De unieke waarde van Vrijwilligerswerk

Transcriptie

1 De unieke waarde van Vrijwilligerswerk De voortgang van het onderzoek naar de waarde van vrijwilligerswerk binnen de pedagogische civil society Onderzoeksteam: Prof. Dr. Lucas Meijs Dr. Judith Metz Niek Hoogervorst MSc. Eva Van Baren MSc. Lonneke Roza MSc. Rotterdam School of Management (RSM) Erasmus Centre for Strategic Philanthropy (ECSP) Erasmus Universiteit Rotterdam Postbus DR Rotterdam Contact: In opdracht van ZonMw voert het Erasmus Centre for Strategic Philanthropy (ECSP) een onderzoek uit naar de unieke toegevoegde waarde van vrijwilligerswerk binnen de pedagogische civil society. De pedagogische civil society bestaat uit (een deel van) de omgeving waarbinnen kinderen en jongeren opgroeien en leren en is van grote invloed op de opvoeding en ontwikkeling, It takes a village to raise a child. Hoe te verwijzen naar deze publicatie? Roza, L., Baren van, E.A., Meijs, L.C.P.M., Metz, J. & Hoogervorst, N. (2011). ECSP webpublicatie: Nieuwsbrief augustus De unieke waarde van vrijwilligerswerk. Verkregen op [DATUM] van ( 1

2 Inhoud Onderzoek... 3 Voortgang project... 4 Gerelateerde onderzoeken... 6 Vervolgstappen... 6 Leer ons kennen!... Error! Bookmark not defined. 2

3 Onderzoek De pedagogische civil society bestaat uit (een deel van) de omgeving waarbinnen kinderen en jongeren opgroeien en leren en is van grote invloed op de opvoeding en ontwikkeling. Het concept benadrukt het belang van informele netwerken, vrijwillige associaties en formeel vrijwilligerswerk in het opvoeden van kinderen en jongeren, ofwel: It takes a village to raise a child. In de pedagogische civil society wordt echter onderkend dat beroepskrachten, vrijwilligers en familieleden verschillende typen inzet zijn. Deze mensen voegen door hun verschillende relaties tot de organisatie, werkzaamheden, cliënten en elkaar, ook verschillende waarde toe aan het proces. Traditioneel wordt in professionele, beroepsmatige organisaties het werken met vrijwilligers geplaatst in het perspectief van een kostenbesparing ten aanzien van het werken met beroepskrachten. Dit wordt vrijwilligers kosten efficiëntie genoemd. Vrijwilligers worden dan ingezet voor werkzaamheden waar beroepskrachten te duur voor zijn of waar de organisatie te weinig budget voor heeft. Echter, in vrijwilligersmanagement kan er ook vanuit het perspectief worden gekeken dat vrijwilligers waarde toevoegen, juist omdat ze op vrijwillige basis participeren. Vrijwilligers worden dan ingezet op werkzaamheden, waar het feit dat ze vrijwilligers zijn een extra, unieke waarde toevoegt. In de praktijk kan dit bijvoorbeeld betekenen dat cliënten het bezoek van een vrijwilliger hoger waarderen dan een bezoek van een beroepskracht. Met een looptijd van 18 maanden geeft in juni 2012 dit onderzoek inzicht in de unieke positie en waarde van door vrijwilligers uitgevoerde werkzaamheden in de pedagogische civil society. Zowel vanuit bestaande kennis als vanuit praktijkonderzoek en een experimentele setting zal de centrale vraagstelling voor dit onderzoek worden beantwoord: Welke werkzaamheden in de pedagogische civil society kunnen beter worden gedaan door vrijwilligers dan beroepskrachten, omdat unieke aspecten van vrijwilligerswerk daar waarde toevoegen? Er wordt gewerkt met een actiegericht, interactief onderzoeksdesign. Empirisch wordt gekeken naar de werkzaamheden die door vrijwilligers (kunnen) worden uitgevoerd binnen (een selectie van) de door het programma "Vrijwillige inzet voor en door jeugd en gezin" gefinancierde projecten. 3

4 Het totale onderzoek resulteert in (praktisch toepasbare) kennis over hoe de (professionele) organisaties en hun financiers binnen de pedagogische civil society een inhoudelijke keuze kunnen maken tussen de inzet van beroepskrachten en vrijwilligers die verder gaat dan de financiële voordelen van werken met vrijwilligers. Hierdoor kan de totale effectiviteit van de interventie worden verbeterd. Organisaties streven er naar een zo goed mogelijke service te leveren en om dat te doen moeten er keuzes worden gemaakt. Keuzes over de locatie van de organisatie, welke fondsen aan welk project worden toebedeeld maar ook of de organisatie het best vrijwilligers of betaalde medewerkers kan inzetten voor een bepaalde taak. Het blijkt dat elke organisatie het weer net iets anders aanpakt. In de ene organisatie wordt een bepaalde taak of functie vervuld door een vrijwilliger, en in de andere door een beroepskracht. Hoe die keuze tot stand komt, en welke voor en nadelen het gebruik van vrijwilligers heeft tegen over beroepskrachten worden nader bekeken in dit onderzoek. Op deze manier wordt een beter inzicht verkregen in de toegevoegde waarde van vrijwilligers in organisaties. Uitgangspunt van het onderzoek is dat er wezenlijk verschillen zijn tussen vrijwilligerswerk en betaald werk. Ook wordt er aangenomen dat het voor de ontvanger van de service een verschil maakt door wie het geleverd wordt. Voortgang project Inmiddels is het augustus 2011 en is het team 8 maanden bezig met het onderzoek. Om antwoord te krijgen op de vraag waar vrijwilligers een unieke waarde toevoegen, zijn er in het voorjaar enquêtes uitgezet, dagboeken bijgehouden, documenten geanalyseerd en expertinterviews gehouden. We hebben een totale respons op de enquêtes van 45% en we hebben 21% van de uitgezette dagboeken retour gekregen. Een aantal projecten heeft zeer enthousiast meegedaan aan de verschillende uitgezette praktijkonderzoeken, waarvoor dank! Ook experts binnen de pedagogische civil society blijken het een interessant onderzoek te vinden. Inmiddels is al gesproken met ongeveer 15 experts, variërend tot directeuren van non profit organisaties tot hoogleraren. In het najaar zullen deze interviews een vervolg krijgen en aangevuld worden met een 5 tal experts, zodat het totaal aantal experts tot 20 stijgt. Verder zal de komende tijd de verzamelde data verder worden geanalyseerd en klaargemaakt worden voor publicaties. Het blijkt voor de onderzoeksgroep toch best veel informatie om te verwerken. Door met veel mensen een interactie te hebben, komt het team tot allerlei nieuwe inzichten en ideeën. Op zijn tijd kan dit verwarrend en druk zijn, ook stressvol zijn, maar voornamelijk ontzettend leuk! Het geeft het onderzoeksteam veel energie, die zij proberen te vertalen in artikelen, nieuwsbrieven, conferentie papers en in de toekomst workshops! 4

5 Ook projecten als de Klusklup uit Tilburg, dat basisschool kinderen op een creatieve en nieuwe manier nuttige levenslessen te leert, is op verzoek van de Klusklup zelf geëvalueerd. Door speelse interviews met de mondige deelnemertjes is er een waardevolle afspiegeling van de indrukken van de deelnemers over het project, op papier gezet. Door dit soort evaluaties te houden is er iets tastbaars om toekomstig beleid op te baseren en worden projecten alsmaar beter. Per 1 juli 2011 hebben we een nieuwe collega mogen verwelkomen: Niek Hoogervorst MSc. Niek zal in september promoveren aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij gaat door zijn jarenlange ervaring met experimenten, het de laatste fase (experiment) van het onderzoek leiden. Er zijn inmiddels al een drietal publicaties verschenen. De eerste publicatie is een conceptuele paper over de waarde van vrijwilligers ten opzichte van beroepskrachten. Deze paper is gepresenteerd in april 2011 op de conferentie IRSPM 15 Values, innovation and partnership in Dublin. De tweede publicatie is een paper (Nederlandstalig te downloaden via over hedendaags vrijwilligerswerk in de pedagogische civil society. Als derde is een paper gepresenteerd over de waarde van vrijwillige inzet binnen de pedagogische civil society wordt op de conferentie Between Freedom and Professionalism eind augustus in Basel, Zwitserland. De twee conferentie papers (Engelstalig) zijn op te vragen bij Lonneke Roza (lroza@rsm.nl). Er ligt weer een drukke tijd in het verschiet. Het is het onderzoeksteam gelukt om een panelsessie te organiseren op ARNOVA, dé internationale conferentie op het gebied van civil society, non profit (management,, vrijwilligerswerk en filantropie. Binnen het panel worden er drie papers door het onderzoeksteam gepresenteerd. De eerste paper gaat over de groeiende aandacht voor vrijwillige inzet (met name in de pedagogische civil society), zoals in Nederland dat zich uit in de komst van de WMO en in Engeland door de opkomst van The Big Society. De tweede paper richt zich meer op de waarde van vrijwilligerswerk. Wat maakt vrijwilligers uniek ten opzichte van beroepskrachten? Tot slot presenteert het onderzoeksteam een cross disciplinair en cross nationaal perspectief over de waarde van vrijwilligers binnen de pedagogische civil society. Waarom zijn vrijwilligers belangrijk in deze context? In onze volgende nieuwsbrief zullen wij hieraan meer aandacht besteden. Naast het uitbrengen van publicaties staat er ook weer praktijkonderzoek op het programma. In het najaar zal er een enquête worden verspreidt waarin naar de perceptie over vrijwilligerswerk wordt gevraagd. Daarnaast worden interviews gehouden met clienten, beroepskrachten/vrijwilligers en ouders over de unieke waarde van vrijwilligers na te denken en te discussiëren. Vanuit verschillende perspectieven wordt hierover gesproken. 5

6 Gerelateerde onderzoeken Naast het grootschalige onderzoek wat het onderzoeksteam uitvoert in opdracht van ZonMw, is er nog een aantal interessante gerelateerde onderzoeken. Lucas Meijs, Lonneke Roza en Eva van Baren zijn op dit moment met een onderzoek bezig voor The International Award for Young People ( Dit is een leiderschap en ontwikkelingsprogramma voor jongeren. De Award is actief in meer dan 50 landen. De onderzoekers kijken specifiek naar de sectie vrijwillige inzet en de impact van dit programma op het leven van de deelnemers. Het team hoopt begin volgend jaar met eerste resultaten te komen. Voor informatie over dit project kunt u contact opnemen met Lonneke (lroza@rsm.nl). Dr. Judith Metz onderzoeksleider van het 4 jarige Raak Pro programma Talentontwikkeling bij risicojongeren, waarin zij diverse onderzoeken doet binnen het jongerenwerk. Voor meer informatie daarover kunt u contact opnemen met Judith (j.w.metz@hva.nl). Daarnaast is een grootschalig en longitudinaal onderzoek opgezet naar episodisch (ad hoc) vrijwilligerswerk. Er wordt 5 jaar lang gekeken naar de effectiviteit van NL Doet als faciliterende partij voor episodisch vrijwilligerswerk. De komende jaren zullen deelnemers en niet deelnemers worden bevraagd over hun participatieprofiel en naar hun bijdrage aan sociale cohesie en sociaal kapitaal in Nederland. Voor informatie over dit project kunt u contact opnemen met Eva (ebaren@rsm.nl). Vervolgstappen In de volgende nieuwsbrief (gepland in december 2011) worden de publicaties voor ARNOVA met u gedeeld en voorlopige resultaten van de papers die geschreven zijn door onze internationale experts. Mocht u nog vragen hebben naar aanleiding van deze nieuwsbrief, kunt u contact opnemen met Lonneke Roza (lroza@rsm.nl). Het onderzoeksteam! Prof. Dr. Lucas Meijs is hoogleraar Volunteering, Civil Society and Businesses aan de vakgroep Business Society Management aan de Rotterdam School of Management, Erasmus University en hoogleraar Strategic Philanthropy bij het Erasmus Centre for Strategic Philanthropy.. Lucas is lid van de Raad voor Maatshappelijke Ontwikkeling (RMO). Tevens is Lucas sinds juli 2010 hoofdredacteur van Nonprofit and Voluntary Sector Quarterly, hét wetenschappelijk tijdschrift van the Association for Research on Nonprofit Organizations and Voluntary Action (ARNOVA). Lucas studeerde bedrijfskunde aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en promoveerde in 1997 tot doctor in de bedrijfskunde met het proefschrift getiteld Management van vrijwilligersorganisaties. 6

7 Dr. Judith Metz is programmaleider van Youth Spot, het onderzoek en praktijkcentrum voor jongerenwerk aan de Hogeschool van Amsterdam. Judith werkt samen met studenten, docenten, promovendi, en professionals aan de professionalisering van het jongerenwerk. Zij is tevens onderzoeksleider van het 4 jarige Raak Pro programma Talentontwikkeling bij risicojongeren en verbonden aan de Erasmus Universiteit voor onderzoek naar de pedagogische civil society. Sinds 15 jaar verricht Judith Metz onderzoek op het snijvlak van wetenschap en praktijk van welzijn en participatie in de Nederlandse samenleving. In dit brede werkveld houdt zij zich bezig met sociaal beleid, welzijnswerk, civil society en diversiteit (inclusief jongeren). In 2006 is zij gepromoveerd aan de Universiteit voor Humanistiek. Inmiddels is haar eerste boek verschenen: Welzijn in de 21 e eeuw. Van sociale vernieuwing naar Welzijn Nieuwe Stijl (ISBN: ). Lonneke Roza MSc. is sinds 2009 junior onderzoeker bij RSM Erasmus Universiteit en Erasmus Centre for Strategic Philanthropy. Haar onderzoeken richten zich onder andere op de effectiviteit van (sociale) programma s, nonprofit management en maatschappelijk betrokken ondernemen (werknemersvrijwilligerswerk). Lonneke heeft onder andere meegeschreven aan de achtergrondnotitie voor het aangenomen wetsvoorstel voor de Maatschappelijke Stage in opdracht van het Ministerie van OCW en is mede projectleider van het onderzoek in opdracht van ZonMW en van het onderzoek naar de International Award for Young People. Zij heeft een master in Bedrijfskunde en inmiddels is ze haar promotietraject gestart over de inrichting van programma s van maatschappelijk betrokken ondernemen vanuit zowel bedrijf als non profit perspectief. Eva Anne Van Baren MSc. is sinds 2010 junior onderzoeker bij RSM Erasmus Universiteit en Erasmus Centre for Strategic Philanthropy. Ze heeft onder andere een achtergrondnotitie voor het Ministerie van VWS geschreven over hedendaags vrijwilligerswerk. Naast haar werkzaamheden voor het project over de unieke waarde van vrijwilligerswerk binnen de pedagogische civil society, richt Eva haar onderzoek voornamelijk op episodisch (ad hoc) vrijwilligerswerk. Haar grootste project is op dit moment naar de bijdrage van NL DOET. Dit 7

8 longitudinaal onderzoek wordt over 5 jaar uitgevoerd onder een panel van deelnemers en niet deelnemers. De uitkomsten zullen aantonen in welke mate er een relatie is tussen deelname en NL DOET en sociale cohesie, vrijwillige inzet en sociaal kapitaal. Niek Hoogervorst is sinds juli 2011 postdoctoraal onderzoeker bij het Erasmus Centre for Strategic Philantropy. Niek heeft een breed interesseveld: hij studeerde Management, Economie & Recht (Bachelor) in Den Haag en Sociale & Organisatiepsychologie (Master) in Leiden. In september 2011 zal hij aan de Erasmus Universiteit promoveren op zijn onderzoek naar de drijfveren van leidinggevenden om (on)ethisch leiderschap te vertonen. Zijn onderzoek wordt gekenmerkt door een combinatie van experimenteel lab en veldonderzoek en is gepubliceerd in de internationaal gerenommeerde tijdschriften Journal of Business Ethics, Journal of Experimental Social Psychology en Journal of Applied Social Psychology. 8