Activiteitenverslag 2012 WIJKGEZONDHEIDSCENTRUM DE RIDDERBUURT VZW

Transcriptie

1 Activiteitenverslag 2012 WIJKGEZONDHEIDSCENTRUM DE RIDDERBUURT VZW Activiteitenverslag 2012 WGC De Ridderbuurt vzw Pagina 1

2 Inleiding 2012 is afgerond onze werking getuigde volop van dynamiek. Het was een uitbundig jaar, waarin we veelvuldig naar buiten zijn gekomen, met als kenmerk Innovatie op de 1 e lijn en aanpak van de gezondheidskloof. Het zorgteam is vastberaden de weg van de zorgsubstitutie ingeslagen; taken worden toegewezen aan de functies met de juiste competenties hiertoe. Oude patronen worden losgelaten; er wordt veel vernieuwing gevraagd van medewerkers. Patiënten vinden opvallend vlot hun weg hierin en tekenen duidelijk voor de meerwaarde van het interdisciplinaire zorgaanbod. De functie van praktijkassistente kent hierdoor een sterke ontwikkeling vanuit de eigen praktijk. Buitenshuis gaan we op zoek naar inspiratie. In het projectwerk werden hoge toppen gereden. Bewegen op Voorschrift kwam in de pers, wordt opgepikt door andere wijkgezondheidscentra en door de overheid, Was dit alles onze bedoeling? In feite wilden we enkel een aanbod creëren dat beantwoordde aan de vragen van patiënten in een participatiegroep van veel-consulteerders. Het is meer geworden. Het project Patiënt in beeld krijgt meer en meer vorm in een geëigende methodiek. Deze wordt getoetst en enthousiast onthaald bij collega-huisartsen en bij lokale beleidsmakers. Patiënten blijven de aansturing geven via de participatiegroepen. In de wisselwerking met Wijkgezondheidscentrum De Central wordt gezondheidspromotie en projectwerk een terrein van gedeelde verantwoordelijkheid en inzet. Projecten die goed zijn, geraken verankerd. Op nieuwe thema s wordt geïnvesteerd. De sector van de wijkgezondheidscentra groeit. We investeren mee in de ontwikkeling van de Vereniging van Wijkgezondheidscentra en plukken zelf ook de vruchten van een Vereniging die zich versterkt. Na 2012 mag 2013 misschien een wat rustiger jaar zijn Activiteitenverslag Wijkgezondheidscentrum 2012 WGC De Ridderbuurt vzw VZW Ierse Predikherenstraat 80, 3000 Leuven tel 016/ Pagina 2

3 INHOUD A. Praktijkbeschrijving... 4 B. Praktijkvoering Zorgsubstitutie Zorgteam maakt continu afspraken rond goede zorg... 5 C. Samenstelling van patiëntengroep op Algemene kenmerken patiëntengroep Leeftijd, geslacht, nationaliteit en woonplaats van de patiënten Instroom van nieuwe patiënten Uitstroom van patiënten Forfaitair betalingssysteem... 9 D. Consultaties zorgteam Zorgverstrekking door huisartsen Consultaties bij verpleegkundigen Consultaties kinesitherapie Consultaties bij maatschappelijk werk Consultaties bij pedicure E. Projectwerking Gezondheidspromotie naar de Leuvense bevolking in opdracht van Stedenfonds Project: Praktijkondersteunend programma (POP) Project: Bewegen Op Voorschrift (BOV) Project: art patiënt in beeld Project: ZOZI zorg voor gezinnen F. Praktijkorganisatie en ondersteuning van de praktijkvoering omkaderend team Coördinatie en staf Leuvense Wijkgezondheidscentra Vereniging van wijkgezondheidscentra (VWGC) Raad van bestuur en Algemene Vergadering Overzicht van alle medewerkers op Activiteitenverslag 2012 WGC De Ridderbuurt vzw Pagina 3

4 A. PRAKTIJKBESCHRIJVING Wijkgezondheidscentrum De Ridderbuurt bestaat sinds september 1995 en is als vzw georganiseerd. Het multidisciplinaire zorgteam bestaat uit huisartsen, HAIO s (huisartsen in opleiding), kinesitherapeuten, verpleegkundigen, maatschappelijk werkers en een pedicure. Het projectteam bestaat uit de vaste tak gezondheidspromotie en uit tijdelijke thematische projectwerkers. Het onthaal en omkaderend team bundelen hun expertise en maken dat zorgverstrekkers zich kunnen concentreren op hun kerntaken. Het geheel is een boeiende wisselwerking van medewerkers in zelfsturende teams, die allen werken vanuit de missie en visie van WGC De Ridderbuurt vzw. Eind 2012 telde het wijkgezondheidscentrum ingeschreven patiënten. B. PRAKTIJKVOERING 1. ZORGSUBSTITUTIE Dit project, opgestart in 2010, werd in de loop van 2012 verder gezet en uitgebreid, alsook het blijven inzetten op een optimale kwaliteit van zorgverlening. In de zorgsubstitutie hebben we twee werkvormen: vervangconsultaties en parallelconsultaties VERVANGCONSULTATIES Bij deze vorm van substitutie wordt vertrokken van een lijst van pathologieën die toelaat om een aantal consultaties via voorgeschreven protocol bij de verpleegkundige in plaats van bij de huisarts te laten door gaan. De in 2011 uitgewerkte zorgsubstitutie voor diabetes werd met succes verder gezet in Patiënten geraken er meer en meer mee vertrouwd dat de verpleegkundigen het merendeel van de zorgtaken op zich nemen (vb. bloeddruk, gewicht meten, bloednames, ) en de artsen in hoofdzaak het beleid uitstippelen en aanpassen indien nodig. Het hieraan gekoppelde systeem van periodiek uitnodigen van de patiënten voor hun diabetesconsult werd eveneens verder gezet. De kwaliteitsverbetering in de opvolging van patiënten met diabetes kwam duidelijk naar voor in twee evaluatieve studies uitgevoerd door de HAIO s. Gesterkt door het succes van het diabetesprotocol zijn we ook gestart met de theoretische uitwerking van een aantal protocollen voor andere belangrijke gezondheidsthema s in onze praktijk: Hypertensie en cardiovasculaire risicoreductie COPD, longfunctiemetingen, rookstopbegeleiding Zwangerschap, anticonceptie, abortus Psychosociale problematiek met inschakeling van geestelijke gezondheidszorg Schildklierlijden Opvolging van bloed verdunnende therapie. Per arts werd er wekelijks structureel enige tijd voorzien om een thema uit te werken. Activiteitenverslag 2012 WGC De Ridderbuurt vzw Pagina 4

5 1.2. PARALLELCONSULTATIES Hiermee bedoelen we dat de arts de patiënt, na bij hem op consultatie te zijn geweest, onmiddellijk naar een andere hulpverlener (verpleegkunde of maatschappelijk werk ) doorstuurt met delegatie van een taak. Bijv. naar verpleegkunde voor inspuiting, bloedname, wratje bevriezen Bijv. naar maatschappelijk werk ter behartiging van een dringende nood of hulpvraag op psychisch of sociaal vlak. Verpleegkundigen en maatschappelijk werkers werken dus in parallel met de huisartsen. Het aantal weekmomenten met parallelconsultaties werd uitgebreid in maandag kwamen dinsdagavond en vrijdagochtend bij. Naast donderdag en Ook hier werd de noodzaak aangevoeld tot enerzijds het uitbreiden van thema s die voor taakdelegatie in aanmerking komen en anderzijds het werken aan de hand van duidelijke protocollen. Vanuit het artsenteam is er een verantwoordelijke voor de verdere uitwerking van de parallelconsultatie. 2. ZORGTEAM MAAKT CONTINU AFSPRAKEN ROND GOEDE ZORG Het zorgteam investeert in kwaliteit en interdisciplinaire afstemming door middel van overleg, samenwerkingsafspraken, vorming en uitgebreid gebruik van het elektronisch medisch dossier PATIËNTGEBONDEN OVERLEG: Tweewekelijkse multidisciplinaire patiëntenbespreking Wekelijkse casusbesprekingen per discipline Vernieuwde werkwijze rond kinderen in nood, olv. Projectwerker ZOZI Invoering van MDO SEL en MDO PSY Regelmatige deelname aan cliëntoverleg, SEL, therapeutisch project, VORMING VOOR ZORGTEAM Vorming methodiek tot morele besluitvorming door Patrick Geussens Elk teamlid heeft een jaarlijks vormingsbudget en uren, gelinkt aan eigen opdrachten. Teamleden nemen uitgebreid deel aan externe studiedagen Vorming en samenwerkingsafspraken voor gebruik van multidisciplinair medisch dossier 2.3. SAMENWERKINGSAFSPRAKEN IN ZORGTEAM Samenwerkingsafspraken inzake nieuwe GMD+ Verwijzingsafspraken omtrent kiné en BOV (bewegen op voorschrift) Verwijzingsafspraken van patiënten naar het project geestelijke gezondheidszorg en het project ZOZI Activiteitenverslag 2012 WGC De Ridderbuurt vzw Pagina 5

6 C. SAMENSTELLING VAN PATIËNTENGROEP OP ALGEMENE KENMERKEN PATIËNTENGROEP De Ridderbuurt De Ridderbuurt De Ridderbuurt Vlaanderen (RIZIV) België (RIZIV) Op Aantal patiënten op Ingeschreven in wgc Forfaitpatiënt % % % Niet-forfaitpatiënt 149 6% 167 7% 208 8% Statuut bij mutualiteit (synthese) Met voorkeursregeling % % % 13% 16% Zonder voorkeursregeling % % % 87% 84% Gewoon rechthebbenden zonder voorkeursregeling % % % 66% Statuut bij mutualiteit (detail) GMD+ Diabetespas Gewoon rechthebbenden met voorkeursregeling % % % 5% WIGW zonder voorkeursregeling 48 2% 54 2% 60 2% 19% WIGW met voorkeursregeling % 230 9% % 10% Wel GMD+ nvt % % Geen GMD+ nvt % % Wel diabetespas 59 3% 58 2% 57 2% Geen diabetespas % % % Activiteitenverslag 2012 WGC De Ridderbuurt vzw Pagina 6

7 2. LEEFTIJD, GESLACHT, NATIONALITEIT EN WOONPLAATS VAN DE PATIË NTEN Geslacht De Ridderbuurt De Ridderbuurt De Ridderbuurt Man % % % Vrouw % % % Leeftijd gemiddeld 30 jaar 30 jaar < 1 jaar % 1-14 jaar % % % % % % % % % % % % % % % % 141 6% 154 6% % 52 2% 55 2% % 23 1% 25 1% Overleden 7 8 Woonplaats 3000 Leuven % % % 3001 Heverlee 196 9% % % 3010 Kessel-Lo % % % 3012 Wilsele 118 5% 130 5% 161 6% 3018 Wijgmaal 19 1% 17 1% 16 1% Buiten de regio 3020 Herent 30 1% 31 1% 30 1% andere 61 3% 33 1% 48 1% Nationaliteit Belgische % % % Andere % % % Niet gekend 46 2% Activiteitenverslag 2012 WGC De Ridderbuurt vzw Pagina 7

8 3. INSTROOM VAN NIEUWE PATIËNTEN In 2012 schreven we 423 nieuwe patiënten in. De woonplaats van nieuwe patiënten: 69 % woont in Leuven 11% in Heverlee 8 % in Kessel-Lo 5 % in Wilsele 7 % komt nieuw in Leuven wonen, maar is nog elders gedomicilieerd op het moment van inschrijving. 4. UITSTROOM VAN PATIËNTEN In 2012 verlieten 272 patiënten de praktijk. Een uitschrijving gebeurt op initiatief van de patiënt, van de mutualiteit of van het wijkgezondheidscentrum. 87 patiënten (32%) werd uitgeschreven door het wijkgezondheidscentrum op basis van: patiënt woonachtig buiten de regio patiënt niet meer consulterend gedurende meer dan 2 jaar patiënt langdurig niet in orde met de mutualiteit waarbij de medewerking van patiënt naar het in orde brengen van de mutualiteit ontbreekt Acht patiënten zijn overleden. De gemiddelde leeftijd van de overleden patiënten was 65 jaar, met een variatie tussen 48 en 86 jaar. uitgeschreven patiënten % aantal % aantal aantal op jaarbasis gemiddelde per maand reden van uitschrijving op initiatief van patiënt op initiatief van patiënt 65% % 151 op initiatief van wgc 32% 87 38% 96 op initiatief van mutualiteit 0 0 1% 2 Overleden 3% 8 3% 7 verhuis 44% % 71 mutatie naar ander wgc 6% 17 11% 29 naar andere zorgverstrekker 7% 20 8% 21 ontevreden of systeem niet passend 4% 12 4% 11 ongekende of andere reden 3% 8 7% 19 Activiteitenverslag 2012 WGC De Ridderbuurt vzw Pagina 8

9 5. FORFAITAIR BETALINGSSYSTEEM De titulariscode verstrekt door de mutualiteit geeft het statuut van een persoon aan binnen de ziekteverzekering. Dit is bepalend voor het forfaitair bedrag dat het centrum maandelijks ontvangt voor deze patiënt. Per ingeschreven forfaitpatiënt factureren we maandelijks een vast bedrag, onafhankelijk van het aantal consultaties. Dit bedrag wordt vastgesteld door het RIZIV en vormt een afgeleide van het consultatiegedrag in de prestatiegeneeskunde. Categorie 1 tot en met 4 wordt gefactureerd aan de mutualiteiten op basis van de inschrijving van de patiënt in het forfaitair systeem. Patiënten met een OMNIO-statuut bevinden zich in categorie 2. Niet-forfaitpatiënten (asielzoekers, mensen zonder papieren) worden per prestatie gefactureerd aan het betrokken OCMW, aan het lokale OCMW, aan Fedasil, FORFAITTARIEVEN Jaar artsen Gewoon rechth 5,87 6,39 6,25 6,31 6,48 6,37 6,64 Rechth voorkeur 12,87 14,21 15,03 12,94 12,28 11,98 11,64 wigw75 16,18 17,04 16,47 16,99 16,72 16,59 16,89 wigw100 32,25 34,10 33,52 35,03 34,38 33,65 34,30 Kiné Gewoon rechth 2,09 2,18 2,39 2,58 2,78 2,83 3,02 Rechth voorkeur 6,97 7,19 7,99 6,64 6,31 5,95 5,67 wigw75 7,88 8,05 8,59 9,36 9,74 9,75 10,27 wigw100 16,72 17,37 18,74 20,40 20,93 20,44 21,70 Verpleging Gewoon rechth 0,54 0,53 0,56 0,59 0,60 0,62 0,64 Rechth voorkeur 9,80 10,77 11,88 9,63 8,74 8,40 7,75 wigw75 16,32 17,34 18,63 22,10 22,54 22,95 24,03 wigw100 58,98 65,14 72,30 84,13 85,19 85,06 90,58 Totaal Gewoon rechth 8,50 9,10 9,20 9,48 9,86 9,82 10,30 Rechth voorkeur 29,64 32,17 34,90 29,21 27,33 26,33 25,06 wigw75 40,38 42,43 43,69 48,45 49,00 49,29 51,19 wigw ,95 116,61 124,56 139,56 140,50 139,15 146,58 De forfait-tarieven zijn geen weerspiegeling van de activiteit in de wijkgezondheidscentra, maar vormen een afgeleide van het consultatiegedrag in de eerstelijns-prestatiegeneeskunde. Activiteitenverslag 2012 WGC De Ridderbuurt vzw Pagina 9

10 D. CONSULTATIES ZORGTEAM 1. ZORGVERSTREKKING DOOR HUISARTSEN Aantal consultaties en huisbezoeken Op jaarbasis Aantal effectieve prestaties Gemiddelde per werkdag Aantal consultaties Aantal huisbezoeken Op jaarbasis Gemiddelde per werkdag Op jaarbasis Gemiddelde per werkdag 2,4 1,9 2,5 Type consultaties Effectieve consultaties consultatie % % % (telefonisch) 842 7% % % advies herhaalvoorschrift 192 1,5% 37 0,27 % huisbezoeken 622 5% 507 4% 637 4% Patiënten die niet opdagen op afspraken Geplande consultaties Op jaarbasis % % weekgemiddelde Niet-opdagers Op jaarbasis % 981 7% % weekgemiddelde Effectieve consultaties Op jaarbasis % % % weekgemiddelde CONSULTATIES BIJ VERPLEEGKUNDIGEN Aantal prestaties verpleegkunde Het forfaitair systeem vereist dat we verpleegkundige zorgen voorzien, 7 dagen op 7, ook al is het wijkgezondheidscentrum enkel op werkdagen geopend. Bij verpleegkunde is er 3% van de consultaties waar patiënt niet opdaagt of niet thuis is bij huisbezoek. Activiteitenverslag 2012 WGC De Ridderbuurt vzw Pagina 10

11 3. CONSULTATIES KINESITHERAPIE Het kinéteam richt zich op curatieve en preventieve zorg voor de ingeschreven patiënten. Voor de curatieve zorgen worden patiënten met een brede waaier aan klachten verwezen naar kiné, zowel puur somatisch als psychosociaal en psychosomatisch. De behandelingen omvatten zowel musculoskeletale behandeling als algemene/klassieke kiné. De insteek osteopathie en fascia zijn aanwezig. Kiné biedt eveneens aan: Behandelingsvormen om lichaamsbewustzijn te verhogen Algemene lichamelijke en mentale technieken ter ontspanning Rugscholing via fasciatherapie / individueel en in groep Zwangerschapskiné Voor het preventieve luik in kiné wordt samengewerkt met het BOV-project Begeleiding van individuele deelnemers Eigen aanbod cardio en reconditioning Meewerken in activiteiten, bijv. run voor fun In 2012 werd 2 maanden de begeleiding van stagiaires (telkens 1 maand) en de link met de academische wereld gelegd. Kinesitherapie Aantal effectieve prestaties Aantal consultaties Aantal huisbezoeken Op jaarbasis Gemiddelde per werkdag 12 11,5 15 Op jaarbasis Gemiddelde per werkdag Op jaarbasis Gemiddelde per werkdag 2,2 0,7 1,6 Bij de consultaties kiné wordt naargelang de aard van de pathologie een onderscheid gemaakt tussen C-Pathologie Bij een C-pathologie of "courante pathologie" heeft de patiënt recht op 18 behandelingen aan de normale terugbetaling per pathologische situatie. Per jaar zijn er drie verschillende pathologieën mogelijk, bijvoorbeeld 18 behandelingen wegens lage rugpijn, 18 wegens een tenniselleboog en nog eens 18 wegens een enkelverstuiking. E- Pathologie Een E-pathologie wordt ook wel "zware pathologie" genoemd. Wanneer de pathologische situatie van de patiënt voorkomt op de E- lijst, heeft deze patiënt gedurende een periode (vastgesteld door de adviserende geneesheer van de mutualiteit) recht op meer dan 60 behandelingen. Bijv. uitgebreide perifere verlamming: monoplegie, syndroom van Guillain Barré Bijv. evolutieve aandoeningen van het centrale zenuwstelsel met uitgebreid motorisch gebrek: o.a. multiple sclerose, ziekte van Parkinson Fa-Pathologie De groep van Fa zijn de acute functionele pathologieën. Hiervoor is er een lijst opgesteld met de situaties die tot deze groep gerekend worden. Deze patiënten hebben recht op 60 prestaties per pathologie gedurende één jaar, men begint te rekenen vanaf de dag van de eerste prestatie. Bijv. posttraumatische of postoperatieve aandoeningen: Bijv. Ademhalingsinsufficiëntie bij kinderen onder 16 jaar met tracheo-, laryngo- of bronchomalacie of recidiverende lage luchtweginfecties. Fb-Pathologie De groep van Fb zijn de chronische functionele pathologieën. Hiervoor is er tevens een lijst opgesteld met de situaties die tot deze groep gerekend worden. Deze patiënten hebben recht op 60 prestaties per pathologie gedurende een kalenderjaar. Bijv. situaties die een gangrevalidatie noodzakelijk maken Bijv. psychomotorische ontwikkelingsstoornissen Activiteitenverslag 2012 WGC De Ridderbuurt vzw Pagina 11

12 Aantal kinéprestaties Kiné C-pathologie % % % % % Perinatale kiné 30 1,5% 100 3% 84 3% 102 3% 36 1% F-pathologie 181 7,5% ,5% % % % E-pathologie 197 8% 282 8,5% % 154 5% 234 6% Tot.prestaties Aandeel huisbezoeken HB % HB % HB % C-pathologie 59 10% 40 21% 86 21% Perinatale kiné 0 0% 0 0% 0 -- F-pathologie 82 14% % % E-pathologie % 27 14% % Totaal prestaties Niet-opdagers Geplande consultaties Nietopdagers Effectieve consultaties Op jaarbasis % % % weekgemiddelde Op jaarbasis % % % weekgemiddelde Op jaarbasis % % % weekgemiddelde CONSULTATIES BIJ MAATSCHAPPELIJK WERK Bij individueel maatschappelijk werk werden 1294 patiëntencontacten geregistreerd in 2012, waarvan : raadplegingen - 14 huisbezoeken telefonische consulten (met de patiënt zelf) multidisciplinaire overleggen (overleg met verschillende disciplines waarbij samenwerkingsafspraken werden gemaakt) dossiercontacten (overleg met een externe dienst, via mail, telefoon, ) patiënten kwamen niet op afspraak. Maatschappelijk werk was betrokken bij 397 patiënten in Het gemiddeld aantal contacten tussen maatschappelijk werk en patiënt is 2,5 (raadpleging, huisbezoek of telefonisch consult). Het gemiddeld aantal raadplegingen per jaar per patiënt ligt op 2. Het is een streefdoel om dit laag te houden omdat maatschappelijk werk binnen de Ridderbuurt een brug- en schakelfunctie heeft naar een ruimer netwerk van samenwerkingsverbanden. Het disciplinair overleg van maatschappelijk werk is in 2012 meer gestructureerd aangepakt, waardoor de accenten in de discipline nog duidelijker naar boven komen. Naast de interne casusbesprekingen onderling, ging er veel aandacht naar het optimaliseren van de samenwerking met externe partners (sociale huisvesting en kruidenier, huurdersbond, toeleiders in de diversiteit, medisch centrum de Paepe, vormingplus, netwerkoverleg, inburgering, ). De dynamiek om efficiënt naar externen te verwijzen blijft enkel werkzaam indien de samenwerking met de centra in kwestie goed verloopt. Regelmatig overleg is belangrijk bij dit netwerken. Activiteitenverslag 2012 WGC De Ridderbuurt vzw Pagina 12

13 Volgende thema s keerden regelmatig terug in de structurele aanpak vanuit maatschappelijk werk: 1 opvolging van het protocol verzekerbaarheid van patiënten die niet in regel zijn met het ziekenfonds en mailingactie omnio-statuut 2 aanpassing en bijsturing van de laagdrempelige sociale kaart (die door alle zorgverstrekkers in huis wordt gebruikt en is aangereikt aan andere artsen in het Leuvense) 3 stages Sociale Hogeschool Heverlee 4 registratie-codes maatschappelijk werk in het medisch dossier 5 uitwisseling van studiedagen en vormingen met als doel kwaliteitsverhoging van de patiëntenconsultaties. Maatschappelijk werk verdiepte zich in de zorgmijdende oudere patiënten en een begeleidingsprocedure werd opgestart. Zorgsubstitutie betekende voor maatschappelijk werk een grotere bereikbaarheid overdag tijdens de parallelconsulten in plaats van afgebakende consultatie-blokken. Verdere afstemming van de samenwerking met de andere disciplinaire teams blijft een aandachtspunt voor het komende jaar. Het projectwerk art 107- patiënt in beeld bracht rust en een nieuwe dynamiek in het team maatschappelijk werk (en het ganse zorgteam) in het werken met psychisch kwetsbare patiënten. In 2013 zal de aandacht liggen op het verankeren van de specifieke methodieken die opgebouwd zijn. In 2012 werd een opstap gemaakt naar samenwerking met maatschappelijk werk van Wijkgezondheidscentrum De Central. Waar het in eerste instantie over uitwisseling van informatie en ervaringen ging, is er naar het einde van jaar toe sprake van themaverdeling (zorg voor gezinnen, opstart procedure zorgbemiddeling, engagement naar uitwisseling vormingen). Deze tendens zal zich meer ontwikkelen in 2013, met het ruimer uitwerken van specifieke thema s naar het volledige zorgteam. 5. CONSULTATIES BIJ PEDICURE Aanbod: 4u per week Pedicure-zorgen worden verleend in een goed uitgebouwd kader, zowel voor de patiënten als voor de pedicure zelf. De zorg beperkt zich tot de medische noodzaak en de patiënt kan vlot terecht. In 2012 werd er sterker afgebakend in zorg en enkel de strikte behandeling geboden voor die patiënten die een medische noodzaak hebben en het financieel moeilijk hebben. De patiënten die behandeld worden komen zelden in aanmerking voor tegemoetkoming bij hun ziekenfonds, want ze voldoen vaak niet aan de leeftijdsvoorwaarde ouder dan 65 jaar te zijn. Patiënten komen vaker bij de pedicure terecht voor een éénmalige behandeling op verwijzing van de arts. Dit in tegenstelling tot vroeger waar de patiënt bij pedicure terechtkwam via maatschappelijk werk en via de arts op verwijzing voor een langdurige behandeling. Met andere woorden: het is de pedicure zelf die meer en meer de inschatting van financiële en medische noodzaak maakt in plaats van de omweg via de arts of maatschappelijk werk. Conclusie: Aanbd pedicure verloopt vlot, de zorg is meer afgebakend, de pedicure krijgt aansturing via artsen. Indien patiënt financiële moeilijkheden heeft om verdere pedicurezorgen te betalen, wordt deze verwezen naar maatschappelijk werk. Er is intern geen wachtlijst meer voor patiënten. Opvallend: er zijn weinig verwijzingen naar externe pedicure voor die patiënten die het misschien wél kunnen betalen. Eind 2012 werd samen met maatschappelijk werk een stappenplan hiervoor afgesproken. Activiteitenverslag 2012 WGC De Ridderbuurt vzw Pagina 13

14 E. PROJECTWERKING 1. GEZONDHEIDSPROMOTIE NAAR DE LEUVENSE BEVOLKING IN OPDRACHT VAN STEDENFONDS Projectcoördinatie: Projectmedewerkers: Femke Deboutte (gezondheidspromotor) Els Bartholomeeusen (arts), Pascale Dekoninck (verpleegkundige), Joris Schüpp (kiné), Rika van Kersschaever (vrijwilliger) 19 u/week Projecttijd: Projectpartner: Stedenfonds Stad Leuven ( ) WGC De Central Rotary Leuven (2012) GROEPEN IN SAMENWERKING MET EXTERNE ORGANISATIES I.S.M. LEUVENSE INTEGRATIEDIENST VROUWENGROEPEN OPEN SCHOOL kennis vergroten over het belang van bewegen, ergonomie en ontspannen bij allochtone vrouwen + praktische oefeningen (4 sessies van 1.5 u) bereik: 65tal allochtone deelneemsters PRAATGROEP MANNENSTRAAT (GEMENGD PUBLIEK) kennis vergroten over thema gezondheid, uitleg Belgisch gezondheidssysteem en rugscholing (1 sessie van 2,5u) bereik: 15 mensen I.S.M. BUURTHUIS T LAMPEKE vragenuurtje aan arts ivm EHBO-situaties, 1 sessie (1,5u). 8 deelnemers I.S.M. WGC DE CENTRAL KIES WAT JE EET groepswerking rond gezonde voeding (met begeleider en diëtiste): 4 bijeenkomsten: 8 doorverwijzingen vanuit De Ridderbuurt GEZINSBEGELEIDING GEZONDE VOEDING Studente diëtiek (WGC De Central) start voedingsbegeleiding op van een gezin met overgewicht. Nauwe samenwerking met de beweegcoach van het project Bewegen Op Voorschrift. RUGSCHOOL: RUG- EN BUIKSPIERVERSTERKING Nieuw initiatief; laagdrempelige beweeggroep. Toegankelijk voor iedereen van Groot Leuven. Instroom vanuit beide wijkgezondheidscentra, de werkgroep Gezonde Wijk en vanuit het project Bewegen Op Voorschrift. 8 sessies van 1u met gemiddeld 14 deelnemers I.S.M. RISO VLAAMS BRABANT EN BUURTSPORT LEUVEN BEWEGEN OP VOORSCHRIFT Uitbreiding samenwerking externe huisartsen, uitbreiding aantal uren beweegcoaching, specifieke aandacht voor BOVdeelnemers met psychiatrische achtergrond.. Het bestaande lokale beweegaanbod wordt zoveel mogelijk gebruikt (Buurtsport Stad Leuven, reguliere sportclubs, Leuvense Fietsschool,..). In 2012 waren er 4 eigen beweeggroepen (Fun Fit, Aquafun, Klimgroep en Rug-en buikspiertraining in groep). Totaal: 180 deelnemers (100 in 2012) I.S.M. LOGO OOST-BRABANT, VIGEZ ACTIE 24U ROOKSTOP 9 deelnemers Activiteitenverslag 2012 WGC De Ridderbuurt vzw Pagina 14

15 GROEPEN NAAR INGESCHREVEN PATIËNTEN VOEDINGSADVIES, WEEGCONTROLE permanent individueel aanbod via verpleging 25 deelnemers PEDICURE: Intern (eigen pedicure): 51 deelnemers Verwijzing naar extern: 4 deelnemers Info-avond voetzorg: algemene info, uitgenodigd via wachtzaalactie voethygiëne; 6 deelnemers PROJECTEN GERICHT OP STRUCTURELE VERANDERINGEN PAREL-PROJECT Doel: perinatale zorg Groot-Leuven. Extra ondersteuning zwangere en pas bevallen vrouwen. Methodiek: overleg tussen Kind en Gezin, dienst gynaecologie ziekenhuis, thuiszorg en wijkgezondheidscentra Bereik: 16 vrouwen TANDZORG ALGEMEEN Doel: Methodiek: Bereik: gerichte en begeleide doorverwijzing naar externe tandartsen als drempelverlaging naar tandzorg werkmapje zet er je tanden in rechtstreekse contacten met tandartsen en ocmw (door maatschappelijk werk) 56 patiënten werden doorverwezen naar een tandarts waarvan 27 patiënten een begeleide doorverwijzing kregen door maatschappelijk werk SPECIFIEK: Voortzetting project tandheelkundige verzorging voor -18 jarigen Doel: -18 jarige patiënten activeren voor tandartsbezoek Doelgroep: 300 gezinnen met minderjarige kinderen Methodiek 1: sensibilisering (via mailing, wachtzaalactie, scherm, motiverende gesprekken vanuit de verschillende disciplines) Methodiek 2: begeleide verwijzing van een aantal minderjarigen en hun ouders in financiële en mentale voorbereiding van het tandartsbezoek Bereik: 13 gezinnen engageerden zich in In 2012 verhoogde dit aantal tot 18 gezinnen die begeleid doorverwezen werden naar de tandarts. PREVENTIEBELEID VLAAMSE OVERHEID De Vlaamse Werkgroep voor Gezonde Tanden (VWGT), binnen het Verbond der Vlaamse Tandartsen (VVT) werkte in opdracht van de Vlaamse overheid een discussienota uit in De bedoeling van de nota is een aanzet om te komen tot een geïntegreerd preventiebeleid in het kader van mondgezondheid voor 0-18jarigen. Deze discussienota kwam tot stand dankzij individuele gesprekken met verschillende actoren op het terrein (eerder een steekproef van actoren) en een focusgroep van (lokaal) beleid en actoren. WGC De Ridderbuurt nam zowel deel aan de gesprekken als aan de focusgroep. In oktober 2012 werd de nota voorgelegd op een consensusvergadering en aanbevelingen hieromtrent werden gebundeld door de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten. We verwachten in 2013 een bijsturing van de Nota en een vervolg op de eerdere vergaderingen alvorens het beleid concreet wordt uitgestippeld PASTA (PROVINCIAAL AANBOD SOCIAAL TOLKEN VOOR ANDERSTALIGEN) BABEL (TELEFONISCHE TOLKHULP) Doel: Bereik: verbetering van communicatie patiënt-zorgverstrekker i.f.v. kwalitatief gezondheidsaanbod PASTA: 19 gesprekken (10 Farsi, 4 Koerdisch Badini, 3 Somali, 1 Slovaaks, 1 Nepalees) Babel: 23 gesprekken (11 Slovaaks, 6 Koerdisch, 3 Chinees, 3 Arabisch) Activiteitenverslag 2012 WGC De Ridderbuurt vzw Pagina 15

16 SPECIALE ACTIES: CO-INTOXICATIE (WACHTZAALPROJECT) Doel: Mensen informeren rond de gevaren voor CO-vergiftiging en hen aansporen om bij maatschappelijk werk extra informatie te vragen. Kennis geven om op tijd in te grijpen door info te geven rond symptomen, hoe een toestel correct te laten installeren en door te benadrukken wat ze moeten doen ingeval van intoxicatie. Methodieken: - Folders; powerpoint; kwis - Doorverwijzing naar maatschappelijk werk Bereik: 45 deelnemers RUGSCHOOL, ERGONOMIE (WACHTZAALPROJECT) Doel: ergonomische kennis vergroten voor dagelijkse activiteiten Methodiek: powerpoint op scherm gekende kinesisten geven ergonomisch voorbeeld (juiste en foute houdingen) VOETHYGIËNE (WACHTZAALPROJECT) Doel: mensen informeren over een algemene goede voetzorg en hygiëne. Specifieke info aanbieden voor voetzorg bij diabetespatiënten. Methodieken: powerpoint met concrete tips; deelnemingsformulier Resultaat: 40 deelnemers GRIEPVACCINATIE: Doelgroep: Methodiek: 659 patiënten, volgens aanbevelingen Hoge Gezondheidsraad mailing met uitnodiging en voorschrift + bekendmaking via wachtzaal + planning in medisch dossier Bereik: 220 vaccinaties (33%), (2011: 37%) jaar: 36% (91/254 hebben vaccin gehad, 4 geweigerd) + 65 jaar: 55% (42/76 hebben vaccin gehad, 3 geweigerd) zwangeren: 41% (18/44 vaccin, 1 contra-indicatie) ouders van baby s jonger dan 6 maanden: 22% (10/46 vaccin gehad) chronisch zieken < 50 jaar: 25% (59/239, 3 geweigerd) GMD PLUS Doel: Doelgroep: Methodiek: Bereik: Patiënten tussen 45 en 75 jaar uitnodigen voor een preventief consult bij de huisarts om een individueel preventieplan op te stellen (vaccinaties, uitstrijkje, rookstop, gezonde voeding, beweging, bloedonderzoek,..). Vanaf januari 2012 zijn deze consultaties gestart (samenwerking huisarts, verpleging, vrijwilliger). 391 patiënten telefonisch uitnodigen + bekendmaking via wachtzaal + planning in medisch dossier 143 patiënten kregen een preventie-consult. 179 zijn akkoord en worden nog uitgenodigd, 72 weigeringen 89 patiënten hebben nog niet gereageerd. PREVENTIE-CONSULT KINE (NIEUW SINDS 2012) Doel: het aanbod kiné uitbreiden met preventieve consultaties: ergonomisch advies, blessurepreventie, Methodiek: 30 minuten laagdrempelig consult rond preventie-thema. Bereik nov-dec 12: 8 deelnemers Activiteitenverslag 2012 WGC De Ridderbuurt vzw Pagina 16

17 SAMENWERKING EXTERN STUDIECLUB GEZONDHEIDSPROMOTIE VAN DE VERENIGING VOOR WIJKGEZONDHEIDSCENTRA driemaandelijkse samenkomst van de gezondheidspromotoren. Ervaringsuitwisseling en afstemming tussen de verschillende wijkgezondheidscentra rond projecten en thema s. STUURGROEP VAN LOGO (LOKAAL GEZONDHEIDSOVERLEG) REGIO LEUVEN tweemaandelijks overleg WERKGROEP GEZONDE WIJK (BUURTHUIZEN, WIJKBUREAU S, LEUVENSE INTEGRATIEDIENST, CAW DE MEANDER, WGC DE CENTRAL, RISO) Driemaandelijks Bespreking gezondheidsthema s; artikel wijkkrant door WGC, voorbereidingen vormingen e.d. WERKOVERLEG GEZONDHEIDSPROMOTIE LEUVEN (GEZONDHEIDSPROMOTIE WGC DE RIDDERBUURT EN WGC DE CENTRAL) Taakverdeling, samenwerkingsafspraken, informatieoverdracht e.d. tussen projectwerkers en coördinatoren. Projecten worden uitgewisseld en waar dat zinvol is samen te werken zetten we de deuren open voor de patiënten van beide centra. We maken graag zoveel mogelijk gebruik van mekaars expertise en positieve ervaring. Op die manier vergroten we onze resultaten door geen dubbel werk te doen. (concreet: BOV-project (bewegen op voorschrift, WGC De Ridderbuurt), Hapje Klapje (WGC De Central), Kies wat je eet (WGC De Central), Geestelijke gezondheidszorg (WGC De Ridderbuurt en WGC De Central)) OVERLEG DIGITOPIA Maandelijks Deelname stuurgroep scherm wachtzaal huisartsen, aanreiken van evidence based gezondheidspromotiemateriaal BEWEGEN OP VOORSCHRIFT BOV-STUURGROEP WGC De Ridderbuurt, RISO, Buurtsport Leuven, VIGEZ, provincie Vlaams Brabant, CM, Ready to Improve, KULeuven, KHL KONING BOUDEWIJN STICHTING ikv subsidies voor het project Bewegen Op Voorschrif is er een driemaandelijkse intervisie-bijeenkomst. Doel is om ondersteuning te krijgen voor de verdere uitbouw van het project en te komen tot aanbevelingen naar de overheid wb projectwerking rond kansengroepen en gezondheid (4 vergaderingen 2011, 1 in 2012) DE BAKERMAT Project borstvoeding bij kansengroepen : deelname startvergadering en verdere samenwerking in de toekomst (verspreiding campagnemateriaal en vorming borstvoeding (verpleging)). Arts in stuurgroep. SAMENWERKING INTERN PREVENTIETEAM zeswekelijks overleg tussen 4 zorgverstrekkers met een taak binnen gezondheidspromotie (ghp) (arts, verpleging, kiné, maatschappelijk werk), de ghp-coördinator en de ghp-vrijwilliger. INTERNE ARTSENVORMING driemaandelijks olv ghp-arts info vaccinaties, aanpak rookstop, richtlijnen gezondheidsgids domus medica Activiteitenverslag 2012 WGC De Ridderbuurt vzw Pagina 17

18 2. PROJECT: PRAKTIJKONDERSTEUNEND PROGRAMMA (POP) Projectmedewerker: Projecttijd: Projectpartner: Els Bartholomeeusen, huisarts; Greet Van Kersschaever, huisarts; Nans Antheunis, coördinatie 2u/week Domus Medica, Vereniging van Wijkgezondheidscentra POP is een kwaliteitsbevorderend project voor een periode van 3 jaar. POP maakt gebruik van het European Practice Assessment (EPA) om de kwaliteit van de praktijk te beoordelen. Het project wordt aangestuurd vanuit Domus Medica. Gedurende de drie jaren projectwerking neemt dr. Marleen de Greef de rol als coach op naar het proces van kwaliteitsverbetering. In 2010 haalden we het bronzen label, in 2011 het zilveren label, in 2012 werkten we naar het gouden label toe. Hiertoe is gerichte actie nodig, waarbij kwaliteit en organisatie van medische zorg vereist worden. Tijdens de kwaliteitsdag van Domus Medica in april 2012 werd zowel GMD+ (Els) als zorgsubstitutie (Greet) voorgesteld. Hier ontvingen we als organisatie het zilveren label. In 2012 werd er gewerkt aan het GMD+ en zorgsubstitutie GMD + Doel: Patiënten tussen 45 en 75 jaar worden uitgenodigd voor een preventief consult bij de huisarts om een individueel preventieplan op te stellen (vaccinaties, uitstrijkje, rookstop, gezonde voeding, beweging, bloedonderzoek ) In 2011 werd GMD+ een eerste keer opgestart: Identificeren van de patiënten die tot de doelgroep behoren Uitnodigen van patiënten (via brief, telefonisch of directe aanspreking in de kabinetten) Registratie van de reacties van de patiënten (interesse of weigering) In 2012 werden gestart met de preventieconsultaties. Procedure GMD+ Praktijkassistentie heeft de coördinatie over de patiëntenlijst (wie moet nog bevraagd worden naar interesse voor het GMD+, wie mag op een preventieconsult uitgenodigd worden ) Ze plannen de preventieconsultaties in bij de preventieartsen. Het preventieconsult start met een intake, bij een vrijwilliger. Deze overloopt samen met de patiënt de vragenlijst van Domus Medica en weegt en meet de patiënt. Twee vrijwilligers hebben hiertoe een korte opleiding gehad. Nadien komt de patiënt bij de arts. Deze bekijkt de gegevens en verwerkt alles in het EMD. Er wordt een individuele planning opgesteld en meegegeven aan de patiënt. Voor verdere opvolging kan de patiënt terecht bij zijn vaste huisarts. Verpleging zorgt voor de uitvoering van een aantal preventieve acts (vb.labo, FOBT ) Vanaf 2013 worden de HAIO s betrokken in het opnemen van de preventieconsultaties. Cijfers 2012 GMD+ 143 patiënten kregen preventieconsult 179 patiënten zijn akkoord en worden nog uitgenodigd 72 weigeringen 89 patiënten zijn opnieuw te bevragen/ hebben nog niet gereageerd Activiteitenverslag 2012 WGC De Ridderbuurt vzw Pagina 18

19 2.2. ZORGSUBSTITUTIE: VERVANGCONSULTATIES Bij een vervangconsultatie wordt een gehele artsenconsultatie vervangen door verpleging of maatschappelijk werk. A. DIABETES De diabetesprocedure is al enige tijd in voege: diabetespatiënten worden via een oproepsysteem op consultatie gevraagd bij verpleegkundigen. Eenmaal jaarlijks komt patiënt bij de huisarts, of in geval van afwijkende labo s of andere zorgwekkende elementen. In 2012 is verder geïnvesteerd in een kwalitatieve diabetesprocedure: - Er werd een beslissingsboom per discipline opgesteld, waarin duidelijke taken en instructies vermeld staan. - Het diabetesprotocol werd door de artsen voorgesteld aan prof. Chantal Mathieu, endocrinologe UZ Leuven. Zij was zeer tevreden en zorgde voor ondersteuning in de vorm van opleiding voor onze verpleegkundigen. - Er werd een overlegmoment voorzien met de diabeteseducator van het UZ Leuven voor meer algemene opleiding en 1x met een diëtiste voor voedingsadvies. - Studenten diëtitiek KHL organiseerden een groepssessie rond voedingsadvies specifiek voor diabetici. - Beweegadvies voor diabetici werd verder uitgewerkt met de kinesisten. - Er werd een checklist opgemaakt met duidelijk overzicht van de planningen (vb. labo, oogarts, endocrino ) per individuele patiënt. Deze gaan in gebruik vanaf januari Het diabetesprotocol wordt gezien door externe partners en weerhouden voor publicatie. In 2012 brachten de artsen het protocol naar voor tijdens: - European General Practitioner Research Network, Antwerpen; 18-21/10/2012 Research on patient-centered interprofessional collaboration in primary care. One-slide-5-minute presentatie. Improvement of care for type 2 diabetics by substitution - Publicatie Huisarts Nu, tijdschrift van Domus Medica, December Naar een betere diabeteszorg: periodiek uitnodigen van patiënten in combinatie met taakdelegatie N. Aghdoui, E. Bartholomeeusen, L. Genevrois Tijdens de eerste kwaliteitsdag van de Vereniging van Wijkgezondheidscentra in december 2012 presenteerde Els Bartholomeeusen zorgsubstitutie in wijkgezondheidscentrum De Ridderbuurt. B. ZORGSUBSTITUTIE INVOEREN VOOR ANDERE CHRONISCHE PATHOLOGIEËN Artsen hebben een akkoord over de chronische pathologieën waar zorgsubstitutie mogelijk zou zijn. Elk thema wordt gekoppeld aan een vaste arts en een vaste verpleegkundige, die verantwoordelijk zijn voor het uitschrijven van de nieuwe procedure in zorgsubstitutie. Elke opstap naar zorgsubstitutie verloopt volgens een vast stappenplan: - uniforme encodage in EMD - uitwerken protocol - overleg inter- en intra disciplinair De pathologieën die aan bod zullen komen, zijn: - astma/copd/rookstop/spirometrie - zwangerschap - hypertensie/cardiovasculair risico - anticonceptie/ongewenste zwangerschap - depressie - Activiteitenverslag 2012 WGC De Ridderbuurt vzw Pagina 19

20 3. PROJECT: BEWEGEN OP VOORSCHRIFT (BOV) Projectleiding: Projectmedewerkers: Projecttijd: Projectpartners: Femke Deboutte (gezondheidspromotor/ kinesitherapeute) Ism Patricia Decraene (opbouwwerkster), RISO Vlaams-Brabant Nico de Vos (beweegcoach), Tom Apers (beweegcoach), Els Bartholomeeusen (arts) 10u projectleiding RISO Vlaams-Brabant (projectontwikkeling) Provincie Vlaams-Brabant, dienst Welzijn (focus op EPA-patiënten) 2012: BOV breidt uit.. Deelnemers: 100 nieuwe deelnemers (50 van WGC De Ridderbuurt, 35 verwezen door externe artsen, 15 in WGC De Central) Beweegcoaching: 28u (in 2011: 10u), 3 deeltijdse coachen (werkplek: in WGC De Ridderbuurt) Doorverwijzers: ook externe artsenpraktijken worden doorverwijzers Vanuit rapport Armoede in Beweging, Vlaamse Overheid (RISO, 1/2013): Het traject van beweegcoaching verliep als volgt: Huisartsen van WGC en externe huisartsen geven een beweegvoorschrift aan patiënten. Ze komen terecht bij een beweegcoach, die een intake doet (gesprek, meting), zoekt naar gepast beweegaanbod, opvolgt en na 6 maanden een postmeting. Nadien wordt geëvalueerd en besproken in hoeverre de deelnemer nog opvolging wenst. Vanuit BOV wordt een beweegaanbod gecreëerd of aangeboden, op 4 niveaus: 1 Individueel beweegaanbod : hometrainer, wandelen, stappenteller,.. 2 Eigen opgezet beweegaanbod in groep voor diegenen die de eerste stap naar sportclubs nog niet durven zetten: funfit klimgroep aquafun start to run. 3 Voor diegenen die net iets verder staan, zetten we samen met anderen (sportclubs ea) een beweegaanbod op: buurtsport - yoga fitness (17 abonnementen) contact met wandelgroep. 4 Tenslotte zoeken we voor diegenen die deze stap al kunnen zetten, een gepast aanbod binnen de reguliere sportclubs. Sowieso wordt er actief doorverwezen (er wordt een eerste keer (tot meerdere keren) meegegaan): zwemschool fietsschool - Wushu toneel (Stuk)-badmintonbuurtsport- Nordic walking- yoga voetbal tennis kungfu-.. Telkens wordt er ook gezocht naar financiële tegemoetkomingen voor het inschrijvingsgeld. Voor een kleine groep is er een groepstraject opgezet met de bedoeling om via die weg motiverend te kunnen werken. Om dit traject waar te maken zetten de projectleider, opbouwwerker en beweegcoach in op het uitbouwen van een sterk netwerk met (beleids)partners uit sectoren van gezondheid, sport en welzijn. Wat bleken de succesfactoren van de methodiek? Het voorschrift door de dokter is een stimulans voor velen, zeker voor maatschappelijk kwetsbare groepen (MKG) (autochtonen en zeker ook allochtonen) en is dus een belangrijk onderdeel van het concept. Motivationele gespreksvoering door de coaches is belangrijk in het starten en volhouden van beweging. A priori wordt doorverwezen naar regulier aanbod waarvan de coach weet dat er op maat gewerkt wordt. Daarnaast zet de beweegcoach samen met de deelnemer voorzichtige stappen naar nieuwe sportclubs als een deelnemer interesse toont in een bepaald aanbod. Aanwezigheid van het bekend gezicht van de opbouwwerker en/of beweegcoach zijn voor zowel de lesgevers als een groot aantal deelnemers benoemd als extra-motiverend voor regelmatige deelname. Of het groepswerk met de bewegingspsycholoog en/of de vrijwilliger-toeleider een belangrijk onderdeel en dus succesfactor is, moet nog verder onderzocht worden en is gepland voorjaar Welke aspecten van de methodiek vereisen nog bijsturing? De taak van de beweegcoach moet worden uitgezuiverd, beperkt tot de coaching, motivationele gesprekken en doorverwijzing naar aanbod. Daarvoor dienen we te zoeken naar anderen die bepaalde taken opnemen : effectief meegaan naar een sportclub, gesprekken met clubs over toegankelijkheid, gesprekken met dokters als toeleiders,. We denken dan aan een verderzetting van de taak van projectleider, maar ook vrijwilligers, gemotiveerde sportclubs die zelf een engagement opnemen. Andere toeleiders dan huisartsen kunnen de methodiek versterken via motivationeel gesprek of fysieke toeleiding: buurtwerkers, gezondheidswerkers, preventiewerkers, diëtisten, mutualiteiten, middenveld : dit vraagt een tijdsinvest van projectleider en tijd voor intensief campagnewerk. Het sportaanbod dat makkelijk toegankelijk is voor MKG moet vergroot worden. Dit vraagt werken aan toegankelijkheid van reguliere sportclubs Activiteitenverslag 2012 WGC De Ridderbuurt vzw Pagina 20