Onderwerp: Herindeling DAL-gemeenten

Transcriptie

1 Vergadering gemeenteraad d.d. 25 januari 2018 Agenda nummer 7 Portefeuillehouder: burgemeester de heer G. Beukema Onderwerp: Herindeling DAL-gemeenten Korte inhoud: De raad wordt voorgesteld de beoogde herindelingsdatum voor de DAL-gemeenten te bepalen op 1 januari 2021 en kennis te nemen van de eerste stappen die de colleges van de DALgemeenten gaan zetten in de voorbereiding om te komen tot een herindeling per 1 januari 2021 Delfzijl, 9 januari 2018 Aan de raad Voorstel Uw raad wordt voorgesteld: 1. de beoogde herindelingsdatum voor de DAL-gemeenten te bepalen op 1 januari 2021; 2. kennis te nemen van de eerste stappen die de colleges van de DAL-gemeenten gaan zetten in de voorbereiding om te komen tot een herindeling per 1 januari Wettelijke basis Artikel 123 van de Grondwet bepaalt dat het opheffen en opnieuw instellen van gemeenten bij wet plaatsvindt. Dit betekent dat elke gemeentelijke herindeling in een wet (herindelingswet) moet worden vastgesteld door de Tweede en de Eerste Kamer. De Wet algemene regels herindeling (verder: Wet arhi) schrijft voor hoe achtereenvolgens betrokken gemeente- en provinciebesturen en de minister van BZK de voorbereiding tot een herindelingswet ter hand kunnen nemen en welk e procedureregels daarop van toepassing zijn. Aanleiding Op 16 november 2017 hebben de gemeenteraden van Delfzijl, Appingedam en Loppersum (DAL) de intentie uitgesproken om te komen tot een gemeentelijke herindeling en hun colleges de opdracht gegeven de voorbereiding daarvan ter hand te nemen. In Delfzijl en Loppersum is het aan de raad voorgelegde besluit ongewijzigd vastgesteld. In Appingedam heeft de raad een amendement aangenomen met de volgende strekking: - de herindeling moet uiterlijk op 1 januari 2021 tot stand zijn gekomen; - het college wordt opgedragen om samen met de andere colleges tijdig een herindelingsontwerp aan de raden voor te leggen waarin de datum van uiterlijk 1 januari 2021 is opgenomen. Met het richtinggevende besluit van 16 november jl. hebben de drie gemeenteraden de intentie uitgesproken om te komen tot een herindeling en dat de voorbereidingen daarop kunnen worden gestart. Daarmee is een grote en belangrijke stap gezet. Nadere duiding van de raadsbesluiten en de beraadslagingen die daartoe hebben geleid, maken duidelijk dat een herindeling per 1 januari 2021 een reëel doel is.

2 Argumenten 1.1. Nadere duiding van de raadsbesluiten van de DAL-gemeenten en onderling overleg leren dat een einddatum is waarop gekoerst kan worden Over de datum waarop de herindeling moet zijn gerealiseerd bestaan weliswaar nuanceverschillen, maar de raadsbesluiten van 16 november jl. staan een eensluidende uitleg van de besluiten niet in de weg. In Appingedam is een amendement aangenomen dat de herindeling uiterlijk per 1 januari 2021 moet zijn gerealiseerd. In Delfzijl en Loppersum is het besluit conform collegevoorstel vastgesteld, waarbij Delfzijl een duidelijke voorkeur voor 1 januari 2020 had. Nader overleg in DAL-verband heeft ertoe geleid om de raden voor te stellen 1 januari 2021 als beoogde datum voor de herindeling van de DAL-gemeenten Om te komen tot een zorgvuldig vervolgproces is het van belang om helderheid en scherpte te krijgen over de beoogde fusiedatum Hoewel de Wet arhi daarover niets bepaalt, is het evident dat bij een gemeentelijk herindelingsvoorstel aan de Minister de betrokken gemeenten het eens zijn over de gewenste herindelingsdatum. Een beoogde herindelingsdatum zegt ook iets over de tijd die gemeenten nodig hebben om alle voorbereidingen te kunnen treffen (organisatie, personeel, financiën, beleidsmatig) met het oog op de herindeling en is nodig om alle processtappen in een tijdpad te zetten Wij hechten eraan om de DAL-raden vroegtijdig mee te nemen in onze eerste stappen in het herindelingstraject In navolging van de raadsbesluiten van 16 november jl. zullen de DAL-colleges de voorbereidingen treffen om te komen tot een herindeling. In het handboek gemeentelijke herindeling (Stappen, bouwstenen en kaders voor het herindelingsproces, Ministerie van BZK) worden drie sporen onderscheiden in het herindelingsproces: 1. Veranderspoor: het gaat hierbij met name om de herindeling als veranderproces vanwege de impact die een herindeling heeft op personen en hun betrokkenheid, houding, gedrag, emoties en de onderlinge verhoudingen in het proces. 2. Wettelijk spoor: de procedurele stappen die volgen uit de Wet arhi en andere (wettelijke) kaders. Het wettelijk spoor begint met het vaststellen van een herindelingsontwerp. 3. Fusiespoor: de samenvoeging van de organisaties en de bouw van de nieuwe gemeente. De eerste logische vervolgstap is te komen tot een plan van aanpak (verder: PvA); een spoorboekje voor het gehele herindelingstraject. In het PvA worden de afspraken en keuzes die moeten worden gemaakt over de wijze waarop het herindelingsproces wordt ingericht, vastgelegd en uitgewerkt in processtappen. Zoals hiervoor opgemerkt, is een gemeentelijke herindeling veel meer dan een wettelijke procedure (wettelijke spoor) of het bouwen van een nieuwe organisatie (fusiespoor). Bovenal is een herindeling een verandering voor mensen: inwoners, raads- en collegeleden, medewerkers. Deze veranderopgave kan alleen succesvol zijn als er sprake is van een goede en constructieve samenwerking. Het is de kunst een proces te creëren waarbij enthousiasme, draagvlak en energie ontstaan. Brede betrokkenheid van onze medewerkers in het proces is daarbij essentieel. In het PvA zal ook expliciet aandacht worden geschonken aan de wijze waarop wij onze inwoners bij dit proces willen betrekken. Wij staan daarbij een innovatief proces voor dat past bij de identiteit van de gemeenten. Het deelonderzoek 'Identiteit en Overheidsnabijheid' vormt voor dit onderdeel een belangrijk fundament en uitgangspunt. Om een goede start te maken met het herindelingstraject is het van cruciaal belang om te bouwen aan vertrouwen. Een belangrijk onderdeel in het PvA is dan ook het beschrijven en organiseren van een proces om deze veranderopgave vorm en inhoud te geven.

3 2.2. De eerste stappen in de voorbereiding gaan over de betrokkenheid van de raden en vormen de basis voor een kredietaanvraag voor de kosten van de herindeling Uiteraard hebben de raden als hoogste orgaan en als opdrachtgever van de herindeling een belangrijke controlerende en kaderstellende rol. De raden stellen het herindelingsontwerp en advies vast en hebben budgetrecht. Ook het PvA zal aan de raden ter vaststelling worden voorgelegd. Verder krijgen de raden nadrukkelijk een rol in het voorbereidingstraject. Veelal wordt er een Klankbordgroep ingericht met vertegenwoordigers uit de verschillende raden. De exacte rolinvulling van een klankbordgroep kan verschillen (adviserende rol, voorportaal besluitvorming raden). In het PvA zal een aanzet worden gegeven voor de in te richten projectorganisatie. Verder komen in ieder geval de volgende hoofdpunten in het PvA aan de orde: - 'Strategische visie': Om het perspectief en de ambitie van de nieuwe gemeente te bepalen, formuleren we een strategische visie die de koers en het profiel van de nieuwe gemeente aan geeft: 'wat voor soort gemeente we willen zijn'. Hiervoor is reeds in het kader van het recente onderzoek naar de bestuurlijke toekomst van de DAL-gemeenten het nodige voorwerk verricht. Onder andere de strategische agenda 'De poort van Eems en Dollard' en de rapportage over 'Identiteit en Overheidsnabijheid' zullen als leidraad dienen. De visie fungeert als kapstok waar de rest van het herindelingsproces aan kan worden opgehangen. De strategische visie vormt met name ook het fundament voor het dienstverleningsconcept en het besturingsconcept van de nieuwe gemeente. In het PvA zullen we ingaan op de vraag hoe te komen tot een strategische visie. - 'Visie op de organisatie': Een gemeentelijke herindeling is ook een samenvoeging of fusie van de gemeentelijke organisaties. Het vormen van de nieuwe gemeente geeft de kans om een sterke organisatie te bouwen, waarbij de sterke punten uit de huidige gemeenten bewaard blijven maar waar ook ruimte is voor innovatie en ambitie. Op basis van de hiervoor genoemde (te ontwikkelen) strategische visie zullen we de onderdelen of bouwstenen benoemen die we onderscheiden in het fusieproces. Daarbij wordt in elk geval geacht aan: o Dienstverlening; producten, diensten en communicatie nieuwe gemeente (dienstverleningsconcept) o Organisatie; besturing en structuur van de nieuwe gemeente (besturingsconcept) o Personeel; bemensing nieuwe gemeente o Financiën; financiële middelen en systemen van de nieuwe gemeente o Harmonisatie; op elkaar afstemmen van regelgeving, beleid en werkprocessen o Huisvesting; locatie nieuwe gemeente en bijbehorende faciliteiten o Informatie en automatisering; ICT systemen en documentaire informatievoorziening (DIV) - 'Arhi-procedure / wettelijk spoor' In het PvA zal aandacht worden besteed aan het wettelijke spoor, dat begint met het starten van een Arhi-procedure en het opstellen van een herindelingsontwerp. Met de verkennende onderzoeken die zijn uitgevoerd naar de bestuurlijke toekomst van de DAL-gemeenten en het overkoepelende verbindende document, is al veel voorwerk gedaan. De inschatting is dat nagenoeg alle informatie die benodigd is voor het opstellen van een herindelingsontwerp daarmee beschikbaar is, dan wel tijdig binnen het tijdpad beschikbaar kan komen. Financiële dekking Dit voorstel heeft vooralsnog geen financiële consequenties. Uiteraard maken wij in het PvA een raming van de kosten in een projectbegroting. Aanpak/uitvoering/voortgang Wij willen deze raads- en collegeperiode benutten om het PvA op te stellen, zodat we met de nieuwe gemeenteraden een vliegende start kunnen maken in het herindelingsproces.

4 Met inachtneming van de besluiten van de raden - en de nadere duiding daarvan - komen we tot het volgende (voorlopige) tijdpad: Januari 2018: Voorstel aan de raden met de nadere duiding van de raadsbesluiten, waarbij tevens de beoogde fusiedatum wordt bepaald en de aankondiging opstellen PvA, met in elk geval de volgende onderdelen: Werken aan vertrouwen Strategische Visie Visie op de organisatie Projectorganisatie Arhi-procedure (wettelijk spoor) Tijdpad Februari/maart 2018: (vóór de gem.raads.verk.) Mei/juni 2018: September/oktober 2018: Vaststellen PvA in de colleges Vaststellen PvA in de raden Vaststellen herindelingsontwerp raden.. Realisering herindeling per Bijlagen Intentiebesluit gemeenteraad Delfzijl over de bestuurlijke toekomst DAL-gemeenten d.d. 16 november 2017; Intentiebesluit gemeenteraad Appingedam over de bestuurlijke toekomst DAL-gemeenten d.d. 16 november 2017; Intentiebesluit gemeenteraad Loppersum over de bestuurlijke toekomst DAL-gemeenten d.d. 16 november 2017 Burgemeester en wethouders van Delfzijl, Burgemeester(G. Beukema) secretaris (P. Leeuw) Behandeld door E. Boersma, tel. (0596)

5 Nummer 7 De raad van de gemeente Delfzijl; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders d.d. 9 januari 2018; besluit: 1. de beoogde herindelingsdatum voor de gemeenten Delfzijl, Appingedam en Delfzijl te bepalen op 1 januari 2021; 2. kennis te nemen van de eerste stappen die de colleges van de DAL-gemeenten gaan zetten in de voorbereiding om te komen tot een herindeling per 1 januari Delfzijl, 25 januari 2018 De raad voornoemd, voorzitter. (G. Beukema) griffier. (O. Rijkens)