Zuigelingenvoeding en voeding bij jonge kinderen

Transcriptie

1 Zuigelingenvoeding en voeding bij jonge kinderen Astrid Vanoppen Diëtiste Werkgroep Pediatrische Diëtisten Dr. Cécile Guérin Dienst Jeugdgezondheidszorg KULeuven

2 Quiz Mag ik voeding voor een hele dag bereiden? Moet ik me strikt houden aan de hoeveelheid maatschepjes? Welk water is geschikt? Hoe kan ik melkvoeding op de juiste temperatuur brengen Mag ik een flesje opnieuw opwarmen?

3 Kunstvoeding klaarmaken Problematiek: ernstige infecties bij zuigelingen veroorzaakt door bacteriën in melkpoeder met de dodelijke afloop (Enterobacter Sakazaki) Oorzaak van de infectie: Bereiding? Transport? Bewaring? Reactie van VVK: richtlijnen voor het bereiden van kunstvoeding voor de zuigeling: een Belgische Consensus verschenen in het Tijdschrift voor Geneeskunde, 59, nr.19, 2003

4 Hygiëneraadgevingen op de verpakking

5 Hygiëneraadgevingen op de verpakking Maak slechts 1 zuigfles klaar en geef ze onmiddellijk Giet restjes van de niet leeggedronken zuigfles zonder aarzelen weg Niet overdoseren, maatjes afstrijken met gesteriliseerd mes Doos goed sluiten en op frisse en droge plaats bewaren Doos binnen de 30 dagen na opening opgebruiken

6 Richtlijnen voor thuis klaarmaken van kunstvoeding Bereidingsinstructies: verpakking navolgen Leidingwater of mineraalwater «geschikt voor het klaarmaken van zuigelingenvoeding» Gebruik gesteriliseerde flessen en spenen «Fles-per-fles» Correcte maatschepje Correcte dosage

7 Richtlijnen voor thuis klaarmaken van kunstvoeding De fles opwarmen in «bain-marie», flessenverwarmer of microgolfoven Niet heropwarmen Restjes weggooien Een geopende doos maximaal 1 maand bewaren op droge plaats

8 Bereiding van een zuigfles Altijd eerst de handen wassen! De nodige hoeveelheid water in de gesteriliseerde zuigfles gieten Al dan niet opwarmen De nodige afgestreken maatjes kunstvoeding toevoegen De fles afstoppen Goed schudden of rollen

9 Materiaal Glazen en kunststof flessen Van 120 tot 350 ml inhoud Latex en siliconen spenen Korte, lange en dentalvorm Met 1 à 4 openingen

10

11

12

13 Stap voor stap

14 Voedingsstoffen BRANDSTOFFEN energie BOUWSTOFFEN groei, herstel BESCHERMENDE STOFFEN REINIGENDE STOFFEN vetten (1 gram = 9 Cal) koolhydraten (1 gram = 4 Cal) eiwitten (1 gram = 4 Cal) eiwitten mineralen water mineralen sporenelementen, vitaminen vezels, water

15 Behoefte aan voedingsstoffen Zuigelingen, jonge kinderen, volwassenen

16 Voedingsbehoeften Energie groei en ontwikkeling individueel aktiviteit wisselend verschillend per dag Leeftijd Gewicht (kg) Energie behoefte maand Jongen Meisje kcal/kg/dag 1 4,0 4, ,0 5, ,0 7, ,0 8, ,0 9, ,5 11, ,5 12, ,0 13, ,0 14,0 95

17 Voedingsbehoeften eiwitten Kwaliteit eiwitten is belangrijk Te hoge eiwitinname Nierfunctie Aanleiding obesitas op latere leeftijd Verzadiging Leeftijd Gewicht Aanbevolen Aanbevolen kg g/kg/dag g/dag 4-6 m 7,5 1,86 14,0 7-9 m 9,0 1,65 15, m 10,0 1,48 15,0 1-1,5 j 11,0 1,26 14,0 1,5-2 j 12,5 1,17 14,5 >10 j 33,0 0,99 32,5

18 Voedingsbehoeften Vetten Volwassenen: 30 % van de energie Moedermelk, kunstvoeding bevatten +/- 50% vet Baby s : 40 % van de energie!! > 2 jaar: gemiddeld energie% Lagere vetinname Onvoldoende opname van vitamines, mineralen Een slechte groei Peuterdiarree Voldoende essentiële vetzuren

19 Voedingsbehoeften Mineralen Leeftijd Ca P Fe Na mg mg mg mg 0-3 m , * 4-5 m , * 6-11 m j j j j j Volw. man Volw. vrouw * = mg/kg lichaamsgewicht

20 Samenstelling moedermelk, koemelk (per 100 ml) Energie Lactose Eiwit Vet Na K FZ Cal g g g mg mg µg Moedermelk Volle KM Halfvolle KM Magere KM Geitenmelk Referentie: Nubel

21 Melk : opvolgvoeding Wat met 3 de leeftijdmelk en groeimelk? Noodzaak gezonde kinderen met gevarieerde voeding? Verrijkt met ijzer, zink, mineralen Goede onderlinge verhouding nutriënten Bij sommige : zoete smaak? Prijs?

22 Praktisch Aangepaste melkvoeding Melk = voeding Ook zoet beleg kan Kleine hoeveelheden vlees / vis Dun belegde boterhammen Fruit niet vervangen door melkproducten Vet: volle producten, niet steeds mager beleg, vet bij bereidingen

23 Energie KH Eiwit Vet Cal g g g Moedermelk Volle KM Volle choc Halfvolle KM Halfvolle choc Magere KM Magere choc Gervais drink Fristi Petit Gervais Fruitsap Frisdrank

24 Aandachtspunten Vaste maaltijden + vaste tussendoortjes Aandacht tussendoortjes(max. 3 per dag) Aandacht presentatie Variatie Voeding = Opvoeding Ouders bepalen Wat, Waar, Wanneer Geen eten opdringen Kleine hoeveelheden opscheppen Kinderen bepalen Hoeveel Individueel

25 Richtlijnen VIG - K&G Voedingsmiddel Peuter Kleuter 6-12 jaar Vocht liter 1.5 liter 1.5 liter Brood Aardappelen (1 = 50 g) 1-3 sneden 1-2 stuks 3-5 sneden 1-4 stuks 5-9 sneden 3-4 stuks Groenten (1lepel = 50 g) g g g Fruit (1 = 100 g) 1-2 stuks 1-2 stuks 2-3 stuks Melk (VOLLE tot de lft. van 4 j.) 500 ml 500 ml 450 ml Kaas 0.5 sneetje (10 g) sneetje 1-2 sneetje Vleeswaren 0.5 sneetje (10 g) sneetje 1-2 sneetje Vlees, gevogelte, vis 50 g g g Vet op brood 5 g per sneetje 5 g per sneetje 5 g per sneetje bereidingsvet 15 g 15 g 10 g

26 Vegetarische voeding Groep 1: pseudo-vegetarisme Dierlijke producten Semi-vegetarisme gevogelte, vis, zuivel ei Pisca-vegetarisme vis, zuivel, ei Groep 2: feitelijk vegetarisme Lacto-ovo-vegetarisme zuivel, ei Lacto-vegetarisme zuivel Groep 3: Strikt vegetarisme Veganisme - Extreme macrobiotiek -

27 Vegetarische voeding Belangrijkste nutriënten in dierlijke producten Vlees, gevogelte, vis & eieren Eiwit IJzer Taurine Vitamine B12 en D DHA Iodium (vis) Zinc Zuivelproducten Eiwit Calcium Vitamine B12 Zink

28 Vegetarische voeding Groep 1: pseudo-vegetarisme (semi-vegetariers en pisca-vegetariers) Geen nutritioneel risico Groep 2: feitelijk vegetarisme (Lacto-ovo-vegetariers en lacto-vegetariers) Kunnen voldoende nutriënten opnemen mits goede planning en voedselkeuze Ei, tofu, tempeh, olie + suppletie vit D Groep 3: Strikt vegetarisme (Veganisten) Gezondheidsrisico s, veel tekorten o.a. energie, eiwit, ijzer, calcium, vit B12, vit D, zink, vit B12 Tofu, tempeh, olie, zaden, noten + suppletie vit D + vit B12

29 Vegetarisme: Aandachtspunten Vitamine B12 Neurologische aandoeningen In zeewier, zuivelproducten, zieren, ontbijtgranen Suppletie bij veganisten Calcium, vit D Phytaten (in bonen) hinderen absorptie van calcium Ca-verrijkte sojamelken Zink In peulvruchten, volle granen, notenpasta s IJzer In combinatie met vit C: betere opname Volle granen, groene groenten, peulvruchten Rachitis Voor groei en ontwikkeling RBC, O2 transport

30 Vegetarisme: Aandachtspunten Energiedensiteit Voeding is weinig caloriedens Frequente maaltijden, energierijke tussendoortjes Vetstof nodig Noten, zaden, olijf- en walnootolie

31 Zuigelingenvoeding en voeding bij jonge kinderen CASUSSEN

32 Sofie 5,5 jaar gewicht 30.9 kg (>P97) lengte cm (P75) duidelijk overgewicht 148% (gemiddelde gewicht is 20.8 kg voor haar lengte)

33 Anamnese, eetdagboek de ouders zijn ervan overtuigd dat Sofie gezond eet beperken het gebruik van vetstof in de bereiding doen geen vetstof op de boterham beperken het gebruik van brood en aardappelen zijn van mening dat melk en melkproducten gezond zijn, hoe hoger het verbruik, hoe beter

34 s Morgens eet Sofie zelden. soms eet ze een witte boterham met chocolade. drank: elke dag minstens één grote tas halfvolle chocolademelk Tussendoor: een koek en een flesje chocolademelk s Middags: een kleine schep soep een aardappel of aardappelbereiding (1x per week friet) een kleine schep groenten, een kleine portie vlees of vis dessert: dagelijks pudding drank: water of een tas halfvolle melk s Namiddags: enkele snoepjes en een koek of gebak soms een stuk fruit, water s Avonds: 2 sneetjes wit brood of sandwiches beleg: chocoladepasta, krabsalade of paardenvlees een potje volvette fruitkaas, een doosje gesuikerde yoghurtdrank of een andere melkbereiding Voor het slapengaan: een grote tas chocolademelk

35 s Morgens eet Sofie zelden. soms eet ze een witte boterham met chocolade. drank: elke dag minstens één grote tas halfvolle chocolademelk Tussendoor: een koek en een flesje chocolademelk s Middags: een kleine schep soep een aardappel of aardappelbereiding (1x per week friet) een kleine schep groenten, een kleine portie vlees of vis dessert: dagelijks pudding drank: water of een tas halfvolle melk s Namiddags: enkele snoepjes en een koek of gebak soms een stuk fruit, water s Avonds: 2 sneetjes wit brood of sandwiches beleg: chocoladepasta, krabsalade of paardenvlees een potje volvette fruitkaas, een doosje gesuikerde yoghurtdrank of een andere melkbereiding Voor het slapengaan: een grote tas chocolademelk

36 s Morgens eet Sofie zelden. soms eet ze een witte boterham met chocolade. drank: elke dag minstens één grote tas halfvolle chocolademelk Tussendoor: een koek en een flesje chocolademelk s Middags: een kleine schep soep een aardappel of aardappelbereiding (1x per week friet) een kleine schep groenten, een kleine portie vlees of vis dessert: dagelijks pudding drank: water of een tas halfvolle melk s Namiddags: enkele snoepjes en een koek of gebak soms een stuk fruit, water s Avonds: 2 sneetjes wit brood of sandwiches beleg: chocoladepasta, krabsalade of paardenvlees een potje volvette fruitkaas, een doosje gesuikerde yoghurtdrank of een andere melkbereiding Voor het slapengaan: een grote tas chocolademelk

37 Analyse Energie (kcal) 1740 ref Eiwit 63.7g 14.6 E% ref. 10% Koolhydraten 216.7g 49.7 E% ref % Vet 68.2g 35.3 E% ref. 30% Calcium 1211mg ref. 800mg IJzer 7mg ref. 10mg calorie-inname eiwit-inname complexe koolhydraten

38 Advies complexe koolhydraten: aardappelen, brood, groenten en fruit eenvoudige suikers: koeken, snoep eiwitten: melk- en melkproducten normaliseren

39 Marjan 6 jaar gewicht 42.5 kg (>P97) lengte cm (P90-75) ernstig overgewicht 177% (gemiddelde gewicht is 24.8 kg voor haar lengte)

40 Anamnese, eetdagboek de ouders zijn ervan overtuigd dat Marjan ongezond eet - ongeremde eetlust - selectieve voedingsmiddelenkeuze - weigert: groenten, melk en melkproducten - veel frisdrank geven veel calorierijke voedingsmiddelen (koeken, snoep) om ruzies te vermijden hebben de hoeveelheid frisdrank gedeeltelijk vervangen door ongezoet fruitsap

41 s Morgens: 2 sneetjes grijs brood gesmeerd met margarine, een banaan drank: frisdrank Tussendoor: een blik ongezoet fruitsap s Middags: 3 sneetjes grijs brood gesmeerd met margarine beleg: confituur of boterhamworst drank: water of frisdrank s Namiddags: koek of gebak drank: frisdrank of ongezoet fruitsap s Avonds: zelden soep meestal een samengesteld gerecht (spaghetti, macaroni, vidé) of frietjes of gebakken aardappelen met een vleesbereiding zelden gewoon gekookte aardappelen nooit groenten drank: frisdrank of ongezoet fruitsap Voor het slapengaan: stiekem: koek, frisdrank of ongezoet fruitsap

42 s Morgens: 2 sneetjes grijs brood gesmeerd met margarine, een banaan drank: frisdrank Tussendoor: een blik ongezoet fruitsap s Middags: 3 sneetjes grijs brood gesmeerd met margarine beleg: confituur of boterhamworst drank: water of frisdrank s Namiddags: koek of gebak drank: frisdrank of ongezoet fruitsap s Avonds: zelden soep meestal een samengesteld gerecht (spaghetti, macaroni, vidé) of frietjes of gebakken aardappelen met een vleesbereiding zelden gewoon gekookte aardappelen nooit groenten drank: frisdrank of ongezoet fruitsap Voor het slapengaan: stiekem: koek, frisdrank of ongezoet fruitsap

43 s Morgens: 2 sneetjes grijs brood gesmeerd met margarine, een banaan drank: frisdrank Tussendoor: een blik ongezoet fruitsap s Middags: 3 sneetjes grijs brood gesmeerd met margarine beleg: confituur of boterhamworst drank: water of frisdrank s Namiddags: koek of gebak drank: frisdrank of ongezoet fruitsap s Avonds: zelden soep meestal een samengesteld gerecht (spaghetti, macaroni, vidé) of frietjes of gebakken aardappelen met een vleesbereiding zelden gewoon gekookte aardappelen nooit groenten drank: frisdrank of ongezoet fruitsap Voor het slapengaan: stiekem: koek, frisdrank of ongezoet fruitsap

44 Analyse Energie (kcal) 1773 ref Eiwit 43.1g 10.6 E% ref. 10% Koolhydraten 258.2g 54.1 E% ref % Vet 63.5g 35.3 E% ref. 30% Calcium 247mg ref. 800mg IJzer 7mg ref. 10mg calorie-inname calcium complexe koolhydraten

45 advies complexe koolhydraten: aardappelen, brood, groenten en fruit maar: fruitsap: beperken eenvoudige suikers: koeken, snoep, frisdrank calcium: melk- en melkproducten

46 2 x 250 ml Opvolgmelk aardappel (70g) + groenten (150g) + 1 soeplepel vlees (20g) + 1 lepel olie fruitpap ( +/- 200 g fruit + 1 koek) licht grijs brood (20g) + margarine (5g) + confituur (5g) // +/- 120 cc water 2 x 250 ml VOLLE MELK aardappel (70g) + groenten (150g) + 1 soeplepel vlees (20g) + 1 lepel olie fruitpap ( +/- 200 g fruit + 1 koek) licht grijs brood (20g) + margarine (5g) + confituur (5g) // +/- 120 cc water 2 x 250 ml Opvolgmelk aardappel (70g) + groenten (150g) + 1 soeplepel vlees (20g) + 1 lepel olie PLATTE KAAS (HALFVOL) MET FRUIT (1 POTJE +/- 140 G) licht grijs brood (20g) + margarine (5g) + confituur (5g) // +/- 120 cc water 2 x 250 ml HALFVOLLE MELK aardappel + groenten + 1/2 KIPFILET (40 g) - GEEN OLIE fruitpap ( +/- 200 g fruit + 1 koek) grijs brood + MAGERE SMEER-KAAS - GEEN MARGARINE // +/- 120 cc water 2 x 250 ml VOLLE MELK aardappel + groenten + 1/2 KIPFILET (40 g) + 1 lepel olie fruitpap ( +/- 200 g fruit + 1 koek) grijs brood + margarine + MAGERE KAAS +/- 120 cc water

47 Ref. OM VM OM HVM VM GP+FP GP+FP GP+PK MGP+FP GP+FP B+M+Z B+M+Z B+M+Z B+kaas B+M+K kcal eiwit 22,27 30,27 29,42 38,33 37,84 2,5 3,5 3,3 4,25 4,2 KH 51,54% 43,96% 43,07% 52,93% 40,70% 20g 2g/kg vet 34,03% 36,10% 39,39% 18,09% 36,53% 40E% vocht ml Fe 9,15 3,15 9,0 3,30 3,3 9mg Ca mg