Samenvatting Geschiedenis Nederland

Transcriptie

1 Samenvatting Geschiedenis Nederland Samenvatting door een scholier 2584 woorden 11 jaar geleden 5,5 12 keer beoordeeld Vak Geschiedenis 1.1 In onze parlementaire democratie spelen politieke partijen een belangrijke rol. De kwesties die rond 1900 voor veel opschudding zorgden waren het sociale vraagstuk, de schoolstrijd en de strijd voor het algemene kiesrecht. De schoolstrijd ging over de subsidiering van het onderwijs door de overheid. Op de neutrale scholen werd lesgegeven volgens het algemeen christelijk beginsel. Mensen wilden dat hun kinderen onderwezen werden vanuit hun eigen geloofsovertuiging. De mensen gingen zelf scholen de bijzondere scholen. Ze kregen alleen geen subsidie. Hierdoor oprichten ontstonden felle conflicten. Tegelijkertijd woedde de strijd over het kiesrecht. Sommigen mensen vonden dat alleen mensen van een bepaalde welstand mochten stemmen. Geleidelijk aan werd het kiesrecht uitgebreid. Alleen moesten ze nog wel aan enkele voorwaarden voldoen. veel mensen vonden dat deze voorwaarden moesten worden afgeschaft. De kiesstrijd werd beëindigd in 1917 toen alle volwassen mannen kiesrecht kregen( vanaf 24 jaar) 2 jaar later werd dit recht ook aan vrouwen toegekend. De schoolstrijd was net als de kiesrechtstrijd in 1917 opgelost. 1.2 De protestanten -De 1e politieke partij in Nederland was de protestantse anti- revolutionaire partij die werd opgericht door predikant abraham Kuyper. Het belangrijkste standpunt van Kuyper en de ARP was de financiele gelijstelling van het openbare en bijzondere onderwijs. Hij pleitte daarom voor uitbreiding van kiesrecht.. Een aantal ARP leden was tegen zo n grote uitbreiding van het kiesrecht. Zij richtten in 1908 onder leiding van A.F. de SAvornin Lohman, de christelijke Historische Unie op. (CHU) De katholieken De katholieken werden beschouwd als een soort van tweederangsburgers. Omdat de liberalen streefden naar gelijke rechten voor iedereen, werden de liberalen in de 19e eeuw de bondgenoten van de katholieken. Tijdens de schoolstrijd ruilde de katholieken de liberalen in voor de protestanten. Priester Herman Schaepman werd de grote leider van de katholieken Pas in 1926 werd door een andere priester, Nolens, de Rooms- katholieke staatspartij opgericht. (RKSP) De liberalen. Pagina 1 van 6

2 Vrijheid en gelijkheid va het individu waren voor de liberalen de belangrijkste uitgangspunten. De liberalen hadden geen grote leider. De socialisten De socialisten wilden een einde maken aan de ongelijke verhoudingen in de samenleving. Onder leiding van pieter jelles troelstra werd in 1894 de sociaal- democratische arbeiderspartij opgericht. (SDAP) zijn revolutie poging die was mislukt heeft ernstige gevolgens gehad voor de SDAP. Mensen vonden de socialisten gevaarlijke onruststokers. Zij sloten de SDAP uit van regeringsdeelname. Verzuiling. In de jaren voor WO2 oefende je geloofsovertuiging een overheersende invloed uit op alles wat je deed. Socialisten katholieken, protestanten en liberalen leefden gescheiden van elkaar. Ieder geloof had zijn eigen politieke partij, eigen krant, radio-omroep, onderwijs en medische zorg. Het verzuilingsproces was op gang gezet door Abraham Kyuper. Hij wou het liefst hele Nederland christelijk zien. Maar dat lukte niet dus wou hij dat de protestanten zich alleen met protestanten bemoeide. De andere zuilen volgden dit voorbeeld. De zuilen bestookten elkaar vaak met vijandige taal. Ook tussen de confessionele partijen. Ondanks de erge verzuiling was politieke samenwerking toch nog mogelijk. Politieke kwesties werden vol vertrouwen overgelaten aan de partijleiders. 1.3 Nederland is een parlementaire democratie. De bevolking wordt vertegenwoordigd door de STATEN- GENERAAL of het parlement. Het parlement stelt de wetten vast en controleert de regering. Het parlement bestaat uit de 1e en 2e kamer. De 2e kamer telt 150 leden die door kiezers worden gekozen. Tot 1917 was de districten regel. Snds 1917 geldt de evenredige vertegenwoordiging. De 1e kamer wordt gekozen door de provinciale staten. Het parlement heeft 2 belangrijke taken: - het controleren van de regering. - Meewerken aan de totstandkoming van de wetten. Om de regering te controleren heeft het parlement een paar rechten: - recht van interpellatie ( ondervragingen mogen altijd) - recht van enquête ( onderzoeken doen naar een bepaalde kwestie) - recht ven begroting. (de 1e en 2e kamer hebben het recht om de begroting af te keuren.) Alleen de 2e kamer mag wijzigingen in de begroting aanbrengen.( recht van amendement) Het parlement heeft ook rechten om zijn wetgevende taak te vervullen: De 1e en 2e kamer mogen stemmen over elk wetvoorstel. En ook nog: Het recht van initiatief( meestal doen ministers dit, maar 2e kamer leden mogen het ook(wetsvoorstel)) De regering bestaat uit de koningin en de ministers. Kabinet Alleen de ministers De minister- president is het hoofd van het kabinet. Omdat het staathoofd van NL een monarch( koningin) is wordt NL ook wel een constitutionele monarchie genoemd. De belangrijkste wet in Nederland is de grondwet. Pagina 2 van 6

3 De rol van de koningin wordt gelimiteerd door de ministeriële verantwoordelijkheid. De koningin heeft slechte enkele taken: het benoemen van het kabinet en het voorlezen van de troonrede. 2.1 In een poging de verzuiling te doorbreken hief de de SDAP zich in 1946 op. De socialisten richtten een nieuwe partij op PVDA. De PVDA stelde zich nadrukkelijk open voor alle godsdienstige overtuigingen. De RKSP kwam na de oorlog terug als de katholieke volkspartij (KVP) Maar de meeste gelovige mensen waren hun partij trouw gebleven en de doorbraak van de verzuiling van mislukt. Na de verkiezingen benoemde de koningin de KVP-er Joseph Beel tot Formateur. De taak van een formateur is om een kabinet samen te stellen. De partijen die samen de regering vormen worden een coalitie genoemd. De partijen daarbuiten heten de oppositie. Beel stelde uiteindelijk een rooms- rood kabinet samen, een coalitie tussen de KVP en de PVDA. Beide partijen wilden een vooruitstrevende sociaal- economische politiek voeren. Beel was premier tot 1948, daarna werd PvdA leider Drees minister-president. Drees stond bekend om zijn soberheid en zijn ijver en hulpverlening aan armen en zwakkeren. Een ander belangrijk punt van de rooms-rode regeringen was de opbouw van de verzorgingsstaat. De werkloosheidverzekering en AOW enz Als een partij links is betekent dat ze de bestaande samenleving rechtvaardiger en socialer willen maken. Als een partij rechts is betekend dat ze maatschappij macht en inkomen willen handhaven. Ongeveer 20 jaar na WO2 kwam dan toch de verzuiling. Een belangrijke reden hiervoor was de ontkerkelijking secularisatie. In dit proces speelde ook de tv een belangrijke rol. Er ontstond ook een toename van zwevende kiezers. Nieuwe partijen In 1957 werd de pacifistisch socialistische partij opgericht. (PSP) De PSP wilde socialistischer als de PvdA zijn en streefde naar een algehele ontwapening van alle landen. Een andere nieuwe partij was D66( democraten 66) deze partij in 1966 opgericht wilde meer invloed van de bevolking in de politiek. D66 is opgericht door Amsterdamse jongeren onder leiding van Hans Mierlo. In 1968 werd de politieke partij radicalen opgericht na een afsplitsing van een aantal KVP leden die de KVP te conservatief vonden. In 1966 viel het kabinet-cals. Kabinet-cals was een coalitie tussen KVP, ARP en de PvdA. In oktober 1966 diende Norbert Schmelzer( fractieleider van de KVP) een motie in waarin hij de socialistische minister van financiën vroeg om meer maatregelen tegen de groei van inflatie en werkloosheid. In de nacht van 13 op 14 oktober schaarde de 2e kamer zich achter deze motie. Het kabinet beschouwde dit als een teken van wantrouwen en besloot af te treden. Het zogeheten harmoniemodel maakt plaats voor polarisatie. 3.1 Lubbers was de leider van de Christen Democratisch Appel.(CDA) Pagina 3 van 6

4 Deze partij ontstond in 1980 toen de ARP de CHU en KVP besloten zich te verenigen. Toen het kabinet lubbers (CDA/VVD) aantrad was de economische situatie slecht. (werkloosheid, inflatie) Toen lubbers in 1982 aan de macht kwam was hij vastbesloten met zijn no-nonsense motto orde op zaken te stellen. De regering vond dat de overheid niet alleen haar taken op het gebied van sociale zekerheid moest terugbrengen maar ook op andere terreinen van de samenleving. Hierdoor ontstond privatisering en decentralisering. Heksen Het uitvoeren van een ritueel om op een bovennatuurlijke manier iets voor mekaar te krijgen noemen we magie. witte magie Magie kan een goed doel hebben Of zwarte magie een slecht doel In de 15e tot 18e eeuw werden heksen niet alleen beschuldigd van witte en zwarte magie, maar ook van duivelverering. Geloof in magie was oorspronkelijk een deel van de volkscultuur. In de samenleving onderscheiden we verschillende sociale lagen Rijke en geleerden de elitecultuur. hadden een meer verfijnde beschaving De volkscultuur geloofde eerst alleen maar dat heksen zich bezighielden met witte en zwarte magie. Maar door uitspraken van een elite van juristen en theologen is ook het denkbeeld van duivelverering ontstaan. Eerst gingen deze denkbeelden alleen naar mensen die konden lezen. Over het algemeen werden heksen getolereerd of alleen maar licht gestraft, omdat ze wel in een maatschappelijke behoefte voorzagen. Zelfs priesters dachten vroeger nog niet zo slecht over heksen. Voor het ontstaan van de heksenwaan in Europa waren 3 omstandigheden nodig: De ideeën over witte en zwarte magie, de gedachten over duivelverering, en een nieuwe aanpak van het strafprocesrecht Vanaf de 12e eeuw verschenen vertalingen over boeken over magie. Alchemisten beweerden dat ze met de kennis uit deze boeken goud konden maken, daarbij hadden ze hulp nodig van demonen of lagere duivels. Daarvoor terug beloofde de tovenaar dat hij de duivel zou vereren. Als je van het goede geloof was afgestapt was je een inquisitie ketter. De kerkelijke rechtbank ging zich ermee bemoeien Langzaam ontwikkelden zich de ideeën over duivelverering. Eerst individuele personen maar de inquisiteurs waren gewend om georganiseerde godsdienstige sekte te vervolgen. Zoals de katharen. Omdat de inquisitie een efficiënte organisatie was kregen ze sowieso wel beschuldigen los of de beklaagden nou schuldig waren of niet. ( d.m.v martelingen) De inquisiteurs reisden wat af waardoor hun visie op hekserij vergroot werd en dat doorgaven aan hun collega s. er werd een handboek uitgebracht voor de vervolging van heksen. Door de populariteit van dit boek werd het ook onder de gewone mensen verspreid. In de volkscultuur besteedde men nog niet zoveel aandacht aan duivelverering. Als gewone mensen iemand beschuldigden kwam dat door iets anders. Ze geloofden dat tovenarij echt wekt en dat er zwarte magie werd bedreven. In de processen tegen hekserij werden dus nog 2 opvattingen gedaan. Pagina 4 van 6

5 - de aangiften van de kant van t volk gingen over zwarte magie. - De inquisiteurs brachten in de loop van de tijd duivelverering naar voren. Rechtspraak iemand moest door iemand worden Acquisator aangegeven, pas daarna kon iemand worden berecht. de overheid Inquisitor mocht zelf mensen voor de rechter brengen. Hoe ontstond het beeld van de heks? mensen die de schuld kregen van onverklaarbare gebeurtenissen( ziekte natuurrampen) zwart magie kerk + elite zorgen ervoor dat heksen ook werden beschuldigt van duivelverering ( ketters zuiveren) hoe konden zoveel heksen worden vervold? inquisitorproces: de regering kan zelf onderzoek doen inquisitie: kerkelijke rechtbank 16e =17e eeuw = grootste heksenjacht 3 dingen waar heksen de schuld van kregen, 3 redenen waar mensen een zondebok voor zochten - godsdienstoorlogen: kerk wordt opgesplitst in protestant + katholiek - natuurrampen, ziektes, mislukte oogsten enz inflatie - economische crisis = veel goud gevonden 3 redenen waarom vooral vrouwen als heks werden gezien - vrouwen hadden verzorgende beroepen, als er dan iemand doodging was het hun schuld. - vrouwen hadden geen macht en geen sociaal netwerk waardoor ze zich konden verdedigen - de duivel bood seks en vrouwen waren seksverslaafd. De heksenjacht zou nooit zo n grote omvang hebben gehad als er niet aan een 3e voorwaarde was voldaan. De rechtspraak veranderde. Vanaf de 13e eeuw kon de overheid, als er iets ergs was gebeurd, zelf ook een onderzoek beginnen. Men noemt dit inquisitoire proces. Ten 1e vormden godsdienstige conflicten een belangrijke oorzaak, de piek van heksenvervolgingen viel samen met de grootse godsdienstoorlog. In de 16e eeuw maakten de protestanten zich los van de roomskatholieken en ontstond er hervorming of reformatie. Nu beschuldigden de katholieken van ketterij. De katholieken beschuldigden de protestanten van duivelverering en andersom ook. Door de godsdienst twisten wisten de mensen niet meer waar ze aan toe waren, wie ze moesten geloven en wat het verschil was tussen goed en kwaad. Ten 2e de economische oorzaken periode van 1550 tot 1650 Veel inflatie waardoor mensen nog rijker of nog armer werden. Vervolgingen op heksenwas een manier om de woede van het volk op weerloze zondebokken te richten. Ten 3e zijn er altijd natuurrampen geweest zoals epidemieën en hongersnoden. Mensen waren ervan overtuigd dat het mis ging met hun wereld en ze dachten dat de invloed van de duivel had toegenomen, dus dan moest ie ook wel dienaren hebben ook rampen werden uitgelegd als het gevold van hekserij. Het aantal verdachtmakingen en aangiften nam toe. De schattingen van de aantallen zijn erg onduidelijk ongeveer liggen de exacte getallen tussen de en De reden dat deze getallen niet kloppen is dat inquisiteurs hun onderzoeken overdreven hebben om aan hun opdrachtgever te laten zien hoe erg ze hun best wel niet hadden gedaan. Dit ook bij Pagina 5 van 6

6 geschiedschrijvers. Nederland was niet zo n land waarin heel veel heksenvervolgingen waren. Dit komt omdat de welvaart in Nederland goed was en omdat er veel handel werd gedreven. Veel contact met kooplieden uit andere landen. Als je met die mensen handel wilt drijven moet je wel verdraagzaam zijn. In de landen waar wel heksenvervolgingen werden gedaan was dat meestal op t platteland. Daar zaten de mensen op elkaars lip en konden irritaties sneller uitgroeien tot fikse ruzies. De stap om iemand dan aan te klagen was niet zo groot. Vrouwen werden om deze 3 redenen het meest vervolgd: Werk, seksualiteit en maatschappelijke positie. - vrouwen waren vaak voedvrouw en gaven vaak raad bij ziekte. Ze gebruikten hierbij amuletten, drankjes, kruiden en spreuken, net als bij magie. Als er dan wat misging hadden hun dat gedaan. Het verhaal ging dat heksen ongedoopte kinderen gebruikten om in hun rituelen aan de duivel te offeren of op te eten. - Mannen dachten in die tijd dat vrouwen seksueel onverzadigbaar waren op het gebied van sex. En de duivel bood sex. Daarom zouden veel vrouwen de duivel hebben vereerd. - Vrouwen hadden minder invloed en minder relaties. Vaak waren het dan ook oude vrouwen die beschuldigd werden. Ze waren soms geestelijk al achteruit gegaan, waardoor ze lastig waren of in zichzelf mompelden, spraken ze soms toverspreuken uit? De heksenjachten gingen als volgt: Je moet hierbij letten op de oorzaken, aanleiding, verloop van t proces en de straffen Oorzaken zijn de economische crisis, godsdienstconflicten of rampen. 3 reden er Aanleiding was weer iets gebeurd, iemand ziek, oogst mislukt er moest een zondebok zijn. het verloop was vaak hetzelfde, de aanklacht werd in handen genomen door de plaatselijke rechtbank. Vaak was marteling nodig om bekentenissen uit mensen te krijgen. BV uit elkaar trekken, duimschroeven, volgieten met water, dagenlang beroven van slaap enz Soms bekenden mensen al van tevoren, om foltering te voorkomen of ze hoopten op een mindere straf. Heksenproeven: in een moedervlek prikken om te kijken of er bloed uit kwam, het gewicht, heksen konden vliegen dus ze moesten licht zijn, kijken of ze bleven drijven, als ze bleven drijven waren ze heks. De rechters die deel uitmaakten van de elite, begrepen dat ze op deze manier konden ze afrekenen met politieke tegenstanders. Zij beschuldigden hun tegenstanders ervan dat ze gebruik hadden gemaakt van een heks haar diensten. Ook zo kon de elite het volk rustig houden. Pagina 6 van 6