TECHNISCH RAPPORT SECTORHOOFDSTUK HOGER ONDERWIJS. De Staat van het Onderwijs 2014/2015. April 2016

Transcriptie

1 TECHNISCH RAPPORT SECTORHOOFDSTUK HOGER ONDERWIJS De Staat van het Onderwijs 2014/2015 April 2016

2 INHOUD Inleiding 3 Belangrijkste bevindingen en aandachtspunten 4 1 Databronnen en definities Databronnen CROHO RASP (Registratie Aanmelding Selectie Plaatsing) cijferHO NSE (De Nationale Studenten Enquête) Definities Studentgegevens Doorstroom Diplomarendement Aantal diploma s Opleidingsgegevens Instellingsgegevens Instellingsloting en opleidingsloting 7 2 Belangrijkste bevindingen hoger onderwijs Aantal opleidingen bekostigd, niet-bekostigd en numerus fixus Inschrijvingen Instroom Uitval en opleidingsswitch Diplomarendement Aantal diploma s Studenttevredenheid Kerncijfers arbeidsmarkt ROA werkloosheid en werk op niveau Opstroom na hbo propedeuse/diploma Verschillen tussen opleidingen 23 3 Belangrijkste bevindingen groen hoger onderwijs Aantal opleidingen Inschrijvingen Instroom Uitval en opleidingsswitch Diplomarendement Studenttevredenheid Kerncijfers arbeidsmarkt ROA werkloosheid en werk op niveau 29 4 Sectorspread hoger onderwijs 31

3 Inleiding Dit is het technisch rapport dat ten grondslag ligt aan het sectorhoofdstuk hoger onderwijs van De het Staat van het Onderwijs 2014/2015. In dit rapport vindt u de verantwoording van onderzoeksgegevens. De tabellen, die de basis vormen voor dit technisch rapport, zijn opgenomen in twee aparte Excelbestanden: Tabellen onderliggend aan sectorhoofdstuk HO HBO en WO Tabellen onderliggend aan sectorhoofdstuk HO - Groen Pagina 3 van 31

4 Belangrijkste bevindingen en aandachtspunten (zie ook sectorspread - sectorhoofdstuk hoger onderwijs SvhO 14/15) Wat zijn de belangrijkste bevindingen in het hoger onderwijs? De kwaliteit van het hoger onderwijs is op hoofdlijnen goed, mede door het toegenomen kwaliteitsbesef van bestuurders. Studiesucces stijgt opnieuw bij wo-studenten en daalt opnieuw bij hbo-studenten. Vergelijkbare opleidingen verschillen in switch, diplomarendement en, in mindere mate, in studie-uitval. Vooral in het hbo daalt de instroom van nieuwe studenten, met name bij de paboopleidingen. De daling van de instroom in het hbo komt vooral door lagere doorstroom van mbo-4 gediplomeerden. Wat zijn de belangrijkste aandachtspunten voor het hoger onderwijs? Steeds meer studenten krijgen te maken met selecterende maatregelen, maar voorkom dat dit ten koste gaat van bepaalde groepen studenten. Pabo-afgestudeerde willen tijdens de opleiding beter voorbereid worden op de differentiatievaardigheden. Pagina 4 van 31

5 1 Databronnen en definities 1.1 Databronnen In deze paragraaf worden de bestanden beschreven die gebruikt zijn voor de analyses CROHO Het bestand van Croho (Centraal Register Opleidingen Hoger Onderwijs) wordt beheerd door DUO (Dienst Uitvoering Onderwijs) en is door de inspectie bewerkt tot een telbestand over een reeks van jaren waarbij per jaar het opleidingen aanbod, inclusief de bijbehorende opleidingskenmerken in CROHO, per 1 oktober van jaar t wordt geteld. Opleidingen die na 1 oktober van een bepaald jaar zijn gestart, tellen voor dat jaar niet mee in het totaal van het aanbod RASP (Registratie Aanmelding Selectie Plaatsing) Dit is het registratiesysteem van het Centraal Bureau Aanmelding en Plaatsing (CBAP) waarin onder meer de aanmeldingen van lotingsopleidingen worden geregistreerd en van waaruit de gegevensleveringen aan de onderwijsinstellingen plaatsvinden. Lotingsgegevens uit RASP (Registratie Aanmelding Selectie Plaatsing) zijn per collegejaar door DUO aan de inspectie beschikbaar gesteld. De gegevens uit RASP zijn vervolgens gekoppeld aan het opleidingenbestand dat uit CROHO is aangemaakt cijferHO Het 1cijferHO is een bewerking van BRON HO (Basis Register Onderwijs HO) en wordt beheerd door DUO (Dienst Uitvoering Onderwijs). De inspectie bewerkt het 1cijferHO tot een cohortbestand en een inschrijvingenbestand. Cohortbestand Een cohort zoals door de inspectie gedefinieerd bestaat uit unieke hoofdinschrijvingen die 1 oktober van een jaar t de eerste keer voorkomen op een specifieke brin-isat combinatie (domein brin-isat) (isat is de opleidingscode). Op het cohortbestand worden de kengetallen instroom, switch, uitval en diplomarendement berekend. Neveninschrijvingen tellen niet mee Het gaat om een hoofdinschrijving aan een brin-isat. In het geval van meer dan één hoofdinschrijvingen gekoppeld aan een onderwijsnummer, is de inschrijvingsstatus van het domein ho leidend. Er wordt dus maar één hoofdinschrijving per onderwijsnummer geteld binnen een cohort. Een eerste hoofdinschrijving aan een brin-isat combinatie sluit niet uit dat de betreffende persoon al eerdere inschrijvingen heeft gehad in het ho aan andere brin-isat combinaties. Inschrijvingenbestand Het inschrijvingenbestand is het ontdubbeld BRON HO. Het inschrijvingenbestand bestaat uit unieke hoofdinschrijvingen per peildatum (1 oktober van jaar t). Op het inschrijvingenbestand wordt het aantal inschrijvingen naar relevante kenmerken berekend. Neveninschrijvingen tellen niet mee Het gaat om een hoofdinschrijving op 1 oktober van jaar t aan een brin-isat. In het geval van meer dan één hoofdinschrijvingen gekoppeld aan een onderwijsnummer, is de inschrijvingsstatus van het domein ho leidend NSE (De Nationale Studenten Enquête) Onderstaande databeschrijving is een bewerking van de website van de bestandeigenaar. De Nationale Studenten Enquête (NSE) is het grootschalige landelijke onderzoek waarin jaarlijks bijna alle studenten in het hoger onderwijs worden uitgenodigd om hun mening te geven over hun opleiding. Alle NVAO-geaccrediteerde opleidingen aan hogescholen en universiteiten in Nederland kunnen participeren aan dit onderzoek. De NSE data geven een indicatie van hoe tevreden studenten zijn over hun opleiding. Dit wordt weergegeven met een cijfer tussen de 1 en 5. Pagina 5 van 31

6 De NSE valt onder verantwoordelijkheid van Stichting Studiekeuze123. Stichting Studiekeuze123 is een initiatief van de NRTO, Vereniging Hogescholen en VSNU en de studentenorganisaties LSVb en ISO, en vertegenwoordigt daarmee het gehele hoger onderwijs. De NSE wordt uitgevoerd door onderzoeksbureau GfK Intomart in opdracht van Studiekeuze Definities In deze paragraaf worden gebruikte definities beschreven Studentgegevens 1. Inschrijvingsjaar Het kalenderjaar waarin op teldatum 1 oktober unieke hoofdinschrijvingen worden geteld. 2. Hoofdinschrijving Unieke hoofdinschrijving aan een brin-isat combinatie op 1 oktober van jaar t. 3. Directe instroom Hoofdinschrijvingen van een brin-isat combinatie dat op 1 oktober van jaar t de eerste maal in bronho voorkomt op die specifieke brin-isat combinatie waarvan geen eerdere inschrijving in bronho bekend is Doorstroom 4. Uitval Aantal unieke hoofdinschrijvingen van een opleiding dat op 1 oktober van jaar t de eerste maal in bronho voorkomt in een brin-isat combinatie en op 1 oktober van jaar t+1 niet meer in bronho voorkomt gedeeld door cohortgrootte * Opleidingsswitch Aantal unieke hoofdinschrijvingen van een opleiding (isat) dat op 1 oktober van jaar t de eerste maal in bronho voorkomt in een brin-isat combinatie en op 1 oktober van jaar t+1 aan een andere opleiding (isat) staat ingeschreven gedeeld door cohortgrootte * Opleidingsswitch binnen de instelling Aantal unieke hoofdinschrijvingen van een opleiding (isat) dat op 1 oktober van jaar t de eerste maal in bronho voorkomt in een brin-isat combinatie en op 1 oktober van jaar t+1 aan een andere opleiding (isat) van dezelfde instelling staat ingeschreven gedeeld door cohortgrootte * Instellingsswitch Aantal unieke hoofdinschrijvingen van een opleiding (isat) dat op 1 oktober van jaar t de eerste maal in bronho voorkomt in een brin-isat combinatie en op 1 oktober van jaar t+1 aan een andere opleiding (isat) van een andere instelling staat ingeschreven gedeeld door cohortgrootte * = Diplomarendement 8. Diploma aan instelling Aantal unieke hoofdinschrijvingen aan een opleiding van een instelling dat op 1 oktober van jaar t de eerste maal in bronho voorkomt in een brin-isat combinatie en op 1 oktober van jaar t+nominale studieduur+1 een diploma heeft behaald aan dezelfde instelling (exclusief propedeutische diploma s) gedeeld door cohortgrootte * Diploma aan instelling herinschrijvers (postpropedeutisch) Aantal unieke hoofdinschrijvingen aan een opleiding van een instelling dat op 1 oktober van jaar t de eerste maal in bronho voorkomt in een brin-isat combinatie en op 1 oktober van jaar t+1 opnieuw aan de instelling staat ingeschreven en in jaar t+nominale studieduur+1 een diploma Pagina 6 van 31

7 heeft behaald aan dezelfde instelling (exclusief propedeutische diploma s) gedeeld door cohortgrootte * Nominale studieduur of benadering daarvan Opleidingssoort Opleidingsfase Opleidingsvorm Nominale studieduur Hbo Ad Voltijd 2 Hbo Ad Deeltijd 2 Hbo Bachelor Voltijd 4 Hbo Bachelor Deeltijd 4 Hbo Master Voltijd 1 of 2 Hbo Master Deeltijd 1 of 2 Wo Bachelor Voltijd 3 Wo Bachelor Deeltijd 3 Wo Master Voltijd 1 of 2 Wo Master Deeltijd 1 of Aantal diploma s 11. Aantal diploma s inclusief neveninschrijvingen en dubbele hoofdinschrijvingen Aantal inschrijvingen op 1 oktober van jaar t dat met een diploma (exclusief propedeutisch diploma) staat geregistreerd (gebaseerd op BRON HO) Opleidingsgegevens 12. Aantal opleidingen (uitgesplitst naar opleidingsvorm, bekostigingsstatus) Aantal actuele bekostigde en niet bekostigde voltijd en deeltijd/duale opleidingen (unieke brin-isat combinaties) dat per 1 oktober van jaar t in CROHO een actuele status heeft Instellingsgegevens 13. Aantal instellingen (uitgesplitst naar bekostigingsstatus) Aantal actuele bekostigde en niet bekostigde hbo en wo instellingen dat per 1 oktober van jaar t in CROHO een actuele status heeft Instellingsloting en opleidingsloting Bij de opleidingen met een loting zijn twee varianten te onderscheiden. 14. Instellingsloting in het wo en hbo (artikel 7.53 WHW) Instellingsloting komt voor in het hbo en wo. De instelling vraagt de loting aan. Indien meerdere instellingen voor eenzelfde opleiding een loting aanvragen kan een student zich echter maar bij een onderwijsinstelling voor deze opleiding aanmelden. Als de a.s. student uitloot, mag deze zich aanmelden bij een andere instelling voor dezelfde opleiding en meedoen aan de tweede loting, als er nog plaatsen over zijn. 15. Opleidingsloting in het wo (artikel 7.54 WHW) Deze vorm komt uitsluitend in het wetenschappelijk onderwijs voor. Van opleidingsloting is sprake als het aantal aanmeldingen voor een opleiding groter is dan het totaal aantal plaatsen aan alle onderwijsinstellingen voor die opleiding. Wordt de opleiding aan meerdere onderwijsinstellingen gegeven, dan wordt eerst geloot op opleidingsniveau. Na de inloting doen de studenten mee aan een vervolgloting op instellingsniveau. Dus eerst een loting voor de opleiding en in tweede instantie voor de instellingen waar deze opleiding gegeven wordt. Bron: Handleiding Loting voor het hoger onderwijs, DUO januari 2014, versie 3.5 Pagina 7 van 31

8 2 Belangrijkste bevindingen hoger onderwijs In de volgende paragrafen zijn per onderwerp de belangrijkste bevindingen beschreven. In dit hoofdstuk zijn alleen uitsplitsingen naar soort hoger onderwijs (hbo/wo), opleidingsfase (ad, ba, ma), opleidingsvorm (voltijd/deeltijd/duaal) en sector opgenomen. In de Excel bestanden met onderliggende tabellen zijn meer uitsplitsingen opgenomen. 2.1 Aantal opleidingen bekostigd, niet-bekostigd en numerus fixus Aantal niet-bekostigde opleidingen in bekostigd en niet-bekostigd onderwijs In het niet-bekostigd onderwijs zien we in bij alle opleidingsvormen, behalve hbo master, een stabilisatie of lichte daling in het aantal niet-bekostigde opleidingen. In het bekostigd onderwijs zien we een afname van het aantal niet-bekostigde hbo masteropleidingen en een kleine toename van niet-bekostigde wo masteropleidingen. 300 Aantal niet-bekostigde opleidingen (voltijd en deeltijd/duaal) aan niet-bekostigde instellingen in het wo en hbo naar opleidingsfase, teldatum 1 oktober 2010 t/m 1 oktober hbo ad hbo ba hbo ma wo ba wo ma Aantal niet-bekostigde opleidingen (voltijd en deeltijd/duaal) aan - bekostigde instellingen in het wo en hbo naar opleidingsfase, teldatum 1 oktober 2010 t/m 1 oktober 2014 hbo ba hbo ma wo ma Bron: CROHO; DUO, bewerkingen Inspectie van het Onderwijs, 2015 Aantal bekostigde opleiding in bekostigd onderwijs In het bekostigd onderwijs zien we de afgelopen jaren een afname in het aantal bekostigde hbobacheloropleidingen en in het aantal bekostigde wo-masteropleidingen. Pagina 8 van 31

9 Aantal bekostigde opleidingen (voltijd en deeltijd/duaal) aan - bekostigde instellingen in het wo en hbo naar opleidingsfase, teldatum 1 oktober 2010 t/m 1 oktober 2015 hbo ad hbo ba hbo ma wo ba wo ma Bron: CROHO; DUO, bewerkingen Inspectie van het Onderwijs, 2015 Numerus fixus Het percentage bacheloropleidingen in het hbo met een fixus is de afgelopen zes jaar toegenomen, van 2 procent in tot 7 procent in In het wo is er in bij 4 procent van de opleidingen sprake van een opleidingsfixus en bij 5 procent sprake van een instellingsfixus. Dit percentage laat de afgelopen jaren een wisselend beeld zien (zie grafiek hieronder). 14, 12, 10, 8, 6, 4, 2, 0, Percentage bekostigde bachelor opleidingen aan bekostigde instellingen in het wo en hbo (vt en dt/du) met een fixus, instellingsfixus hbo ba instellingsfixus wo ba opleidingsfixus wo ba Let op: paragraaf 2.2 en verder gaan alleen over het bekostigd onderwijs. 2.2 Inschrijvingen In 2014/2015 staan er ten opzichte van vijf jaar geleden iets meer studenten ingeschreven in het hoger onderwijs. Dit komt vooral door een toename in het aantal unieke hoofdinschrijvingen in het voltijd onderwijs. Het aantal unieke hoofdinschrijvingen in het deeltijd/duaal onderwijs (behalve bij hbo ad) nam af, behalve bij de hbo Associate Degree (AD)-opleidingen. 2.3 Instroom Bevindingen ten aanzien van de instroom in 2014/2015 zijn al in De Staat van het Onderwijs 2013/2014 beschreven. In deze paragraaf beschrijven we de instroom in studiejaar 2015/2016. Pagina 9 van 31

10 In deze paragraaf omvat instroom zowel de directe als indirecte instroom in het hoger onderwijs. Wat betreft de instroom in het hoger onderwijs vallen een aantal zaken op. Ten eerste is de instroom in het hbo-bachelor onderwijs (voltijd) het hoogst, instroom in hbo-master (voltijd) onderwijs en wo-bachelor (deeltijd) onderwijs is het laagst. Ten tweede, na een toename in 2013/2014 in het hbo en wo bachelor onderwijs (voltijd) en een stabilisatie in 2014/2015 is er in 2015/2016 een duidelijke afname. Vooral in het hbo nam de instroom af Instroom (direct en indirect) hbo en wo naar opleidingsfase en opleidingsvorm, hbo ad dt/du hbo ad vt hbo ba dt/du hbo ba vt hbo ma dt/du hbo ma vt wo ba dt/du wo ba vt wo ma dt/du wo ma vt Zie het rapport Selectie en toegankelijkheid in het hoger onderwijs1 voor meer verdiepende analyses over de instroom in het hoger onderwijs. 2.4 Uitval en opleidingsswitch Uitval Volgens de definitie die de inspectie hanteert gaat het bij uitval om uitval uit het stelsel. Dit betekent dat een student na een jaar na aanvang van de opleiding geen inschrijving meer heeft in bronho. Oftewel, de student verlaat na één jaar (tijdelijk) het hoger onderwijs of volgt een nietbekostigde opleiding. In het hbo zien we dat het percentage studenten dat het ho binnen één jaar verlaat in 2012 iets gedaald was en dat het nu weer iets is gestegen. In het wo zien we bij de bacheloropleiding een lichte daling in uitval, terwijl we bij de master opleiding een lichte stijging zien. Het percentage uitval in de hbo bachelor opleiding is ongeveer 17 procent en in het wo 7 procent. 1 Inspectie van het Onderwijs (2015). Selectie en toegankelijkheid in het hoger onderwijs. Deelrapport b: Verschillen en ontwikkelingen in de instroom in het bekostigd voltijd bacheloronderwijs. Utrecht: Inspectie van het Onderwijs. Pagina 10 van 31

11 35% Uitval uit ho binnen één jaar na start initiële voltijd hbo- of woopleiding, % 2 15% 5% ,3% 7,1% hbo ad hbo ba hbo ma wo ba wo ma Hierna is gekeken of de studenten die na één jaar (tijdelijk) het hoger onderwijs verlaten, zich ingeschreven hebben in het mbo of zich later weer inschrijven in het ho. In het hbo heeft ongeveer 25 procent zich, na een jaar afwezigheid, een jaar later weer ingeschreven in het ho. Daarnaast heeft iets meer dan 10 procent zich ingeschreven in het mbo. In het wo heeft 30 procent zich na een jaar van afwezigheid een jaar later weer ingeschreven in het ho. Situatie van studenten die binnen één jaar na start initële voltijd hbo bacheloropleiding het ho verlaten, % 22% 6% uitval % 6 58% 21% 22% 22% 7% 9% 6% 9% 7% een jaar later weer ingeschreven in ho twee jaar later weer ingeschreven in ho % 7% 9% ingeschreven in mbo % 18% 7% 9% een jaar later ingeschreven in mbo Pagina 11 van 31

12 Situatie van studenten die binnen één jaar na start initële voltijd wo bacheloropleiding het ho verlaten, % 28% 5% % 28% 7% uitval % 62% 27% 32% 6% 6% een jaar later weer ingeschreven in ho % 29% 7% twee jaar later weer ingeschreven in ho % 27% 7% Uitval in verschillende sectoren In het hbo zien we dat het percentage studenten dat binnen één jaar na start van de opleiding het hoger onderwijs verlaat het afgelopen bij alle sectoren is gestegen, behalve in de sector landbouw. In het wo zien we een wisselend beeld bij de verschillende sectoren. 25% Uitval uit ho binnen één jaar na start initiële voltijd hbo bacheloropleiding, % 5% onderwijs landbouw techniek gezondheidszorg economie gedrag en maatschappij taal en cultuur Pagina 12 van 31

13 14% Uitval uit ho binnen één jaar na start initiële voltijd wo bacheloropleiding, % 8% 6% 4% 2% sectoroverstijgend landbouw natuur techniek gezondheidszorg economie recht gedrag en maatschappij taal en cultuur Opleidingsswitch Het percentage studenten dat binnen één jaar na de start van de initiële hbo- opleiding is geswitcht naar een andere opleiding is na een stijging vorig jaar, dit jaar gedaald. 3 25% 2 15% 5% Opleidingsswitch in hbo en wo binnen één jaar na start initiële voltijd opleiding, ,9% 21,1% hbo ad hbo ba hbo ma wo ba wo ma Als we switch opdelen in switch tussen de instellingen en switch binnen de instellingen, dan valt op dat in het wo de switch tussen de instellingen de afgelopen vijf jaar is afgenomen. Dit is met name relevant omdat in de prestatieafspraken dit als uitval wordt beschouwd (vanuit instellingsperspectief). In het hbo is dit (afname van instellingsswitch over de gehele tijdsperiode) niet het geval. Pagina 13 van 31

14 Opleidingsswitch in verschillende sectoren Opvallend in het hbo is dat we bij de sectoren landbouw en onderwijs (in tegenstelling tot de andere sectoren) de laatste twee jaar een stijging zien in het percentage studenten dat binnen één jaar na de start van de initiële bacheloropleiding is veranderd van opleiding. Daarnaast verschillende sectoren in het hbo in het percentage studenten dat van opleiding wisselt: in de sector economie en onderwijs wisselt ongeveer 24 procent van de bachelorstudenten binnen één jaar van opleiding, terwijl in de sector taal en cultuur 7 procent van de studenten switcht. 3 Opleidingsswitch in hbo binnen één jaar na start initiële voltijd bacheloropleiding, % 23,9% 2 15% 5% 7,2% onderwijs landbouw techniek gezondheidszorg economie gedrag en maatschappij taal en cultuur In het wo is het percentage studenten dat binnen één jaar na start wisselt van bacheloropleiding het hoogst in de sector economie (32 procent), in de sectoroverstijgende bacheloropleidingen is de opleidingsswitch het laagst (10 procent). Daling lijkt het sterkst in de sector recht. Pagina 14 van 31

15 4 Opleidingsswitch in wo binnen één jaar na start initiële voltijd bacheloropleiding, % 3 25% 2 15% 5% 31,9% 9,6% sectoroverstijgend landbouw natuur techniek gezondheidszorg economie recht gedrag en maatschappij taal en cultuur Diplomarendement Algemeen Bij de berekening van het diplomarendement in bachelor voltijd opleidingen zijn studenten die in het eerste jaar zijn uitgevallen of veranderd van opleiding niet meegenomen. Het diplomarendement in het hbo neemt af, terwijl het diplomarendement in het wo toe neemt Percentage diploma's onder herinschrijvers aan instelling, na vijf jaar hbo bachelor ( ) en vier jaar wo-bachelor ( ) 57, ,7% hbo wo Opleidingsfase Wanneer we naar de verschillende opleidingsfases kijken zien we in het hbo een daling in het diplomarendement bij de masteropleidingen. Echter, het percentage studenten dat in de periode na drie jaar een diploma behaald aan de initiële voltijd ad-opleiding is toegenomen. Pagina 15 van 31

16 In het wo zien we dat het percentage studenten dat na twee jaar een initiële masteropleiding van 60 ects heeft behaald iets is afgenomen na een stijging in de afgelopen jaren. Bij de wo masteropleidingen van 120 ects is het percentage studenten dat na drie jaar een diploma heeft behaald de afgelopen vijf jaar stabiel gebleven. 10 Percentage diploma's aan initiële voltijd hbo-opleiding na drie jaar associate degree ( ) of na twee (éénjarige master) of drie jaar (tweejarige master) een hbo of wo master ( ) hbo ad hbo ma 60 ects hbo ma 120 ects wo ma 60 ects wo ma 120 ects Sectoren In het hbo is het diplomarendement in de sectoren gezondheidszorg en taal en cultuur het hoogst, in het wo in de sector sectoroverstijgend. Taal en cultuur is in het hbo de enige sector waar het diplomarendement het afgelopen jaar gestegen is, de daling van het diplomarendement is in de sector landbouw het sterkt. In het wo stijgt het diplomarendement het minst in de sectoren natuur en landbouw Percentage diploma's onder herinschrijvers aan instelling na vijf jaar hbo bachelor, sectoren, onderwijs landbouw techniek gezondheidszorg economie gedrag en maatschappij taal en cultuur Pagina 16 van 31

17 Percentage diploma's onder herinschrijvers aan instelling na vier jaar wo bachelor, sectoren, sectoroverstijgend landbouw natuur techniek gezondheidszorg economie recht gedrag en maatschappij taal en cultuur 2.6 Aantal diploma s Het gaat hier om het aantal diploma s (exclusief propedeutisch diploma) ongeacht het soort inschrijving (hoofdinschrijving of neveninschrijving). Het studiejaar 2011/2012 buiten beschouwing gelaten, is het aantal behaalde voltijd bachelor diploma s het hbo de afgelopen vijf jaar redelijk stabiel gebleven. In het wo zien we een lichte stijging in het aantal behaalde voltijd bachelor diploma s Totaal aantal diploma's voltijd hbo- en wo-bachelor, hbo ba vt wo ba vt Pagina 17 van 31

18 2.7 Studenttevredenheid Algemeen Het percentage studenten dat (zeer) tevreden is over de voltijd bachelor opleiding is de afgelopen vijf jaar toegenomen. Vooral in het hbo zijn studenten meer tevreden geworden Percentage studenten dat (zeer) tevreden is over de voltijd bachelor opleiding algemeen, hbo en wo ,9% 73,1% hbo wo Bron: NSE; studiekeuze123, bewerkingen Inspectie van het Onderwijs, 2015 Opleidingsfase en opleidingsvorm Zowel in het hbo als het wo is de tevredenheid van studenten bij alle opleidingsfase en opleidingsvormen toegenomen. In het hbo zijn studenten die een voltijd associate degree volgen het minst (zeer) tevreden met de opleiding. In het wo zijn studenten die een deeltijd/duale masteropleiding volgen het minst (zeer) tevreden. 75% Percentage studenten dat (zeer) tevreden is over de opleiding algemeen, hbo, naar opleidingsfase en opleidingsvorm, % 6 55% 5 hbo ad vt hbo ba vt hbo ma vt hbo ad dt/du hbo ba dt/du hbo ma dt/du Bron: NSE; studiekeuze123, bewerkingen Inspectie van het Onderwijs, 2015 Pagina 18 van 31

19 85% 83% 81% 79% 77% 75% 73% 71% 69% 67% 65% Percentage studenten dat (zeer) tevreden is over de opleiding algemeen, wo, naar opleidingsfase en opleidingsvorm, wo ba vt wo ma vt wo ba dt/du wo ma dt/du Bron: NSE; studiekeuze123, bewerkingen Inspectie van het Onderwijs, 2015 Sectoren In het hbo zijn studenten recht het meest tevreden, in het wo zijn studenten die een voltijd bachelor opleiding volgen in de sector landbouw het meest tevreden over hun studie. 85% Percentage studenten dat tevreden is over de voltijd bachelor opleiding algemeen, sectoren hbo, % 7 65% 6 55% onderwijs landbouw techniek gezondheidzorg economie recht gedrag en maatschappij taal en cultuur Bron: NSE; studiekeuze123, bewerkingen Inspectie van het Onderwijs, 2015 Pagina 19 van 31

20 95% 9 85% 8 75% Percentage studenten dat tevreden is over de voltijd bachelor opleiding algemeen, sectoren wo, sectoroverstijgend landbouw natuur techniek gezondheidszorg economie recht 7 65% gedracht en maatschappij taal en cultuur Bron: NSE; studiekeuze123, bewerkingen Inspectie van het Onderwijs, 2015 Instellingen De tevredenheid van voltijd bachelorstudenten over hun opleiding verschilt per instelling. In het hbo varieert het percentage (zeer) tevreden studenten van 61 tot 94 procent. Er is een relatie tussen de mate van tevredenheid en het aantal sectoren, opleidingen en studenten: het percentage (zeer) tevreden voltijd bachelorstudenten is hoger bij kleinere instellingen. In het wo is het verschil tussen instellingen kleiner, daar loopt het percentage (zeer) tevreden studenten van 76 tot 91 procent Percentage algemene tevredenheid van voltijd wo-bachelorstudenten per wo-instelling in (zeer) ontevreden neutraal (zeer) tevreden Bron: NSE; studiekeuze123, bewerkingen Inspectie van het Onderwijs, 2015 Pagina 20 van 31

21 Percentage algemene tevredenheid van voltijd hbobachelorstudenten per hbo-instelling in (zeer) ontevreden neutraal (zeer) tevreden Bron: NSE; studiekeuze123, bewerkingen Inspectie van het Onderwijs, Kerncijfers arbeidsmarkt ROA werkloosheid en werk op niveau De cijfers in deze paragraaf zijn gebaseerd op de ROA schoolverlatersonderzoeken. Bij deze jaarlijkse onderzoeken worden de afgestudeerden ongeveer anderhalf jaar na het behalen van het diploma benaderd. De jaartallen in de grafieken verwijzen naar het schooljaar waarin het diploma behaald is. In de HBO-monitor zijn zowel afgestudeerde bachelor- als masterstudenten bevraagd. Alleen afgestudeerden die zich aanbieden op de arbeidsmarkt zijn meegenomen. Bij de bepaling van deze beroepsbevolking zijn studenten met een bijbaan buiten beschouwing gelaten. Pagina 21 van 31

22 Met ingang van 2015 heeft het CBS besloten om zijn nationale statistieken te gaan baseren op de definitie van de beroepsbevolking zoals die is opgesteld volgens de richtlijnen van de International Labour Organisation (ILO). ROA heeft zijn definiëring daar op aangepast. De nieuwe definitie houdt in dat afgestudeerden die minimaal 1 uur werkzaam zijn tot de beroepsbevolking behoren. Onder afgestudeerden van het hbo is de werkloosheid het laatste jaar iets gedaald, het gemiddelde werkloosheidscijfer is 7 procent. Het percentage hbo afgestudeerden met een functie op niveau bedraagt 74 procent. Vóór 2013 (afstudeerders ) maakte ROA géén onderscheid tussen bachelor- en masterniveau in het hbo en het wo. In 2013 is ROA dit wel gaan doen, hetgeen leidde tot een trendbreuk voor afgestudeerden van masteropleidingen binnen het hbo. 90 Percentage werkeloosheid en percentage functie op eigen opleidingsniveau, voor hbo afgestudeerden voltijd t/m / / / / /2013 Bron: ROA, 2015 Werkloosheid (%) Huidige functie op minimaal eigen opleidingsniveau (%) Voor meer informatie over de aansluiting op de arbeidsmarkt zie het rapport Schoolverlaters tussen onderwijs en arbeidsmarkt Opstroom na hbo propedeuse/diploma Het percentage studenten dat na het behalen van een hbo propedeuse het jaar erop ingeschreven staat in het wo ligt de afgelopen jaren rond de 3 procent. Het percentage studenten dat na het behalen van een hbo bachelor diploma doorstroomt naar het wo bedraagt de afgelopen drie jaar ongeveer 7 procent, terwijl dit percentage in 2003 nog 11 procent bedroeg. 2 ROA (2015). Schoolverlaters tussen onderwijs en arbeidsmarkt 2014, ROA-R-2015/7. Pagina 22 van 31

23 12% Percentage studenten dat na het behalen van hbo propedeuse/bachelor diploma direct (t+1) naar het wo gaat, voor afstudeerjaren t/m % 6% 4% 2% na propedeuse na ba diploma Bron: 1cijferHO; DUO, bewerkingen Inspectie van het Onderwijs, Verschillen tussen opleidingen Voor zes opleidingen (hbo verpleegkunde, bedrijfseconomie, pabo en wo biologie, psychologie en geschiedenis) is er gekeken naar verschillen tussen instellingen. De analyses laten zien dat opleidingen van verschillende instellingen verschillen in kans op uitval, switch en diploma. Ook wanneer we corrigeren voor studentkenmerken zoals geslacht, etniciteit, vooropleiding en directe instroom blijven instellingen van elkaar verschillen (zie als voorbeeld tabblad hbo bedrijfseconomie in Excel bestand). Pagina 23 van 31

24 3 Belangrijkste bevindingen groen hoger onderwijs In de volgende paragrafen zijn per onderwerp de belangrijkste bevindingen beschreven. In dit hoofdstuk zijn alleen uitsplitsingen naar soort hoger onderwijs (hbo/wo), opleidingsfase (ad, ba, ma), opleidingsvorm (voltijd/deeltijd/duaal) en sector opgenomen. In het Excel bestand zijn meer uitsplitsingen opgenomen. 3.1 Aantal opleidingen Aantal bekostigde opleidingen Het aantal bekostigde opleidingen in het groene hoger onderwijs is de afgelopen jaren redelijk stabiel gebleven Aantal bekostigde opleidingen (voltijd en deeltijd/duaal) aan - bekostigde instellingen hbo en wo naar opleidingsfase, teldatum 1 oktober 2010 t/m 1 oktober 2014 hbo ad hbo ba hbo ma wo ba wo ma Bron: CROHO; DUO, bewerkingen Inspectie van het Onderwijs, 2015 Aantal niet-bekostigde opleidingen In het niet-bekostigd groen hoger onderwijs zijn er alleen hbo masteropleidingen. In zijn er 5 van deze opleidingen: drie in voltijd en twee in deeltijd Aantal niet-bekostigde masteropleidingen (voltijd en deeltijd/duaal) aan bekostigde hbo-instellingen, teldatum 1 oktober 2010 t/m 1 oktober 2014 hbo ma Bron: CROHO; DUO, bewerkingen Inspectie van het Onderwijs, 2015 Pagina 24 van 31

25 Numerus fixus In is bij 1 wo bachelor-opleiding sprake van een instellingsfixus. Voorheen, de afgelopen vijf jaar, was er in het groen hoger onderwijs geen sprake van numerus fixus. Let op: paragraaf 3.2 en verder gaan alleen over het bekostigd onderwijs 3.2 Inschrijvingen In 2014/2015 staan er ten opzichte van vijf jaar geleden iets meer studenten ingeschreven in het groen hoger onderwijs. Dit komt vooral door een toename in het aantal unieke hoofdinschrijvingen in het voltijd onderwijs. Het aantal unieke hoofdinschrijvingen in het deeltijd/duaal hbo bacheloronderwijs is de afgelopen vijf jaar namelijk afgenomen. Dit is vergelijkbaar met de ontwikkeling in het overig onderwijs. 3.3 Instroom In deze paragraaf omvat instroom zowel de directe als indirecte instroom in het hoger onderwijs. Wat betreft de instroom in het groen hoger onderwijs vallen een aantal zaken op. Ten eerste is de instroom in het hbo bachelor onderwijs (voltijd) het hoogst. Ten tweede, zien we in het groene de afgelopen twee jaar een vergelijkbare instroom. In het groene wo bachelor onderwijs is er in 2015/2016 sprake van een stijging Instroom (direct en indirect) groen hbo en wo naar opleidingsfase en opleidingsvorm, hbo ad dt/du hbo ad vt hbo ba dt/du hbo ba vt hbo ma dt/du wo ba vt wo ma vt 3.4 Uitval en opleidingsswitch Uitval Volgens de definitie die de inspectie hanteert gaat het bij uitval om uitval uit het stelsel. Dit betekent dat een student na een jaar na aanvang van de opleiding geen inschrijving meer heeft in bronho. Oftewel, de student verlaat na één jaar (tijdelijk) het hoger onderwijs of volgt een nietbekostigde opleiding. In het hbo zien we dat het percentage studenten dat het hoger onderwijs binnen één jaar verlaat in 2012 en 2013 gedaald is. Het percentage uitval in de groene hbo-bachelor opleidingen is nu lager dan in het overig hbo bachelor onderwijs. Pagina 25 van 31

26 Uitval uit hbo één jaar na start initiële voltijd bacheloropleiding, % 19% 18% 18% 17% 17% 16% 16% 15% 15% 14% groen hbo ba overig hbo ba In het wo zien we dat het percentage studenten dat het groene hoger onderwijs binnen één jaar verlaat is de afgelopen drie jaar redelijk stabiel gebleven. De uitval in groen wo onderwijs is lager dan in het overig onderwijs. Uitval uit wo één jaar na start initiële voltijd opleiding, % 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% groen wo ba groen wo ma overig wo ba overig wo ma Opleidingsswitch Het percentage studenten dat binnen één jaar na de start van de initiële hbo- opleiding is geswitcht naar een andere opleiding is in het groene onderwijs iets toegenomen. Wel is het percentage studenten dat binnen één jaar wisselt van opleiding lager in het groene onderwijs dan in het overig hbo bachelor onderwijs. Pagina 26 van 31

27 25% Opleidingsswitch in hbo binnen één jaar na start initiële voltijd opleiding, % groen hbo ba overig hbo ba 5% In het wo zien we zowel in het groene als overige onderwijs een lichte daling in het percentage studenten dat binnen één jaar na de start van de initiële bachelor- opleiding is geswitcht naar een andere opleiding. Ook in het wo is het percentage studenten dat binnen één jaar wisselt van opleiding lager in het groene onderwijs dan in het overig wo onderwijs. 3 Opleidingsswitch in wo binnen één jaar na start initiële voltijd opleiding, % 2 15% 5% groen wo ba groen wo ma overig wo ba overig wo ma Diplomarendement Algemeen Bij de berekening van het diplomarendement in bachelor voltijd opleidingen zijn studenten die in het eerste jaar zijn uitgevallen of veranderd van opleiding niet meegenomen. Zowel in het groene als overig onderwijs neemt het diplomarendement in het hbo af, terwijl het diplomarendement in het wo toe neemt. Pagina 27 van 31

28 8 Percentage diploma's onder herinschrijvers aan instelling, na vijf jaar hbo bachelor ( ) en vier jaar wo-bachelor ( ) hbo ba groen hbo ba overig wo ba groen wo ba overig Studenttevredenheid Net als in andere sectoren zijn voltijd bachelor studenten in de sector landbouw de afgelopen jaren tevredener geworden over de opleiding in het algemeen. 85% Percentage studenten dat tevreden is over de voltijd bachelor opleiding algemeen, sectoren hbo, % 7 65% 6 55% onderwijs landbouw techniek gezondheidzorg economie recht gedrag en maatschappij taal en cultuur Bron: NSE; studiekeuze123, bewerkingen Inspectie van het Onderwijs, 2015 In het wo zijn studenten die een voltijd bachelor opleiding volgen in de sector landbouw het meest tevreden over hun studie. Pagina 28 van 31

29 95% 9 85% 8 75% Percentage studenten dat tevreden is over de voltijd bachelor opleiding algemeen, sectoren wo, sectoroverstijgend landbouw natuur techniek gezondheidszorg economie recht 7 65% gedracht en maatschappij taal en cultuur Bron: NSE; studiekeuze123, bewerkingen Inspectie van het Onderwijs, Kerncijfers arbeidsmarkt ROA werkloosheid en werk op niveau De cijfers in deze paragraaf zijn gebaseerd op de ROA schoolverlatersonderzoeken. Bij deze jaarlijkse onderzoeken worden de afgestudeerden ongeveer anderhalf jaar na het behalen van het diploma benaderd. De jaartallen in de grafieken verwijzen naar het schooljaar waarin het diploma behaald is. In de HBO-monitor zijn zowel bachelor als master afgestudeerden bevraagd. Alleen afgestudeerden die zich aanbieden op de arbeidsmarkt zijn meegenomen. Bij de bepaling van deze beroepsbevolking zijn studenten met een bijbaan buiten beschouwing gelaten. Met ingang van 2015 heeft het CBS besloten om zijn nationale statistieken te gaan baseren op de definitie van de beroepsbevolking zoals die is opgesteld volgens de richtlijnen van de International Labour Organisation (ILO). ROA heeft zijn definiëring daar op aangepast. De nieuwe definitie houdt in dat afgestudeerden die minimaal 1 uur werkzaam zijn tot de beroepsbevolking behoren. Onder afgestudeerden, sector landbouw, van het hbo (voltijd) is de werkloosheid het laatste jaar iets gedaald. Dit is vergelijkbaar met het gehele hbo voltijd. Het percentage hbo afgestudeerden voltijd met een functie op niveau bedraagt in de sector landbouw 72 procent en in het totale voltijd hbo 74 procent. Vóór 2013 (afstudeerders ) maakte ROA géén onderscheid tussen bachelor en master niveau in het HBO en het WO. In 2013 is ROA dit wel gaan doen, hetgeen leidde tot een trendbreuk voor afgestudeerden van master opleidingen binnen het HBO. Pagina 29 van 31

30 80 Percentage werkeloosheid en percentage functie op eigen opleidingsniveau, voor hbo afgestudeerden voltijd in de sector groen, t/m / / / / /2013 Bron: ROA, 2015 Werkloosheid (%) Huidige functie op minimaal eigen opleidingsniveau (%) Voor meer informatie over de aansluiting op de arbeidsmarkt zie het rapport Schoolverlaterstussen onderwijs en arbeidsmarkt ROA (2015). Schoolverlaters tussen onderwijs en arbeidsmarkt 2014, ROA-R-2015/7. Pagina 30 van 31

31 4 Sectorspread hoger onderwijs Dit hoofdstuk bevat de tabellen die onderliggend zijn aan de sectorspreads. Tabel 4.1 Ontwikkelingen van het aantal studenten in de periode Aantal studenten ho Geïndexeerd ,5 100,6 104,7 106,5 Totaal x ,9 661,2 688,2 699,5 Bron: OCW, 2015 Tabel 4. 2 Ontwikkeling van het personeelsbestand (fte) in de periode Personeelsbestand ho Geïndexeerd 100,0 101,4 102,1 91,9 105,3 Totaal x Bron: Vereniging van Hogescholen; VSNU, 2015 Tabel 4.3 Ontwikkeling van het aantal instellingen in de periode Instellingen ho Geïndexeerd ,8 83,8 80,9 80,9 Totaal Bron: CROHO, 2015 Tabel 4.4 Ontwikkeling nieuwe instroom van hbo en wo bachelorstudenten in de periode 2010/ / / / / / /2015 Totaal hbo-bachelor Totaal wo-bachelor Bron: DUO, 2015 Tabel 4.5 Percentage behaalde diploma s onder herinschrijvers* aan instelling, na vijf jaar voltijd hbo-bachelor ( , n 2009=83.667) en vier jaar voltijd wo-bachelor ( , n 2010=43.820) Totaal hbo-bachelor 63,3 62,2 62,2 59, Totaal wo-bachelor - 53,2 56,6 63,7 65,1 67,7 * exclusief studenten die in het eerste jaar zijn uitgevallen of zijn veranderd van opleiding Bron: Inspectie van het Onderwijs, 2015 Tabel 4.6 Ontwikkeling flexibele personeelsinzet Ontwikkelingen flexibele personeelsinzet hbo 9,01 9,34 9,92 9,69 10,32 Ontwikkelingen flexibele personeelsinzet wo 6,08 5,71 5,91 5,31 5,37 Bron: DUO; Inspectie van het Onderwijs, 2015 Pagina 31 van 31