HANDREIKING VOOR DE MAATSCHAPPELIJKE STAGE

Transcriptie

1 HANDREIKING VOOR DE MAATSCHAPPELIJKE STAGE

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding Algemene informatie over de maatschappelijke stage Wat is het doel van de maatschappelijke stage? Voor wie? Criteria voor de maatschappelijke stage De maatschappelijke stage Waarom een maatschappelijke stage bij de Zonnebloem? De stage bij de Zonnebloem De opbouw van de maatschappelijke stage Begeleiding van de leerling Stagebegeleider van de Zonnebloem Stagebegeleiding vanuit school Problemen en calamiteiten Afwezigheid van de leerling Problemen en calamiteiten Beoordeling van de leerling Uitgangspunten voor het bestuur Bijlage 1: Ondersteunende middelen voor de maatschappelijke stage

3 1. Inleiding Voor u ligt een handreiking voor de maatschappelijke stage. In deze handreiking staan de belangrijkste zaken omtrent de maatschappelijke stage voor u op een rij. Het uitgangspunt van de Zonnebloem is dat de maatschappelijke stage voor zowel u als afdeling, maar ook voor de leerling een leerzame maar toch ook een gezellige periode moet zijn. Als Zonnebloemafdeling kunt u tijdens de stage gewoon datgene doen wat u altijd doet. De gezellige en persoonlijke sfeer zal de leerling met veel plezier doen terugdenken aan de stage bij de Zonnebloem. Naast deze handleiding, die wat meer informatief bedoeld is, zijn er ook twee praktische hulpmiddelen voor afdelingen beschikbaar. Het Stappenplan lokale aanpak dat u helpt bij het planmatig opzetten van maatschappelijke stages binnen uw afdeling en het Werkboek stagebegeleider bedoeld voor vrijwilligers die stagiairs daadwerkelijk gaan begeleiden. Ook op Extranet zijn deze documenten voor u beschikbaar. Natuurlijk kunt u deze ook opvragen bij het Dienstencentrum. In bijlage 1 vindt u een overzicht van alle ondersteunende middelen voor maatschappelijke stages. Ook de middelen die gericht zijn op leerlingen en scholen zijn daarin op een rij gezet. 3

4 2. Algemene informatie over de maatschappelijke stage 2.1 Wat is het doel van de maatschappelijke stage? Het doel van een maatschappelijke stage is niet in een zin te omschrijven. Onderstaande tekst is woordelijk overgenomen uit de Motie Atsma/ Middel die bij de behandeling van de VWS-begroting voor 2001 is aangenomen (Kamerstuk XVI nr. 33). Het ministerie van onderwijs omschrijft het doel van de maatschappelijke stage als onderdeel van het onderwijsprogramma en is om leerlingen een vorm van buitenschools leren te bieden, die een brede kennismaking met de samenleving mogelijk maakt. Door een maatschappelijke stage wordt een positieve bijdrage geleverd aan de maatschappelijke betrokkenheid van jongeren, hun besef van waarden en normen, hun sociale ontwikkeling en het besef van een gedeelde verantwoordelijkheid voor de samenleving. De maatschappelijke stage biedt jongeren bovendien de gelegenheid om kennis te maken met vrijwilligerswerk en vrijwilligersorganisaties. De maatschappelijke stage kan plaatsvinden bij non-profitorganisaties, zoals de kinderopvang, in de zorgsector, of het onderwijs zelf, maar ook bij een vrijwilligersorganisatie zoals de sportvereniging. In andere bewoordingen; de maatschappelijke stage: - geef jongeren een kans om een belangrijke kant van de samenleving te ontdekken en daarvan te leren; - levert een positieve bijdrage aan de maatschappelijke betrokkenheid van jongeren, hun besef van normen en waarden, hun sociale ontwikkeling en besef van gedeelde verantwoordelijkheid voor de maatschappij; - borgt vrijwilligerswerk in de maatschappij en levert een bijdrage aan de verjonging daarvan. 2.2 Voor wie? De maatschappelijke stage is bedoeld voor leerlingen van het VMBO, HAVO, VWO, Atheneum en Gymnasium. De Zonnebloem biedt een stage aan voor de leerlingen van de bovenbouw van deze opleidingsrichtingen (bij voorkeur leerlingen vanaf jaar). 2.3 Criteria voor de maatschappelijke stage Leerlingen mogen zelf kiezen bij welke organisatie zij stagelopen. De stageplaatsen moeten in ieder geval voldoen aan de volgende criteria: De werkzaamheden betreffen onbetaalde werkzaamheden, waarvoor ook andere bij de organisatie werkzame personen niet betaald krijgen. De werkzaamheden zijn van algemeen maatschappelijk nut. De duur van de stage kan per school verschillen. De werksituatie van de stagiair voldoet aan de geldende (arbo)wetgeving en regelgeving. Op de tijdstippen dat de stagiair werkt, is deskundige) begeleiding aanwezig of in ieder geval oproepbaar. Bij een maatschappelijke stage verricht de leerling een dienst die een positieve bijdrage levert aan de samenleving en past in zijn persoonlijke ontwikkeling. De maatschappelijke stage vindt weliswaar 4

5 plaats buiten de school, maar vindt wel plaats onder verantwoordelijkheid van de school en valt onder het leerprogramma van de leerling. 5

6 3. De maatschappelijke stage 3.1 Waarom een maatschappelijke stage bij de Zonnebloem? Als Zonnebloemafdeling staat u midden in de maatschappij en hebt u met allerlei aspecten van de samenleving te maken. Een van die aspecten is de ontwikkeling van het buitenschools leren als onderdeel van het onderwijsprogramma. Het is dan ook haast vanzelfsprekend dat een Zonnebloemafdeling inspeelt op deze ontwikkeling. Door het (mee-) doen aan allerlei vrijwilligersactiviteiten binnen uw afdeling maakt de leerling actief kennis met allerlei aspecten waarmee u als vrijwilliger van de Zonnebloem te maken heeft. De leerling ervaart wat het betekent om vrijwilligerswerk te doen en ervaart ook dat zijn/haar bijdrage er zeker toe doet. De stage kan op verschillende manieren bijdragen aan de persoonlijke ontwikkeling van leerlingen zoals: begrip leren hebben voor anderen, iets voor anderen kunnen betekenen, de kans anderen te leren kennen; inzien dat je invloed kunt hebben op de maatschappij; dat je iets kunt verbeteren in je eigen omgeving of in de omgeving van anderen; het aanleren van verschillende vaardigheden, zoals samenwerken, voor jezelf opkomen, verantwoordelijkheid nemen, vergroten van het zelfvertrouwen, iets organiseren, omgaan met situaties die minder gestructureerd zijn dan op school; ergens bij horen, trots zijn op wat je zelf hebt bereikt; respect leren hebben voor mensen die vrijwilligerswerk doen en in de sociale sector werken. Naast voordelen voor de leerling en de samenleving heeft een maatschappelijke stage ook veel voordelen voor de Zonnebloem. Het mes snijdt dus aan twee kanten. Als Zonnebloemafdeling krijgt u de mogelijkheid bij jongeren interesse te wekken voor de afdelingswerkzaamheden en voor vrijwilligerswerk in het algemeen. De Zonnebloemafdeling komt in contact met jongeren en leert wat jongeren belangrijk vinden. Op deze manier kan de Zonnebloemafdeling mogelijk beter aansluiten bij de behoeften van jongeren en zo de vergrijzing binnen de Zonnebloemafdeling tegengaan. Als fondsenwervende organisatie kan de Zonnebloem een nieuwe specifieke groep bereiken, namelijk ouders en leerkrachten. 3.2 De stage bij de Zonnebloem Stage-activiteiten De stage kent binnen de Zonnebloem een paar vaste onderdelen: kennismaking met de Zonnebloem; kennismaking met de plaatselijke afdeling; huisbezoek onder begeleiding; huisbezoek zonder begeleiding (indien mogelijk); bijwonen en actief deelnemen aan vergaderingen om activiteiten voor te bereiden; kennismaken, bijdragen aan en actief deelnemen aan een (regio)activiteit. 6

7 Stageduur Landelijk gezien wordt de maatschappelijke stage gefaseerd ingevoerd. Uiteindelijk moeten leerlingen 72 uur besteden aan de maatschappelijke stage. Voor het schooljaar 2008/2009 is de 72 uur dus nog geen vereiste en kunnen scholen daar een eigen invulling aan geven. Binnen het aantal uren dat de leerlingen stage moeten lopen, valt niet alleen de daadwerkelijke stage-activiteit, maar ook de informatievoorziening, voorbereidingtijd en evaluatie. Het is goed met de school te overleggen over de periode waarin het aantal te lopen stage-uren kan plaatsvinden bij uw afdeling. Bij voorkeur lopen twee scholieren tegelijkertijd een maatschappelijke stage bij een Zonnebloemafdeling. Zo kunnen deze leerlingen gezamenlijk optrekken en met elkaar van gedachten wisselen over wat zij bij hun stage tegenkomen. De stagemomenten kunnen over het hele verenigingsjaar uitgezet worden zodat aan het totaal van de benodigde uren voor een maatschappelijke stage wordt voldaan. Probeer hierbij aan te sluiten bij de wijze waarop de school de stage organiseert. Variatie in de duur van de stage per school heeft veelal te maken met het gewenste resultaat dat de school voor ogen heeft met een maatschappelijke stage. Een wat langer durende stage heeft zeker als voordeel dat de stagiair het ritme van de organisatie leert kennen, dat de Zonnebloemmedewerkers ook echt contact kunnen maken met de stagiair en je als organisatie de kans krijgt het beste uit de stagiair te halen. 3.3 De opbouw van de maatschappelijke stage Voorbereiding Na een voorbereiding op de maatschappelijke stage binnen de school vindt het daadwerkelijke buitenschoolse leren plaats. Het zou mooi zijn als in de voorbereiding degene die de stagiairs gaat begeleiden of een bestuurslid op school een introductieles kan houden over de Zonnebloem (bijvoorbeeld door het geven van een presentatie van de Zonnebloem). Meer hierover leest u in het Werkboek stagebegeleider. De stage zelf Tijdens het stagelopen werkt de stagiair aan de overeengekomen opdrachten. Dat zijn de vaste onderdelen die u in de vorige paragraaf hebt kunnen lezen. Daarnaast zijn allerlei aanvullende activiteiten in te passen in de stageperiode. Voorbeelden hiervan staan in het Werkboek stagebegeleider. De afronding De stagiair rondt de stage af met een eindgesprek met de stagebegeleider. De stagebegeleider beoordeelt de stage in samenspraak met de mentor van de school. Het kan zijn dat de school van de leerling verlangt dat deze tussentijdse verslagen of een eindverslag maakt. Planning In het Stappenplan lokale aanpak leest u de stappen die u als afdeling zet om aan daadwerkelijk aan de slag te gaan met de maatschappelijke stage. Op basis daarvan kunt u een planning opzetten waarbinnen de voorbereiding, de stage zelf en de afronding nader worden ingevuld. 7

8 4. Begeleiding van de leerling Bij het begeleiden van de leerling zijn verschillende personen betrokken. Uiteraard de stagebegeleider vanuit de Zonnebloemafdeling maar ook een mentor en/of stagecoördinator vanuit de school. 4.1 Stagebegeleider van de Zonnebloem Het verdient aanbeveling om de begeleiding van de stagiairs te laten doen door een afdelingsvrijwilliger. Voor een afdelingsvrijwilliger kan het erg interessant zijn om aan een leerling te laten zien wat het Zonnebloemwerk zoal kan inhouden. Daarnaast heeft de afdelingsvrijwilliger veel zicht op praktische zaken en kent zij of hij de gast het best. In feite vindt er kennisoverdracht plaats van de vrijwilliger naar de leerling. Door u als bestuur en door uw vrijwilligers wordt veel goed werk gedaan. Vaak gebeurt dat in stilte. Het is zeker de moeite waard om op deze wijze uiting te geven aan al het goede werk dat u als Zonnebloemafdeling doet. Het samenwerken met de leerling zal veel indruk maken als men in het contact met de leerling: gezellig is; positief is en blijft; veel informatie geeft en duidelijk uitlegt; goed luistert en geïnteresseerd is in de leerling; goed met jongeren kan omgaan; vrolijk en behulpzaam is. Contact stagebegeleider en leerling Voor een positief verloop van de stage is het belangrijk dat de stagiair goed begeleid wordt. Zo is het raadzaam om bij iedere stageactiviteit standaard een voor- en een nabespreking van 15 tot 30 minuten te plannen waarin de stagiair zijn/haar indrukken kwijt kan, zaken kan bespreken waar hij/zij tegenaan loopt en feedback krijgt. Daarnaast is het erg belangrijk dat tijdens de zelfstandige werkzaamheden van de leerling de stagebegeleider goed te bereiken is voor de leerling. Realiseer u dat de leerling veel indrukken opdoet en dat het dan heel prettig is dat de leerling in de gelegenheid gesteld wordt om hieraan uiting te kunnen geven. Bij eventuele problemen met betrekking tot de kwaliteit of de voortgang van de stage kan de stagebegeleider het beste tijdig contact zoeken met het bestuur van de afdeling. Het bestuur heeft namelijk het contact met de school, maakt de afspraken en bewaakt het proces. Het districtshoofd ondersteunt het bestuur hierbij. 4.2 Stagebegeleiding vanuit de school Naast de begeleiding vanuit de Zonnebloem kan de stagiair terugvallen op zijn/haar mentor en de stagecoördinator op school. De taakverdeling op school is vaak als volgt: 8

9 Mentor (docent) Helpt de stagiair bij het vinden van een geschikte stageplaats. Is aanspreekpunt voor problemen die een stagiair niet met zijn/haar stagebegeleider kan oplossen. Eventueel verwijst hij/zij de stagiair door naar de stagecoördinator. Geeft feedback op de stage, bijvoorbeeld tijdens het terugkeermoment of naar aanleiding van het stagedagboek. Houdt contact met de stagecoördinator. Geeft samen met de stagebegeleider een eindoordeel over de stage. Stagecoördinator (docent) Beschikt over een actuele vacaturebank, waarin de leerling een geschikte stageplaats kan vinden. Beoordeelt of een stageplaats die een leerling zelf aandraagt, voldoet aan de criteria van de maatschappelijke stage. Onderhoudt contact met het bestuur van de afdeling en de mentor over de voortgang van de stage. Brengt eventueel een bezoek aan de stageplaats. Is aanspreekpunt voor problemen die de stagiair niet met zijn/haar stagebegeleider en/of mentor kan oplossen. Voor het bestuur en de stagebegeleider is het aanspreekpunt op school de stagecoördinator. Als bij uw afdeling (of zelfs binnen de regio) meerdere leerlingen stagelopen, hebben zij waarschijnlijk ieder een andere mentor. Daarom is het niet handig als het contact met de school via de mentor van de leerlingen verloopt. Neem daarom altijd eerst contact op met de stagecoördinator, en bij zijn/haar afwezigheid met de receptie van de school. Een uitzondering hierop is ongemelde afwezigheid van de leerling. Wat u dan moet doen, leest u in het volgend hoofdstuk. 9

10 5. Problemen en calamiteiten Het komt voor dat u tijdens een maatschappelijke stage tegen bepaalde problemen aanloopt. 5.1 Afwezigheid van de leerling Als de stagiair door ziekte of overmacht niet kan komen, meldt hij/zij dit bij de stagebegeleider. Als de stagiair zonder afmelding niet bij uw afdeling verschijnt, neem dan direct contact op met de receptie van de school. Niet gemelde afwezigheid geldt namelijk als spijbelen. Eventueel kunt u het antwoordapparaat inspreken. Vraag de receptie of zij de afwezigheid willen doorgeven aan de stagecoördinator. Indien de stagiair de afwezigheid niet voldoende compenseert en hierdoor minder dan de vereiste uren stage loopt, kan hij/zij niet slagen voor de maatschappelijke stage. U dient dit tijdig aan de stagiair en de stagecoördinator te laten weten. 5.2 Problemen en calamiteiten Als u samen met de stagebegeleider en stagiair eventuele moeilijkheden niet kunt oplossen, neemt u contact op met het districtshoofd. Vanuit dit contact kan dan bepaald worden of het onder de aandacht van de stagecoördinator gebracht moet worden. Deze probeert in overleg met u, de stagiair en de mentor tot een oplossing te komen. Mocht de stagiair zijn/haar afspraken met u niet nakomen, stel dan de stagecoördinator hiervan op de hoogte. Deze probeert dan in overleg met u, de stagebegeleider, de leerling en de mentor tot een oplossing te komen. Mocht na herhaaldelijk overleg het probleem zich blijven voordoen, dan kan de stagecoördinator in overleg met u, het districtshoofd, de mentor en de stagiair de stage beëindigen. In het uitzonderlijke geval, wanneer uw afdeling niet in staat is een goede begeleiding voor de maatschappelijke stage na te leven, kan de stagecoördinator de stage vroegtijdig beëindigen. 10

11 6. Beoordeling van de leerling Een leerling loopt stage en is dus bezig met een door de school te beoordelen activiteit. Aan een beoordeling van de stage valt dan ook niet te ontkomen. De mate waarin u als bestuur (en stagebegeleider) kunt bijdragen bij de beoordeling moet in overleg met de school worden vastgesteld. U kunt hierbij het Werkboek stagebegeleider als richtlijn hanteren. De uiteindelijke beoordeling van de stage is een verantwoordelijkheid van de opleiding. Informatie over of en hoe de leerling beoordeeld gaat worden, ontvangt u van de school. Als de school een formele beoordelingsprocedure hanteert, kunnen de volgende onderdelen aan de orde komen. Reflectieverslag Na de stage maakt de leerling een reflectieverslag. In dit verslag beschrijft hij/zij wat hij/zij tijdens de stage heeft gedaan, hoe hij/zij dit heeft ervaren en wat hij/zij van de stage heeft geleerd. Dit reflectieverslag overhandigt hij/zij aan u zodat u het voor gezien kunt ondertekenen. Beoordelingsformulier Aan de hand van het reflectieverslag, het ingevulde werkboek en uw ervaringen met de leerling vult u het beoordelingsformulier in. Dit formulier levert de school aan ten behoeve van het eindgesprek. Bewaar in ieder geval ook een kopie in uw eigen administratie (het kan zijn dat de leerling het formulier kwijt raakt, en het is het enige bewijs van een geslaagde stage). Eindgesprek Op basis van een eventueel reflectieverslag of andere verslaglegging hebt u een eindgesprek met de stagiair. In dit gesprek kunt u aan de orde laten komen in hoeverre u de zaken in het reflectieverslag herkent en hoe u de stage van de leerling ervaren hebt. In dit gesprek overhandigt u het beoordelingsformulier, als de school zo n formulier hanteert. Dit gesprek vindt meestal op school plaats. Verdere afhandeling Uw beoordeling van de stage is cruciaal voor de school. Op basis van uw beoordeling tekenen de mentor en de stagecoördinator voor akkoord. In dit geval is de leerling geslaagd voor de maatschappelijke stage. De leerling ontvangt van de Zonnebloembegeleider een certificaat voor het goed doorlopen van de stage. Mocht uw beoordeling negatief zijn, dan slaagt de leerling niet voor de maatschappelijke stage en moet hij/zij deze over doen. Evaluatie met de school Na afloop van de stageperiode kan de stagecoördinator mondeling of schriftelijk contact met u opnemen voor een evaluatie. 11

12 7. Uitgangspunten voor het bestuur Soort werkzaamheden maatschappelijke stage De door de leerling uit te voeren werkzaamheden betreffen vrijwilligerswerkzaamheden. De werkzaamheden zijn van algemeen maatschappelijk nut. De afdeling draagt er zorg voor dat de werkomstandigheden voor de leerling voldoen aan de geldende (arbo)wetgeving en regelgeving uit het ARBO-handboek van de Zonnebloem. Omgang met Zonnebloemgasten Aan gasten kan van tevoren gevraagd worden of zij het goed vinden een leerling op bezoek te krijgen. Het is inmiddels gebleken uit proeftrajecten dat gasten het ontzettend waarderen een bijdrage te kunnen leveren aan de ontwikkeling van jongeren. Werktijden en verplichtingen De leerling voert de werkzaamheden uit op tijdstippen die hij/zij in overleg met u en de begeleidende vrijwilliger bepaalt. De stage kan in ieder geval niet plaatsvinden tijdens lestijden. De leerling neemt in het belang van orde, veiligheid en gezondheid de door de afdeling gegeven gedragsregels en aanwijzingen in acht. De leerling is verplicht tot geheimhouding van wat hem/haar gedurende zijn/haar stageperiode ter kennis is gekomen en waarvan hij /zij weet of redelijkerwijs behoort te weten dat het van vertrouwelijke aard is. De leerling is aanvullend verzekerd via de Zonnebloem, vandaar dat gegevens van de leerling geregistreerd dienen te worden. Begeleiding De Zonnebloemafdeling zorgt voor (deskundige) begeleiding van de leerling. Op de tijdstippen dat de leerling werkt, is er (deskundige) begeleiding aanwezig of in ieder geval oproepbaar. De leerling volgt de aanwijzingen van de stagebegeleider op. Ziekte en verhindering Bij ziekte of verhindering meldt de leerling dit bij de begeleidende vrijwilliger. Indien de leerling zonder bericht afwezig is, meldt het bestuur dit direct bij de school. Indien de leerling zijn/haar afwezigheid niet voldoende compenseert, dan kan hij/zij niet slagen voor de maatschappelijke stage. Problemen en calamiteiten De leerling richt zich bij problemen, waar hij met de stagebegeleider niet uit komt, tot de mentor en/of de stagecoördinator. De stagebegeleider richt zich tot het bestuur. Het bestuurslid neemt bij problemen en calamiteiten contact op met de stagecoördinator van de school. Het districtshoofd kan hierbij ondersteuning verlenen. Het bestuur (en de stagebegeleider) en de leerling leggen geschillen voor aan de stagecoördinator van de school. 12

13 Beoordeling De stagebegeleider en het bestuurslid geven aan het eind van de stage een beoordeling, indien de school een beoordeling hanteert. Overige zaken Over zaken die niet in deze handreiking worden voorzien, beslissen de school en het bestuur in onderling overleg. 13

14 Bijlage 1: Ondersteunende middelen voor de maatschappelijke stage Middelen gericht op Zonnebloemafdelingen Voor besturen - Handreiking maatschappelijke stages; hierin leest u de achtergronden over de maatschappelijke stage en treft u informatie aan over de maatschappelijke stage bij de Zonnebloem - Stappenplan lokale aanpak; dit helpt u bij het planmatig opzetten van maatschappelijke stages binnen uw afdeling. - Extranet; hierop treft u informatie en nieuws aan over de maatschappelijke stage en kunt u documenten downloaden. Voor Zonnebloemstagebegeleiders - Werkboek stagebegeleider; dit helpt u op een praktische manier bij de begeleiding van de stagiair. - Extranet; hierop treft u informatie en nieuws aan over de maatschappelijke stage en kunt u documenten downloaden. Voor overige vrijwilligers - Extranet; hierop treft u informatie en nieuws aan over de maatschappelijke stage en kunt u documenten downloaden. Daarnaast is regelmatig aandacht voor maatschappelijke stages in de reguliere periodieken gericht op vrijwilligers (Infobrief en Vrijwilliger). Middelen gericht op leerlingen/scholen Informatiepakket voor leerlingen/scholen ter voorbereiding op maatschappelijke stage Dit pakket bevat een begeleidende brief, het leaflet maatschappelijke stages, de folder De Zonnebloem van A tot Z, een kengetallenlijst, het organigram en de drieluikfolders Vrijwilliger bij de Zonnebloem, Waarom de Zonnebloem uw bijdrage verdient en Langdurig ziek of gehandicapt. Dit pakket geeft algemene informatie over de Zonnebloem en specifieke informatie over de Zonnebloem als aanbieder van maatschappelijke stages. U reikt dit bij de eerste kennismaking op een school uit met het verzoek de mappen ook te verstrekken aan leerlingen. Deze mappen kunt u aanvragen bij het Dienstencentrum. Introductiemap voor leerlingen Deze map bevat een aantal belangrijke en praktische zaken voor de leerling: een begeleidende brief de folder De Zonnebloem van A tot Z, het organigram, een wegwijzer, een stagerooster, een begeleidingsschema, einddoelen en stappenplan en het registratieformulier. De stagebegeleider reikt deze map uit tijdens het kennismakingsgesprek en vult de gegevens samen met de stagiair in. Op staat informatie over de Zonnebloem als stageaanbieder. 14

15 Certificaat maatschappelijke stages Dit certificaat kunt u uitreiken als de stagiair de stage goed heeft doorlopen. Gadget/ hebbedingetje Dit kunt u uitreiken als aandenken aan de stagiair bij afsluiting van de stage (gelijktijdig met certificaat). Aanvragen van ondersteunende middelen U kunt alle schriftelijke ondersteunende middelen die hierboven genoemd zijn aanvragen via het Dienstencentrum, telefoon (076) of dienstencentrum@zonnebloem.nl of via Extranet. Goed om te weten is dat wanneer u introductiemappen bestelt, u bij deze bestelling ook meteen hetzelfde aantal stagecertificaten en gadgets ontvangt zodat kunt overhandigen als de stagiair de stage met goed gevolg afrond. 15