Activiteitenverslag vluchtelingenwerk: zorg(en) voor geluk en welzijn!

Transcriptie

1 Activiteitenverslag 2014 vluchtelingenwerk: zorg(en) voor geluk en welzijn! kantooradres: Karel de Grotestraat CK Wijk bij Duurstede tel website: vluchtelingenwerkgroepwbd.nl

2 Voorwoord In dit activiteitenverslag over 2014 geeft de stichting Vluchtelingen Werkgroep Wijk bij Duurstede (hierna te noemen: vluchtelingenwerk of VWWbD) weer hoe zij haar missie opkomen voor de rechten van vluchtelingen en helpen bij het opbouwen van een nieuw bestaan en de afspraken met de gemeente in de budgetovereenkomst concreet heeft ingevuld in de gemeente Wijk bij Duurstede Was het laatste jaar van ons strategische beleidsplan, dat wij uitbrachten in Dat was al een reden om een nieuw plan te schrijven. Maar ook werden er vanuit de politiek een aantal ingrijpende veranderingen aangekondigd en doorgevoerd, die grote impact hebben op onze werkzaamheden. Voor ons waren dit extra redenen om ons grondig te bezinnen op de gevolgen van deze veranderingen voor ons werk en een nieuwe koers voor de komende periode uit te zetten. Naast de individuele maatschappelijke begeleiding blijven we ook integratieactiviteiten en het creëren en verstevigen van een draagvlak in onze gemeente tot onze basis taken rekenen. Het bestuur heeft bijzonder grote waardering voor de onvermoeibare inzet van onze coördinator Liesbeth de With en de vrijwilligers die met haar samenwerken. Dit is in de eerste plaats ons vaste team maatschappelijk begeleiders maar ook de andere vrijwilligers, zoals van Samenspraak en de Sociaal Culturele Activiteiten. Dit totale team dat samen dagelijks invulling geeft aan het vluchtelingenwerk in Wijk bij Duurstede verdient een groot compliment. Vrijwilligerswerk is van groot maatschappelijk belang. Het welslagen ervan hangt in sterke mate af van de inspiratie die het je als vrijwilliger geeft. Gezien de toenemende verzwaring van de vluchtelingenproblematiek, de steeds ingewikkelder regelgeving, afnemende facilitering door de overheid en de verschuiving naar de eigen verantwoordelijkheid van de vluchteling heeft het bestuur grote zorg over de zwaarte van de werkzaamheden en de belasting van onze vrijwilligers. Naast de zorg voor het geluk en welzijn van onze vluchtelingen, schenken wij daarom de komende jaren ook in het bijzonder aandacht aan het geluk en welzijn van onze vrijwilligers in deze belangrijke taak. Bovenal zijn we trots op de vluchtelingen, onze nieuwe Wijkenaren, die komende in een voor hen totaal vreemde cultuur, stukje bij beetje een nieuw leven opbouwen in onze prachtige gemeente. Namens het bestuur van Vluchtelingen Werkgroep Wijk bij Duurstede Theo Wijnker, voorzitter elke vluchteling verdient een kans 2

3 Inhoudsopgave Inleiding 4 1. Algemene informatie 5 2. Organisatorische activiteiten 6 3. De toekomst Financiën Medewerkers 13 Bijlage Gehele begeleidingstraject 14 3

4 Inleiding Voor u ligt het verslag van onze activiteiten in In het eerste hoofdstuk algemene informatie over ons werk, de lokale activiteiten en de samenwerking met onze regionale partners. Onze zorgen voor de toekomst worden toegelicht in hoofdstuk 2 en het verslag sluit af met hoofdstuk 3 een kort overzicht van de financiële situatie en een overzicht van de medewerkers. In de bijlage vindt u het gehele begeleiding- en inburgeringstraject. 4

5 1. Algemene informatie Vluchtelingen in de gemeente Wijk bij Duurstede De kerntaak van de stichting Vluchtelingen Werkgroep Wijk bij Duurstede (VWWbD) is het bieden van maatschappelijke en, in mindere mate, juridische begeleiding. Daarnaast behartigen wij de belangen van vluchtelingen bij opvang en bevorderen we maatschappelijke participatie van deze groep in onze gemeente. Maatschappelijk draagvlak behouden én vergroten in de Wijkse gemeenschap is daarbij van essentieel belang. VWWbD geeft uitvoering aan deze doelstelling met een bestuur dat richting geeft aan de organisatie, een team van vrijwilligers dat het werk uitvoert en een coördinator die de dagelijkse leiding heeft. De uitgangspunten van ons werk zijn onveranderd gebleven, de accenten in de wijze waarop wij onze werkzaamheden verrichten verschillen elk jaar, afhankelijk van het aantal te huisvesten vluchtelingen, de wijzigingen in wet -en regelgeving en de problematiek van de vluchteling. De algemene begeleidingsperiode duurt ongeveer twee jaar, maar er zijn grote verschillen in de behoefte aan begeleiding van de individuele vluchtelingen. Voor veel vluchtelingen is twee jaar voldoende. Echter, sommigen hebben na deze periode nog steeds behoefte aan begeleiding bij diverse problemen. Weer anderen ondervinden na verloop van tijd moeilijkheden die voortkomen uit het gegeven dat zij als vluchteling naar Nederland gekomen zijn. Een algemene tendens is dat de gemiddelde doorlooptijd van maatschappelijke begeleiding steeds langer wordt en dat cliënten daarmee steeds langer onder de vleugels van VWWbD blijven. Na de begeleidingsperiode kunnen (oud-)cliënten nog een aantal jaren een beroep doen op ons doen via onze spreekuren. Een uitgebreidere beschrijving van het begeleidingstraject kunt u vinden in de bijlage. Aantal vluchtelingen in begeleiding Cliënten in begeleiding totaal In begeleiding per 1 januari beëindiging begeleiding 22 start begeleiding in december Herkomst van vluchtelingen. De personen die per eind 2014 begeleid worden zijn afkomstig uit Azerbeidzjaan (6); Eritrea (3); Irak (2); Iran (2); Kazachstan (3); Somalië (10) en Syrië (3). 5

6 Taakstelling huisvesting vluchtelingen Het aantal cliënten van VWWbD wordt bepaald op grond van de zogenaamde taakstelling huisvesting statushouders die elke gemeente in Nederland jaarlijks krijgt opgelegd. Het aantal te huisvesten vluchtelingen hangt af van de verwachting van de overheid over het aantal vluchtelingen dat een verblijfsvergunning ontvangt in dat jaar en het aantal inwoners van de gemeente. De coördinator onderhoudt contacten met de hiervoor verantwoordelijke ambtenaren van de gemeente, de woningbouwverenigingen en met het Centraal Orgaan huisvesting Asielzoekers (COA), om deze taakstelling uit te voeren. De gemeente Wijk bij Duurstede heeft in 2014 een taakstelling gekregen van 26 personen, inclusief de achterstand van 2013 van vier personen. In totaal wordt in 2014 aan 25 personen huisvesting geboden, waardoor een achterstand van slechts één persoon wordt meegenomen naar het jaar Organisatorische activiteiten Het team De vluchtelingen worden begeleid door een team van vrijwillige medewerkers. Zij voeren, aan de hand van een takenlijst 1, allerlei werkzaamheden uit die voortkomen uit de vestiging van de vluchteling of een heel gezin in de nieuwe woonplaats. Daarnaast zijn er allerlei werkzaamheden die variëren, afhankelijk van de gezinssamenstelling en situatie van de cliënten. Het bieden van hulp en begeleiding aan vluchtelingen maakt dat de begeleiders met allerlei verwachte en onverwachte situaties te maken kunnen krijgen. Het contact met de coördinator en elkaar, in de maandelijkse teamvergaderingen, voor het delen van ervaringen en het zoeken naar oplossingen is daarom van groot belang. Onderwerpen van gesprek zijn: de nieuwste ontwikkelingen. Inburgering werd een verantwoordelijkheid van vluchtelingen zelf. Dat vraagt ook van de vrijwilligers een andere opstelling. Vluchtelingen gaan veel meer geld lenen en komen onder grotere druk te staan. Steeds meer vluchtelingen krijgen te maken met de hulpverlening. De nieuwe wet- en regelgeving hebben grote impact. Regionale samenwerking wordt sterker. Allerlei voorkomende zaken komen aan de orde. Uiteraard is er ruime aandacht voor individuele cliëntzaken en de eigen belevingen van de begeleiders. Het bestuur Het bestuur baseerde zich voor haar beleid in 2014 nog op het Activiteitenplan Dit plan was de afgelopen periode leidend voor de werkzaamheden en nieuwe initiatieven. Het plan was met de wethouder besproken en maakte indirect onderdeel uit van de budgetovereenkomst die er elk jaar is met de gemeente Wijk bij Duurstede. Ook in het activiteitenplan voor 2014 werd ingezet op een stevige en toekomstbestendige vluchtelingenorganisatie, die samenwerking zoekt met lokale partners, inspeelt op politieke ontwikkelingen en door professionalisering, kwaliteitsborging en innovatie in staat is vluchtelingen mee te laten doen in de Wijkse samenleving. 11 Binnen vluchtelingenwerk wordt gewerkt met standaarddossiers per cliënt, waarin de voortgang en behoeften voor deze cliënt bewaakt kunnen worden. Dossiervorming maakt onderdeel uit van een kwalitatief sterke dienstverlening aan vluchtelingen. 6

7 Afgelopen jaren hebben wij telkens gewerkt met strategische beleidsplannen voor vijf jaren. Voor 2015 en verder diende er weer een nieuw plan gerealiseerd te worden. Daarvoor waren ook redenen van buiten de organisatie. Vanuit de politiek werden een aantal decentralisaties doorgevoerd, die grote gevolgen hebben voor ons werk. En om tijdig ons toekomstige beleid te kunnen formuleren was het zaak om de uitwerking van ons nieuwe beleidsplan voortvarend ter hand te nemen. De positie van VWWbD is daarbij grondig herzien. Onze aandacht zal veel meer dan voorheen lokaal gericht worden. Met de vrijwilligers zullen we heldere prioriteiten moeten stellen, aangezien er veel extra werk op hun bordje komt, doordat de overheid zich bv. terugtrekt van een aantal terreinen zoals inburgering. Vluchtelingen zullen meer zelfredzaam moeten worden en toename in taakstelling doet een groter beroep op onze organisatie. De zorg rondom vluchtelingen wordt anders door de decentralisatie. En dat betekent dat ook de positie van vluchtelingen sterk zal veranderen. Daarnaast heeft het bestuur zich beziggehouden met reguliere zaken zoals algemeen beleid, wet- en regelgeving en samenwerking met de gemeente en regionale partners. In 2014 nam Sanny van Ginkel afscheid als voorzitter van onze organisatie. Jarenlang was zij het alom gewaardeerde gezicht van VWWbD naar buiten. Voor de organisatie was zij een inspirerende persoonlijkheid. Drukke werkzaamheden en persoonlijke omstandigheden noopten haar deze stap te zetten. Meer dan tien jaren heeft zij zich met veel enthousiasme en creativiteit ingezet voor onze organisatie. Daar zijn wij haar heel dankbaar voor. Verhuizing naar de bibliotheek De eerste stappen met betrekking tot die nieuwe positionering hebben al geresulteerd in een verhuizing van onze organisatie naar de Bibliotheek in de Karel de Grotestraat per 23 december Daardoor zitten we dichter bij een aantal maatschappelijke organisaties, waarmee wij samenwerken. Regionale samenwerking De vier stichtingen in de nabije regio (Vluchtelingenwerk-Samenspraak Bunnik, Vluchtelingen Werkgroep Wijk bij Duurstede, Vluchtelingen Werkgroep Utrechtse Heuvelrug en Steunpunt Vluchtelingen De Bilt) zijn sinds enige jaren geen lid meer van de landelijke Vereniging VluchtelingenWerk Nederland. Er is een constructieve samenwerking tussen deze stichtingen op zowel bestuurlijk- als coördinatorenniveau. Beleidszaken worden, voor zover mogelijk en nodig, gezamenlijk aangepakt. In 2014 kreeg VWWbD de jaarlijks roulerende voorzittershamer voor dit overleg. Er is opnieuw een gesprek gevoerd met Vluchtelingenwerk Midden Nederland. Daaruit bleek dat zij geen behoefte hebben aan samenwerking. Een briefwisseling van onze regio met Vluchtelingenwerk Nederland leverde evenmin iets op. Contact met Vluchtelingenwerk Amersfoort (NVA) leverde wel iets op. Zij geven scholing aan vrijwilligers en onze vrijwilligers kunnen daar ook gebruik van maken. Zij verzorgen ook inburgeringslessen, waarvan ook vluchtelingen uit onze regio gebruik kunnen maken. Een belangrijke ontwikkeling is ook de afspraak om te komen tot een regionale opzet van een klachtencommissie, met een klachtenregeling, een gedragscode. Een speciale commissie is bezig met de uitvoering hiervan. 7

8 Gezamenlijk worden afspraken gemaakt met de consulenten inburgering en inkomen van de Regionale Sociale Dienst Kromme Rijn Heuvelrug, de RSD. Er is een website met dezelfde beeldmerk en lay out, die per vluchtelingengroep wordt bijgehouden. Ook wordt de deskundigheidsbevordering door de coördinatoren gezamenlijk ingevuld en afgestemd. Er werd een gezamenlijke regionale themabijeenkomsten georganiseerd voor de coördinatoren en vrijwilligers. Dit jaar wordt één themascholingsbijeenkomst georganiseerd. Op 11 maart 2014 maart geeft de Regionale Sociale Dienst voorlichting aan de (vrijwillig)medewerkers van de vier regiogroepen over de Wet boete en maatregelen en het bijzondere bijstandsbeleid. De jaarlijks in het najaar te houden themabijeenkomst voor bestuur en medewerkers van de regiogroepen wordt verschoven naar het voorjaar van Deskundigheidsbevordering vrijwilligers Bijscholing voor vrijwilligers werd dit jaar besteed via de bovengenoemde scholingsbijeenkomst voor maatschappelijk begeleiders van de regiogroepen over veranderende wet- en regelgeving. Sociaal culturele activiteiten Traditiegetrouw is het jaar gestart met de nieuwjaarsbijeenkomst voor cliënten, medewerkers en bestuur. Ook deelnemers en vrijwilligers van Samenspraak en hun gezinnen zijn daarbij aanwezig. Eind juni eten cliënten, met hun gezinnen, en de medewerkers van vluchtelingenwerk en Samenspraak gezellig én lekker van door eenieder zelf bereide (traditionele) gerechten. We zijn blij gebruik te kunnen maken van het Prinsenhuis. In de herfstvakantie bezoeken ruim dertig cliënten en enkele begeleiders het dierenpark in Rhenen. Deze fijne dag is mede mogelijk door medewerking van een lokale supermarkt. Traditiegetrouw bezoekt Zwarte Piet onze cliënten op 5 december. Hij geeft de kinderen een cadeautje en de volwassenen een levensmiddelenpakket, namens PCI en Lionsclub, wat zeer werd gewaardeerd! Zoals elk jaar is een afvaardiging aanwezig bij de herdenkingsplechtigheid op 4 mei. Wij nemen deel aan de stille tocht en leggen bloemen met een passend gedicht bij het monument bij de Grote Kerk. Samenspraak In 2008 werd het project Samenspraak, een concept van Gilde Nederland, opgestart. Taalcoaches zijn vrijwilligers die anderstaligen helpen bij het leren van de Nederlandse taal. Zij worden ingezet met vooral gerichte opdrachten ter voorbereiding op het inburgeringsexamen. Dit kan door herhaling van lessen, samen huiswerk maken of evalueren van praktijkopdrachten. Taalmaatjes begeleiden anderstaligen breder; ieder onderwerp kan voor een match worden ingebracht. Van oefenen van de Nederlandse taal 8

9 en/of samen ondernemen van culturele activiteiten. De koppeling is in principe voor één jaar en vergt gemiddeld één tot anderhalf uur per week. In 2014 worden een tien taalkoppels gerealiseerd. Zij zijn samengebracht op basis van geslacht, woonplaats, gezinssamenstelling, leeftijd of gezamenlijke interesse/hobby. Samenspraak wordt gecoördineerd door een vrijwilliger. Taalpunt Stichting Binding, Bibliotheek Z-O-U-T en VWWbD werken samen aan het oprichten van een taalpunt, een fysieke plek waar inwoners terecht kunnen met vragen rond laaggeletterdheid en taalachterstand. Uitgangspunt is zo snel mogelijk te komen met een aanbod van taallessen en mogelijke andere activiteiten ter verbetering van de beheersing van de Nederlandse taal, voor autochtone en allochtone inwoners. De stichting Lezen en Schrijven biedt ondersteuning bij de opzet van het taalpunt, in de vorm van een professionele kracht, vanuit het project taal voor het leven. Op 12 september wordt aan wethouder Wil Kosterman de startnotitie Taalpunt aangeboden. 9

10 3. De toekomst Vanaf 2015 verandert er veel. Sterker dan voorheen zullen wij ons moeten concentreren op lokale ontwikkelingen. Door de recente decentralisaties is de gemeente voor onze organisatie, voor onze doelgroep en voor ons beleid veel belangrijker geworden. Relevante vragen voor onze organisatie de komende jaren gaan over onze positionering: blijven wij zelfstandig, gaan we ons regionaal versterken/fuseren, gaan we lokaal versterken/fuseren. Vluchtelingen worden sneller in gemeenten geplaatst. Meer vluchtelingen hebben fysieke of psychische problemen. De taal is vaak een probleem. Niet altijd zijn er tolken voorhanden. De overheid faciliteert minder. Vluchtelingen komen in een sociaal leenstelsel. Inburgering is de verantwoordelijkheid van de vluchtelingen zelf. Zij lopen het risico te verdwalen in een woud van regels in een voor hen onbekende omgeving. Waar de overheid zich terugtrekt, zal onze organisatie gaten moeten signaleren en dichten. Met beperkte middelen zullen wij meer werk moeten verzetten. Dat vraagt om veranderingen in de aanpak. Daar gaan wij ons over buigen. Vluchtelingen zo snel mogelijk hun eigen weg laten vinden, hen ondersteunen bij het opbouwen van een eigen netwerk, zullen belangrijke opgaven worden voor onze vrijwilligers. Ook zullen vluchtelingen beter hun weg moeten vinden naar voor hen belangrijke organisaties. Die organisaties zullen op hun beurt moeten zorgen voor een adequate hulpverlening voor vluchtelingen. Ook dat zal heel wat voeten in de aarde hebben. Al deze zaken hebben wij gevat in een nieuw strategisch beleidsplan. Dit document bevat de hoofdlijnen van ons beleid van 2015 tot en met Belangstellenden kunnen dit plan opvragen bij onze organisatie. De eerste stappen met betrekking tot vernieuwing zijn reeds gezet. Wij hebben een nieuw onderkomen gevonden in de huidige bibliotheek aan de Karel de Grotestraat. Daar zitten wij dichter bij voor ons belangrijke organisaties. Van hieruit zullen wij ons met enthousiasme en vertrouwen inzetten om de nieuwe uitdagingen het hoofd te bieden. 10

11 4. Financiën De jaarrekening laat een enigszins positiever resultaat zien, dan in de begroting eerder werd aangenomen. De voornaamste verklaring daarvoor ligt in de extra opbrengsten in het kader van de tijdelijke financiering die voor enkele vluchtelingen werd ontvangen. Daarnaast is bespaard op de post kantoorkosten. Dit betreft met name uitgestelde investeringen in automatisering en daaraan verwante kosten. Deze investeringen vinden in 2015 alsnog plaats Begroting 2014 % % Baten ,0% ,0% Activiteitenlasten ,0% ,9% Bruto exploitatieresultaat ,0% ,1% Lonen en salarissen ,1% ,5% Afschrijvingen materiële vaste activa 450 0,9% - 0,0% Overige personeelskosten 660 1,4% 889 2,1% Huisvestingskosten ,0% ,9% Kantoorkosten ,5% ,9% Algemene kosten ,7% ,2% Bestuurskosten 769 1,6% ,9% Beheerslasten ,2% ,5% Exploitatieresultaat ,2% ,4% Rentelasten en soortgelijke kosten 59 0,1% - 0,0% Som der financiële baten en lasten 59 0,1% - 0,0% Resultaat ,1% ,4% De financiële situatie voor de nabije toekomst is zorgwekkende, als gevolg van de aanzienlijke toestroom van vluchtelingen, in ieder geval in Hiervoor worden separate gesprekken gevoerd met de gemeente. Een apart Noodfonds is bestemd voor bijzondere en noodzakelijke kosten, waarvoor elders geen vergoeding gevraagd kan worden. Het gaat om bijvoorbeeld legeskosten en overige kosten ten behoeve van gezinsherenigingen. Waar mogelijk wordt de ondersteuning in de vorm van een lening verstrekt. Voor een uitgebreide analyse wordt verwezen naar de jaarrekening

12 Een apart Noodfonds is bestemd voor bijzondere en noodzakelijke kosten, waarvoor elders geen vergoeding gevraagd kan worden. Het gaat om bijvoorbeeld legeskosten en overige kosten ten behoeve van gezinsherenigingen. Waar mogelijk wordt de ondersteuning in de vorm van een lening verstrekt. 12

13 5. Medewerkers (per ) Bestuur voorzitter secretaris penningmeester Theo Wijnker Lidwine Elshof Tijmen Baas Team Coördinator Liesbeth de With Team maatschappelijk begeleiding en sociaal-culturele activiteiten Ineke Fontein, Hans Hijink, Jan de Jager, Jette Jansen, Susanne Klaver, Natalia Kleshnina, Bert Knoops, Henriette Lit, Jacques van Nederpelt, Mawarni Roelofse, Adriane Schön en Hilde Verkerk. Team samenspraak Hemmy en Adri Donker, Caroline Hanrath (coördinatie), Hans Hiijnk, Linda Horst, Karla Lancee, Elka le Mair, Marianna Migchels, Marrie Neuféglise en Henk Niessen. 13

14 Bijlage I begeleidings- en inburgeringstraject Aankomst in Nederland Als de asielaanvraag als kansrijk wordt beoordeeld wordt de asielzoeker overgeplaatst van de centrale ontvangst locatie in Ter Apel naar een asielzoekerscentrum (Azc) ergens in het land. Gedurende de periode in het Azc komt het zeer regelmatig voor dat een vluchteling diverse malen verhuist op last van het COA. Na toekenning van een verblijfsvergunning gaat een vluchteling (nu statushouder )op zoek naar een woning via kennissen, vrienden en familie of krijgt hij een woning aangeboden door het COA. Vestiging in Wijk bij Duurstede Elke gemeente in Nederland heeft de verplichting om jaarlijks een aantal vluchtelingen op te nemen, vastgelegd in de taakstelling huisvesting statushouders. Veel vluchtelingen willen in verband met opleidingsmogelijkheden en werk graag in de Randstad wonen, maar dat is vaak niet mogelijk. Men wordt dan in een willekeurige gemeente gehuisvest. Op deze wijze komen de meeste van onze cliënten in Wijk bij Duurstede terecht. In Wijk bij Duurstede houden gemeente, woningcorporaties en VWWbD nauw contact met elkaar over de huisvesting van statushouders. Zodra een geschikte woning wordt aangeboden wordt er met de geselecteerde kandidaat contact gelegd en de koppeling tot stand gebracht. Zodra een koppeling tot stand is gekomen, regelt vluchtelingenwerk de verdere afspraken met de diverse partijen. Deze afspraken bestaan in eerste instantie uit het ondertekenen van het huurcontract, de inschrijving in de Gemeentelijke Basis Administratie, en het aanvragen van een bijstandsuitkering bij de RSD te Zeist. Indien mogelijk worden al deze afspraken op één dag gepland, de zogenaamde regeldag. Op deze dag start feitelijk de begeleidingsperiode. Wat er bij komt kijken Vanaf de regeldag ontvangt de vluchteling hulp en advies bij alle voorkomende zaken. Dit gaat van het ondertekenen van het huurcontract tot het bekendmaken met winkels en voorzieningen in de nieuwe gemeente; van het aanvragen van een bijstandsuitkering tot het regelen van tegemoetkoming in studiekosten voor de kinderen; het zoeken van een huisarts en een school voor de kinderen, alles op grond van de checklist maatschappelijke begeleiding. Een groot deel van de eerste weken wordt besteed aan de inrichting van de woning. Een vluchteling heeft bij aankomst in onze gemeente vaak niet meer bij zich dan een tas met kleding en wat persoonlijke spullen. Het inrichtingskrediet dat de vluchteling ontvangt is onvoldoende om een woning in te richten, daarom wordt veel aangeschaft bij kringloop- en tweedehands winkels. Ook wordt gebruik gemaakt van gekregen goederen. Een verhuizing wordt in algemene zin beschouwd als zeer stressvol. Het is daarom belangrijk om juist in de eerste periode voldoende vrijwilligers beschikbaar te hebben die elkaar ondersteunen bij alle voorkomende zaken. Daarbij speelt mee dat elke situatie anders is, zoals: gaat het om een gezin, heeft de vluchteling al een eigen netwerk in de gemeente/regio, spreekt de vluchteling Nederlands, Engels of alleen de moedertaal. Al die verschillen maken het werk boeiend, maar ook behoorlijk zwaar. 14

15 Gedurende de beginperiode dienen de uitkering voor levensonderhoud (bijstand), toeslagen van de belastingdienst, de kinderbijslag etc. geregeld te worden, de DIGID-code wordt aangevraagd en diverse andere financieel-administratieve zaken worden in gang gezet. In Nederland worden alle afspraken vastgelegd in formulieren, brieven en documenten. Steeds meer worden zaken geregeld via het internet met een persoonlijke inlogcode en wachtwoord. Dit is een geheel andere werkwijze dan veel vluchtelingen gewend zijn. Het op juiste wijze leren omgaan met administratieve zaken komt in de gehele begeleidingsperiode steeds weer aan de orde. Ook het doorzien van het financiële systeem, dat steeds meer via internet plaatsvindt, vraagt voortdurend om uitleg, advies en hulp. Het financiële systeem in Nederland is tamelijk abstract. Inkomsten en de uitgaven bestaan allang niet meer uit concreet geld, het is zelfs zo dat je al je geld ontvangt en kunt uitgeven zonder het ooit in handen te hebben gehad. Dat vraagt om een denk- en werkwijze waar Nederlanders in meegegroeid zijn, maar wat meestal niet geldt voor vluchtelingen. De begeleiders ervaren grote verschillen tussen vluchtelingen onderling. Deze verschillen zorgen ervoor dat een begeleidingsperiode niet goed af te bakenen is in twee jaar. Naast maatschappelijke begeleiding, de noemer waaronder de hierboven genoemde zaken vallen, bieden wij onze cliënten waar nodig juridische begeleiding. Daaronder vallen onder meer hulp bij aanvraag/afronding van een eventuele gezinshereniging, verlenging/wijziging van de verblijfsvergunning en, in een later stadium, naturalisatie. Inburgering Sinds 1 januari 2013 is de cliënt zelf verantwoordelijk voor zijn/haar inburgering. Ondersteuning vanuit het Bureau Inburgering van de regionale sociale dienst is daarmee komen te vervallen voor wie na deze datum een verblijfsvergunning heeft gekregen. In de praktijk betekent dit dat de cliënt nu voor alle informatie, advies en ondersteuning op het gebied van inburgering (en de financiering daarvan) afhankelijk is van VWWbD. Voor de medewerkers betekent dit een belangrijke taakverzwaring. Na het eerste begeleidingsjaar Na een intensief eerste jaar lijken de belangrijkste zaken op orde te zijn. Het huis is ingericht, de kinderen gaan naar school, de ouders volgen taallessen en de financiële zaken zijn op orde. Men weet hoeveel er maandelijks ontvangen wordt, het uitgavenpatroon is vaak nog wennen. Nu komt het erop aan dat men werkelijk geïntegreerd raakt in de samenleving. Wat biedt VWWbD in het tweede begeleidingsjaar? Allereerst wordt met een vluchteling op regelmatige tijden afspraken gemaakt om de financieel- administratieve zaken op orde te brengen en te houden. Er wordt waar nodig bemiddeld tussen instanties en vluchtelingen. Maar vooral wordt ingegaan op situaties die mensen zélf inbrengen. Vanwege het vertrouwelijke contact dat is gegroeid en de laagdrempeligheid van de organisatie, kan dat veel verschillende vlakken betreffen. Waar nodig wordt doorverwezen naar professionele organisaties, zoals bij klachten van psychosomatische aard en bij opvoedingsvragen. Terugvalbegeleiding Desondanks blijkt dat problemen, die voortkomen uit het gegeven dat men als vluchteling naar Nederland is gekomen, blijven bestaan of juist pas na enkele jaren meer naar voren komen. Vluchtelingen doen na hun begeleidingsperiode met enige regelmaat een 15

16 beroep op VWWbD, met vragen over de overkomst van een partner, verhuizing, het zoeken naar werk of opleiding, opvoedingsproblemen, financiële problemen enzovoort. Niet altijd gaat het om specifieke vluchtelingenproblematiek. Vaak gaat het om problemen die verbonden zijn met onvoldoende kennis van de taal, wet- en regelgeving en inzicht in wat er precies van hen verwacht wordt. Het blijkt dat ze de weg naar reguliere instanties niet of moeilijk weten te vinden of daar niet goed terecht kunnen. Vanwege de band met VWWbD, die hen persoonlijk kent, is de weg naar het kantoor soms snel weer gevonden. 16