Onderzoek Ambitiespoor Toekomst Liemerse Samenwerking

Transcriptie

1 Onderzoek Ambitiespoor Toekomst Liemerse Samenwerking Concept Eindrapport Opdrachtgever: Stuurgroep Opdrachtnemer: Programmateam Ambitiespoor Toekomst Liemerse Samenwerking Datum: 25 februari 213 Versie:.9 Concept eindrapport Ambitieonderzoek, versie.9 25 februari 213 1

2 Inhoud 1. Leeswijzer Inleiding Opgaven Voor welke opgaven staan de vier gemeenten? Welke opgaven zijn getypeerd al gezamenlijke (Liemerse) opgaven? Bevindingen vanuit de dialoog met stakeholders Inwoners Bedrijfsleven Maatschappelijke organisaties Medeoverheden Medewerkers Rode draden Wat vinden gemeenteraadsleden belangrijk in de samenwerking? Wat vinden collegeleden belangrijk in de samenwerking? Wat vinden managementteamleden belangrijk in de samenwerking? Scenario s voor samenwerking Liemerse gemeenten Scenario 1: Bestuurlijk fusie tussen de vier Liemerse gemeenten Scenario 2: Twee bestuurlijke fusies (Duiven+Westervoort, Zevenaar+Rijnwaarden) Scenario 3: Twee bestuurlijke fusies (Duiven +Westervoort èn Zevenaar+Rijnwaarden) in combinatie met een ambtelijke fusie Scenario 4: Ambtelijke fusie Scenario 5: Uitbreiding Gemeenschappelijke Regeling Samenwerking de Liemers met de drie decentralisaties, alle staftaken en nader te bepalen inhoudelijk taken De scenario s qua scores in één overzicht Nawoord Concept eindrapport Ambitieonderzoek, versie.9 25 februari 213 2

3 1. Leeswijzer Voor u ligt het eindrapport in het kader van het onderzoek Ambitiespoor Toekomst Liemerse Samenwerking. In dit rapport zijn de uitkomsten uit het ambitieonderzoek weergegeven. Via dit onderzoek willen de gemeenten, met het oog op de opgaven waar ze nu en in de toekomst voor staan, meer duidelijkheid over de wijze waarop de Liemerse samenwerking kan bijdragen aan het kunnen realiseren van deze opgaven. Het ambitieonderzoek kent drie doelstellingen: 1. Het in kaart brengen van de opgaven van de gemeenten richting Het belichten van deze opgaven vanuit drie invalshoeken: a. identiteit b. legitimatie c. efficiëntie 3. inzicht geven in hoe samenwerking georganiseerd kan worden. Deze drie onderzoeksvragen vindt u, na een inleidend gedeelte in hoofdstuk 2, terug in dit rapport. In hoofdstuk 3 staat beschreven welke opgaven de gemeenten zien richting 217. In hoofdstuk 4 is weergegeven hoe onze stakeholders aankijken tegen de Liemerse samenwerking en welke beelden zij hebben bij onze opgaven vanuit de invalshoeken identiteit, legitimatie en efficiëntie. Doelstelling 3 van dit onderzoek is verwoord in hoofdstuk 5. In dit hoofdstuk zijn vijf scenario s uitgewerkt die inzicht geven in de wijze waarop de samenwerking vorm gegeven kan worden. Deze zijn: Scenario 1: Bestuurlijke fusie tussen de vier Liemerse gemeenten Scenario 2: Twee bestuurlijke fusies (Duiven+Westervoort, Zevenaar+Rijnwaarden) Scenario 3: Twee bestuurlijke fusies (Duiven+Westervoort, Zevenaar+Rijnwaarden), gecombineerd met een ambtelijke fusie tussen de vier gemeenten Scenario 4: Ambtelijke fusie tussen de vier gemeenten Scenario 5: Uitbreiden van de gemeenschappelijke regeling Samenwerking de Liemers met de drie decentralisaties, alle staftaken en overige inhoudelijke taken. De keuze voor deze scenario s is tot stand gekomen in een werkconferentie met de gezamenlijke raden, colleges en de managementteams. De scenario s zijn als volgt uitgewerkt: Eerst wordt een definitie gegeven, daarna wordt een beeld geschetst welke opgaven in dit scenario gerealiseerd kunnen worden. Vervolgens wordt op hoofdlijnen een kwalitatieve beschrijving gegeven van de consequenties op bestuurlijke, juridische en organisatorisch aspecten, de financiële aspecten en de dienstverlening. Ook zijn op hoofdlijnen de implementatiestappen beschreven. Per scenario is aangegeven in welke mate de criteria die afgeleid zijn uit de deelvragen voor dit onderzoek op de thema s Identiteit, Legitimiteit en Efficiëntie, tot hun recht komen, niet of nauwelijks invloed hebben, of niet tot hun recht komen ten opzichte van de huidige situatie. De scenario s zijn niet beoordeeld ten opzichte van elkaar. Tenslotte is een indicatie gegeven van de duurzaamheid van een scenario. Concept eindrapport Ambitieonderzoek, versie.9 25 februari 213 3

4 2. Inleiding Waarom dit onderzoek? In mei 212 is het plan van aanpak voor het Ambitiespoor Toekomst Liemerse Samenwerking vastgesteld door de stuurgroep. De aanleiding voor het uitvoeren van dit ambitieonderzoek ligt in de al eerder opgestarte intensieve samenwerking op verschillende terreinen tussen de vier Liemerse gemeenten Duiven, Rijnwaarden, Westervoort en Zevenaar. Deze samenwerking heeft geresulteerd in de oprichting van een gezamenlijke nieuwe organisatie Gemeenschappelijke Regeling Samenwerking de Liemers. Door deze organisatie wordt ten behoeve van de vier gemeenten de beleidsvoorbereiding en uitvoering van de werkzaamheden op de taakvelden Sociale Zaken, ICT en Inkoop vormgegeven. Ook op andere terreinen wordt door de vier gemeenten hetzij met elkaar in kleiner verband, hetzij in groter verband met andere gemeenten in de regio samengewerkt. Samenwerking de Liemers is in formele zin op 1 januari 211 gestart. Met de totstandkoming van deze nieuwe organisatie en het groeiende vertrouwen in elkaar is tijdens een werkconferentie (in Angerlo op 17 januari 212) van raads college en managementteamleden de vraag naar voren gekomen wat het eindpunt of de verdere mijlpaal in deze samenwerking zou kunnen zijn. Min of meer parallel aan deze ontwikkeling is van rijkswege de ontwikkeling ingezet onder de noemer Gemeenten als eerste Overheid. Voortvloeiend uit deze gedachte zijn en worden steeds meer taken naar gemeenten overgeheveld. De drie grote decentralisaties: Wet werken naar vermogen, Jeugdzorg en extramurale begeleiding van AWBZ naar WMO, zijn hiervan de meest in het oog springende voorbeelden. Ook het huidige regeerakkoord stuurt aan op meer samenwerking door aan te geven dat het kabinet op termijn toe wil naar gemeenten van tenminste 1. inwoners en dat de te decentraliseren taken in principe gericht worden op 1.plus gemeenten. Tot slot komen wensen op het gebied van dienstverlening vaak terug. Op een aantal terreinen blijkt dat bij een aantal gemeenten de kwetsbaarheid toeneemt en dat de continuïteit bij de uitvoering van de werkzaamheden steeds minder gewaarborgd is. Gevoegd bij de krimpende budgetten waarmee gemeenten te maken hebben, vormen al deze ontwikkelingen aanleiding voor het onderzoek naar de toekomst van de Liemerse samenwerking (het Ambitiespoor). Het ambitieonderzoek is uitgevoerd aan de hand van de volgende probleemstelling: De Liemerse gemeenten willen met het oog op de opgaven waar ze nu en in de toekomst voor staan, meer duidelijkheid over de wijze waarop de Liemerse samenwerking kan bijdragen aan het realiseren van deze opgaven. Doelstelling + resultaat Het ambitieonderzoek kent drie doelstellingen 1. het in kaart brengen van de opgaven van de gemeenten richting het belichten van deze opgaven vanuit drie invalshoeken: a. identiteit (wat maakt de opgave echt Liemers?) b. legitimering (hoe gaan we daar op zijn Liemers mee om?) c. efficiëntie (wat draagt dit bij aan de kwaliteit van dienstverlening aan onze burgers?) 3. inzicht geven in hoe samenwerking georganiseerd kan worden. Het resultaat van het ambitieonderzoek is dit eindrapport, waarin een aantal scenario s is uitgewerkt voor de wijze waarop de Liemerse gemeenten hun samenwerking in de toekomst kunnen gaan organiseren. De afbakening van het ambitieonderzoek De volgende onderdelen zijn in dit ambitieonderzoek niet meegenomen: De besluitvorming over de samenwerkingsvorm valt buiten het bereik van dit ambitieonderzoek. Dit rapport wordt aangeboden aan de raden, zodat besluitvorming Concept eindrapport Ambitieonderzoek, versie.9 25 februari 213 4

5 kan plaatsvinden over het proces om te komen tot vervolgstappen in de samenwerking. de evaluatie van huidige samenwerkingsvormen van de vier gemeenten valt buiten het bereik van het onderzoek. Thema s en deelvragen in het ambitieonderzoek Voorafgaand aan het ambitieonderzoek zijn aan de hand van de drie thema s identiteit, legitimering en efficiëntie deelvragen geformuleerd. Deze deelvragen zijn vastgesteld door de netwerkdirectie en de stuurgroep. Deze vragen zijn in het onderzoek vertaald naar criteria, op basis waarvan scenario s worden gewogen. Deze criteria vindt u terug in hoofdstuk 5 bij de uitwerking van de scenario s. De deelvragen die voorafgaand aan het onderzoek zijn geformuleerd, zijn: Thema identiteit 1. Lokale kleur is belangrijk. Onderzoek hoe de plaatselijke identiteit van het maatschappelijk middenveld behouden kan blijven. 2. Samenwerken op basis van gelijkwaardigheid is belangrijk. Onderzoek wat hiervoor nodig is. 3. Verbinding met de samenleving is belangrijk. Onderzoek hoe burgerparticipatie vorm kan krijgen. Thema legitimiteit 1. De rol van de raden is belangrijk. Onderzoek hoe de raden voldoende lokale beïnvloedingsruimte willen hebben. 2. Een doelmatige lokale democratie en nabij bestuur (korte lijnen bestuur burger) zijn belangrijk. Onderzoek hoe dit georganiseerd kan worden. 3. Een krachtige positie in de regio met voldoende ruimte voor politieke verscheidenheid is belangrijk. Onderzoek hoe de raden voldoende vrijheid kunnen ervaren om hun kader stellende rol te vervullen. Thema efficiëntie 1. Een goede kwaliteit van de uitvoering voor de burger is belangrijk. Onderzoek hoe de dienstverlening op niveau kan blijven tegen redelijke kosten. 2. Het gebruiken van de kracht van de gemeenschap is belangrijk. Onderzoek hoe de kracht van de gemeenschap kan worden benut. 3. Een duidelijk beeld over het proces dat leidt naar intensievere samenwerking is belangrijk. Onderzoek hoe dat proces eruit kan zien. 4. Het is belangrijk dat de gemeentelijke organisaties in verbinding zijn met de burgers, dat de kennis en kunde op peil is en dat ze flexibel en krachtig kunnen inspelen op veranderingen. Onderzoek wat daar voor nodig is. Onderzoeksproces Dit ambitieonderzoek heeft de volgende stappen doorlopen. Stap 1: Opstellen Plan van Aanpak In de eerste stap van dit onderzoek is de aanpak bepaald en zijn de rollen en bevoegdheden in dit proces vastgelegd. De aanpak en de rollen zijn beschreven in het Plan van aanpak. Dit plan van aanpak is door de stuurgroep vastgesteld. Het Plan van Aanpak is opgenomen in het bijlagendocument. Binnen dit onderzoek hadden de volgende groepen of personen een rol: De stuurgroep is bestuurlijk opdrachtgever van dit ambitieonderzoek. De netwerkdirectie fungeert als ambtelijk opdrachtgever. De netwerkdirectie bestaat uit de vier gemeentesecretarissen. Concept eindrapport Ambitieonderzoek, versie.9 25 februari 213 5

6 In het programmateam zijn de werkzaamheden voor het onderzoek voorbereid, gecoördineerd en uitgevoerd. In het programmateam zijn de functies belegd als projectleider, projectmedewerkers, ambtelijke ondersteuning/projectsecretaris (mevrouw C. Assinck, Rijnwaarden) en communicatieadviseur (mevrouw J. Rebergen, Zevenaar). Elke gemeente was in het programmateam vertegenwoordigd via een projectmedewerker (Duiven: de heer R. Baltussen, Rijnwaarden: mevrouw J. Brouwer, Westervoort: mevrouw L. van Ampting en Zevenaar: mevrouw E. Buskens). Het projectleiderschap van dit onderzoek is extern neergelegd. Mevrouw M. KilicKaraaslan van het bedrijf Twynstra Gudde vervulde deze rol. Als projectleider was zij verantwoordelijk voor het conform het Plan van Aanpak uitvoeren van het onderzoek samen met het programmateam. Ook is zij procesbegeleider geweest tijdens de diverse sessies en bijeenkomsten binnen het onderzoek. De heer J.E Krosse vervulde tijdens dit onderzoek de rol van programmamanager. Hij heeft gefungeerd als adviseur en sparringpartner van de projectleider. Naast de netwerkdirectie, stuurgroep en het programmateam is tevens een klankbordgroep geformeerd. Deze groep wordt ook wel het Liemers Beraad genoemd: Het Liemers Beraad bestaat uit raadsleden. Elke fractie binnen een van de vier gemeenten is hierin vertegenwoordigd. Het Liemers Beraad is gedurende het onderzoek vier keer geconsulteerd. Stap 2: Inventariseren (gezamenlijke) opgaven. Elke gemeente heeft geïnventariseerd wat hun opgaven zijn. Daarbij heeft elke gemeente aangeven welke opgaven zij als gezamenlijke opgaven zien. Deze inventarisatie is uitgewerkt in Hoofdstuk 3 van dit rapport. Stap 3: Op zoek naar antwoorden op uw deelvragen in open dialoog met de stakeholders. Op basis van de deelvragen zijn interviews gehouden met burgemeesters en/of gemeentesecretarissen van omliggende gemeenten en met bestuurders van een aantal grotere organisaties, zoals de Stadsregio en Provincie Gelderland. Aansluitend zijn er dialoogsessies georganiseerd voor de maatschappelijke organisaties die hun werkveld hebben in de vier Liemerse gemeenten, voor het bedrijfsleven uit de regio Liemers, voor de vier colleges, voor de medewerkers en voor de raadsleden van de vier Liemerse gemeenten en tot slot voor inwoners en verenigingen van Duiven, Rijnwaarden, Westervoort en Zevenaar. De antwoorden op deze deelvragen zijn verwerkt in een bevindingennotitie. Deze uitkomsten zijn gepresenteerd aan het Liemers Beraad en de gemeenteraden. Stap 4 Uitwerken samenwerkingsvorm Op basis van de antwoorden op de deelvragen zijn door de stuurgroep mogelijk uit te werken scenario s benoemd. Deze scenario s zijn in een gezamenlijke werkconferentie voorgelegd aan raden, colleges en managementteams. Deze werkconferentie heeft ertoe geleid dat per gemeente twee scenario s zijn benoemd die in het kader van dit ambitieonderzoek verder zijn uitgewerkt in dit rapport. Stap 5: opleveren eindrapport Dit rapport dat nu voor u ligt is het eindrapport van dit ambitieonderzoek. Concept eindrapport Ambitieonderzoek, versie.9 25 februari 213 6

7 3. Opgaven Voorafgaande aan de dialoogsessies zijn door middel van een documentenstudie en in vier afzonderlijke werksessies met de managementteams twee vragen beantwoord. 1. Voor welke opgaven staan de vier gemeenten? 2. Welke opgaven kunnen getypeerd worden als gezamenlijke (Liemerse) opgaven? 3.1 Voor welke opgaven staan de vier gemeenten? De rijksoverheid draagt steeds meer taken over naar gemeenten. Zaken als Gemeente als eerste overheid, en de drie grote decentralisaties zijn hiervan het meest in het oog springende voorbeelden. Tegelijkertijd verwachten inwoners, bedrijven en instellingen ook steeds meer van gemeenten. Technologische toepassingen maken het mogelijk dat burgers tijd en plaats onafhankelijk zaken kunnen doen met de gemeente. Deze ontwikkelingen vragen veel van gemeenten. Het toenemende werkpakket vergt een verdere professionalisering van de gemeenten. Op bepaalde terreinen blijkt dat bij een aantal gemeenten de kwetsbaarheid hierdoor toeneemt en dat de continuïteit bij de uitvoering van de werkzaamheden steeds minder gewaarborgd is. Dit gevoegd bij de krimpende budgetten waar gemeenten mee te maken hebben zorgt ervoor dat gemeenten de komende jaren voor grote en complexe uitdagingen staan. Naast de opgaven die hierboven geschetst zijn, kunnen de gemeentelijke taken opgedeeld worden in autonome opgaven en wettelijke opgaven. Autonome taken die gemeenten zelf als ambitie hebben geformuleerd en regionale opgaven waar de Liemerse gemeenten aan bijdragen. Daarnaast zijn er ook Liemerse opgaven (over deze zijn de gemeenten het eens om ze in Liemers verband op te pakken). In de bijlagennotitie is de inventarisatie van de opgaven per gemeente opgenomen. 3.2 Welke opgaven zijn getypeerd al gezamenlijke (Liemerse) opgaven? Alle vier de gemeenten hebben de volgende opgaven als Liemerse opgaven getypeerd: Opgaven volgend uit de drie decentralisaties (AWBZ, Jeugdzorg en Participatiewet) Opgaven op het ruimtelijk domein: structuurvisie, woningbouw, infrastructuur; Opgaven op het economische domein: economische agenda, detailhandel structuurvisie, arbeidsmarkt, toerisme en recreatie, promotie en marketing van de Liemers; Opgaven gekoppeld aan het in stand houden van voorzieningen met een gemeenschappelijk karakter en regionale functie) Opgaven op het gebied van Dienstverlening (NUP, Klant Contact Centrum) Opgaven gerelateerd aan uitvoering: o Welzijn nieuwe stijl en relatie met welzijnsorganisaties o Beheer en onderhoud openbare ruimte; o o bedrijfsvoering; (Liemerse) uitvoeringsdienst op gebied van vergunningverlening, toezicht en handhaving Concept eindrapport Ambitieonderzoek, versie.9 25 februari 213 7

8 4. Bevindingen vanuit de dialoog met stakeholders In dit hoofdstuk wordt per doelgroep aangeven hoe zij naar de Liemerse samenwerking kijken en wat de beelden van de stakeholders zijn bij de deelvragen op de drie thema s. De (Liemerse) samenwerking is bekeken vanuit de invalshoeken Identiteit, Legitimiteit en Efficiëntie. In dit hoofdstuk vindt u per doelgroep de beelden bij deze drie thema s èn de rode draden, alle dialoogsessies overziend. De rode draden uit de dialoogsessies zijn gepresenteerd en besproken in een sessie voor raadsleden, colleges en managementteams. Deze geledingen hebben naar aanleiding van de uitkomsten uit de dialoogsessies aangegeven wat zij belangrijk vinden in de samenwerking. Hun beelden zijn ook in dit hoofdstuk opgenomen. Voor een volledige uitwerking verwijzen wij u naar de Bevindingennotitie in de bijlagennotitie. 4.1 Inwoners In Zevenaar, Duiven en Westervoort zijn per gemeente dialoogsessies gehouden met de inwoners. In Rijnwaarden kon dit wegens geringe belangstelling niet door gaan. In Rijnwaarden is wel individueel gesproken met de inwoners die zich opgegeven hadden voor het dialooggesprek. De beelden uit deze gesprekken, wijken niet af van de beelden van de inwoners uit de andere gemeenten. Wat vinden inwoners belangrijk in de Liemerse samenwerking? De inwoners van Zevenaar geven aan dat het belangrijk is om de inwoners te kennen en de kracht die aanwezig is bij de eigen inwoners te benutten. Daarnaast vinden de inwoners van Zevenaar het belangrijk dat de korte lijnen behouden blijven. Inwoners vinden het prettig te weten bij wie men moet zijn voor wat. De inwoners van Duiven ervaren dat de gemeente nu een goede verbinding heeft met de samenleving. Deze verbinding moet behouden blijven. Ook voor de inwoners van Westervoort is het belangrijk dat de gemeente dichtbij en toegankelijk blijft. Identiteit Inwoners geven aan dat de lokale kleur van hun woonomgeving niet wordt bepaald door de gemeente waarin zij wonen. Het beeld is helder: het is de gemeenschap die de lokale kleur bepaalt en niet de gemeente. Wat is de gelijkwaardigheid die van belang is in de Liemerse samenwerking? Op het gebied van gelijkwaardigheid noemen inwoners vertrouwen en respect als belangrijke waarden. Vertrouw elkaar en ga respectvol met elkaar om. Wees daarnaast bewust van elkaars sterke punten, gun die een ander ook. Maak hiervan slim gebruik. Op de vraag: Hoe kan in de Liemerse samenwerking verbinding worden gelegd met de samenleving? geven inwoners aan het belangrijk te vinden om makkelijk in contact te komen met bestuurders en ambtenaren. Men wil het gevoel hebben gehoord te worden. En dat bestuurders weten wat er leeft in hun gemeenschap. Legitimiteit Hoe kunnen raden beïnvloedingsruimte hebben/organiseren in de samenwerking? De focus moet volgens de inwoners sterk liggen op de inhoud. Het formuleren van het wat zoals één agenda en/of één visie. Organiseer bewustwording bij verenigingen: ook zij moeten meer dan voorheen in de samenwerking proactief handelen en vragen om informatie. Blijf bereikbaar voor inwoners en verenigingen. Belangrijk is ook het delen van de voortgang en de uiteindelijke resultaten. Inwoners zijn van mening dat de positie van de gemeenten krachtiger wordt als ze meer gaan samenwerken. De inbreng vanuit de Liemers als gevolg van samenwerken zal meer worden Concept eindrapport Ambitieonderzoek, versie.9 25 februari 213 8

9 gehoord (je hebt meer te vertellen). Als algemeen beeld komt ook naar voren dat de organisaties moeten voorkomen dat door de samenwerking er een inert opererende organisatie ontstaat: de focus moet liggen op het naar buitengericht functioneren. Bij een deel van de inwoners leeft de opvatting dat ondanks een eventuele samenwerking tussen de vier gemeenten, de grootste partijen in de regio het voor het zeggen hebben en houden (genoemd worden dan Arnhem, Nijmegen en de Stadsregio). Daarnaast zijn sommige inwoners van mening dat je niet moet samenwerken, maar moet fuseren tot één gemeente: pas dan tel je mee. Efficiëntie Hoe kan het niveau van dienstverlening op peil blijven tegen redelijke kosten? De inwoners geven aan dat dit bereikt kan worden door maatwerk op lokaal niveau te realiseren. Kosten besparing en kwaliteitsverbetering wordt alleen gerealiseerd als je hiertoe ook feitelijk doelen stelt. Een goed voorbeeld van een geslaagde samenwerking vindt men de gezamenlijke Regionale Sociale Dienst. Hoe kan de kracht van de gemeenschap meer worden benut? Is er potentie en zo ja, waar? Er wordt al heel veel gedaan. Zie wat er is en gebeurt en spreek daar je waardering voor uit. Faciliteer. Realiseer je ook dat er een grens is. Niet iedereen is krachtig genoeg om zich in te zetten voor de gemeenschap. Wat is nodig om de kennis en kunde op peil te hebben en om flexibel in te spelen op veranderingen? Ambtelijke samenwerking gaat bijdragen aan de vermindering van de kwetsbaarheid van de ambtelijke organisaties. Zorg voor maatwerk of duidelijke gezichten voor de inwoners. 4.2 Bedrijfsleven Het bedrijfsleven ziet veel kansen en mogelijkheden tot inhoudelijke samenwerking, zowel op uitvoeringsniveau en als op beleidsmatig niveau. Het bedrijfsleven gaat ook verder. Hij pleit voor zowel een ambtelijke als op termijn ook een bestuurlijke fusie tussen de vier gemeenten. Daar waar het gaat om de inhoudelijke samenwerking ziet het bedrijfsleven vooral veel kansen voor het ontwikkelen en hanteren van één economische agenda voor de Liemers, het ontwikkelen van een gezamenlijke visie op het gebied van onderwijs, gezondheidszorg, milieu en natuur. Ook pleit het bedrijfsleven voor een gezamenlijk inkoopbeleid en één orgaan voor het inkopen van diensten, producten en personeel. Identiteit Het zijn de verenigingen en evenementen die de lokale kleur bepalen. Het gaat om de gemeenschap en niet de gemeente. Dè Liemerse identiteit bestaat niet, deze zou wel kunnen ontstaan vanuit één gemeente de Liemers. Mocht één gemeente niet haalbaar zijn, zorg dan voor samenwerking op inhoud en win daarmee elkaars vertrouwen. Wat is de gelijkwaardigheid die van belang is in de Liemerse samenwerking? Alleen met gelijkwaardigheid is het Liemers belang gediend. Versterk je sterktes. Focus op je kwaliteiten. Binnen de Liemerse samenwerking kan verbinding worden gelegd met de samenleving door met één organisatie op proactieve wijze, één gedeelde/liemerse visie uit te dragen. Communiceer vanuit één Liemerse agenda. De lijnen tussen bestuur en burgers/inwoners moeten kort blijven door niet alleen ideeën en oplossingen op te halen uit de samenleving, maar vervolgens ook te investeren in het terugleggen van de uitwerking van deze ideeën in beleid en maatregelen. Belangrijk is ook het delen van de voortgang en de uiteindelijke resultaten. Legitimiteit Hoe kunnen raden beïnvloedingsruimte hebben/organiseren in de samenwerking? De focus sterk moet liggen op het inhoudelijke verhaal: het formuleren van het wat zoals één agenda en/of één visie. De raden kunnen volgens het bedrijfsleven hun beïnvloedingsruimte het beste organiseren door toe te werken naar één Raad en één College van B&W. Concept eindrapport Ambitieonderzoek, versie.9 25 februari 213 9

10 Daarbij is het belangrijk dat actief gestuurd wordt op een proactieve houding bij de betrokken besturen/collegeleden. Organiseer voor bedrijven een gemeenschappelijke balie (zowel fysiek als digitaal) waar informatie te verkrijgen is. Wordt de positie van de gemeenten krachtiger als ze meer gaan samenwerken? Het bedrijfsleven ondersteunt een samenwerking gebaseerd op inhoud, maar stelt daarbij dat je hierbij oog moet hebben voor maatwerk. Soms kan je positie nog sterker worden, wanneer je niet alleen met de vier gemeenten optrekt, maar de samenwerking breder trekt. En je dus ook richt op andere partners, zoals Montferland, Achterhoek etc. Efficiëntie Het niveau van dienstverlening kan volgens het bedrijfsleven tegen redelijke kosten op peil blijven door de vier gemeentelijke diensten te bundelen. Dat zorgt voor continuïteit en deze door krachtenbundeling zal de kwaliteit toenemen. Kostenbesparing moet geen doel op zich zijn, maar kwaliteitsverbetering wel. Harmoniseer de processen. Hoe kan de kracht van de gemeenschap meer worden benut? Is er potentie en zo ja, waar? Leer je ondernemers beter kennen, zie de potentie voor de gemeenschap. Maak gebruik van de gebundelde kracht van het maatschappelijk middenveld. Betrek bedrijven meer proactief en sta open voor de geluiden die ze laten horen. Betrek de gemeenschap proactief bij planen beleidsvorming. Om de kennis en kunde op peil te hebben en houden en om flexibel in te spelen op veranderingen noemt het bedrijfsleven een aantal zaken. Hanteer een gezamenlijke agenda. Zorg voor ambtelijke bundeling. Dit zal zorgen voor meer continuïteit, opbouw van expertise en kennisuitwisseling. 4.3 Maatschappelijke organisaties Maatschappelijke organisaties vinden het belangrijk dat de gemeenten bij verdergaande samenwerking een warm hart behouden voor de lokale gemeenschap. Daarnaast geven de maatschappelijke organisaties aan dat het goed zou zijn om een gezamenlijke regionale agenda te maken. Ook roepen zij de gemeenten op om de samenwerking tussen de maatschappelijke organisaties te faciliteren. Identiteit Hoe kan de lokale kleur worden behouden in de Liemerse samenwerking? Houd een warm hart voor de eigenheid van de diverse kernen. Het gaat om de gemeenschap en niet de gemeente(n). De maatschappelijke organisaties zien mogelijkheden om in de Liemerse samenwerking verbinding te leggen met de samenleving. Zij leggen hiervoor de focus op het in gezamenlijkheid ontwikkelen van een welzijn nieuwe stijl. Hierbij komt de verantwoordelijkheid meer terecht bij burgers en worden zij actiever betrokken bij het welzijnsbeleid van de Liemers. De maatschappelijke organisaties pleiten voor meer gezamenlijke regie ten aanzien van het thema leefbaarheid in de kernen en zien graag dat er een gezamenlijke focus wordt ontwikkeld op de thema s ontgroening en vergrijzing. Legitimiteit De raden kunnen binnen de samenwerking hun beïnvloedingsruimte hebben door te focussen op de inhoud. Zij moeten zicht richten op het formuleren van het wat, zoals één agenda en/of één visie. De lijnen tussen bestuur en burgers/inwoners moeten kort blijven door niet alleen ideeën en oplossingen op te halen uit de samenleving, maar vervolgens ook te investeren in het terugleggen van de uitwerking van deze ideeën in beleid en maatregelen. Belangrijk is ook het delen van de voortgang en de uiteindelijke resultaten. Maak gebruik van wijk en dorpsraden. Zij hebben hun voelsprieten in de samenleving en zien en horen veel. Concept eindrapport Ambitieonderzoek, versie.9 25 februari 213 1

11 Efficiëntie De kwaliteit van dienstverlening kan volgens de maatschappelijke organisatie tegen redelijke kosten op peil blijven of zelfs verbeteren door krachtenbundeling. Het laten bestaan van vier organisaties is niet efficiënt. Het bundelen van krachten zal leiden tot kostenbesparing bij de maatschappelijke organisaties èn bij de gemeenten (minder administratieve handelingen). Daarnaast is volgens de maatschappelijke organisaties efficiëntie te halen door het beleid te harmoniseren. Maatschappelijke instellingen èn gemeenten moeten hun krachten bundelen ten behoeve van betere dienstverlening en lagere kosten. Dit leidt tot integrale dienstverlening waarvan inwoners profijt hebben en tot minder kosten voor maatschappelijke organisaties en de gemeenten. Ontwikkel voor de maatschappelijke organisaties één uniforme werkwijze en aansturing. Om kennis en kunde op peil te hebben en om flexibel in te spelen op veranderingen geven de maatschappelijke organisatie aan dat de gemeenten moeten zorgen voor integrale samenwerking op terreinen als zorg en welzijn. Deze zal de kwaliteit verhogen en de kosten verlagen. Doe dit niet alleen maar stimuleer je maatschappelijke organisaties om dit ook te doen 4.4 Medeoverheden Om beelden over de samenwerking in de Liemers te krijgen zijn interviews gehouden met vertegenwoordigers van vijf buurgemeenten, de provincie Gelderland en de Stadsregio Arnhem Nijmegen. De medeoverheden geven aan dat het voor de Liemerse samenwerking belangrijk is dat de Liemers keuzes maakt en stappen zet. In de beleving van de medeoverheden praten de vier gemeenten al erg lang over samenwerken, maar blijven resultaten (vooralsnog) uit. De geloofwaardigheid raakt volgens hen verloren als de gemeenten niet snel een volgende stap zetten: Doe nou eindelijk eens wat of zoek het uit met elkaar. Identiteit Medeoverheden kennen geen typische Liemerse identiteit. Een aantal keer wordt aangegeven dat de Liemers meer is dan deze vier gemeenten. Sinds een aantal jaren wordt gesproken over Liemers groot en Liemers klein. Dit onderscheid heeft de distantie binnen de Liemers vergroot. Andere Liemerse gemeenten (Doesburg, Montferland) hebben zich daardoor meer georiënteerd op de Achterhoek, of kiezen voor een samenwerkingsverband waarbij hun belangen /doelen het beste gerealiseerd kunnen worden. Doesburg en Montferland positioneren zich bewust als verbindende gemeenten: tussen de Liemers en Achterhoek. Ook de oriëntatie van de inwoners van de Liemers is volgens de medeoverheden breder dan de grenzen van deze vier gemeenten. Legitimiteit Raden kunnen beïnvloedingsruimte hebben/organiseren in de samenwerking door te focussen op de inhoud. Zij moeten zich richten op het formuleren van het wat zoals één agenda en/of één visie. De vraag of de positie van de gemeenten krachtiger wordt bij verdergaande samenwerking, wordt over het algemeen positief beantwoord. De medeoverheden reageren verschillend op de vraag of zij deze ontwikkeling toejuichen. Sommige medeoverheden vinden het een goede zaak als er één sterke gemeente in de Liemers komt. Anderen zijn toch wat huiverig voor hun eigen positie. Daarnaast geven enkele medeoverheden terug dat de schaal van de vier, wellicht nog te klein is. Concept eindrapport Ambitieonderzoek, versie.9 25 februari

12 4.5 Medewerkers De medewerkers van de vier gemeenten zijn voorstander van het snel toegroeien naar één ambtelijke organisatie. Ze zien vooral veel mogelijkheden voor het ontwikkelen en afstemmen van meer kennis en expertise tussen alle ambtenaren. Medewerkers van kleinere gemeenten geven aan dat zij specialistische kennis ontberen en willen graag gebruik maken van dit type kennis wat vaak wel aanwezig is bij de grotere gemeenten. Op hun beurt geven de grotere gemeenten aan dat medewerkers van kleinere gemeenten beschikken over meer generalisten en dat zij graag hierin willen samenwerken. Wat betreft de inhoud hebben de medewerkers een groot aantal onderwerpen benoemd waarop zij in de toekomst graag met elkaar willen samenwerken. Identiteit Ook de medewerkers delen het beeld dat de lokale kleur wordt bepaald door de gemeenschap en niet door de gemeenten. Medewerkers vinden gelijkwaardigheid belangrijk. Gelijkwaardigheid wordt bevorderd door elkaar beter te leren kennen, zodat de collectieve capaciteit beter ingezet kan worden. Daarnaast mogen verschillen zijn tussen de gemeenten. Legitimiteit Hoe kunnen raden beïnvloedingsruimte hebben/organiseren in de samenwerking? De focus moet volgens de medewerkers sterk liggen op het inhoudelijke verhaal: het formuleren van het wat zoals één agenda en/of één visie. De lijnen tussen bestuur en burgers/inwoners moeten kort blijven door niet alleen ideeën en oplossingen op te halen uit de samenleving, maar vervolgens ook te investeren in het terugleggen van de uitwerking van deze ideeën in beleid en maatregelen. Belangrijk is ook het delen van de voortgang en de uiteindelijke resultaten. Efficiëntie Het niveau van dienstverlening kan op peil blijven tegen redelijke kosten door de blik te verbreden van intern naar de Liemers. Daarnaast kunnen kosten worden bespaard door één Liemers bestuur te vormen. De medewerkers geven aan dat de kosten voor de baten uit gaan. Er zal eerst geïnvesteerd moeten worden in de samenwerking, en pas daarna kan de kwaliteit omhoog. Kostenbesparing hoeft volgens de medewerkers niet het doel te zijn. Bepaal aan het begin van het samenwerkingstraject het kwaliteit en ambitieniveau. Hier kan ook ruimte zitten voor kostenbesparing. Zorg voor uniformiteit in (werk)processen, procedures en systemen. Dit zorgt voor meer uitvoeringskracht van de ambtelijke organisatie. De kracht van de gemeenschap kan meer benut worden. Spreek je waardering uit voor huidige burgerinitiatieven. Leer de gemeenschap beter kennen. Win het vertrouwen door er te zijn en te luisteren. De burgerkracht kan beter worden benut voor onderhoud openbare ruimte (doen), planvorming (denken) en veiligheid (signaleren, denken en doen). Wat is nodig om de kennis en kunde op peil te hebben en om flexibel in te spelen op veranderingen? De medewerkers zeggen krachtiger en flexibeler te worden als ze worden aangestuurd door één bestuurlijk orgaan. Samengaan zal de ambtelijke organisaties minder kwetsbaar maken en de vervanging onderling vergroten. Ook ontstaat er meer continuïteit door meer mensen beschikbaar te hebben per beleidsterrein. Door bundeling van kennis en mensen kunnen we decentralisaties beter opvangen. Samenwerking is een kans voor persoonlijke ontwikkeling van medewerkers en onderlinge kennisuitwisseling. Zorg voor een platte organisatie. Concept eindrapport Ambitieonderzoek, versie.9 25 februari

13 4.6 Rode draden Per thema zijn uit de dialoog met stakeholders rode draden af te leiden. Deze rode draden worden hieronder weergegeven. Identiteit Hoe kan de lokale kleur worden behouden in de Liemerse samenwerking? Het is de gemeenschap die de kleur bepaalt en niet de gemeente(n). De Liemerse identiteit bestaat niet. De Liemers is meer dan deze vier gemeenten. Het gebied roept geen associaties op en roept niet een duidelijk beeld op. Het gebied staat wel bekend om een hecht verenigingsleven. Buurgemeenten zien geen typische identiteit voor de Liemers, dan wel de vier Liemerse gemeenten. Wat is de gelijkwaardigheid die van belang is in de Liemerse samenwerking? Gelijkwaardigheid wordt geduid door de volgende woorden: respect, vertrouwen, gunnen en benutten. Hoe kan in de Liemerse samenwerking verbinding worden gelegd met de samenleving? Het is belangrijk om in contact te kunnen komen met bestuurders en ambtenaren. De gemeente moet aanspreekbaar en benaderbaar zijn voor inwoners, bedrijven en instellingen. Zorg voor 1 communicatiemiddel en boodschap naar buiten vanuit de Liemerse gemeenten richting burgers en verenigingen. Legitimiteit Hoe kunnen raden beïnvloedingsruimte hebben/organiseren in de samenwerking? Raden kunnen in de samenwerking meer beïnvloedingsruimte organiseren door tijdig en in gezamenlijkheid kaders vast te stellen en deze mee te geven als opdracht. Uit nagenoeg alle dialoogsessies komt naar voren dat bij het formuleren van de kaders de focus sterk moet liggen op het inhoudelijke verhaal: het formuleren van het wat zoals één agenda en/of één visie. Dit kan op verschillende manieren: zorg voor bewustwording bij verenigingen, stuur op een proactieve houding bij betrokken bestuurders, maak gebruik van wijk en dorpsraden. Wordt de positie van de gemeenten krachtiger als ze meer gaan samenwerken? Gedeelde mening van de stakeholders: de positie van de gemeenten wordt krachtiger wanneer zij meer gaan samenwerken. Efficiëntie Hoe kan het niveau van dienstverlening op peil blijven tegen redelijke kosten? Krachtenbundeling zal leiden tot een betere dienstverlening aan inwoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties Verder uitbouwen digitaliseren van de dienstverlening. Realiseren dat eerst investering nodig is om daarna de vruchten te plukken van de samenwerking. Harmonisatie van processen en beleid zal zorgen voor een Liemerse manier van dienstverlening en zal kosten op peil houden. Organiseer de backoffice centraal maar zorg wel voor lokale loketten. Blijf dichtbij en toegankelijk (korte lijnen). Zorg voor zichtbare aanspreekpunten voor inwoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties. Randvoorwaarde: let op de frictiekosten. Kan kosten opdrijven. Concept eindrapport Ambitieonderzoek, versie.9 25 februari

14 Hoe kan de kracht van de gemeenschap meer worden benut? Is er potentie en zo ja, waar? Ontwikkel jezelf tot een faciliterende en regisserende gemeente die loslaat en ruimte creëert voor het zelf organiserend vermogen van de gemeenschap. Zie de potentie en kracht die inwoners en vrijwilligers hebben voor de gemeenschap. Benut deze. Ken en zie je stakeholders. Wees een proactieve gemeente die zichtbaar aanwezig is in de samenleving: luister, vang signalen op en neem de mensen serieus. Betrek de gemeenschap niet alleen aan de achterkant, maar juist ook aan de voorkant bij beleidsvorming. Wat is nodig om de kennis en kunde op peil te hebben en om flexibel in te spelen op veranderingen? Sturing vanuit één bestuur. Eén richting en focus en niet vier verschillende focussen Niet te veel managementlagen. Een platte organisatie met korte beslislijnen Continuïteit ontstaat door ambtelijke bundeling van kennis en deskundigheid Zorg voor het delen en borgen van de bestaande kennis en deskundigheid: Liemers breed. Samenwerking moet leiden tot ruimte voor ontwikkeling (scholing) van de medewerkers. Harmonisatie van processen en systemen. Zorg voor systemen die met elkaar kunnen communiceren. Zorg voor een digitale infrastructuur. 4.7 Wat vinden gemeenteraadsleden belangrijk in de samenwerking? De gemeenteraden benoemen de volgende zaken als zijnde belangrijk voor een goede samenwerking: Identiteit De gemeente is herkenbaar, aanspreekbaar en benaderbaar voor haar inwoners, bedrijven en instellingen. De partners in de samenwerking zijn gelijkwaardig. De eigenheid van de gemeenschappen en kernen wordt erkend en gewaardeerd Legitimiteit De raad kan zijn kader stellende en controlerende rol vervullen. Hij stelt kaders aan het wat in de samenwerking en toetst deze. De gemeente is een effectieve partner in regionale verbanden en zij komt op voor haar belangen. Bestuurders hebben contact met inwoners, verenigingen en bedrijven om te weten wat er speelt in de gemeenschap. Efficiëntie Gemeenteraadsleden vinden kostenbesparing is geen doel op zich, kwaliteitsverbetering wel. De gemeente laat meer over aan haar inwoners en creëert ruimte voor het zelf organiserend vermogen van de gemeenschap. De aanwezige kennis en deskundigheid van de medewerkers wordt herkend, erkend en benut. 4.8 Wat vinden collegeleden belangrijk in de samenwerking? De colleges benoemen de volgende uitgangspunten als zijnde belangrijk voor een goede samenwerking: Identiteit De gemeente is herkenbaar, aanspreekbaar en benaderbaar voor haar inwoners, bedrijven en instellingen. De partners in de samenwerking zijn gelijkwaardig De eigenheid van de gemeenschappen en kernen wordt erkend en gewaardeerd Concept eindrapport Ambitieonderzoek, versie.9 25 februari

15 Legitimiteit De raad kan zijn kader stellende en controlerende rol vervullen. Hij stelt kaders aan het wat in de samenwerking en toetst deze. Bestuurders hebben contact met inwoners, verenigingen en bedrijven om te weten wat er speelt in de gemeenschap De gemeente is een effectieve partner in regionale verbanden en zij komt op voor haar belangen. Efficiëntie De gemeente laat meer over aan haar inwoners en creëert ruimte voor het zelf organiserend vermogen van de gemeenschap Kostenbesparing is geen doel op zich, kwaliteitsverbetering wel. De aanwezige kennis en deskundigheid van de medewerkers wordt herkend, erkend en benut. 4.9 Wat vinden managementteamleden belangrijk in de samenwerking? De geleding managementteamleden benoemt de volgende uitgangspunten die belangrijk zijn voor een goede samenwerking: Identiteit de partners in de samenwerking zijn gelijkwaardig de gemeente is herkenbaar, aanspreekbaar en benaderbaar voor haar inwoners, bedrijven en instellingen inwoners bepalen de identiteit, niet de gemeenten Legitimiteit de raad kan zijn kader stellende en controlerende rol vervullen. Hij stelt kaders aan het wat in de samenwerking en toetst deze; de gemeente is een effectieve partner in regionale verbanden en zij komt op voor haar belangen (krachtig bestuur en eenheid van bestuur); Efficiëntie kostenbesparing is geen doel op zich, kwaliteitsverbetering wel de gemeente laat meer over aan haar inwoners en creëert ruimte voor het zelf organiserend vermogen van de gemeenschap Concept eindrapport Ambitieonderzoek, versie.9 25 februari

16 5. Scenario s voor samenwerking Liemerse gemeenten Op basis van de uitkomsten uit de dialoogsessies zijn de volgende scenario s benoemd, die in aanmerking komen voor nadere uitwerking. Deze scenario s zijn in een werkconferentie voor raadsleden, colleges en managementteams voorgelegd en per gemeenten besproken. Elke gemeente heeft vervolgens twee scenario s benoemd, die zij graag uitgewerkt ziet. De varianten 1a (bestuurlijke fusie vier gemeenten) en 2a (ambtelijke fusie vier gemeenten) zijn door meerdere gemeenten als verder uit te werken scenario s benoemd. Door de overlap in voorkeuren zijn er vijf verschillende scenario s benoemd. Voor de leesbaarheid van deze notitie wordt in het vervolg gesproken over scenario 1 t/m 5 in plaats van scenario 1a, 2a enzovoorts. Deze zijn: Scenario 1: Bestuurlijke fusie tussen de vier Liemerse gemeenten Scenario 2: Twee bestuurlijke fusies (Duiven+Westervoort, Zevenaar+Rijnwaarden) Scenario 3: Twee bestuurlijke fusies (Duiven+Westervoort, Zevenaar+Rijnwaarden), gecombineerd met een ambtelijke fusie tussen de vier gemeenten Scenario 4: Ambtelijke fusie tussen de vier gemeenten Scenario 5: Uitbreiden van de gemeenschappelijke regeling Samenwerking de Liemers met de drie decentralisaties, alle staftaken en overige inhoudelijke taken. De scenario s worden als volgt uitgewerkt. Eerst wordt een definitie gegeven. Daarna wordt een beeld geschetst welke opgaven in dit scenario gerealiseerd kunnen worden. Vervolgens wordt een kwalitatieve beschrijving gegeven op hoofdlijnen van de consequenties op: bestuurlijke, juridische, organisatorisch, financiën en de dienstverlening. De benodigde stappen op hoofdlijnen in ten behoeve van de implementatie worden ook weergegeven. Per scenario wordt ook weergegeven de mate waarin criteria die afgeleid zijn uit de deelvragen op de thema s Identiteit, Legitimiteit en Efficiëntie, tot hun recht komen, niet of nauwelijks invloed hebben, of niet tot hun recht komen. De weging van elk criterium is gedaan ten opzichte van de huidige situatie. De duiding van de criteria kunnen niet gezien worden als absolute waarden. De interpretatie van elk scenario zal per individu verschillend zijn en is afhankelijk van de individuele prioritering van de criteria. Het betreft hier duidingen voor het scenario als geheel. Op basis van dit onderzoek kunnen geen uitspraken worden gedaan over de exacte impact van een scenario op een gemeente. Concept eindrapport Ambitieonderzoek, versie.9 25 februari

17 5.1 Scenario 1: Bestuurlijk fusie tussen de vier Liemerse gemeenten Definitie In dit scenario gaan de vier Liemerse gemeenten samen en ontstaat één gemeente (+/ 84. inwoners). Dit betekent dat één ambtelijke organisatie, één raad, en één college van B&W wordt gevormd. Opgaven Bij dit scenario ontstaat er een gemeente die qua omvang in staat is om in principe alle gemeentelijke opgaven zelfstandig uit te voeren. In sommige gevallen zijn we wettelijk verplicht om opgaven bovenregionaal uit te voeren. Dit doen we via de volgende samenwerkingsverbanden: De Stadsregio Arnhem Nijmegen. De Stadsregio is verlengd lokaal bestuur en werkt op basis van een bij de wet vastgesteld takenpakket. De stadsregio is gericht op het efficiënt oplossen van bovenlokale, regionale vraagstukken in een verstedelijkt gebied, met als primaire focus mobiliteit, wonen, werken en ruimte. De Veiligheids en Gezondheidsregio GelderlandMidden. De Veiligheids en gezondheidsregio Gelderland Midden is de wettelijk aangewezen hulpverleningsorganisatie op het terrein van brandweer, volksgezondheid en rampen. De Veiligheidsregio behartigt de belangen van zestien gemeenten en hun inwoners op het gebied van brandweer en volksgezondheid. De Omgevingsdienst Regio Arnhem draagt zorg voor complexe milieuvergunningverleningstaken. Omdat hier een grote gemeente en gemeentelijke organisatie ontstaat met voldoende uitvoeringskracht, kan de keuze worden gemaakt om een deel van de opgaven niet op regionaal, maar op lokaal niveau uit te voeren. Bestuurlijke consequenties Bij een bestuurlijke fusie zal het aantal bestuurders afnemen ten opzichte van de optelsom van het aantal raadsleden en bestuurders in de afzonderlijke gemeenten. In het geval van een bestuurlijke fusie ontstaat er één gemeente, met één gemeenteraad en één college. De raad kan in deze variant het meest optimaal zijn invloed uitoefenen: hij heeft kaderstellende en controlerende bevoegdheden op alle opgaven. en vertegenwoordigt de inwoners. Het college van B&W bestuurt en de ambtelijke organisatie voert uit. Juridische consequenties Als gemeenten kiezen voor een bestuurlijke fusie (herindeling van onderop), moet zij stappen zetten volgens de Arhiprocedure. Wet Arhi staat voor Wet algemene regels herindeling. Gemeenten moeten voldoen aan criteria conform het beleidskader Herindelingen van het Ministerie van BZK om de herindeling goedgekeurd te krijgen. In 211 zijn de toetsingscriteria voor gemeentelijke herindeling opnieuw gerangschikt. De belangrijkste criteria waaraan voorstellen tot gemeentelijke herindeling worden getoetst, zijn draagvlak bij de gemeenteraden, de inwoners (representatief onderzoek) en de regio; inhoudelijke noodzaak, denk hierbij aan de mate waarin de nieuwe gemeente haar taken kan uitvoeren (bestuurskracht, financieel perspectief), urgentie (meer of minder) en duurzaamheid. De Wet Arhi regelt het verloop van de procedure tot herindeling. De provincie is verantwoordelijk voor een goed verloop tot het moment waarop het herindelingsadvies wordt toegestuurd aan de minister van Binnenlandse Zaken. In de wet staan diverse overleg en beslismomenten en de verschillende instanties die een rol spelen in de Arhiprocedure: Provinciale Staten, Gedeputeerde Staten (GS), de Colleges van burgemeester en wethouders, de gemeenteraden, het ministerie van Binnenlandse Zaken, de Tweede Kamer en de Eerste Kamer. Een traject tot herindeling volgt in grote lijnen de volgende stappen: Principebesluit van raden om over te gaan tot opstellen herindelingsontwerp Opstellen herindelingsontwerp en laten vaststellen door gemeenteraden Concept eindrapport Ambitieonderzoek, versie.9 25 februari

18 Ter inzage legging: Inwoners en omliggende gemeenten krijgen kans om zienswijzen in te dienen Opstellen herindelingsadvies en laten vaststellen door gemeenteraden GS bieden herindelingsadvies aan BZK aan, voorzien van een zienswijze van de provincie Het ministerie van BZK toetst het wetsvoorstel aan het beleidskader Herindeling en stuurt de Herindelingswet naar de Tweede Kamer ter vaststelling De Eerste Kamer stelt vast, nadat de Tweede Kamer vastgesteld heeft. Huidige samenwerkingsverbanden/regelingen. In dit scenario zullen de posities en rollen van de individuele gemeenten in de huidige samenwerkingsverbanden onderzocht en afwogen moeten worden. Per samenwerking moet worden bepaald of de samenwerking/regeling kan worden voortgezet of moet worden opgeheven, zoals het samenwerkingsverband SDL. De nieuwe gemeente kan ten aanzien van haar de samenwerkingsverbanden op regionaal niveau andere keuzes maken. Zij kan ervoor kiezen om opgaven zelf te realiseren, zoals een Liemerse Uitvoeringsdienst. Organisatorische consequenties Bij een bestuurlijke fusie is het inherent dat er één organisatie komt. Uitgaande van de huidige formatie van de vier gemeenten en inclusief de huidige formatie van samenwerking de Liemers zal deze nieuwe organisatie uit ongeveer 625 fte bestaan. Echter, bij samenvoeging tot één organisatie is de formatie niet per definitie een optelsom van de vier gemeenten. De omvang en de opbouw van de formatie (functies en aantallen functies) kan anders worden bepaald. Er kunnen dientengevolge andere eisen worden gesteld aan het personeel. Een organisatie van deze omvang kan medewerkers een beter carrière en ontwikkelperspectief bieden dan de huidige organisaties. Het kunnen aantrekken en binden van kwalitatief goede medewerkers draagt bij aan een kwaliteitsverbetering in de dienstverlening. Belangrijke organisatorische stappen zijn: 1. Strategische visie/besturingsfilosofie 2. Plan van aanpak/projectmanagement 3. Hoofdstructuur 4. Detailstructuur 5. Formatieplan 6. Functieboek 7. Inpassing 8. Implementatie In het proces van herindeling, moet medezeggenschap (Ondernemingsraad/Georganiseerd Overleg) op tijdige en juiste wijze worden toegepast. Voor rechtspositionele aanpassingen is overleg met het GO aan de orde. Onderwerpen zijn in elk geval het opstellen van een sociaal statuut en harmonisatie van de arbeidsvoorwaarden. Ook moet bewuste aandacht zijn voor het goed vormgeven van medezeggenschap in de nieuwe organisatie. Financiële consequenties Bij een bestuurlijke fusie wordt vanuit het Rijk een herindelingsbijdrage ontvangen. Deze bijdrage is bedoeld om frictiekosten (bijvoorbeeld voor gebouwen/huisvesting, (wachtgeld) personeel en bestuurders, bouw van de nieuwe organisatie) die volgen uit de herindeling te bekostigen. Deze herindelingsbijdrage ontvangen de gemeenten vanaf het moment dat zij gefuseerd zijn voor de duur van vier jaar (4% in het eerste jaar na herindeling en de drie volgende jaren steeds 2%). De hoogte van de herindelingsbijdrage wordt bepaald door: het aantal bij de herindeling verdwenen gemeenten het totaal aantal inwoners van de nieuwe gemeente op 1 januari van het jaar vóór de herindeling het aantal inwoners van de grootste oude gemeente op 1 januari van het jaar vóór de herindeling de uitkeringsfactor van het gemeentefonds van het jaar van de herindeling Concept eindrapport Ambitieonderzoek, versie.9 25 februari