Dagelijkse kost op peuterleeftijd: Kencijfers over voedingspatroon uit de JOnG!-studie

Transcriptie

1 Dagelijkse kost op peuterleeftijd: Kencijfers over voedingspatroon uit de JOnG!-studie Karel Hoppenbrouwers Cécile Guérin Studiedag Kind & Gezin Brussel, 25 oktober 2012

2 INHOUD VAN DE PRESENTATIE Onderzoek JOnG!: Studiedesign & dataverzameling Samenstelling van de respondentengroepen Per voedingsthema: Huidige vlaamse aanbevelingen bij jonge kinderen Resultaten JOnG-0 gegevens uit JOnG-6 & JOnG-12 Sociodemografische analyses Vergelijking tussen resultaten uit JOnG-0 en Kind & Gezinstudie in Vlaanderen (2002) Beleidsrelevante aandachtspunten

3 INHOUD VAN DE PRESENTATIE Thema s: Borstvoeding Al dan niet geschikte melkvoeding voor de leeftijd Fruit Groenten Water en andere niet gezoete dranken Fruitsap, frisdranken en andere zoete dranken Energierijke tussendoortjes (koeken, snoep & chocolade) Dagelijks ontbijt bij 2-jarigen

4 Longitudinaal onderzoek in drie cohorten: 1. Geboorte Mei April 2009 (= JOnG-0) 2002 (= JOnG-6) 1996 (= JOnG-12) ONDERZOEK JOnG!: STUDIEDESIGN 2. Woonplaats In één van de 9 (8) regio s

5 JOnG!-STUDIE: DATAVERZAMELING Dataverzameling JOnG-0: SWVG: periode Cohorte 0-jarigen Mei 2008 Okt 2008 Mei 2009 Okt 2009 Mei 2010 Okt 2010 Mei 2011 Okt 2011 Jan - Juni 2012 REKRUTERING Basissteekproef. Ikaros (K&G) Startvragenlijst 2m Vragenlijst 12m 12m Vragenlijst 24m Vragenlijst 28m 24m 28m Vragenlijst 36m 36m

6 JOnG-0 deelnemers: N=3017 JOnG!-STUDIE: SAMENSTELLING VAN DE RESPONDENTENGROEPEN

7 JOnG-0 deelnemers: N=3017 JOnG!-STUDIE: SAMENSTELLING VAN DE RESPONDENTENGROEPEN

8 JOnG!-STUDIE: SAMENSTELLING VAN DE RESPONDENTENGROEPEN Deelnemers JOnG-6: N=1879 JOnG-12: N=1443

9 VLAAMSE VOEDINGSAANBEVELINGEN VOOR JONGE KINDEREN Aanbevelingen rond borstvoeding tijdens de 12 eerste levensmaanden: Uitsluitend borstvoeding gedurende de 6 eerste levensmaanden (WHO, 2002; VVK i.s.m. Kind & Gezin, 2006) Bijvoeding met (suiker)water of kunstvoeding wordt afgeraden (VVK i.s.m. Kind & Gezin, 2006) Na de leeftijd van 6 maanden kan borstvoeding verder gegeven worden in combinatie met vaste voeding (VVK i.s.m. Kind & Gezin, 2006)

10 START EN DUUR VAN BORSTVOEDING Guérin, C., Roelants, M., Van Leeuwen, K., Desoete, A., & Hoppenbrouwers, K. (2012). Sociaaldemografisch profiel, perinatale gezondheid en gezondheid rond 12 maanden. Publicatie nr. 2012/19 Rapport 28. Steunpunt Welzijn, Volksgezondheid en Gezin (SWVG). Leuven.

11 START EN DUUR VAN BORSTVOEDING N=1226

12 SOCIODEMOGRAFISCHE EN GEZONDHEIDSGERELATEERDE KENMERKEN VAN MOEDER: De kans op het starten met borstvoeding en op exclusief borstvoeding op de leeftijd van 3 maanden is: Hoger bij hoogopgeleide moeders (OR=2,1; p<0,001) Hoger bij moeders die niet de Belgische nationaliteit hadden bij hun eigen geboorte (OR=2,5; p<0,001) Iets lager bij eerstgeborenen (OR=0,9; p<0,05) BORSTVOEDING: DETERMINANTEN-ANALYSE Lager bij moeders met overgewicht (OR=0,7; p<0,05) Lager bij moeders die na de zwangerschap rookten (OR=0,4; p<0,001) Guérin, C., Roelants, M., Van Leeuwen, K., Desoete, A., & Hoppenbrouwers, K. (2012). Sociaaldemografisch profiel, perinatale gezondheid en gezondheid rond 12 maanden. Publicatie nr. 2012/19 Rapport 28. Steunpunt Welzijn, Volksgezondheid en Gezin (SWVG). Leuven.

13 VERGELIJKING TUSSEN RESULTATEN UIT JONG!-0 EN STUDIE VAN KIND & GEZIN IN VLAANDEREN (Lenaers, 2002) Kind en Gezin studie (2002) JOnG! ( ) Borstvoeding op de leeftijd van: Exclusief BV % (N 1 ) BV in combinatie met andere VM % (N 1 ) Exclusief BV % (N 2 ) BV in combinatie met andere VM % (N 2 ) 6 dagen (N 1 = 1505 / N 2 = 3017) 3 maanden (N 1 = 742 / N 2 = 3017) 6 maanden (N 1 = 766 / N 2 = 1226) 12 maanden (N 1 = 705 / N 2 = 1226) 58,9 63,4 69,6 75,9 25,2 38,9 38,2 62,6 0,8 15,6 11,7 33,7 0,0 3,9 0,1 9,5 * Lenaers S., Goffin I. Onderzoek naar de voedingssituatie van jonge kinderen. Studie uitgevoerd door Kind en Gezin in samenwerking met SEIN en het Limburgs Universitair Centrum. ISBN

14 VLAAMSE VOEDINGSAANBEVELINGEN VOOR JONGE KINDEREN Aanbevelingen rond kunstvoeding tijdens de 12 à 18 eerste levensmaanden (VVK i.s.m. Kind & Gezin, 2006): Alternatief voor borstvoeding: startvoeding tot 4 à 6m Opvolgvoeding vanaf 4 à 6m tot 12 à 18m Gepasteuriseerde volle koemelk mag vanaf 12 à 18m

15 Respondenten op de vragenlijst 12 maanden (indeling naar de leeftijd van het kind bij het invullen van de vragenlijst) 1 op 4 kinderen krijgt gepasteuriseerde koemelk vóór de aanbevolen leeftijd van 12 maanden CONSUMPTIE VAN GEPASTEURISEERDE KOEMELK Pearson Chi-Square: p<0,001

16 Aanbevelingen rond kunstvoeding tijdens de 12 à 18 eerste levensmaanden (VVK i.s.m. Kind & Gezin, 2006): Exclusieve borstvoeding gedurende de eerste 4 à 6m Alternatieve voor borstvoeding: startvoeding tot 4 à 6m Opvolgvoeding vanaf 4 à 6m tot 12 à 18m VLAAMSE VOEDINGSAANBEVELINGEN VOOR JONGE KINDEREN Gepasteuriseerde volle koemelk mag vanaf 12 à 18m Halfvolle melk is niet geschikt vóór de leeftijd van 4 Magere melk is steeds ongeschikt voor jonge kinderen Andere soorten melk of melkbereiding (zoals babeurre, karnemelk, maïzenapap, geitenmelk, paardenmelk of plantaardige melken zijn geen volwaardige vervanging voor koemelk

17 DAGELIJKSE CONSUMPTIE VAN (AL DAN NIET GESCHIKTE) MELKVOEDING Respondenten op de vragenlijsten 12m en/of 24m 4.6% van de 1-jarigen en 24% van de 2-jarigen krijgt niet dagelijks (geschikte) melkvoeding

18 VERGELIJKING TUSSEN RESULTATEN UIT JONG!-0 EN STUDIE VAN KIND & GEZIN IN VLAANDEREN (Lenaers, 2002) Kind en Gezin studie (2002) JOnG! VOEDINGSMIDDELEN 1 % (n=719) 2 % (n=611) 1 % (n=1226) 2 % (n=1418) Adequate melkvoeding voor de leeftijd Dagelijks 91,1 69,0 95,4 76,0 Ongeschikte halfvolle (of magere) koemelk 1 dag/week 9,0 36,0 3,4 25,2 * Lenaers S., Goffin I. Onderzoek naar de voedingssituatie van jonge kinderen. Studie uitgevoerd door Kind en Gezin in samenwerking met SEIN en het Limburgs Universitair Centrum. ISBN

19 VLAAMSE VOEDINGSAANBEVELINGEN VOOR JONGE KINDEREN Voedingsaanbevelingen voor kinderen van 1 tot 3 : Algemeen Vanaf 12 maanden: evenwichtige en gevarieerde voeding Fruit & groenten Fruit: 1 à 2 stukken per dag (100 à 200g) Groenten: 50 à 100g bereide of rauwe groenten per dag

20 CONSUMPTIE VAN FRUIT Dagelijkse fruitconsumptie daalt met de leeftijd

21 CONSUMPTIE VAN GROENTEN Dagelijkse groenteconsumptie daalt met de leeftijd

22 DAGELIJKSE CONSUMPTIE VAN: 1 FRUIT GROENTEN 2 6 Geslacht ns ns ns ns ns ns Jongen ref Opleiding ouders INVLOED VAN SES-DETERMINANTEN OP Gemiddeld ref 12 Meisje 1,2* 1,3*** Laag 0,3*** 0,6* 0,6** Hoog 3,5*** 1,9*** 1,6*** 1,7*** 3,0*** 1,8*** 1,5*** Herkomst ouders ns ns ns ns Beide Belg ref 1 niet Belg 0,5** 1,6** 0,4** 0,6* Gezinsinkomen ns ns ns ns ns ns Laag Gemiddeld ref Hoog 1,4** 1,4** Adjusted odds ratio: * p<0,5 ** p<0,01 *** p<0,001

23 STOP MET DAGELIJKSE FRUITCONSUMPTIE TIJDENS HET 2 de LEVENSJAAR 1 op 4 kinderen stopt met dagelijkse fruitconsumptie tijdens het tweede levens, ongeacht het opleidingsniveau van de ouders

24 STOP MET DAGELIJKSE GROENTECONSUMPTIE TIJDENS HET 2 de LEVENSJAAR 9% van de kinderen stopt met dagelijkse groentenconsumptie tijdens het tweede levens, met voornaamste risico bij kinderen waarvan beide ouders laag geschoold zijn (log. regr. p<0,01)

25 VERGELIJKING TUSSEN RESULTATEN UIT JONG!-0 EN STUDIE VAN KIND & GEZIN IN VLAANDEREN (Lenaers, 2002) Kind en Gezin studie (2002) JOnG! VOEDINGSMIDDELEN 1 % (n=719) 2 % (n=611) 1 % (n=1226) 2 % (n=1418) Fruit Dagelijks 1 à 6 dagen/week < 1dag/week 78,6 16,4 5,0 56,7 37,8 5,5 88,3 16,4 3,5 66,9 29,4 3,7 Groenten Dagelijks 1 à 6 dagen/week < 1 dag/week 91,2 8,4 0,4 87,9 11,5 0,6 91,7 6,8 1,5 87,0 11,9 1,1 * Lenaers S., Goffin I. Onderzoek naar de voedingssituatie van jonge kinderen. Studie uitgevoerd door Kind en Gezin in samenwerking met SEIN en het Limburgs Universitair Centrum. ISBN

26 Voedingsaanbevelingen voor kinderen van 1 tot 3 : Algemeen Vanaf 12 maanden: evenwichtige en gevarieerde voeding Fruit & groenten Fruit: 1 à 2 stukken per dag (100 à 200g) Groenten: 50 à 100g bereide of rauwe groenten per dag Dranken VLAAMSE VOEDINGSAANBEVELINGEN VOOR JONGE KINDEREN Voorkeurdranken = plat water, licht ongezoete kruidenthee Vers ongezoete fruitsap: max. 1 glas per dag Frisdrank en gezoete dranken vermijden

27 CONSUMPTIE VAN WATER EN ANDERE ONGEZOETE DRANKEN Weinig variatie in dagelijkse waterconsumptie naargelang de leeftijd van de kinderen

28 CONSUMPTIE VAN FRUITSAP, FRISDRANK EN ANDERE GEZOETE DRANKEN Dagelijkse consumptie van gezoete dranken stijgt met de leeftijd

29 DAGELIJKSE CONSUMPTIE VAN: 1 WATER ed. FRISDRANK ed. 2 6 Geslacht ns ns ns ns ns ns Jongen ref Opleiding ouders INVLOED VAN SES-DETERMINANTEN OP Gemiddeld ref Meisje 1,3* 0,7* Laag 0,4*** 0,2*** 6 12 Hoog 1,9*** 2,1*** 1,6*** 2,1*** 0,4*** 0,6** 0,3*** 0,4*** Herkomst ouders ns ns ns ns ns ns ns Beide Belg ref 1 niet Belg 0,6* Gezinsinkomen ns ns ns ns ns Laag Gemiddeld ref Hoog 1,5* 1,4* 1,4* 0,7* Adjusted odds ratio: * p<0,5 ** p<0,01 *** p<0,001

30 STOP MET DAGELIJKSE WATERCONSUMPTIE TIJDENS HET 2 de LEVENSJAAR 11% van de kinderen stopt met dagelijks water drinken tijdens het tweede levens, met een sterke gradiënt naargelang het opleidingsniveau van de ouders (p<0,001) Pearson Chi-Square: p<0,001

31 * Lenaers S., Goffin I. Onderzoek naar de voedingssituatie van jonge kinderen. Studie uitgevoerd door Kind en Gezin in samenwerking met SEIN en het Limburgs Universitair Centrum. ISBN VERGELIJKING TUSSEN RESULTATEN UIT JONG!-0 EN STUDIE VAN KIND & GEZIN IN VLAANDEREN (Lenaers, 2002) Kind en Gezin studie (2002) JOnG! VOEDINGSMIDDELEN 1 % (n=719) 2 % (n=611) 1 % (n=1226) 2 % (n=1418) Water Dagelijks Gewoonlijk bij de groentemaaltijd Gewoonlijk bij de broodmaaltijd - 61,2 25,0-60,1 13,1 83, ,8 - - Gezoete dranken (excl, melkdrank) Dagelijks Gewoonlijk bij de groentemaaltijd Gewoonlijk bij de broodmaaltijd - 25,3 12,6-32,6 14,7 12, ,3 - - Gezoete melkdranken Dagelijks Gewoonlijk bij de groentemaaltijd Gewoonlijk bij de broodmaaltijd - 0,1 3,2-0,7 13,5 1, , : gegevens niet beschikbaar (niet bevraagd)

32 Voedingsaanbevelingen voor kinderen van 1 tot 3 : Algemeen Vanaf 12m: evenwichtige en gevarieerde voeding Fruit & groenten Fruit: 1 à 2 stukken per dag (100 à 200g) Groenten: 50 à 100g bereide of rauwe groenten per dag Dranken Voorkeursdranken = plat water, licht ongezoete kruidenthee Vers ongezoete fruitsap: max. 1 glas per dag Frisdrank en gezoete dranken vermijden Tussendoortjes VLAAMSE VOEDINGSAANBEVELINGEN VOOR JONGE KINDEREN Beperken en voorkeur geven aan gezonde snacks Energierijke tussendoortjes vermijden

33 Dagelijkse consumptie van energierijke tussendoortjes stijgt met de leeftijd CONSUMPTIE VAN KOEKEN, SNOEP EN CHOCOLADE

34 DAGELIJKSE CONSUMPTIE VAN: 1 KOEKEN SNOEP of CHOCOLADE 2 6 Geslacht ns ns ns Jongen ref Opleiding ouders INVLOED VAN SES-DETERMINANTEN OP Gemiddeld ref Meisje 0,7** Laag 2,0* 0,6* Hoog 0,7** 0,6*** 0,7*** Herkomst ouders ns ns ns ns Beide Belg ref 1 niet Belg Gezinsinkomen ns ns ns Laag Gemiddeld ref Hoog 1,3* Adjusted odds ratio: * p<0,5 ** p<0,01 *** p<0, ns

35 VERGELIJKING TUSSEN RESULTATEN UIT JONG!-0 EN STUDIE VAN KIND & GEZIN IN VLAANDEREN (Lenaers, 2002) Kind en Gezin studie (2002) JOnG! VOEDINGSMIDDELEN 1 % (n=719) 2 % (n=611) 1 % (n=1226) 2 % (n=1418) Koeken Dagelijks 1 à 6 dagen/week < 1 dag/week 27,2 54,2 18,6 45,9 50,2 3,9 28,8 58,0 13,2 36,9 60,7 2,4 * Lenaers S., Goffin I. Onderzoek naar de voedingssituatie van jonge kinderen. Studie uitgevoerd door Kind en Gezin in samenwerking met SEIN en het Limburgs Universitair Centrum. ISBN

36 3 op 4 tweejarigen nemen alle dagen een echt ontbijt. Geen verband gevonden met SES-determinanten. DAGELIJKS ONTBIJT BIJ 2-JARIGEN

37 Melkvoeding BELEIDRELEVANTE AANDACHTSPUNTEN 2 op 3 kinderen krijgt borstvoeding op de leeftijd van 3 maanden en 1 op 3 uitsluitend BV (stijging met resp. 23% en 13% sinds 2002) Doelstelling om BV tot de leeftijd van 6 maanden te geven wordt slechts bij 1 op 3 kinderen gehaald (1 op 10 voor exclusieve BV) 1 op 20 eenjarigen en 1 op 5 tweejarigen krijgt niet dagelijks (geschikte) melkvoeding (daling met resp. 4% en 7% sinds 2002) 1 op 4 kinderen krijgt gepasteuriseerde koemelk vóór de aanbevolen leeftijd van 12 maanden Sinds 2002 is de consumptie van niet geschikte melkvoeding op de leeftijd van 1 en 2 met resp. 5% en 11% gedaald

38 BELEIDRELEVANTE AANDACHTSPUNTEN Vaste voeding Er is een duidelijk sociaal-demografische gradiënt in het voedingspatroon van jonge kinderen. Voornaamste determinanten zijn opleidingsniveau en herkomst van ouder(s) Dagelijkse fruit- en groenteconsumptie daalt met het ouder worden van de kinderen 1 op 4 kinderen stopt met elke dag fruit te eten tijdens het tweede levens, ongeacht het opleidingsniveau van de ouders (ongewijzigd sinds 2002!) Dagelijkse consumptie van energierijke tussendoortjes stijgt bij het ouder worden van de kinderen

39 BELEIDRELEVANTE AANDACHTSPUNTEN Dranken Dagelijkse consumptie van zoete dranken stijgt met de leeftijd 11% van de kinderen stopt met elke dag water te drinken tijdens het tweede levens (38% bij laag opgeleide ouders!) Gezoete dranken bij warme maaltijd komt minder vaak voor op de leeftijd van 1 en 2 t.o.v (minstens gehalveerd) Er is een duidelijk sociaal-demografische gradiënt in het drinkpatroon van kinderen. Voornaamste beschermende factoren zijn ouder(s) met een hoog opleidingsniveau en een hoog gezinsinkomen