Mensenrechten in Nederland

Transcriptie

1 bezoekadres Marnixkade ZL Amsterdam postadres Postbus MG Amsterdam E moti@motivaction.nl T +31 (0) F +31 (0) W Mensenrechten in Nederland Commissie Gelijke Behandeling Amsterdam, 7 december 2011 Projectnummer: M7993 drs. Fenneke Vegter drs. Bram van der Lelij Bankrelatie: Rabobank , IBAN: NL77 RABO , BIC/SWIFT: RABONL2U. Motivaction International B.V. KvK Amsterdam: Prijsopgaven en leveringen geschieden conform de Leveringsvoorwaarden gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbank te Amsterdam.

2 Dit rapport is opgesteld door Motivaction International B.V. Wij verzoeken de opdrachtgever bij publicatie Motivaction als bron te vermelden. 1

3 Inhoudsopgave 1 Samenvatting en conclusies Achtergrond Onderzoeksopzet Conclusies Samenvatting Interesse in mensenrechten Kennis over mensenrechten Mensenrechtenschendingen in Nederland Persoonlijke betrokkenheid bij het onderwerp Belang mensenrechteninstituut 7 2 Onderzoeksopzet Doel en probleemstelling Doelgroep en steekproef Leeswijzer 9 3 Resultaten: interesse in mensenrechten Betrokkenheid bij het onderwerp mensenrechten Interesse in nieuwsberichten en informatie mensenrechten 10 4 Resultaten: kennis over mensenrechten Wat associëren Nederlanders met mensenrechten? Welke mensenrechten kennen Nederlanders? Mensenrechtenschending in praktijksituaties 15 5 Resultaten: mensenrechtenschendingen in Nederland In welke mate komen mensenrechtenschendingen voor in Nederland? Belang van optreden tegen mensenrechtenschendingen 18 6 Resultaten: persoonlijke betrokkenheid bij schendingen Eigen ervaring met mensenrechtenschendingen Mensenrechtenschendingen in directe omgeving 21 7 Resultaten: belang van een mensenrechteninstituut Wat vinden Nederlanders van een College voor de Rechten van de Mens in Nederland? 23 8 Interesse in mensenrechten bij diverse doelgroepen Wie heeft interesse in mensenrechten? Leeftijd: jarigen Opleiding: hoog opgeleiden Stedelijkheid: (zeer) sterk stedelijk Provincies: Noord-Holland 30 Bijlage: Onderzoekstechnische informatie 31 Bijlage: Ongewogen en gewogen data 32 2

4 1 Samenvatting en conclusies In opdracht van Commissie Gelijke Behandeling heeft Motivaction International B.V. een onderzoek uitgevoerd naar de beleving van mensenrechten in Nederland. 1.1 Achtergrond In april 2011 is in de Tweede Kamer een wetsvoorstel aangenomen tot oprichting van een nationaal mensenrechteninstituut, te weten het College voor de Rechten van de Mens. Medio november 2011 heeft de Eerste Kamer dit voorstel vastgesteld. Het College heeft als kerntaak mensenrechten te beschermen en te bevorderen onder meer door mensenrechten onder de aandacht te brengen bij de Nederlandse bevolking. Alle taken van de Commissie Gelijke Behandeling gaan over naar het College voor de Rechten van de Mens. In de loop van 2012 opent het College voor de Rechten van de Mens naar de deuren. 1.2 Onderzoeksopzet De doelstelling van het onderzoek is: Inzicht krijgen in de beleving van mensenrechten bij het Nederlandse publiek ten behoeve van het toekomstig College voor de Rechten van de Mens. Voor de beantwoording van deze doelstelling zijn n=1.082 Nederlanders tussen 18 en 70 jaar ondervraagd. Deze steekproef is representatief voor de kenmerken leeftijd, geslacht, opleiding, stemgedrag, etniciteit, regio en Mentality-milieu. Om vooraf te waarborgen dat binnen de groep Nieuwe Nederlanders alle leeftijdsgroepen aanwezig zijn, zijn onder Turkse en Marokkaanse Nederlanders aanvullend face-toface-interviews afgenomen met behulp van native speakers. Het veldwerk voor het onderzoek heeft plaatsgevonden van 12 tot 26 oktober Conclusies Nederlanders vinden mensenrechten belangrijk, zijn van mening dat hier in Nederland aandacht voor moet zijn en willen hierover ook geïnformeerd worden. Niet alle mensenrechten worden door Nederlanders echter even belangrijk gevonden. Tegelijkertijd hebben veel Nederlanders geen duidelijk beeld bij mensenrechtenschendingen in Nederland. Ook leeft er bij veel Nederlanders het idee dat het wel mee valt met de ernst van de mensenrechtenschendingen in Nederland. Nederlanders zien overigens wel dat er in Nederland schendingen voorkomen die te maken hebben met discriminatie en oneerlijke behandeling. Het beeld bestaat echter dat ten opzichte van andere landen het aantal schendingen in Nederland wel meevalt. Ondanks dat het publiek denkt dat mensenrechten in Nederland niet zo vaak worden geschonden als in het buitenland, wordt de oprichting van een College voor de Rechten van de Mens wel ondersteund door de Nederlandse bevolking. Zij vinden het belangrijk dat er toezicht is op mensenrechten en verwachten dat het college erop toeziet dat de overheid geen mensenrechtenschendingen toestaat. 3

5 Als het gaat om persoonlijke ervaringen met mensenrechtenschendingen is dit voor de meeste Nederlanders iets waar zij zelf geen ervaringen mee denken te hebben. Het blijkt voor sommige Nederlanders ook lastig in te schatten of zij nu wel of niet slachtoffer zijn geweest van een mensenrechtenschending. In totaal denkt 1 op de 10 Nederlanders dat men zelf een mensenrechtenschending te maken heeft gehad. In onderstaand overzicht zijn bovenstaande conclusies schematisch weergegeven in de vorm van kansen en bedreigingen voor het College voor de Rechten van de Mens. Kansen Nederlanders hebben weinig beeld bij mensenrechtenschendingen in Nederland. Zij kunnen op dit vlak nog worden opgevoed. Bedreigingen De ernst van de mensenrechtenschendingen in Nederland lijkt te worden onderschat. Is het onderwerp wel urgent genoeg? Bovendien hebben Nederlanders mogelijk moeite om onderscheid te maken tussen of iets een mensenrechtenschendig is of dat zij het persoonlijk verwerpelijk vinden. Dit zou nader kwalitatief onderzoek kunnen uitwijzen. Een grote groep Nederlanders is geïnteresseerd in nieuws over mensenrechtenschendingen in eigen land (meer nog dan daarbuiten). En maar weinigen zijn helemaal niet geïnteresseerd. Aandacht voor en toezicht op de naleving van mensenrechten vinden Nederlanders belangrijk. Een aanzienlijke groep Nederlanders lijkt nog te twijfelen of nieuwsberichten over mensenrechtenschendingen hen interesseren. Die worden wellicht moeilijk bereikt door het College voor de Rechten van de Mens. Niet alle mensenrechten worden even belangrijk gevonden. Nederlanders vinden het nuttig dat het College voor de Rechten van de Mens wordt opgericht. Groepen die open staan voor nieuwsberichten over mensenrechten zijn vooral jarigen, hoog opgeleiden en mensen uit stedelijke gebieden. Deze Nederlanders hebben meer dan gemiddeld interesse in nieuws over mensenrechtenschendingen in Nederland: Hoog opgeleiden hebben relatief veel kennis over mensenrechten en vinden dat er moet worden opgetreden tegen mensenrechtenschendingen. Toch denken zij dat schendingen in Nederland vrij weinig voorkomen jarigen denken vaker dan gemiddeld dat mensenrechtenschendingen in Nederland veelvuldig voorkomen. Zij weten echter minder goed dan gemiddeld in te schatten wanneer er sprake is van een mensenrechtenschending. Ook weten zij vaker niet of zij zelf slachtoffer zijn geweest van een mensen- 4

6 rechtenschending en zien zij minder vaak de noodzaak om tegen deze schendingen op te treden. Wel denken zij vaker dan gemiddeld dat er in Nederland vaak mensenrechtenschendingen plaatsvinden Bewoners van stedelijke gebieden hebben vaker dan gemiddeld te maken met mensenrechtenschendingen. Zij weten beter dan gemiddeld in te schatten of er bij een situatie sprake is van een schending van mensenrechten en vinden dat hiertegen moet worden opgetreden. 1.4 Samenvatting In de hierna volgende paragrafen worden de belangrijkste uitkomsten uit het onderzoek beschreven Interesse in mensenrechten Mensenrechten urgent probleem volgens 1 op de 10 Nederlanders De zorg (52%), de economische situatie (4) en de wijze waarop mensen met elkaar omgaan (40%) worden door Nederlanders gezien als meest urgente onderwerpen die om een oplossing vragen. Desalniettemin vindt 11% van de Nederlanders dat mensenrechten een urgent onderwerp is. Nederlanders vooral geïnteresseerd in nieuws over mensenrechtenschendingen in eigen land Nederlanders zijn geïnteresseerder in nieuws over mensenrechtenschendingen in Nederland (45%) dan over schendingen in het buitenland (36%). Vooral jarigen (52%), hoog opgeleiden (5) en bewoners van stedelijke gebieden (51%) zijn geïnteresseerd in nieuws over mensenrechten in Nederland. Mediaberichten aanleiding voor opzoeken van informatie over mensenrechtenschendingen 1 van de Nederlanders heeft zelf wel eens informatie gezocht over mensenrechten. Zij hebben toen vooral gezocht naar achtergronden na aanleiding van een bericht in de media (55%) of organisaties die opkomen voor mensenrechten (50%). Het zijn met name hoog opgeleiden (22%) en bewoners van stedelijke gebieden (16%) die actief op zoek gaan naar informatie over mensenrechtenschendingen Kennis over mensenrechten Weinig bekend over mensenrechtenschendingen in Nederland De helft van de Nederlanders (55%) heeft geen beeld bij de mensenrechtenschendingen in Nederland. Onderwerpen die Nederlanders associëren met mensenrechtenschendingen in Nederland zijn vooral discriminatie of racisme (12%) en asielzoekers (8%). Als mensen denken aan mensenrechten in het algemeen denken zij vooral aan gelijke rechten voor iedereen (16%) en vrijheid en vrijheid van meningsuiting (11%). Hoewel geen mensenrecht, denken relatief veel mensen aan Amnesty International 5

7 bij het begrip mensenrechten (15%). Een derde van de Nederlanders (32%) heeft geen directe associaties bij het begrip mensenrechten. Het zijn vooral hoog opgeleiden die aan het begrip mensenrechten invulling kunnen geven. Vrijheid van meningsuiting bekendste mensenrecht Bijna tweederde van de Nederlanders (62%) kan spontaan één of meerdere mensenrechten noemen. De vrijheid van meningsuiting wordt verreweg het meest genoemd (3), op ruime afstand gevolgd door vrijheid van godsdienst (19%), recht op onderwijs (16%), gelijke rechten voor iedereen (1). Vooral jarigen (39%) en hoog opgeleiden (51%) noemen vaker dan gemiddeld het recht op vrijheid van meningsuiting. Nederlanders herkennen situaties van mensenrechtenschendingen De overgrote meerderheid denkt dat er sprake is van een schending van mensenrechten bij seksueel misbruik (89%), het in elkaar slaan van homo s (88%), geweld tegen ouderen in zorginstellingen (8), weigering van een gehandicapt kind door alle scholen (82%), uitbuiting buitenlandse werknemers in aspergeteelt (7) en lagere loon voor vrouwen dan mannen (70%). Minder duidelijk is dit voor Nederlanders bij uitzetting van asielzoekers naar een land waar zij gemarteld worden (6), uitzetting van minderjarige asielzoekers die hier al meer dan 10 jaar wonen (58%), het ontslaan van ouderen bij reorganisatie (60%), het altijd verbieden moskeeën te bouwen door een gemeente (37%). Met uitzondering van het verbieden moskeeën te bouwen door een gemeente, zijn de situaties die qua mensenrechtenschending een zogenaamd randgeval of geen schending zijn door Nederlanders ook het meest aangewezen als zijnde geen schending. Met name jarigen vinden het lastig om in te schatten of er in een situatie sprake is van een schending van mensenrechten. Hoog opgeleiden weten dit beter dan gemiddeld in te schatten Mensenrechtenschendingen in Nederland Geen gevoel van urgentie over mensenrechtenschendingen in Nederland Over de mate waarin mensenrechtenschendingen in Nederland voorkomen, lopen de meningen uiteen: 21% denkt dat er in Nederland nooit of incidenteel mensenrechtenschendingen plaatsvinden, 19% denkt dat dit (heel) vaak voorkomt, terwijl nog eens 19% zegt hier geen idee van te hebben. Vooral jongeren denken dat er in Nederland vaak mensenrechtenschendingen plaatsvinden (2). Hoog opgeleiden denken juist relatief vaak dat mensenrechtenschendingen in Nederland incidenteel plaatsvinden. Bij een ruime meerderheid van de Nederlanders (60%) leeft het idee dat mensenrechten in Nederland minder worden geschonden dan in het buitenland. Dit beeld heerst vooral bij hoog opgeleiden (71%). Nederlanders (59%) hebben daarnaast het gevoel dat de mensenrechten in Nederland bij wet goed beschermd zijn. Met name hoog opgeleiden (7) vertrouwen erop dat mensenrechten in Nederland bij wet goed zijn beschermd. 6

8 Optreden tegen mensenrechtenschendingen van belang Dat er aandacht moet zijn voor mensenrechten in het onderwijs (82%) en bij professionals (89%) staat bij Nederlanders nauwelijks ter discussie. Nederlanders vinden vooral dat er moet worden opgetreden tegen mensenrechtenschendingen die te maken hebben met geweld en kwetsbare mensen, zoals seksueel misbruik van kinderen (9), geweld tegen ouderen in zorginstellingen (9), in elkaar slaan van homo s (89%) en gehandicapte kinderen die niet op scholen worden toegelaten (86%). Dat er opgetreden wordt tegen de kwesties die te maken hebben met asielzoekers vindt ongeveer tweederde van de Nederlanders belangrijk: uitzetten naar land waar zij kunnen worden gemarteld: 66%, uitzetten kind dat hier al 10 jaar is: 6. De ruime meerderheid van de Nederlanders vindt het belangrijk dat er opgetreden wordt tegen de werkgerelateerde kwesties: vrouwen die lagere loon krijgen dan mannen (72%), ontslaan oudere werknemers bij reorganisatie (6), uitbuiting buitenlandse werknemers in aspergeteelt (67%). Eenderde van de Nederlanders vindt dat er opgetreden moet worden tegen het niet luchten van gevangenen (32%) en gemeenten die altijd de bouw van moskeeën verbieden (35%) Met name bewoners van stedelijke gebieden vinden het belangrijk dat er tegen de beschreven mensenrechtenschendingen wordt opgetreden Persoonlijke betrokkenheid bij het onderwerp 1 op de 10 Nederlanders slachtoffer mensenrechtenschending In eerste instantie zegt 11% van de Nederlanders wel eens een schending van mensenrechten te hebben meegemaakt. Als deze vraag later in de vragenlijst nog een keer wordt gesteld herziet een deel hun mening en zegt 12% dit wel eens te hebben meegemaakt. Na doorvragen blijkt 10% van de Nederlanders daadwerkelijk zelf slachtoffer te zijn geweest. 70% van de Nederlanders weet zeker dat zij nooit slachtoffer zijn geweest van een mensenrechtenschending. Vooral in stedelijke gebieden (66%) zijn er relatief weinig mensen die zeker weten nooit een mensenrechtenschending te hebben meegemaakt. De meeste mensen (47%) hebben naar aanleiding van een mensenrechtenschending hier met hun directe omgeving over gepraat. 22% houdt de gebeurtenis voor zichzelf Belang mensenrechteninstituut Toezicht belangrijk: College voor de Rechten van de Mens heeft nut 85% van de Nederlanders vindt het belangrijk dat er toezicht is op de naleving van mensenrechten in Nederland. Vooral hoog opgeleiden (90%) vinden dit van belang. De oprichting van een College voor de Rechten van de Mens wordt door 65% van de Nederlanders ook als (zeer) nuttig beschouwd. Redenen die Nederlanders hiervoor geven is het toezicht dat het College voor de Rechten van de Mens kan uitoefenen op de naleving van mensenrechten (58%) en het hebben van één aanspreekpunt voor mensenrechten in Nederland (31%). De belangrijkste taak die is weggelegd voor het College voor de Rechten van de Mens is volgens Nederlanders ervoor zorgen dat de overheid geen mensenrechtenschendingen toestaat (40%). 7

9 2 Onderzoeksopzet 2.1 Doel en probleemstelling De doelstelling van het onderzoek is: Inzicht krijgen in de beleving van mensenrechten bij het Nederlandse publiek ten behoeve van het toekomstig College voor de Rechten van de Mens. Op basis van bovenstaande doelstelling zijn de volgende onderzoeksvragen geformuleerd: - Hoe worden mensenrechten beleefd in de Nederlandse bevolking? - In hoeverre zijn Nederlanders betrokken bij mensenrechten en hoe is hun kennisniveau? - Wat vinden Nederlanders van de oprichting van een mensenrechteninstituut en wat wensen en verwachten zij daarvan? 2.2 Doelgroep en steekproef De doelgroep van het onderzoek is de Nederlandse bevolking van 18 tot 70 jaar. Het onderzoek is uitgevoerd door middel van een online enquête onder leden van het online panel van Motivaction: StemPunt.nu. Onder de groep Turkse en Marokkaanse Nederlanders is een deel van deze enquêtes face-to-face afgenomen door native speakers. Hierbij is gebruik gemaakt van de Linking-pin methode. Bij deze methode worden verschillende vormen van werving gebruikt, namelijk bij moskeeën, bij verenigingen, op straat en thuis. Gerealiseerde steekproef Van 11 oktober tot 26 oktober 2011 heeft het veldwerk voor het onderzoek naar de beleving van mensenrechten in Nederland plaatsgevonden. Voor het onderzoek zijn n=1.082 Nederlanders ondervraagd. Deze steekproef is representatief voor de kenmerken leeftijd, geslacht, opleiding, stemgedrag, etniciteit, regio en Mentalitymilieu. Om vooraf te waarborgen dat binnen de groep Nieuwe Nederlanders alle leeftijdsgroepen aanwezig zijn, zijn aanvullend 41 face-to-face-interviews afgenomen onder Turkse en Marokkaanse Nederlanders. Voor de optimalisering van de representativiteit van de steekproef is na afloop van het veldwerk gewogen naar op de kenmerken leeftijd, geslacht, opleiding, Nielsenregio, Mentality-milieu, stemgedrag en etniciteit. Provincies Om inzicht te geven in de beleving van mensenrechten bij inwoners van de verschillende provincies, is aanvullend op de Nederland representatieve steekproef voor iedere provincie een steekproef gerealiseerd tot n=150 respondenten. De resultaten voor de provincies is gewogen naar de Gouden Standaard op leeftijd, geslacht en opleiding. In deze rapportage wordt in het laatste hoofdstuk kort ingegaan op enkele specifieke resultaten per provincie. Voor een uitgebreide weergave van de resultaten per provincie verwijzen wij naar de tabellen die los van deze rapportage zijn opgeleverd. 8

10 Nauwkeurigheidsmarges Bij een steekproefomvang van n=1.082 geldt bij een betrouwbaarheid van 95% een maximale onnauwkeurigheidsmarge van 3,1%. Dit betekent dat een in de steekproef gevonden percentage van 50% in de populatie tussen de 46,9% en 53,1% ligt. Opgemerkt dient te worden dat naarmate de steekproef kleiner wordt de betrouwbaarheidsmarges groter worden. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer uitspraken over subgroepen worden gedaan. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de betrouwbaarheidsmarges voor verschillende steekproefgroottes. Steekproefgrootte Maximale nauwkeurigheidsmarge Ondergrens-bovengrens bij gevonden percentage van 50% n= ,1% 46,9% % n =500 4, 45,6% - 54, n =150 8,0% 42,0% - 58,0% n =50 13,9% 36,1% - 63,9% 2.3 Leeswijzer De rapportage is als volgt opgebouwd, in hoofdstuk 3 wordt ingegaan op de betrokkenheid en interesse van Nederlanders bij het onderwerp mensenrechten. Bekeken is in hoeverre zij mensenrechten een belangrijk thema vinden en in hoeverre zij interesse hebben in nieuwsberichten en informatie over mensenrechten. In hoofdstuk 4 komt de kennis van Nederlanders over mensenrechten aan de orde, waarbij wordt onder andere gekeken naar de spontane associaties met het begrip mensenrechten en in hoeverre Nederlanders situaties van mensenrechtenschendingen herkennen. Hoofdstuk 5 bespreekt in hoeverre Nederlanders het belangrijk vinden om aandacht te besteden aan mensenrechten in Nederland.. Hoofdstuk 6 gaat in op de persoonlijke ervaringen van Nederlanders met mensenrechtenschendingen. Hoofdstuk 7 gaat in op het belang dat Nederlanders zien in de oprichting van een College voor de Rechten van de Mens in Nederland. De hoofdstukken 3 tot en met 7 zijn de hoofdstukken met daarin de resultaten van de Nederlandse bevolking. In deze hoofdstukken zijn de resultaten ondersteunend weergegeven in figuren. In het 8 e en laatste hoofdstuk wordt ingegaan op groepen binnen de Nederlandse bevolking die de meeste interesse hebben in het onderwerp mensenrechten. Hieraan wordt extra aandacht besteed, omdat deze groepen in de visie van Motivaction het meest open zullen staan voor communicatie door het College voor de Rechten van de Mens. De analyses in deze rapportage zijn gebaseerd op verschillende tabellen deze tabellen zijn apart meegezonden bij de rapportage. 9

11 3 Resultaten: interesse in mensenrechten In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de betrokkenheid en interesse van Nederlanders bij het onderwerp mensenrechten. Bekeken is in hoeverre zij mensenrechten een belangrijk thema vinden en in hoeverre zij interesse hebben in nieuwsberichten en informatie over mensenrechten. 3.1 Betrokkenheid bij het onderwerp mensenrechten Om een beeld te krijgen van de betrokkenheid van Nederlanders bij het onderwerp mensenrechten is hen gevraagd welke onderwerpen op dit moment het meest urgent om een oplossing vragen. Het meest bezorgd blijken Nederlanders over de zorg (52%), de economische situatie (4) en de wijze waarop mensen met elkaar omgaan (40%). Deze onderwerpen staan de afgelopen paar jaar altijd bovenaan in de Maatschappelijke Barometer van Motivaction. Toch vindt ook 11% van de Nederlanders dat het onderwerp mensenrechten een urgent probleem is waar aandacht aan moet worden besteed. Welke van deze onderwerpen (probleemgebieden) vindt u het meest urgent om een oplossing vragen? (n=1.082) Zorg De economische situatie De wijze waarop mensen met elkaar omgaan Sociale zekerheid Normen en waarden Onderwijs Overheidsfinanciën Veiligheid Natuur en milieu Rechtssysteem Wonen De politiek De strijd tegen terreur Integratie De overheid Verkeer en vervoer Mensenrechten Internationale samenwerking De democratie Levensbeschouwing en zingeving Het koningshuis De media Geen van deze % 11% 11% 11% 7% 6% 5% 20% 18% 16% 32% 28% 28% 25% 4 40% 3 52% 3.2 Interesse in nieuwsberichten en informatie mensenrechten Om te inventariseren in hoeverre Nederlanders interesse tonen in informatie die vanuit de media over mensenrechten wordt gecommuniceerd, is gevraagd in hoeverre Nederlanders geïnteresseerd zijn in nieuwsberichten over mensenrechten. 10

12 Nieuwsberichten die gaan over mensenrechten wekken de interesse van bijna de helft van de Nederlanders (45%). Als het gaat om nieuws over mensenrechtenschendingen zijn Nederlanders meer geïnteresseerd in nieuws over schendingen in het eigen land dan in het buitenland (45% vs. 36%). Met betrekking tot nieuws over schendingen in het buitenland hebben Nederlanders vaker een onverschillige houding. In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? (n=1.082) Ik ben geïnteresseerd in nieuws over mensenrechtenschendingen in Nederland 3,4 12% 35% 35% 10% Ik ben geïnteresseerd in nieuws over mensenrechtenschendingen in het buitenland 3,2 15% 41% 30% 6% Zeer oneens Oneens Niet eens, niet oneens Eens Zeer eens Weet niet/geen mening Als we kijken naar de informatie die Nederlanders zelf actief opzoeken over mensenrechten, blijkt 1 van de Nederlanders dit wel eens te hebben gedaan. Informatie waar zij naar zoeken zijn vooral achtergronden naar aanleiding van een bericht in de media (56%) of naar organisaties die opkomen voor de rechten van de mens. Opvallend is dat Nederlanders vaker iets opzoeken over mensenrechten in het buitenland (4) dan in Nederland (25%). Eerder hebben we immers gezien dat de interesse voor nationaal nieuws over mensenrechtenschendingen groter is dan buitenlands nieuws. Dat Nederlanders vaker iets opzoeken over mensenrechtenschendingen in het buitenland komt wellicht door de mate waarin schendingen van mensenrechten in het buitenland aanwezig zijn in de Nederlandse media. Naar wat voor soort informatie heeft u vooral gezocht? (Basis - Heeft weleens informatie gezocht over mensenrechten(schendingen), 1 : n=144) Achtergronden naar aanleiding van een bericht in de media 56% Organisaties die opkomen voor de rechten van de mens 50% Mensenrechtenschendingen in het buitenland 4 Politieke maatregelen rondom schendingen van mensenrechten 3 Mensenrechtenschendingen in Nederland Manieren om je recht te halen na een schending 21% 25% Lotgenoten informatie 10% Informatie over een specifiek mensenrecht 9% Anders 6% 11

13 4 Resultaten: kennis over mensenrechten In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de kennis van Nederlanders over mensenrechten. Bekeken is welke spontane associaties zij hebben bij mensenrechten in het algemeen en specifiek bij mensenrechtenschendingen in Nederland, in welke mate mensenrechten spontaan en geholpen bekend zijn onder Nederlanders en in hoeverre zij mensenrechtenschendingen herkennen bij in Nederland voorkomende situaties. 4.1 Wat associëren Nederlanders met mensenrechten? Het begrip mensenrechten is een begrip waar nog niet alle Nederlanders een invulling aan kunnen geven. In het onderzoek hebben we Nederlanders op verschillende manieren naar hun kennis over mensenrechten gevraagd. Allereerst hebben we gevraagd naar hun spontane associaties bij het begrip mensenrechten en mensenrechtenschendingen in Nederland. Eenderde van de Nederlanders (32%) zegt geen directe associaties te hebben bij het woord mensenrechten. Als het gaat om mensenrechtenschendingen in Nederland is het beeld nog minder sterk ingevuld. Zo heeft iets meer dan de helft van de Nederlanders (55%) geen associaties bij mensenrechtenschendingen in Nederland. De associaties die Nederlanders wel hebben bij mensenrechten zijn enerzijds de rechten en vrijheden die mensen nastreven en anderzijds het geweld en onrecht dat mensen wordt aangedaan. Door Nederlanders wordt het begrip mensenrechten het sterkst gerelateerd aan gelijkheid of gelijke kansen (16%) en Amnesty International (15%), gevolgd door vrijheid van meningsuiting (11%) en vrijheid (9%). Open vraag: Als u denkt aan het begrip mensenrechten, welke woorden komen er dan bij u op? (n=1.082) Gelijkheid / gelijke behandeling / gelijke kansen / rechten voor iedereen Amnesty International Vrijheid van meningsuiting Vrijheid Recht / onrecht Onderdrukking Discriminatie Geweld / mishandeling / marteling Godsdienstvrijheid / geloof Respect Beschermen van kinderen / kinderarbeid / kindermishandeling Eerlijkheid / eerlijke rechtspraak / gerechtigdheid Hongersnood / eten en drinken Recht op onderwijs / scholing Gevangenschap / gevangenis / vrijheidsberoving Democratie Vrouwen / positie van vrouwen Ziekte / gezondheidszorg / recht op zorg Weet niet / geen antwoord Percentages lager dan zijn niet getoond in de grafiek. 11% 9% 6% 5% 5% 5% 16% 15% 32% 12

14 Als we specifiek vragen aan welke onderwerpen Nederlanders denken bij mensenrechtenschendingen in Nederland zien we dat vooral discriminatie (12%) een relevant onderwerp is. Ook het onderwerp asielzoekers (8%) is voor Nederlanders een onderwerp dat relatief vaak in verband wordt gebracht met mensenrechtenschendingen in Nederland. Voor de interpretatie van dit percentage is het belangrijk te weten dat de discussie rondom de verblijfsvergunning van de asielzoeker Mauro pas na de uitvoering van het onderzoek intensieve media-aandacht heeft gekregen. Open vraag: Welke onderwerpen komen er bij u op als u denkt aan mensenrechtenschendingen in Nederland? (n=1.082) Discriminatie / racisme Vluchtelingen / asielzoekers Beschermen van kinderen / kinderarbeid / kindermishandeling Vrijheid van meningsuiting Gelijkheid / gelijke behandeling / gelijke kansen / rechten voor iedereen Vrijheid van partner / seksuele voorkeur Privacy Uitbuiting Geweld / mishandeling / marteling Godsdienstvrijheid Geen respect Eerlijkheid / eerlijke rechtspraak / gerechtigdheid Mensenhandel / slavernij Prostitutie / vrouwenhandel Armoede Ziekte / gezondheidszorg / recht op zorg Weet niet / geen antwoord Percentages lager dan 2% zijn niet getoond in de grafiek. 12% 8% 2% 2% 2% 2% 2% 2% 2% 2% 2% 2% 55% 4.2 Welke mensenrechten kennen Nederlanders? De Universele verklaring voor de rechten van de mens bestaat uit 30 rechten van de mens. Om de kennis van Nederlanders over deze mensenrechten te achterhalen is hen gevraagd om spontaan zo veel mogelijk mensenrechten te noemen. Het merendeel van de Nederlanders (62%) weet op die manier spontaan 1 of meerdere mensenrechten te noemen. Gemiddeld kunnen zij spontaan 3 mensenrechten opnoemen. Het recht dat spontaan verreweg het meest genoemd wordt, is de vrijheid van meningsuiting (3). 13

15 Open vraag: Welke mensenrechten kunt u noemen? (n=1.082) Vrijheid van meningsuiting Vrijheid van godsdienst en levensovertuiging Recht op onderwijs Gelijkheid / gelijke behandeling / gelijke kansen / rechten voor iedereen Het recht op een bestaansminimum Recht op onderdak Vrijheid Ziekte / gezondheidszorg / recht op zorg Het recht op een eerlijk proces Democratie / kiesrecht voor politieke functies Recht op leven Verbod op discriminatie Privacy Amnesty International Veiligheid Recht om arbeid te verrichten Vrijheid van partnerkeuze / seksuele voorkeur Ik ken er geen Percentages lager dan zijn niet getoond in de grafiek. 19% 16% 1 12% 10% 8% 8% 8% 7% 5% 5% 5% 5% 3 38% Hoewel een deel van de Nederlanders het lastig vindt om de verschillende mensenrechten spontaan te noemen (38%), blijken Nederlanders wel bekend met de mensenrechten indien zij deze geholpen voorgelegd krijgen. Slechts 7% van de Nederlanders kent geen van de getoonde mensenrechten. De overige 9 van de Nederlanders kennen gemiddeld 14 van de 27 voorgelegde mensenrechten. Ook geholpen is de vrijheid van meningsuiting het meest bekende mensenrecht (82%). Van welke onderstaande mensenrechten heeft u wel eens gehoord? (n=1.082) Vrijheid van meningsuiting Vrijheid van godsdienst en levensovertuiging Het recht op privacy Het recht op onderwijs Het recht op een eerlijk proces Men is onschuldig, tenzij iemands schuld is bewezen Verbod op discriminatie Verbod op slavernij Alle mensen zijn vrij en gelijkwaardig Het recht op leven Iedereen mag zich beroepen op de wet Verbod op marteling Het recht om asiel te vragen Het recht om zich vrij te verplaatsen Het kiesrecht voor politieke functies Het recht op een bestaansminimum Vrijheid van vereniging en vergadering Het recht om arbeid te verrichten Het recht op eigendom Het recht om te huwen Het recht op onaantastbaarheid van het lichaam Het recht op een nationaliteit Verbod op willekeurige arrestatie en opsluiting Verbod op uitzetting als onmenselijke behandeling dreigt Het recht op rust en vrije tijd Het recht op eerbiediging van het gezinsleven Het recht om deel te nemen aan het culturele leven Geen van deze 7% 50% 48% 47% 4 40% 40% 38% 38% 37% 35% % 27% 22% 19% 16% 58% 58% 82% 76% 75% % 66% 65% 14

16 4.3 Mensenrechtenschending in praktijksituaties Om te achterhalen in hoeverre Nederlanders diverse situaties uit de praktijk zien als een schending van mensenrechten, zijn in het onderzoek enkele situaties omschreven waarbij sprake zou kunnen zijn van een schending van mensenrechten. Over het algemeen weten mensen de situaties goed in te schatten. De situaties waarbij sprake is van een schending van mensenrechten worden door meer dan de helft van de Nederlanders ook als zodanig benoemd (variërend van 58% tot 89%). Mogelijk is deze vraag niet alleen op basis van kennis over mensenrechten ingevuld, maar speelt ook de mate mee waarin mensen een situatie verwerpelijk vinden. De situaties die door de meeste Nederlanders worden aangewezen als situatie waar sprake is van een schending van mensenrechten, gaan over discriminatie, geweld of uitbuiting van bepaalde groepen: seksueel misbruik van kinderen (89%), het in elkaar slaan van homo s op straat (88%), geweld tegen ouderen in zorginstelling (8), gehandicapte kinderen die op geen enkele school worden toegelaten (82%). Hoewel Nederlanders de situaties qua mensenrechten vrij goed inschatten, is het bij eenvijfde tot een kwart van de Nederlanders niet bekend dat in de werkgerelateerde situaties en de situaties die betrekking hebben op asielzoekers ook sprake is van een mensenrechtenschending. Eén situatie waarbij sprake is van een mensenrechtenschendig wordt door Nederlanders niet juist beoordeeld: gemeente verbiedt altijd het bouwen van moskeeën. 37% denkt dat hier sprake is van een schending van mensenrechten. Mogelijk hadden Nederlanders moeite met het interpreteren van deze situatie of wordt de situatie over het algemeen minder verwerpelijk gevonden. Over enkele situaties hebben Nederlanders een minder eenduidig beeld. Deze twijfel is niet verwonderlijk, aangezien deze situaties randgevallen zijn qua schending van mensenrechten: ontkennen van de holocaust op internet (5), een moordenaar wordt veroordeeld op basis van illegaal bewijs (48%), gevangenen die niet elke dag buiten mogen luchten (39%), nationale databank met vingerafdrukken van iedere burger (32%). Bij één van de situaties is geen sprake van een mensenrechtenschending: geen persoonsgebonden budget voor hulp thuis, tenzij men indicatie heeft voor opname in zorginstelling. Deze situatie wordt door 41% van de Nederlanders ook niet als een mensenrechtenschending gezien. 15

17 Kunt u steeds aangeven of hier volgens u sprake is van een schending van mensenrechten? (n=1.082) Seksueel misbruik van kinderen Het in elkaar slaan van homo's op straat Geweld tegen ouderen in zorginstellingen Gehandicapte kinderen die tot geen enkele school worden toegelaten Uitbuiting buitenlandse werknemers in de aspergeteelt Vrouwen die minder betaald krijgen dan mannen voor hetzelfde werk Uitzetting van asielzoekers naar land waar zij gemarteld kunnen worden Bedrijf ontslaat bij reorganisatie alleen oudere werknemers Uitzetting van minderjarige asielzoekers die al langer dan 10 jaar in Nederland wonen Ontkennen van de holocaust op internet [randgeval] Een moordenaar wordt veroordeeld op basis van illegaal bewijs [randgeval] Gevangenen die niet elke dag buiten mogen luchten [randgeval] Gemeente verbiedt altijd het bouwen van moskeeën Geen persoonsgebonden budget voor hulp thuis, tenzij men indicatie heeft voor opname in zorginstelling [geen schending] Nationale databank met vingerafdrukken van iedere burger [randgeval] 89% 88% 8 82% 7 70% 6 60% 58% 5 48% 39% 37% 37% 32% Ja Nee Weet niet 1 20% 20% 25% 25% 6% 6% 6% 7% 8% 9% 9% 11% 10% 16% 15% 16% 26% 20% 32% 20% 46% 15% 48% 16% 41% 22% 55% 1 16

18 5 Resultaten: mensenrechtenschendingen in Nederland In dit hoofdstuk wordt ingegaan op het belang aandacht te besteden aan mensenrechtenschendingen in Nederland. Bekeken is de mate waarin Nederlanders denken dat mensenrechtenschendingen voorkomen in Nederland en hoe belangrijk zij het vinden dat er wordt opgetreden tegen verschillende soorten mensenrechtenschendingen. 5.1 In welke mate komen mensenrechtenschendingen voor in Nederland? Aan de Nederlanders is gevraagd in welke mate zij denken dat mensenrechtenschendingen in Nederland voorkomen. Het beeld dat naar voren komt is wisselend. Vier op de tien Nederlanders (40%) hebben een vrij rooskleurig beeld van de mensenrechtenschendingen in Nederland en denken dat dit in Nederland soms of incidenteel voorkomt. 20% is iets minder optimistisch en denkt dat er op regelmatige basis schendingen worden gepleegd en 19% denkt dat dit vaak of zelfs heel vaak voorkomt. Hoe vaak worden er volgens u in Nederland mensenrechten geschonden? (n=1.082) Nooit 2% Incidenteel (enkele keren per jaar) Soms (meerdere keren per jaar) Regelmatig (maandelijks) 19% 21% 20% Vaak (wekelijks) Heel vaak (bijna dagelijks of vaker) 9% 10% Weet niet/geen mening 19% De meeste Nederlanders (60%) denken dat mensenrechtenschendingen in Nederland minder vaak voorkomen dan in het buitenland. Nederlanders hebben er over het algemeen vertrouwen in dat de mensenrechten in Nederland goed zijn beschermd (60%). In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? (n=1.082) Volgens mij worden mensenrechten in Nederland minder vaak geschonden in vergelijking met de meeste andere landen 3,7 6% 25% 47% 1 8% In Nederland zijn mensenrechten bij wet goed beschermd 3,7 5% 26% 50% 10% 9% Zeer oneens Oneens Niet eens, niet oneens Eens Zeer eens Weet niet/geen mening 17

19 5.2 Belang van optreden tegen mensenrechtenschendingen Om inzicht te krijgen hoe Nederlanders aankijken tegen de ernst van verschillende mensenrechtenschendingen, is gevraagd in hoeverre zij het belangrijk vinden dat tegen de verschillende situaties met mensenrechtenschendingen wordt opgetreden. Nederlanders vinden vooral dat er moet worden opgetreden tegen mensenrechtenschendingen die te maken hebben met geweld en kwetsbare groepen, zoals seksueel misbruik van kinderen (9), geweld tegen ouderen in zorginstellingen (9), in elkaar slaan van homo s (89%) en gehandicapte kinderen die niet op scholen worden toegelaten (86%). Dat er opgetreden wordt tegen issues die te maken hebben met asielzoekers vindt ongeveer tweederde van de Nederlanders belangrijk: uitzetten naar land waar zij kunnen worden gemarteld (66%), uitzetten kind dat hier al 10 jaar is (6) 1. 6 à 7 op de 10 Nederlanders vinden het belangrijk dat er opgetreden wordt tegen werkgerelateerde issues: vrouwen die lagere loon krijgen dan mannen (72%), ontslaan oudere werknemers bij reorganisatie (6), uitbuiting buitenlandse werknemers in aspergeteelt (67%). Situaties die Nederlanders het minst belangrijk vinden om tegen op te treden zijn het niet luchten van gevangenen (32%) en gemeenten die altijd de bouw van moskeeën verbieden (35%). Deze situaties vinden Nederlanders mogelijk het minst verwerpelijk. Hoe belangrijk vindt u het dat tegen dit soort situaties in Nederland wordt opgetreden? (n=1.082) Seksueel misbruik van kinderen Geweld tegen ouderen in zorginstellingen Het in elkaar slaan van homo's op straat Gehandicapte kinderen die tot geen enkele school worden toegelaten Vrouwen die minder betaald krijgen dan mannen voor hetzelfde werk Uitbuiting buitenlandse werknemers in de aspergeteelt Uitzetting van asielzoekers naar land waar zij gemarteld kunnen worden Uitzetting van minderjarige asielzoekers die al langer dan 10 jaar in Nederland wonen Bedrijf ontslaat bij reorganisatie alleen oudere werknemers Geen persoonsgebonden budget voor hulp thuis, tenzij men indicatie heeft voor opname in zorginstelling Ontkennen van de holocaust op internet Een moordenaar wordt veroordeeld op basis van illegaal bewijs Nationale databank met vingerafdrukken van iedere burger Gemeente verbiedt altijd het bouwen van moskeeën Gevangenen die niet elke dag buiten mogen luchten 4,8 17% 77% 4,5 40% 52% 4,41% 6% 4,31% 10% 40% 46% 49% 39% 3,9 5% 19% 46% 26% 3,8 7% 20% 46% 21% 5% 3,9 6% 19% 41% 26% 6% 3,8 7% 19% 40% 2 6% 3,8 3,8 6% 7% 25% % 20% 22% 5% 8% 3,7 8% 22% 3 25% 8% 3,5 12% 22% 36% 17% 9% 3,4 7% 15% 26% 26% 19% 6% 3,0 3,0 10% 9% 20% 22% 30% 32% 2 26% 10% 5% 5%5% Zeer onbelangrijk Onbelangrijk Niet belangrijk, niet onbelangrijk Belangrijk Zeer belangrijk Weet niet 1 Voor de interpretatie van dit percentage is het belangrijk te weten dat de discussie rondom de verblijfsvergunning van de asielzoeker Mauro pas na de uitvoering van het onderzoek intensieve media-aandacht heeft gekregen. 18

20 Hoewel Nederlanders niet alle schendingen van mensenrechten even grote prioriteit geven, vinden zij aandacht voor mensenrechtenschendingen van belang. Dat er aandacht moet zijn voor mensenrechten in het onderwijs (82%) en professionals (89%) staat bij Nederlanders nauwelijks ter discussie. In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? (n=1.082) Ik vind het belangrijk dat mensenrechten aandacht krijgen in het onderwijs 4,1 2% % Ik vind het belangrijk dat professionals, zoals politieagenten, rechters en ambtenaren goed op de hoogte zijn van mensenrechten 4,4 1% 7% 45% 4 Zeer oneens Oneens Niet eens, niet oneens Eens Zeer eens Weet niet/geen mening 19

21 6 Resultaten: persoonlijke betrokkenheid bij schendingen In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de persoonlijke betrokkenheid van Nederlanders bij mensenrechtenschendingen. Bekeken is de mate waarin Nederlanders aangeven slachtoffer te zijn geweest van een mensenrechtenschending, wat zij naar aanleiding hiervan hebben gedaan en in hoeverre zij verschillende mensenrechtenschendingen zien in hun omgeving. 6.1 Eigen ervaring met mensenrechtenschendingen Voordat in het onderzoek is ingegaan op de verschillende mensenrechten en situaties waarin deze kunnen voorkomen, is aan de Nederlanders gevraagd of zij zelf wel eens een situatie hebben meegemaakt waarin hun mensenrechten zijn geschonden. Deze vraag is wederom gesteld nadat de respondenten in het onderzoek zijn geïnformeerd over de verschillende mensenrechten en mensenrechtenschendingen. In eerste instantie heeft 11% van de Nederlanders aangegeven wel eens te maken te hebben gehad met een schending van mensenrechten. Na het invullen van de vragenlijst herziet een deel van de respondenten hun mening: 5% van de Nederlanders zegt in eerste instantie geen schending te hebben meegemaakt of dit niet te weten en geeft na het invullen van de vragenlijst aan dit wel te hebben meegemaakt. zegt in eerste instantie wel een schending te hebben meegemaakt, maar denkt hier na invullen van de vragenlijst anders over en zegt toch geen schending te hebben meegemaakt of dit niet meer te weten. In totaal heeft aan het eind van het onderzoek 12% van de Nederlanders aangegeven wel eens te maken te hebben gehad met een schending van hun mensenrechten. Voor 10% van de Nederlanders gaat het om een mensenrechtenschending die betrekking heeft op hun eigen persoon. Als Nederlanders een schending van hun mensenrechten meemaken, wordt hier door de meesten over gepraat met hun directe omgeving (47%). Een substantiële groep (22%) houdt de gebeurtenis volledig voor zichzelf, terwijl anderen juist hulp zoeken bij een advocaat (22%), de politie (11%) of een bezwarencommissie (10%). Wat heeft u naar aanleiding hiervan gedaan? (Basis - Respondent's eigen mensenrechten zijn weleens geschonden, 10%, n=105) Niks, ik heb de gebeurtenis voor mezelf gehouden 22% Ik heb er met mijn directe omgeving over gepraat 47% Ik heb hulp gezocht bij een advocaat / jurist / rechter 22% Ik heb hulp gezocht bij de politie Ik heb hulp gezocht bij een bezwarencommissie Ik heb hulp gezocht bij een gemeentelijke instantie Anders, namelijk: Wil ik liever niet zeggen 11% 10% 15% 2% 20

22 Het ligt voor de hand dat de actie die mensen ondernemen afhankelijk is van de aard en ernst van de schending. Voor Nederlanders hebben de mensenrechtenschendingen die zij meemaken vooral te maken met discriminatie (19%) en oneerlijke behandeling (11%). Driekwart van de Nederlanders die deze vorm van mensenrechtenschending zelf meemaken praat hierover met de directe omgeving (7). Slechts een kleine groep stapt naar een jurist (16%) of naar de politie (7%). Open vraag: Mensenrecht dat is geschonden (Basis: heeft wel eens een schending van mensenrechten meegemaakt, 12% : n=134) Verbod op discriminatie Geen gelijke behandeling Vrijheid van meningsuiting Het recht op onaantastbaarheid van het lichaam Recht op privacy Ontslag Minder salaris voor hetzelfde werk Het recht om arbeid te verrichten Het recht op een eerlijk proces Geweld/mishandeling/marteling Vrijheid van godsdienst en levensovertuiging Beroving van vrijheid (ten onrechte gearresteerd) Diefstal/inbraak Aanhouding door politie/contact met justitie Overige antwoorden Weet niet/geen antwoord 11% 9% 9% 6% 5% 2% 19% 19% 6.2 Mensenrechtenschendingen in directe omgeving Naast de open vraag of mensen wel eens een mensenrechtenschending hebben meegemaakt zijn in het onderzoek enkele situaties beschreven waarin sprake kan zijn van een mensenrechtenschending. Vervolgens is gevraagd of Nederlanders hier zelf slachtoffer van zijn geweest, of dat zij iemand in hun directe omgeving kennen die deze situatie heeft meegemaakt. De meeste Nederlanders hebben een mensenrechtenschending meegemaakt in de werkgerelateerde situaties. Zo heeft 22% van de Nederlanders wel eens meegemaakt dat vrouwen minder betaald krijgen dan mannen voor hetzelfde werk. Als we specifiek kijken in hoeverre vrouwen aangeven hier slachtoffer van te zijn geweest, blijkt dat in totaal 21% van de vrouwen zelf wel eens minder betaald heeft gekregen dan mannen voor hetzelfde werk. Voor 5% van de vrouwen is deze situatie niet alleen van toepassing op zichzelf, maar ook op iemand uit hun omgeving. In totaal kent 1 van de vrouwen iemand uit haar omgeving die hier wel eens slachtoffer van is geweest. Van de mannen kent 15% iemand uit zijn omgeving die als vrouw minder betaald krijgt dan mannen voor hetzelfde werk. Een werkgerelateerde situatie waar Nederlanders zich ook relatief vaak slachtoffer van voelen is het ontslaan van alleen oudere werknemers door een bedrijf bij een reorganisatie. 18% van de Nederlanders zegt dit wel eens te hebben meegemaakt 21

23 uit eigen ervaring of bij mensen uit hun omgeving. Onder de groep 50-plussers zegt 2 dit wel eens uit eigen ervaring of bij mensen uit hun omgeving te hebben meegemaakt. 6% van de 50-plussers is zelf wel eens slachtoffer te zijn geweest van een bedrijf dat bij een reorganisatie alleen oudere werknemers heeft ontslagen. 1 van de Nederlanders heeft meegemaakt dat zij zelf of iemand uit hun omgeving slachtoffers is geweest van seksueel misbruik. van de Nederlanders geeft aan zelf als kind wel eens slachtoffer te zijn geweest van seksueel misbruik. Hoewel hier geen sprake is van een schending van mensenrechten, heeft 1 van de Nederlanders meegemaakt dat zij zelf of iemand in hun omgeving geen persoonsgebonden budget ontving voor hulp thuis. voelt zich hier zelf slachtoffer van. De overige situaties die in het onderzoek zijn beschreven hebben respondenten nauwelijks zelf meegemaakt. Desalniettemin kent een kleine groep Nederlanders mensen in hun directe omgeving die slachtoffer zijn geweest van deze situaties. Bent u of iemand uit uw directe omgeving wel eens slachtoffer geweest van de volgende situatie? (n=1.082) Vrouwen die minder betaald krijgen dan mannen voor hetzelfde werk 75% 8% 11% Bedrijf ontslaat bij reorganisatie alleen oudere werknemers 79% 1 1% Geen persoonsgebonden budget voor hulp thuis, tenzij men indicatie heeft voor opname in zorginstelling 8 1% 10% 1% Seksueel misbruik van kinderen 85% 2% 9% 2% Geweld tegen ouderen in zorginstellingen 91% 5% Gehandicapte kinderen die tot geen enkele school worden toegelaten 92% 1% Het in elkaar slaan van homo's op straat 92% Uitzetting van asielzoekers naar land waar zij gemarteld kunnen worden 9 2% Uitzetting van minderjarige asielzoekers die al langer dan 10 jaar in Nederland wonen Uitbuiting buitenlandse werknemers in de landbouw Gevangenen die niet elke dag buiten mogen luchten % 1% 2% 2% Nee Ja, ikzelf Ja, iemand uit mijn directe omgeving Ja, ikzelf EN iemand uit mijn directe omgeving Wil ik niet zeggen 22

24 7 Resultaten: belang van een mensenrechteninstituut In dit hoofdstuk wordt ingegaan het belang van een mensenrechteninstituut. Bekeken is de mate waarin Nederlanders de oprichting van een College voor de Rechten van de Mens als nuttig ervaren en wat volgens het de belangrijkste taak is van het College voor de Rechten van de Mens. 7.1 Wat vinden Nederlanders van een College voor de Rechten van de Mens in Nederland? Om te achterhalen hoe Nederlanders aankijken tegen de komst van een College voor de Rechten van de Mens in Nederland is in het onderzoek de komst van het college kort beschreven, waarna de Nederlanders naar het nut van een dergelijk instituut in Nederland is gevraagd. Hoewel een kwart van de Nederlanders geen idee heeft of Nederland gebaat is bij de oprichting een College voor de Rechten van de Mens, denkt de meerderheid (65%) dat dit wel degelijk (zeer) nuttig is. Nederlanders die de oprichting zien als (zeer) nuttig vinden het vooral belangrijk dat er toezicht is op de naleving van mensenrechten in Nederland (58%) en dat er binnen Nederland één aanspreekpunt is als het gaat om mensenrechten (31%). 12% van de Nederlanders vindt de oprichting van een College voor de Rechten van de Mens overbodig. Zij vinden dat andere zaken meer prioriteit hebben (30%), denken dat mensenrechten in Nederland nauwelijks worden geschonden (2) of dat toezicht op mensenrechtenschendingen de schendingen zelf niet kunnen voorkomen (22%). Nederland gaat volgend jaar een College voor de rechten van de mens oprichten. Sommige andere landen in Europa hebben al een vergelijkbaar instituut opgericht. In hoeverre vindt u het nuttig dat Nederland zo'n mensenrechteninstituut opricht? (n=1.082) 9% 46% 19% 2 Helemaal niet nuttig Niet nuttig Nuttig Zeer nuttig Weet niet/geen mening De belangrijkste taak voor het College voor de Rechten van de Mens in Nederland is volgens de Nederlanders om ervoor te zorgen dat de overheid geen mensenrechtenschendingen toestaat (40%). Ook promotie en voorlichting geven over mensenrechten (20%) en ervoor zorgen dat professionals goed op de hoogte zijn van de mensenrechten (17%) zien Nederlanders als belangrijke taken van een College voor de Rechten van de Mens. 23

25 Wat is de belangrijkste taak waar het College van de rechten van de mens in Nederland zich volgens u op moet richten? (Basis - Vind het (zeer) nuttig dat Nederland mensenrechteninstituut opricht, n=650) Er voor zorgen dat de overheid geen schendingen toestaat 40% Promotie en voorlichting geven over mensenrechten 20% Er voor zorgen dat professionals goed op de hoogte zijn 17% Mensenrechten een plek geven binnen het onderwijs 9% Adviseren van de overheid over mensenrechten 6% Anders, namelijk: Weet niet/geen mening 24

26 8 Interesse in mensenrechten bij diverse doelgroepen In dit hoofdstuk wordt benoemd wie binnen de Nederlandse bevolking een meer dan gemiddelde interesse heeft in het onderwerp mensenrechten. Motivaction adviseert het College voor de Rechten van de Mens speciale aandacht te besteden aan deze groepen, omdat zij het meest open staan voor communicatie op het gebied van mensenrechten. 8.1 Wie heeft interesse in mensenrechten? De Nederlandse bevolking bestaat uit veel verschillende mensen met allemaal hun eigen mening en houding ten opzichte van mensenrechten. Communicatie over mensenrechten zal uiteraard eerder wordt opgepikt door mensen die daarin geïnteresseerd zijn dan mensen die hier weinig tot geen interesse voor hebben. Om te inventariseren wie in Nederland een bovengemiddelde interesse heeft in mensenrechten is door Motivaction ingezoomd op de Nederlandse bevolking op basis van de achtergrondgegevens opleiding, leeftijd, stedelijkheid en provincie. In onderstaande tabel is te zien dat hoog opgeleiden, jarigen, bewoners van (zeer) sterk stedelijke gebieden en inwoners van de provincie Noord-Holland een bovengemiddelde interesse tonen voor nieuws over mensenrechtenschendingen in Nederland en/of wel eens informatie over mensenrechten hebben opgezocht. Voor een efficiënte inzet van communicatiemiddelen adviseert Motivaction het College voor de Rechten van de Mens haar communicatie over mensenrechten in eerste instantie te richten op de mensen die hier meer dan gemiddeld voor open staan. 25