Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der StatenGeneraal Vergaderjaar VIII Vaststelling van de begroting van de uitgaven en de ontvangsten van hoofdstuk VIII (Ministerie van Onderwijs en Wetenschappen) voor het jaar Nr. VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG Vastgesteld september e vaste Commissie voor onderwijs en wetenschappen heeft de Staatssecretaris van Onderwijs en Wetenschappen bij brief van juni een aantal vragen voorgelegd over de brief van de Staatssecretaris van april over de tijdelijke financiële aanvulling tekortvakken N.LO. e Staatssecretaris heeft deze vragen bij brief van september beantwoord. e commissie brengt van het gevoerde overleg verslag uit door openbaarmaking van de gewisselde stukken. e voorzitter van de commissie, Van Leijenhorst e griffier van de commissie Hillen Samenstelling: Leden: Hermes (CA), Beinema (CA), Van Leijenhorst (CA), voorzitter, Niessen (PvdA), GinjaarMaas (VV), ondervoor zitter, Van der Vlies (SGP), Lankhorst (Groen Links), Franssen (VV), JorritsmaLebbink (VV), JanmaatAbee (CA), Leijnse (PvdA), Nuis (), e Cloe (PvdA), Lilipaly (PvdA), Van Gelder (PvdA), Frissen (CA), Van de Camp (CA), Tuinstra (CA), Netelenbos (PvdA), VersnelSchmitz (), WitteveenHevinga (PvdA), Huibers (CA), QuintMaagdenberg (PvdA). Plv. leden: BoersWijnberg (CA), G. H. Terpstra (CA), Reitsma (CA), Akkertnan (PvdA), Kamp (VV), Schutte (GPV), Willems (Groen Links), ees (VV), Korthals (VV), Van der Hoeven (CA), Buurmeijer (PvdA), Ter Veer (), Van Gijzel (PvdA), Huys (PvdA), Vermeend (PvdA), eetman (CA), Lansink (CA), Roosenvan Pelt (CA), Van Heemst (PvdA), Groenman (), Leerling (RPF), Van lersel (CA), J. H. van den Berg (PvdA). F ISSN Sdu Uitgeveri) Plantijnstraat 's Gravenhage Tweede Kamer, vergaderjaar, VIII, nr.

2 Welke zijn de meest recente cijfers omtrent de lerarentekorten in de e en legraads sector? In mijn voortgangsrapportage «bestrijding lerarentekorten» aan de Kamer van oktober, kamerstuk,, heb ik de toen meest recente cijfers omtrent lerarentekorten gepresenteerd. Nadat ik deze voortgangsrapportage aan u zond, zijn mij geen nieuwe gegevens omtrent lerarentekorten bekend geworden die wijzen in de richting van een substantiële verandering van de in de rapportage geschetste situatie. Wel heb ik, zoals ik u ook reeds in de aangehaalde rapportage meldde, het IVA te Tilburg opdracht gegeven een arbeids marktraming voor leraren primair en voortgezet onderwijs het jaar te maken. Het is de bedoeling dat daarin niet alleen de tekorten maar ook overschotten aan leraren in bepaalde vakken aan de orde komen. en Hoeveel personen volgen een egraads opleiding aan een HBOinstelling in een tekortvak en hoe verhouden die zich de gesig naleerde, c.q. voorspelde tekorten aan leraren? Hoe is de situatie bij de egraads opleidingen? Kunt u een overzicht geven voor de N.LO.instituten, van het aantal studenten verdeeld over de verschillende vakken, van de aldaar beschikbare capaciteit, en van de door u bekostigde capaciteit? e vragen en zijn tezamen beantwoord. Voor de gevraagde cijfers verwijs is u naar de bijlagen I t/m V. In tabel I is aangegeven hoeveel studenten (studenten en auditoren) zijn ingeschreven per HBOinstelling, per vak en onderscheiden naar voltijd en deeltijd In tabel II worden dezelfde gegevens gepresenteerd, maar dan betreft het studenten die in deeltijd studeren voor een egraads bevoegdheid. Tabel III geeft de aantallen studenten die nog de in afbouw zijnde egraads opleiding volgen. Tabel IV geeft een overzicht van voltijd en deeltijdstudenten die staan ingeschreven aan de Pedagogische Technische Hogeschool te Eindhoven. In tabel V tenslotte, worden de aantallen ingeschreven studenten aan de (e graads) Universitaire Lerarenopleidingen (ULO) per vak per cluster van universiteiten weergegeven. e cijfers in bijlge I t/m IV zijn cijfers per september. e cijfers in bijlage V zijn cijfers per december. Bij een aantal ULO's is het mogelijk meerdere keren per jaar in te stromen. at betekent dat de cijfers voor de actuele situatie wellicht enigszins afwijken van die in Tabel V. In de linkermarge is door middel van een asterix aangegeven wat tekortvakken zijn of binnen afzienbare tijd zullen worden. Het aantal ingeschreven studenten is gelijk aan het aantal bekostigde studenten. In is op basis van toen beschikbare prognose voor een aantal tweedegraads «overschotvakken» (aardr., tek., gez.h.k., omg.k., godsd., techn., Ned., Fra., Gesch. en handv.) met de instellingen een landelijke capaciteitsgrens overeengekomen, die vervolgens over de instellingen is verdeeld. Uit de opsomming van de tekortvakken in de bijlagen (daterend van ) blijkt de noodzaak om de afspraken inzake de capaciteit op Tweede Kamer, vergaderjaar, VIII, nr.

3 sommige punten te herzien. Ik zal hierover in overleg treden met de instellingen. In het antwoord op vraag is reeds gemeld dat over enige tijd het IVA nieuwe arbeidsmarktramingen voor leraren gereed heeft. In deze ramingen zijn ook de aantallen studenten aan alle lerarenopleidingen betrokken. Het is mij niet mogelijk op de bevindingen van het IVA vooruit te lopen. Kunnen cijfers worden gegeven omtrent de instroom van leraren van elders, bedrijfsleven, ambtelijke sector etc.? Neen. In de door het CBS jaarlijks uitgevoerde Integrale Personeels Telling Onderwijsgevenden (IPTO) is een variabele opgenomen betreffende herkomst van instromende ieraren. Er wor onderscheid gemaakt naar de volgende antwoordcategorieën: werkzaam in het onderwijs, uit opleidmg voor onderwijsgevenden, werkzaam in een betrekking buiten het onderwijs, werkloos (ingeschreven bij een GAB), uit eigen huishouding, uit militaire dienst, uit het buitenland en overig. e door het IVA mede op basis van IPTO op te stellen arbeidsmarkt raming geeft dus via de categorie «werkzaam in een betrekking buiten het onderwijs» wel enig zicht op het vraagstuk, maar niet volgens de in de vraag bedoelde nadere herkomstcategorieën. Wat is het oordeel van de staatssecretaris over de werving van studenten voor de e, respectievelijk Tegraads opleidingen? In het cursusjaar / is van overheidswege een centrale voorlichtings en wervingscampagne uitgevoerd. Van deze campagne is vervolgens een bereikmeting gedaan. Mede op grond van de uitkomsten hiervan is in het daaropvolgende jaar, na overleg met de lerarenoplei dingen, de campagne op soberder wijze herhaald. oor het ministerie van Onderwijs en Wetenschappen is aan alle betreffende scholen in het voortgezet onderwijs een wervingsfolder en een informatiebrochure toegezonden met de mededeling dat meer materiaal gratis was na te bestellen. aarnaast hebben de hogescholen met lerarenopleidingen zelf in het eigen wervingsgebied een actief wervings en voorlichtingsbeleid gevoerd. e mate waarin deze inspanningen hebben geleid een grotere instroom van studenten, is anders dan bij de opleidingen voor het basisonderwijs, om onderzoekstechnische redenen nauwelijks te achter halen. Verder verwijs ik u naar de bijgevoegde tabellen. In hoeverre zijn schooldecanen bij die werving betrokken (geweest)? Regulier of anderszins? Bij beide campagnes, waarover in antwoord sprake is, is het voorlichtings en wervingsmateriaal toegezonden naar de schoolde canen; de decanen zijn ook betrokken geweest bij de eerder genoemde evaluatie. Betekent de brief van november aan de HBORaad dat momenteel geen enkele actie wor ondernomen om het lerarentekort tegen te gaan? Tweede Kamer, vergaderjaar, VIII, nr.

4 Neen, ik wijs u op de uitwerking en uitvoering van de afspraken met de onderwijsorganisatie in het kader van het convenant ter verbetering van de positie van het onderwijs en het daarin werkzame personeel; er wor gewerkt aan een groeiend netwerk van kinderopvangvoorzieningen; ik wijs verder op het experiment van de inservicevariant bij de Universi taire Lerarenopleidingen (betaalde stage voor studenten in tekortvakken) en de faciliteiten die worden verstrekt aan leraren in een aantal technische vakken. Bovendien wor een aantal omscholingscursussen verzorgd door hogescholen en universiteiten. Recent heeft de Ministerraad besloten dat studenten in een aantal lerarenopleidingen in tekortvakken vanaf januari in aanmerking blijven komen voor de regeling Tegemoetkoming Studiekosten vanaf jaar (TSregeling). Tenslotte wijs ik op de maatregelen die in voorbereiding en uitvoering zijn om het aantal wachtgelders te verminderen en de organisatie van een dekkend stelsel van arbeids en onderwijsbureaus op regionale schaal om onder andere bijdragen te leveren aan het omscholen leraar in tekortvakken. e scholen zelf wor in toenemende mate ruimte geboden (FBS, bij voorbeeld) om knelpunten op personeelsgebied zelf aan te pakken. Waaruit is de staatssecretaris het «onvoldoende draagvlak», dat hij signaleert in zijn brief van november, gebleken? it «onvoldoende draagvlak» is mij gebleken op grond van de briefwis seling met de HBORaad. Hoe denkt de staatssecretaris in de nabije toekomst de tekortvakken problematiek te voorkomen en te bestrijden? Met het antwoord op vraag is ook vraag beantwoord. Kan de staatssecretaris mededeling doen omtrent de rechtspositie van docenten aan de egraads opleidingen die nauwelijks of geen studenten hebben in hun vak? Neen; de autonomie van de instellingen van hoger onderwijs op het punt van het personeelsbeleid heeft gevolg dat dezerzijds geen zicht bestaat op de effecten van de ontwikkeling in studentenaantallen op de rechtspositie van het personeel. Heeft het voorstel om concentratie van opleidingen te komen op een beperkt aantal plaatsen een definitief karakter of betekende het een overbrugging naar betere tijden, waarna de concentratie weer ongedaan kon worden gemaakt? Zowel in de voortgangsrapportage «Tekorten en overschotten onder wijsgevenden» (kamerstuk, nr. ) als in de correspondentie en het overleg met de HBORaad is voor wat de financiële ondersteuning betreft steeds sprake geweest van een tijdelijke maatregel ter onder steuning van lerarenopleidingen in een aantal tekortvakken. Ik acht het weinig opportuun achteraf in te gaan op de duur van een niet gereali seerde concentratie. Tweede Kamer, vergaderjaar, VIII, nr.

5 Wat is er na november gebeurd door de HBORaad, de NLO's en de regering? Voor de beantwoording van de vraag wat van regeringszijde na november is ondernomen verwijs ik naar het antwoord op vraag. Van de activiteiten van de hogescholen en de HBORaad heb ik geen volledig en gedetailleerd beeld, maar het is mij bekend dat deze partici peren in de uitvoering van een groot aantal maatregelen, genoemd in het antwoord op vraag, zoals omscholing, regionale werving, en facilitei tenregeling technische vakken. Kan gesteld worden dat de belangstelling voor de studie in technische, c.q. voor exacte vakken überhaupt is afgenomen? Ja, ook in de ons omringende landen. Ik moge u voor gedetailleerde gegevens verwijzen naar de u toegezonden Referentieraming en het binnenkortte verschijnen ontwerphoop. Is de staatssecretaris bereid te overwegen zijn criterium te herzien, dat een hogeschool in de tekortvakken duits, natuurkunde en scheikunde zowel het e als egraads niveau moet kunnen aanbieden om in aanmerking te komen voor een aanvullende subsidie? Gelet op het feit, dat met de HBORaad geen overeenstemming kon worden bereikt over een overeenkomst waarvan de in de vraag genoemde overweging deel uitmaakte, ligt een nieuwe overweging van een onderdeel daarvan niet voor de hand. Heeft de staatssecretaris kennis genomen van de prognose voor de jaren /, die een verdere afname laat zien van het aantal natuurkundestudenten in Nederland, waardoor de opleidingen egraads leraar ernstig wor bedreigd? Mij zijn inderdaad signalen bekend van een aanzienlijke teruggang van het aantal natuurkundestudenten aan de lerarenopleidingen. Ik verwacht deze signalen te kunnen toetsen aan de uitkomst van het onderzoek van het eerdergenoemde IVA te Tilburg om mij te beraden over eventuele stappen. Wat is de mening van de staatssecretaris over de toezegging van de hogescholen om vanuit hun eigen budget extra te investeren indien de staatssecretaris het bedrag van miljoen op jaarbasis gedurende vier jaar gelijkelijk over de hogescholen zou verdelen temeer daar de HBORaad aan dit voorstel grote waarde toekent bij de oplossing van de problemen? Ik heb de argumentatie voor mijn besluit kort weergegeven in mijn brief aan de HBORaad: de HBORaad kon of wilde niet voldoen aan de voorwaarden die ik voor de toekenning van het extra geld had gesteld; dit kwam er op neer dat men mij een voorstel zou doen voor een gerichte besteding op een beperkt aantal plaatsen. Ik voel niets voor het in den brede verdelen van het beschikbare bedrag over hogescholen zonder dat daar een aanwijsbare tegenprestatie tegenover staat. Het voorstel van de zijde van de HBORaad acht ik als tegenprestatie niet voldoende. Tweede Kamer, vergaderjaar, VIII, nr.

6 Heeft het overleg over gericht, specifieke activiteiten om de instroom van studenten in de tekortvakken te bevorderen, genoemd door de staatssecretaris in zijn eerder aangehaalde brief, reeds een aanvang genomen? Kan de staatssecretaris over het eventuele verloop of resultaat daarvan reeds enige mededelingen doen? Het overleg genoemd in de eerder aangehaalde brief heeft nog niet plaatsgevonden. Ik ben van plan dit overleg te voeren op grond van de resultaten van het eerder genoemd IVAonderzoek. Tabel I e graad nederlands frans abv frans * duits abv duits engels fries spaans arabisch turks geschiedenis aardrijkskunde maatschappijleer alg economie * bedr economie economie staathuishoudkunde handelswetenschappen godsdienst abv gcdsdienst pedagogiek abv pedagogiek tekenen handvaardigheid textiele werkvo " huishoudkunde " gezondheidskund omgangskunde wiskunde abv wiskunde wis natuurkunde * scheikunde " natuurkunde biologie techniek Algemene HS A'dam Chr. HS Windesheim Haagse HS HS Gelderland Arnhem HS Holland iemen HS Kath. Leera. Sittard HS Kath. Leerg. Tilburg HS Midden Ned. Utrecht Hogeschool Rotterdam e.o Noord. HS Leeuwarden Totaal Totaal e graad Tweede Kamer, vergaderjaar, VIII, nr. Tweede Kamer, vergaderjaar, VIII, nr.

7 Tabel II e graad nederlands frans duits engels fries spaans geschiedenis aardrijkskunde maatschappijleer " alg. economie " bedr economie * staatshuishoudkunde * handelswetenschappen godsdienst pedagogiek hogere kaderopl. pedag * wiskunde * scheikunde * natuurkunde biologie Algemene HS A'dam Chr HS Windesheim Haagse HS Gelderland HS Holland iemen HS Arnhem HS Kath. Leerg Sittard HS Kath. Leerg. Tilburg HS Midden Ned. Utrecht Hogeschool Rotterdam e.o Noord. HS Leeuwarden Totaal Totaal e graad Tweede Kamer, vergaderjaar, VIII, nr. Tweede Kamer, vergaderjaar, VIII, nr.

8 Tabel III e graad nederlands frans duits engels geschiedenis aardrijkskunde maatschappijleer bedr. economie godsdienst tekenen handvaardigheid textiele werkvormen huishoudkunde gezondheidskunde wiskunde natuurkunde scheikunde biologie Totaal e graad Algemene HS A'dam Chr. HS Windesheim Haagse HS Gelderland HS Holland iemen HS Arnhem HS Kath Leerg Sittard HS Kath. Leerg Tilburg HS Midden Ned Utrecht Hogeschool Rotterdam e o Noord. HS Leeuwarden Totaal Tweede Kamer, vergaderjaar, VIII, nr. Tweede Kamer, vergaderjaar, VIII, nr.

9 Tabel IV Ped. Techn. HS Eindhoven Technische vakken * bouwkunde tnbo * bouwtechniek Ibo " bouwtechniek mbo * schilderen mbo " timmeren/mach houtbew. bbo * metselen/stuc/tegelz. bbo * electrotechniek Ibo electrotechniek mbo energietechniek bbo mechanische techniek Ibo mechanische techniek mbo bankwerken/mach. verspanen bbo constructie/apparatenbouw bbo werktuigbouwkunde mbo motorvoertuigentechniek Ibo motorvoertuigentechniek mbo motorvoertuigen herstellen bbo consumptieve technieken Ibo koken en serveren bbo koken en serveren mbo brood en banketbakken mbo grafische techniek Ibo grafische techniek mbo installatietechniek Ibo installatietechniek bbo techniek wis en natuurkunde wiskunde natuurkunde j. hbocursus, leerstofgebieden ped. didactisch diploma Totaal Tweede Kamer, vergaderjaar, VIII, nr.

10 Tabel V Capaciteit en instroom ULO's naar vak ' VUA RUL, TU, EUR RUG, UT RUU, UvA, LUW KUN, KUB, TUE, RL Totaal ' (') C C C C C C Nederlands Frans " uits Engels Klassieken Geschiedenis Aardrijkskunde Mij.leer * Economie " Wiskunde * Natuurkunde * Scheikunde Biologie Muziek Fries Spaans Hebreeuws Russisch Italiaans Sterrenkunde Bijbelkennis Filosofie Kunstgeschiedenis () () () () () () ( ) () () (") () () () () () () () Totaal () Capaciteitsgegevens ontleend aan: Eerstegraads Lero's en arbeidsmarkt, I/VZ/T, aug. '. Instroomgegevens peildatum, bron: CBS. Capaciteit. eelname. Tweede Kamer, vergaderjaar, VIII, nr.