TECHNISCH RAPPORT DEEL I NIVEAU VAN HET ONDERWIJS. De Staat van het Onderwijs 2014/2015. April 2016

Transcriptie

1 TECHNISCH RAPPORT DEEL I NIVEAU VAN HET ONDERWIJS De Staat van het Onderwijs 2014/2015 April 2016

2 Inhoud INLEIDING OPLEIDINGSNIVEAU PRESTATIES VAN LEERLINGEN SOCIALE KWALITEIT DOORSTROOM EN STUDIERENDEMENTEN AANSLUITING OP DE ARBEIDSMARKT... 20

3 Inleiding Dit is het technisch rapport dat ten grondslag ligt aan het subhoofdstuk Niveau van het onderwijs, uit Deel 1 van De Staat van het Onderwijs 2014/2015. In het rapport vindt u de verantwoording van onderzoeksgegevens.

4 1. Opleidingsniveau 1.1 Opleidingsniveau van Nederland in internationaal perspectief Het opleidingsniveau ligt in Nederland hoger dan in de meeste andere landen. In 2014 was bijna 45 procent van de Nederlanders hoger opgeleid. Ook al zijn de onderwijsprestaties in Nederland goed, deze zijn in tegenstelling met andere landen de laatste jaren niet verbeterd. Bron: Europese Commissie (2015). Onderwijs- en opleidingenmonitor Nederland. Luxemburg: Bureau voor publicaties voor de Europese Unie. netherlands_nl.pdf 1.2 Voorsprong neemt af Aantal leerlingen in havo en vwo Het percentage leerlingen in havo en vwo neemt niet langer toe. Figuur Percentage leerlingen dat deelneemt aan vo per schooltype in het derde leerjaar Bron: Examenmonitor VO 2015 Tabel Percentage leerlingen dat deelneemt aan vo per schooltype in het derde leerjaar Aantal leerlingen Vmbo 54,6 53,7 53,5 53,4 53,4 53,8 54, Havo/vwo 45,4 46,3 46,5 46,6 46,6 46,2 45, Bron: Examenmonitor VO, Instroom naar vooropleiding De laatste jaren stagneert de groei van het hoger opgeleiden. De kans dat jongeren een opleiding in het hoger onderwijs gaan volgen, neemt de laatste jaren licht af. Waar in procent van de jongeren naar het hoger onderwijs ging, is dat percentage in 2015 gedaald naar 68 procent (tabel 1.2.2). In 2015 is de daling het sterkst: 8 procent minder leerlingen naar het hbo dan in het jaar daarvoor. Een van de oorzaken waarom minder leerlingen naar het hoger onderwijs gaan, is dat minder mbogediplomeerden doorstromen naar het hbo. Ook bij de havo-gediplomeerden zien we een lichte

5 daling doorstromers naar het hoger onderwijs, met name in De kans dat vwo ers naar het hoger onderwijs gaan, is nagenoeg gelijk gebleven. Tabel Directe plus indirecte gediplomeerde doorstroom naar HO vanuit havo, vwo en mbo in Jaar instroom in HO Havo Vwo Mbo-4 Totaal 2008 % 86,8 95,2 46,5 71,9 N % 87,6 95,7 47,0 72,4 N % 87,7 96,2 45,0 70,9 N % 87,9 95,6 43,7 70,4 N % 88,1 96,3 43,1 70,1 N % 89,3 96,6 44,0 70,6 N % 88,8 96,8 43,5 69,9 N % 85,4 97,2 39,8 67,5 N Rood gemarkeerd: schatting indirecte doorstroom obv gemiddelde in 2010 en Directe en indirecte instroom hoger onderwijs Deze paragraaf omvat zowel de directe als indirecte instroom in het hoger onderwijs. Wat betreft de instroom in het hoger onderwijs vallen een aantal zaken op. Ten eerste is de instroom in het hbo-bachelor onderwijs (voltijd) het hoogst, instroom in hbo-master (voltijd) onderwijs en wobachelor (deeltijd) onderwijs is het laagst. Ten tweede, na een toename in 2013/2014 in het hbo en wo bachelor onderwijs (voltijd) en een stabilisatie in 2014/2015 is er in 2015/2016 een duidelijke afname. Vooral in het hbo nam de instroom af. Figuur Instroom (direct en indirect) hbo en wo naar opleidingsfase en opleidingsvorm, Instroom (direct en indirect) hbo en wo naar opleidingsfase en opleidingsvorm, hbo ad dt/du hbo ad vt hbo ba dt/du hbo ba vt hbo ma dt/du hbo ma vt wo ba dt/du wo ba vt wo ma dt/du wo ma vt

6 Zie het rapport Selectie en toegankelijkheid in het hoger onderwijs1 voor meer verdiepende analyses over de instroom in het hoger onderwijs. Tabel Directe en indirecte instroom hbo naar opleidingsfase en opleidingsvorm, hbo Associate degree Bachelor Master Deeltijd/duaal Voltijd Deeltijd/duaal Voltijd Deeltijd/duaal voltijd Directe instroom Indirecte instroom Totaal N % N % N % , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,0 Bron: bronho; DUO, bewerkingen Inspectie van het Onderwijs, 2015 Tabel Directe en indirecte instroom wo naar opleidingsfase en opleidingsvorm, Directe instroom Indirecte instroom Totaal wo N % N % N % Bachelor Deeltijd/duaal , , , , , , , , , , , , , , ,0 Voltijd , , ,0 1 Inspectie van het Onderwijs (2015). Selectie en toegankelijkheid in het hoger onderwijs. Deelrapport b: Verschillen en ontwikkelingen in de instroom in het bekostigd voltijd bacheloronderwijs. Utrecht: Inspectie van het Onderwijs.

7 , , , , , , , , , , , , , , , , , ,0 Deeltijd/duaal , , , , , ,0 Master , , , , , , , , ,0 Voltijd , , , , , , , , ,0 Bron: bronho; DUO, bewerkingen Inspectie van het Onderwijs, Afname doorstroom mbo hbo Een van de oorzaken waarom minder leerlingen naar het hbo gaan, is omdat minder mbogediplomeerden naar het hbo gaan. Hierna volgt een verdiepende analyse naar doorstroom vanuit mbo-domeinen. De 16 mbo-domeinen zijn verdeeld over twee plaatjes. In 2015 is t.o.v bij alle mbodomeinen de doorstroom naar het hbo gedaald. De volgorde in de domeinen op basis van het aandeel doorstromers naar het hbo is in de afgelopen jaren nagenoeg ongewijzigd gebleven. Vanuit het domein Economie en administratie en Veiligheid en sport is de doorstroom naar het hbo het hoogst en de domeinen Afbouw, hout en onderhout en Mobiliteit en voertuigen staan onderaan. Waarschijnlijk sluiten de mbo-opleidingen in de laatstgenoemde domeinen minder goed aan op het opleidingsaanbod in het hbo. De domeinen waarin de doorstroom naar het hbo in 2015 t.o.v het meest is gedaald, zijn: - Media en Vormgeving (-8 procent); - Toerisme en Recreatie (-6,4 procent); - Economie en administratie & Horeca en Bakkerij (-6 procent). Figuur Percentage doorstroom mbo-4 naar hbo, naar mbo-domeinen

8 % doorstroom mbo4 - hbo 60% 55% 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 60% 55% 50% % doorstroom mbo-4 - hbo naar mbo-domeinen % doorstroom mbo-4 - hbo naar mbo-domeinen Economie en administratie Informatie en communicatietechnologie Bouw en infra Handel en ondernemerschap Media en vormgeving Horeca en bakkerij Ambacht, laboratorium en gezondheidstechniek Afbouw, hout en onderhoud Veiligheid en sport Toerisme en recreatie % doorstroom mbo-4 - hbo 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% Zorg en welzijn Voedsel, natuur en leefomgeving Techniek en procesindustrie Uiterlijke verzorging Transport, scheepvaart en logistiek Mobiliteit en voertuigen Tabel Percentage gediplomeerde mbo4-uitstroom per domein naar hbo of geen ho, Niet direct in ho Naar hbo Domein % N % N 2011 Afbouw, hout en onderhoud 77, ,8 140 Ambacht, laboratorium en gezondheidstechniek 69, ,5 295 Bouw en infra 52, ,7 809 Economie en administratie 47, ,8 5198

9 Handel en ondernemerschap 61, , Horeca en bakkerij 62, ,8 950 Informatie en communicatietechnologie 46, , Media en vormgeving 56, , Mobiliteit en voertuigen 81, ,2 162 Techniek en procesindustrie 70, , Toerisme en recreatie 58, ,3 760 Transport, scheepvaart en logistiek 73, ,0 408 Uiterlijke verzorging 74, ,5 120 Veiligheid en sport 45, , Voedsel, natuur en leefomgeving 68, ,7 819 Zorg en welzijn 70, , totale gediplomeerde mbo4 uitstroom 61, , Afbouw, hout en onderhoud 79, ,9 131 Ambacht, laboratorium en gezondheidstechniek 73, ,4 298 Bouw en infra 51, ,3 838 Economie en administratie 47, , Handel en ondernemerschap 62, , Horeca en bakkerij 66, ,3 854 Informatie en communicatietechnologie 46, , Media en vormgeving 60, , Mobiliteit en voertuigen 82, ,7 166 Techniek en procesindustrie 72, , Toerisme en recreatie 62, ,6 708 Transport, scheepvaart en logistiek 76, ,4 402 Uiterlijke verzorging 72, ,7 158 Veiligheid en sport 50, , Voedsel, natuur en leefomgeving 68, ,3 814 Zorg en welzijn 69, , totale gediplomeerde mbo4 uitstroom 63, , Afbouw, hout en onderhoud 73, ,7 177 Ambacht, laboratorium en gezondheidstechniek 73, ,0 266 Bouw en infra 52, ,4 841 Economie en administratie 44, , Handel en ondernemerschap 58, , Horeca en bakkerij 63, ,2 978 Informatie en communicatietechnologie 48, , Media en vormgeving 57, , Mobiliteit en voertuigen 79, ,6 194 Techniek en procesindustrie 72, , Toerisme en recreatie 60, ,5 756 Transport, scheepvaart en logistiek 76, ,6 402 Uiterlijke verzorging 69, ,1 177 Veiligheid en sport 45, , Voedsel, natuur en leefomgeving 69, ,4 804 Zorg en welzijn 67, , totale gediplomeerde mbo4 uitstroom 60, , Afbouw, hout en onderhoud 77, ,7 132

10 Ambacht, laboratorium en gezondheidstechniek 74, ,1 313 Bouw en infra 52, ,2 807 Economie en administratie 44, , Handel en ondernemerschap 57, , Horeca en bakkerij 62, ,3 945 Informatie en communicatietechnologie 49, , Media en vormgeving 58, , Mobiliteit en voertuigen 82, ,9 195 Techniek en procesindustrie 74, ,0 988 Toerisme en recreatie 59, ,8 780 Transport, scheepvaart en logistiek 79, ,0 380 Uiterlijke verzorging 75, ,6 210 Veiligheid en sport 46, , Voedsel, natuur en leefomgeving 67, ,3 862 Zorg en welzijn 67, , totale gediplomeerde mbo4 uitstroom 60, , Afbouw, hout en onderhoud 82, ,7 108 Ambacht, laboratorium en gezondheidstechniek 75, ,7 310 Bouw en infra 54, ,5 725 Economie en administratie 50, , Handel en ondernemerschap 62, , Horeca en bakkerij 68, ,3 876 Informatie en communicatietechnologie 53, , Media en vormgeving 66, , Mobiliteit en voertuigen 83, ,4 160 Techniek en procesindustrie 75, ,1 947 Toerisme en recreatie 65, ,7 674 Transport, scheepvaart en logistiek 80, ,3 388 Uiterlijke verzorging 76, ,9 230 Veiligheid en sport 51, , Voedsel, natuur en leefomgeving 72, ,3 791 Zorg en welzijn 71, , Totale gediplomeerde mbo4 uitstroom 65, , Bron: bronmbo en bronho; DUO, bewerkingen Inspectie van het Onderwijs, Instroom in het hbo per sector [visualisatie] In het hbo daalde de afgelopen twee jaar het aantal nieuwe studenten in bijna alle sectoren. In aantallen is de sector economie de grootste daler, procentueel verloor onderwijs de meeste studenten: 22 procent. Alleen de sector techniek groeide licht. Tabel Aantal studenten dat is ingestroomd in het hbo per sector, Economie Gedrag en maatschappij Gezondheidszorg Landbouw en natuurlijke omgeving Onderwijs Recht Taal en cultuur

11 Techniek Sector overstijgend Bron: bronho; DUO, bewerkingen Inspectie van het Onderwijs, 2016 Tabel Procentueel verschil in instroom van studenten per sector, in 2013 en 2015 Procentueel verschil Economie -13,60 Gedrag en maatschappij -18,48 Gezondheidszorg -17,35 Landbouw en natuurlijke omgeving 1,49 Onderwijs -22,33 Recht -3,94 Taal en cultuur -12,68 Techniek 2,70 Sector overstijgend 28,63 Bron: bronho; DUO, bewerkingen Inspectie van het Onderwijs, Instroom in het hbo per opleiding De opleiding tot leraar in het basisonderwijs vertoont veruit de grootste daling. Daarna behorende opleidingen communicatie en maatschappelijk werk tot de grootste dalers. Tabel Verschil in instroom van studenten per opleiding, in 2013 en Verschil Leraar basisonderwijs Communicatie Maatschappelijk werk en Dienstverlening Commerciële Economie Sociaal Pedagogische Hulpverlening Bedrijfseconomie Verpleegkunde Rechten Voeding en Diëtetiek Communication and Multimedia Design Bron: bronho; DUO, bewerkingen Inspectie van het Onderwijs, 2016

12 2. Prestaties van leerlingen 2.1 Internationale vergelijking primair en voortgezet onderwijs Bronnen: Meelissen, M. R. M., Netten, A., Drent, M., Punter, R. A., Droop, M., & Verhoeven, L. (2012). PIRLS- en TIMSS Trends in leerprestaties in Lezen, Rekenen en Natuuronderwijs. Nijmegen: Radboud Universiteit; Enschede: Universiteit Twente Kordes, J., Bolsinova, M., Limpens, G., & Stolwijk, R. (2013). Resultaten PISA Praktische kennis en vaardigheden van 15-jarigen. Nederlandse uitkomsten van het Programme for International Student Assessment (PISA) op het gebied van wiskunde, natuurwetenschappen en leesvaardigheid in het jaar Arnhem: Cito. 2.2 Referentieniveaus primair onderwijs Voor meer informatie over de behaalde referentieniveaus in het primair onderwijs verwijzen we u door naar de publicatie: 'Taal en rekenen aan het einde van de basisschool' van de Inspectie van het Onderwijs (2016). Deze publicatie is te vinden is op In de publicatie staat beschreven in hoeverre leerlingen de referentieniveaus voor lezen, taalverzorging en rekenen bereiken en wordt aan de hand van voorbeeldopgaven uit de Centrale Eindtoets geïllustreerd wat dit concreet betekent. Ook wordt ingegaan op de verschillen tussen scholen in het percentage leerlingen dat de referentieniveaus 1F en 1S/2F haalt. Zie ook technisch rapport primair onderwijs 2.3 Examencijfers Examencijfers voortgezet onderwijs De examenresultaten in het voortgezet onderwijs zijn de afgelopen jaren gestegen. Slagingspercentages waren tijdelijk lager, maar zijn inmiddels weer op het niveau van voor Zie ook technisch rapport voortgezet onderwijs Tabel Slaagpercentages onderwijssoorten voortgezet onderwijs, periode (n 2015= ) * Basisberoepsgerichte leerweg vmbo 96,0 96,3 96,2 95,4 96,0 96,7 96,9 97,6 Kaderberoepsgerichte leerweg vmbo 95,7 94,4 94,4 94,4 93,4 93,1 94,9 95,2 Gemengde/theoretische leerweg vmbo 94,1 94,4 93,7 92,6 90,3 91,4 93,4 94,3 Havo 89,3 86,8 85,5 85,5 86,7 88,0 87,9 87,4 Vwo 92,3 91,0 89,2 88,8 87,3 91,9 89,7 92,3 Totaal (berekend over alle leerlingen) 93,5 92,0 91,1 90,5 89,8 91,4 91,8 92,5 * Gegevens gebaseerd op voorlopige cijfers Bron: Inspectie van het Onderwijs, 2015 Tabel Gemiddeld cijfer alle leerlingen, alle vakken centraal examen (CE) voortgezet onderwijs (vmbo inclusief lwoo), per onderwijssoort, periode (n 2015= ) * Basisberoepsgerichte leerweg vmbo 6,5 6,5 6,5 6,3 6,6 6,6 6,7 6,7 Kaderberoepsgerichte leerweg vmbo 6,3 6,2 6,2 6,1 6,3 6,3 6,3 6,3 Gemengde/ theoretische leerweg vmbo 6,3 6,3 6,3 6,1 6,3 6,3 6,4 6,5

13 Havo 6,3 6,2 6,2 6,2 6,3 6,5 6,4 6,3 Vwo 6,3 6,4 6,3 6,3 6,4 6,6 6,4 6,6 * Gegevens gebaseerd op voorlopige cijfers Bron: Inspectie van het Onderwijs, 2015 Verschillen in gemiddeld examencijfer tussen VO-afdelingen Aanpak: Voor iedere leerling is het gemiddelde voor de vakken Nederlands, Engels en wiskunde berekend (indien er minimaal 2 cijfers bekend zijn). Vervolgens is per onderwijssoort en per jaar een multilevel model geschat om het aandeel te berekenen dat toe te schrijven is aan de school. Dit is gedaan zonder kenmerken van leerlingen (0-modellen) en met achtergrondkenmerken van leerlingen (geslacht, leeftijd, etniciteit, lwoo, apcg (armoedeprobleemcumulatiegebied). Verder is per school-afdeling (met minimaal 10 leerlingen) het aandeel leerlingen dat minimaal een 7 of hoger gemiddeld scoort voor de vakken Nederlands, Engels en wiskunde berekend. Opmerking: 2015 zijn voorlopige cijfers De totale variatie in examencijfers neemt af. Dit is te zien in de onderstaande twee figuren. De eerste hiervan laat de spreiding binnen scholen zien. Hier is de daling in spreiding over de jaren duidelijk te zien. Figuur Gemiddelde spreiding (SD) in gemiddeld CE voor NL/ENG/WIS binnen scholen voor de verschillende schoolsoorten over de tijd 0,95 0,90 0,85 0,80 0,75 0,70 0,65 0,60 vmbo-bl vmbo-kl vmbo-gtl havo vwo 0,55 0, Bron: 1cijfer examen bestanden voortgezet onderwijs Ook de spreiding tussen scholen neemt af. Dit is te zien aan de onderstaande figuur, waarin de intraclasscorrelatie voor de examencijfers staan. Dit blijft ook overeind Figuur Intraclass correlatie voor examencijfers (Nederlands, Engels, wiskunde) over de jaren per onderwijssoort

14 0,16 0,14 0,12 0,1 0,08 0,06 0,04 vmbo-bl vmbo-kl vmbo-gtl havo vwo 0, Bron: 1cijfer examen bestanden voortgezet onderwijs Onderliggende tabel: Tabel Intraclasscorrelatie gemiddelde examencijfer NL, ENG, WIS examencohort Vmbo-bl 0,144 0,095 0,096 0,090 0,077 0,089 0,081 0,083 0,084 0,082 Vmbo-kl 0,103 0,091 0,093 0,095 0,082 0,075 0,078 0,072 0,077 0,076 Vmbo-gt 0,111 0,093 0,106 0,107 0,099 0,095 0,08 0,078 0,074 0,066 Havo 0,068 0,074 0,057 0,066 0,055 0,052 0,055 0,043 0,050 0,051 Vwo 0,096 0,098 0,104 0,096 0,077 0,085 0,07 0,061 0,058 0,064 De afname van de spreiding binnen en tussen scholen komt doordat de variatie in examencijfers is afgenomen. Met name aan de onderkant is weinig spreiding meer. De achterliggende reden is waarschijnlijk de aanscherping van de examencijfers. Aandeel leerlingen dat minimaal een 7 of hoger gemiddeld scoort voor de vakken Nederlands, Engels en wiskunde. Wanneer we kijken naar de spreiding aan de bovenkant, zien we wel duidelijke verschillen tussen scholen. Er duidelijke verschillen tussen scholen voor voortgezet onderwijs -scholen als gekeken wordt naar het aandeel leerlingen dat gemiddeld een 7 heeft behaald. Er is geen duidelijk verband te zien over de jaren heen (zie tabellen t/m ). Figuur Spreiding (SD) tussen scholen in aandeel 7+ voor de verschillen schoolsoorten over de tijd

15 18,00 16,00 14,00 12,00 10,00 8,00 6,00 4,00 vmbo-bl vmbo-kl vmbo-gtl havo vwo 2,00 0, Bron: 1cijfer examen bestanden voortgezet onderwijs Onderliggende cijfers: Tabel Spreiding (SD) tussen scholen in aandeel 7+ voor de verschillen schoolsoorten over de tijd Vmbo-bl Vmbo-kl Vmbo-gtl Havo Vwo SD N SD N SD N SD N SD N , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , Examens voortgezet speciaal onderwijs In het voortgezet speciaal onderwijs doen steeds meer leerlingen eindexamen. In 2014 namen in totaal ruim leerlingen deel aan het eindexamen. Hiervan deden 3530 leerlingen staatsexamen en 960 leerlingen waren examenkandidaten als extraneus. Bij de leerlingen van de vmbo-basisberoepsgerichte en de vmbo-kaderberoepsgerichte leerweg ging het vooral om extraneuskandidaten. Het beroepsgerichte deel van het examen kan alleen afgenomen worden onder het programma voor toetsing en afsluiting van een school voor voortgezet onderwijs. Tabel Aantal examenkandidaten vso als extraneus in het vo, naar afdeling (n 2015 =960) N % N 5 N % N % Vmbo-b (+lwt) , , , ,6 Vmbo-k , , , ,5 Vmbo-gt , , , ,4 Havo 46 7,0 36 4,8 49 6,0 52 5,4 Vwo a 5 0,8 0 0,0 0 0,0 1 0,1 Totaal , , , ,0

16 a) het aantal vwo leerlingen is klein in 2012 en 2015 en in 2013 en 2015 zijn er geen vwo leerlingen Bron: Inspectie van het Onderwijs, 2015 De leerlingen van de vmbo-theoretische leerweg en havo- en vwo-leerlingen doen vooral staatsexamen. Bij deze laatste groep gaat het voornamelijk om deelexamens (66,1 procent in 2015). Tabel Aantal staatsexamenkandidaten in het vso, naar afdeling, (n 2015 =3.530) N % N % N % N % Vmbo-b 192 8, , , ,8 Vmbo-k 120 5, , , ,8 Vmbo-g a 0 0,0 0 0,0 0 0,0 0 0,0 Vmbo-t , , , ,1 havo , , , ,2 vwo 111 4, , , ,1 Totaal , , , ,0 a) er zijn geen leerlingen met examen binnen vmbo-g Bron: Inspectie van het Onderwijs, 2015 Tabel Uitslag van staatsexamenkandidaten, enkel volledige examens, (n 2015 =3.530) N % N % N % N % Geslaagd , , , ,2 Afgewezen , , , ,6 Deelexamen 66 2, , , ,1 Geen enkel vak met cijfer cijferlijst 50 2,1 57 2,4 30 1,0 0 0,0 Totaal , , , ,0 Bron: Inspectie van het Onderwijs, Rekentoets voortgezet onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs Voortgezet onderwijs In het voortgezet onderwijs maken leerlingen tegenwoordig rekentoetsen. Ruim 90 procent van de vwo-leerlingen haalt deze toetsen, op de andere niveaus gaat het om de helft tot twee derde van de leerlingen. Opvallend zijn de grote verschillen tussen scholen. Het percentage leerlingen dat de rekentoets haalt, varieert op alle niveaus tussen de 10 en 100 procent. Ook hier is het vwo een uitzondering, daar varieert het percentage leerlingen dat een voldoende haalt tussen de 54 en 100 procent. (Bron: OCW (2015). Stand van zaken invoering referentieniveaus taal en rekenen. [Brief aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal. Den Haag: Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). Tabel Resultaten op de rekentoets per schoolsoort in 2013/2014 en 2014/2015 % met een 5 of hoger % met een 6 of hoger Gemiddeld cijfer 2013/ / / / / /2015 Basisberoepsgerichte leerweg vmbo ,3 5,6 Kaderberoepsgerichte leerweg vmbo ,5 5,9 Gemengde/theoretische leerweg vmbo ,9 6,3 Havo ,6 5,8 Vwo ,1 7,3 Bron: OCW, 2015b

17 2.4.2 Voortgezet speciaal onderwijs Ook halen leerlingen uit het voortgezet speciaal onderwijs relatief goede resultaten op de rekentoets in vergelijking met leerlingen uit het voortgezet onderwijs. Tabel Resultaten op de rekentoets in examenjaar 2014 en 2015 naar examenkandidaten vso en vo (n vso 2015=3.402; n vo 2015= )* Voortgezet speciaal onderwijs Voortgezet onderwijs Gemiddeld cijfer % voldoende Gemiddeld cijfer % voldoende Basisberoepsgerichte leerweg vmbo 5,8 5,8 62,4 58,8 5,3 5,6 42,2 50,9 Kaderberoepsgerichte leerweg vmbo 6,1 6,2 59,3 63,4 5,5 5,9 43,5 58,8 Gemengde/theoretische leerweg vmbo 6,3 6,2 67,0 64,8 5,9 6,3 59,6 69,4 Havo 6,7 5,9 73,6 55,4 5,6 5,8 47,5 53,8 Vwo ,1 7,3 89,7 91,5 * alleen gegevens van schoolsoorten met meer dan 100 leerlingen Bron: DUO, 2015/OCW, 2015b Middelbaar beroepsonderwijs Voor meer informatie over de rekenonderwijs in het middelbaar beroepsonderwijs verwijzen we u door naar: CvTE (2015). Rapportage referentieniveaus taal en rekenen Invoering centrale toetsing en examinering referentieniveaus Nederlandse taal en rekenen mbo, vo en po, en Engels voor mbo-4. Utrecht: College voor Toetsen en Examens (CvTE).

18 3. Sociale kwaliteit 3.1 Burgerschapsonderwijs Voor meer informatie over burgerschapsonderwijs verwijzen wij u door naar de technische rapporten van het primair en voortgezet onderwijs. Hierin vindt u de inspecteursoordelen en de resultaten van de vragenlijsten die onder schoolleiders zijn afgenomen gericht op burgerschapsonderwijs. 4. Doorstroom en studierendementen 4.1 Directe doorstroom Tabel 4.1 Directe doorstroom van voortgezet onderwijs naar bijbehorend niveau op mbo, hbo of wo Vmbo-b gediplomeerden direct naar mbo-2 85,6 85,9 85,8 86,4 87,9 89,3 Vmbo-g/t gediplomeerden direct naar mbo-4 55,8 57,9 60,0 62,4 66,2 69,9 Havo gediplomeerden direct naar hbo 78,8 78,3 78,3 76,8 81,6 82,8 Vwo gediplomeerden direct naar wo 71,1 71,6 70,7 70,7 76,2 80,1 Bron: Inspectie van het Onderwijs, Diplomastapeling Tabel Diplomastapeling binnen het voortgezet onderwijs, (in percentages) vmbo-b > vmbo-k 0,3 1,1 1,8 1,9 2,3 2,4 vmbo-k > vmbo-gt 0,2 0,3 0,3 0,3 0,3 0,4 vmbo-gt > havo 18,7 17,8 15,7 14,7 12,9 13,4 havo > vwo 3,9 3,9 3,7 3,8 3,2 3,5 Tabel Diplomastapeling binnen het middelbaar beroepsonderwijs, (in percentages) mbo bol 1 > mbo 2 of hoger mbo bol 2 > mbo 3 of hoger mbo bol 3 > mbo mbo bbl 1 > mbo 2 of hoger mbo bbl 2 > mbo 3 of hoger mbo bbl 3 > mbo Tabel Diplomastapeling binnen het hoger onderwijs, (in percentages) hbo > wo (bachelor en master) 8,8 7,5 6,5 5,8 6, Overgang gediplomeerd vmbo-gt havo Zie technisch rapport voortgezet onderwijs. 4.3 Studierendementen Vorig jaar meldden we in De Staat van het Onderwijs al dat de studierendementen de laatste jaren toegenomen zijn. Ook dit jaar zet de stijging van rendementen in mbo en wetenschappelijk onderwijs door.

19 4.3.1 Studierendementen mbo Zie technisch rapport middelbaar beroepsonderwijs Studierendementen hbo-bachelor Zie technisch rapport hoger onderwijs Studierendementen wo-bachelor Zie technisch rapport hoger onderwijs

20 5. Aansluiting op de arbeidsmarkt 5.2 Aansluiting arbeidsmarkt hoger onderwijs Ook al doet Nederland het goed in vergelijking met andere Europese landen, voor hoger opgeleiden is het de afgelopen jaren wel moeilijker geworden om een baan te vinden. Van alle hoger opgeleiden die in studiejaar 2012/2013 uitstroomden, heeft 73 procent direct een baan gevonden, terwijl dit percentage vijf jaar eerder nog op 82 procent lag. Figuur Percentage uitstromers hoger onderwijs met direct een baan, Uitstromers met diploma Uitstromers zonder 30 diploma 20 Totaal aantal uitstromers 10 0 Bron: CBS, 2015 Tabel Percentage uitstromers hoger onderwijs met direct een baan, Uitstromers met diploma Uitstromers zonder diploma Totaal aantal uitstromers 2007/ / / / / Bron: CBS, Aansluiting arbeidsmarkt hoger onderwijs in internationaal perspectief (Bron: Europese Commissie (2015). Onderwijs- en opleidingenmonitor Nederland. Luxemburg: Bureau voor publicaties voor de Europese Unie. netherlands_nl.pdf) Het percentage afgestudeerden dat na anderhalf jaar een baan heeft, stijgt weer licht (Bron: ROA (2015). Schoolverlaters tussen onderwijs en arbeidsmarkt Maastricht: Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA) Kans op werk per opleidingsrichting De kans op werk verschilt per opleidingsrichting. Mbo-schoolverlaters met een opleiding in de richting techniek of zorg en welzijn hebben de grootste kans op een baan direct na afstuderen, de

21 schoolverlaters die een combinatie van sectoren hebben gevolgd, hebben de kleinste kans op een baan. Tabel Percentage uitstroom van studenten uit het mbo naar werk, per studierichting ( met arbeidsmarktpositie in oktober 2013). Percentage studenten met werk Totaal 70 Landbouw 68 Techniek 75 Economie 67 Zorg en welzijn 74 Combinatie 32 Bron: CBS Daarbij geldt dat schoolverlaters die de beroepsbegeleidende leerweg (bbl) volgen een betere arbeidsmarktpositie hebben dan schoolverlaters van de beroepsopleidende leerweg Europese Commissie (2015). Onderwijs- en opleidingenmonitor Nederland. Luxemburg: Bureau voor publicaties voor de Europese Unie. netherlands_nl.pdf Wat betreft de hbo- en wo-afgestudeerden geldt dat studenten met een opleiding in de gezondheidszorg of het onderwijs de beste aansluiting hebben op de arbeidsmarkt. Hboafgestudeerden in de richting taal en cultuur en wo-afgestudeerden in de richting landbouw en natuurlijke omgeving hebben relatief gezien het minst vaak werk. Tabel Percentage uitstroom van studenten uit het voltijd hbo naar werk, per studierichting ( met arbeidsmarktpositie in oktober 2013). Percentage studenten met werk Totaal 74 Onderwijs 80 Landbouw en natuurlijke omgeving 71 Techniek 73 Gezondheidszorg 81 Economie 72 Gedrag en maatschappij 74 Taal en cultuur 56 Bron: CBS Tabel Percentage uitstroom van studenten uit het voltijd wo naar werk, per studierichting ( met arbeidsmarktpositie in oktober 2013). Percentage studenten met werk Totaal 66 Onderwijs 79 Landbouw en natuurlijke omgeving 46 Natuur 63 Techniek 65 Gezondheidszorg 74 Economie 66 Recht 64 Gedrag & maatschappij 68 Taal & cultuur 60 Bron: CBS Voor hbo en wo komt dit resultaat van Voor mbo is dit zelf berekend via:

22 5.4 Verschil in aansluiting hbo en arbeidsmarkt pm 5.5 Resultaten herkomst beïnvloedt kans op baan Voor meer informatie verwijzen we u door naar: ROA (2015). Schoolverlaters tussen onderwijs en arbeidsmarkt Maastricht: Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA) Leven lang leren Bron: Pleyers, A., & Hartgers, M. (2016). Een leven lang leren in Nederland: een overzicht. Sociaaleconomische trends 2016, no. 2. Den Haag: Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).