaarde = gezonde omgeving Eten = geen continue bezigheid Structuur van de omgeving Streven naar zelfstandigheid

24 Kleutervoeding Energiebehoeften <-> energieverbuik <-> levensstijl Voedingsaanbevelingen + voldoende lichaamsbeweging Voeding jonge kind <-> ontwikkeling van obesitas Beperking vetinname vanaf 5 jaar Structuur: 3 hoofdmaaltijden + 2 tussendoortjes Restfractie beperken Voorbeeldfunctie van directe omgeving

25 Voedingsdriehoek

26 Het verdient aanbeveling om tot de leeftijd van drie jaar een groeimelk te geven in plaats van gewone koemelk 1. Juist 2. Onjuist 3. Weet niet

27 Pieter, 11 maand - recidiverend LWI - moeilijk eten - huilbuien s nachts - chronische diarree

28 Pieter, 11 maand Voedingsanamnese: glutenvrij sinds enkele weken 150 ml Milumil soja vier happen middagmaal helft fruitpap 200 ml Milumil soja drinkt: 4 x 200 ml appelsap! Zweettest: negatief 24 uur phmetrie: positief Sereuse otitis media R/ zuurremming, stop appelsap, gestructureerd 3 hoofdmaaltijden en 2 tussendoortjes.

29 Ouders komen ten einde raad op consultatie: hun zoontje van twee eet zeer slecht (geen ontbijt, zeer kieskeurig vaste voeding, drinkt meer dan 1 l fristi per dag en eet koeken). Normaal klinisch onderzoek.

30 Slecht groeien door té weinig inname? Nauwkeurig klinisch onderzoek Interpretatie groeicurve Goede voedingsanamnese wat? zowel eten als drinken hoeveel? wanneer? hoe?

31 Dystrofie verlies van onderhuids vet ( dijen) spieratrofie (billen) = ondervoeding en/of malabsorptie

32 Onvoldoende inname? ZOEK OORZAAK: voldoende aanbod? aangepaste voeding? negatieve associaties met voeding? GOR? VERSLIKKEN? ASPIRATIE?.hartfalen, nierfalen (misselijkheid!) FORCEER NOOIT

33 VOEDINGSREGEL OUDER of VERZORGER bepaalt wat wanneer KIND bepaalt hoeveel

34 Joke, 16 maanden Sinds enkele maanden braken, voedsel, soms enkele dagen niet soms 3X/d. Elk moment van de dag, zonder voortekenen. Geen t, normale stoelgang 2 weken geleden: koorts en hoesten R/ 5 dagen amoxycilline. Sindsdien duidelijk méér braken Psychomotoriek: Alleen stappen: 11 maanden 10 tal woordjes Begint alleen te eten met de lepel Voorkeur voor vaste voeding, afkerig van vloeibare voeding

35 Voedingsanamnese: 2 X 210 ml groeimelk, boterham met beleg, gemengd middagmaal 200g, fruitpap met koekjesmeel 200g, platte kaas Klinisch onderzoek Gewicht: 7,6 kg (- 1,4 kg), L: 74cm, HO: 45cm Dystroof meisje Ingevallen buik Alert en vinnig Droge slijmvliezen, nl huidplooi Verder nl klinisch en neurologisch onderzoek

36 JOKE

37 hersenscan hersentumor

38 Hoofdstuk 5: Alternatieve voedingen - Biologische voeding: geen kleur-, geurstoffen, bewaarmiddelen, meststoffen, bestrijdingsmiddelen - Macrobiotische voeding: evenwicht yin yang voorkeur aan plaatselijk geteelde producten granen, groenten fruit, vis, wit vlees - Vegetarische voeding: beperking of uitsluiten van dierlijke producten

39 Vegetarische voeding pseudo-vegetarisme -> geen nutritioneel risico semi-vegetarisme + gevogelte, vis, zuivel, ei pisca-vegetarisme + vis, zuivel, ei feitelijk vegetarisme -> nood aan afwisseling -> geen risico lacto-ovo-vegetarisme + zuivel, ei lacto-vegetarisme + zuivel strikt vegetarisme -> veel tekorten (eiwit, ijzer, calcium, vit B12, vit D, zink, vit B2) veganisme - extreme macrobiotiek -

40 Vegetarisme - aandachtspunten Eiwitten: behoefte hoger dan igv gemengde vdg (10->20%) essentiële AZ limiterende factor afwisseling noodzakelijk granen en peulvruchten minder goed verteerbare bronnen -> grotere hoeveelheid nodig gespreid gebruik over ganse dag voldoende JGZ2 module voeding en veiligheid 40

41 Vegetarisme - aandachtspunten Koolhydraten: minimum 55% vnl uit voedingsmiddelen rijk aan vezels toegevoegde suikers < 10% enkelvoudige KH <-> complexe KH JGZ2 module voeding en veiligheid 41

42 Vegetarisme - aandachtspunten Vetten: Verzadigde vetzuren: dierlijke bronnen, cacao, palmpit-, kokosnootolie Onverzadigde vetzuren: Enkelvoudige: olijf-, koolzaad-, noten-, arachideolie, avocado Meervoudige = essentiële VZ: omega 3 en 6 maïs, zonnebloem, noten, amandelen, granen!!! onevenwicht: te laag omega 3 vnl bij veganisme -> lijnzaad, walnoten, koolzaad, soja toevoegen JGZ2 module voeding en veiligheid 42

43 Vegetarisme - aandachtspunten Ijzer: non-haem ijzer moeilijker absorbeerbaar -> hogere nood gevoeliger aan inhibitoren: fytaten, oxalaten, Ca, thee, koffie suppletie niet nodig als goed uitgebalanceerde vdg JGZ2 module voeding en veiligheid 43

44 Vegetarisme - aandachtspunten Calcium: zuivelproducten belangrijkste bron bij kinderen biobeschikbaarheid verlaagd door fytaten, oxalaten, vezels zeewier, bloemkool, brandnetel, artisjok, peulvruchten, granen, = Ca rijk JGZ2 module voeding en veiligheid 44

45 Vegetarisme - aandachtspunten Zink: opname belemmerd door granen, vezels noten, zaden pompoenpitten, rijk aan Zn Jodium: Inname in alle groepen laag Rijk aan I: paddestoelen, druiven, applesienen, wortelen, JGZ2 module voeding en veiligheid 45

46 Vegetarisme - aandachtspunten Vitamine B12: weinig aanwezig in plantaardige producten dierlijke afgeleiden noodzakelijk JGZ2 module voeding en veiligheid 46

47 Vegetarisme - samengevat Vegetarisme is niet zomaar weglaten vlees en vis Verschillende plantaardige bronnen combineren Zuivelproducten mogen niet uitgeschakeld worden Opgelet voor vit B12 en ijzer tekorten Lichaam moet langzaam wennen aan andere voedingswijze JGZ2 module voeding en veiligheid 47

48 Dank je! Dr. Nadine De Ronne