(Mal)nutritie op geriatrische ziekenhuisdiensten van richtlijn tot inventarisatie
|
|
- Christiaan Boender
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Symposium E=verpleegkunde 2 (Mal)nutritie op geriatrische ziekenhuisdiensten van richtlijn tot inventarisatie I.Bocquaert, A.Heyneman, M.Lardennois, K.Vanderwee, B.Folens T.Defloor & M.Gobert Manutritie 30.V.2008
2 Malnutitrie - projecten Ontwikkeling van richtlijn STAVO Nationaal Voedings- en Gezondheidsplan voor België (NVGP-B) In kaart brengen van malnutritie en gevoerd beleid Implementatie van malnutritiebeleid FOD-project Aanstellen van een voedingsverantwoordelijke en voedingsteams Opzetten van een transmuraal beleid
3 Malnutritie Het risico op ondervoeding voor ouderen neemt toe Frequenter voorkomende gezondheidsproblemen Algemene gezondheid, mate van afhankelijkheid, geurzin en tandhygiëne Gevolgen van ondervoeding Verminderde ademhalingsfunctie, verminderde spiersterkte en gedaalde cardiale functie, verminderde immuunfunctie Negatieve invloed op de psyche Moeheid, apathie, depressie, verminderde sociale interactie en verwaarlozing Negatieve impact op de prognose van patiënten Toename complicaties, verlengde hospitalisatieduur, mortaliteit
4 Doel en Setting Doel: Inventariseren voedingsproblematiek bij ouderen in Belgische geriatrische afdelingen Setting: Geriatrische afdelingen van acute ziekenhuizen
5 Vragen en Design Hoofdonderzoeksvragen: Hoe frequent komt malnutritie voor? Waarin verschillen patiënten met malnutritie van de niet-ondervoede patiënten? Waarin verschillen afdelingen waar malnutritie frequenter of in een ernstiger vorm voorkomt van de afdelingen waar dit niet het geval is? Design Prevalentiemeting
6 Instrumenten Gehanteerde instrumenten MNA: Mini Nutritional Assessment Vragenlijst met patiëntenkarakteristieken en afdelingskenmerken Bevraging houding zorgverleners m.b.t. voeding (SANN-schaal: Staff Attitude to Nutritional Nursing care)
7 Instrumenten Mini Nutritional Assessment Gevalideerd meetinstrument Algemene screening (6 vragen) Voorbeelden Is de inname van voedsel de afgelopen 3 maanden verminderd als gevolg van verminderde eetlust, spijsverteringsproblemen, problemen bij het kauwen en/of slikken? Gewichtsverlies gedurende de afgelopen 3 maanden? Score op 14 punten >= 12: niet ondervoed < 12: risico op ondervoeding + extra vragenlijst
8 Instrumenten Mini Nutritional Assessment Extra vragenlijst: Evaluatie (12 vragen) Voorbeelden Woont zelfstandig thuis? Hoeveel volwaardige maaltijden worden genuttigd per dag? Score op 16 punten Totaal (Screening + Evaluatie) op 30 punten >= 17: verhoogde kans op ondervoeding <17 punten: ondervoed
9 Instrumenten Vragenlijst met patiënten- en afdelingskenmerken Validering door experts via dubbele Delphi-procedure Patïëntenkarakteristieken Reden van opname Medische voorgeschiedenis Orale voedingssupplementen, Desoriëntatie en invloed op voeding Afdelingskarakteristieken Registratie van gewicht, BMI, ondervoeding, voedingsanamnese Inschakelen diëtiste, voedingsteam Voedingsinname Slikproblemen Aanwezigheid en gebruik van eetzaal Hulp bij maaltijd: welke hulp?, hoeveel zorgverleners?
10 Instrumenten SANN: Staff Attitude to Nutritional Nursing care 5 thema s Bekwaamheid Bijv: Het is niet zinvol om patiënten met eetproblemen zelfstandig te leren eten. Individualisering Bijv. Één bereide (warme) maaltijd per dag is voldoende voor een patiënt van 70 jaar of ouder. Belang aan voedsel als aspect van totale zorg Bijv. Er is geen speciale kennis of ervaring nodig wanneer je een patiënt helpt om te eten. Beoordeling voedingstoestand Bijv. Het is voldoende om het lichaamsgewicht na te gaan bij de patiënten waarvoor de arts dit heeft voorgeschreven. Zekerheid van voedselinname Bijv. Wanneer de energie inname van ondervoede patiënten verhoogt, stijgt de kans dat hun mobiliteit verbetert. 19 stellingen: Likertschaal: volledig eens tot volledig oneens (Christensson, L. et al., 2003)
11 Onderzoeksfasen Toestemming ethische commissies Opleiding 19/04-24/04: Gent, Brussel, Limburg, Luik Projectopzet en verloop Instrumenten Prevalentiemeting Tussen mei juni 2007
12 Steekproef Selectie steekproef 111 ziekenhuizen met geriatrische afdeling Respons: 92 ziekenhuizen Response rate: 82,88% 90 ziekenhuizen / 196 afdelingen Exclusie: 19 ziekenhuizen geen of negatief antwoord Exclusie: 2 ziekenhuizen geen goedkeuring ethisch comité, tijdsgebrek Verstuurde vragenlijsten 5376 patiënten Verstuurde vragenlijsten 3552 hulpverleners Ontvangen vragenlijsten 3076 patiënten Response rate: 57,22% Ontvangen vragenlijsten 1926 hulpverleners Response rate: 54,22%
13 Resultaten: ziekenhuizen Provincie Vlaanderen Wallonië Brussels Hoofdstedelijk Gewest Totaal Deelnemende ziekenhuizen
14 Resultaten: voedingsteams Voedingsteams Beleidsmatig Klinisch Beide Geen Totaal 18,9% 14,4% 17,8% 47,8% Coördinator voedingsteam Arts Diëtist 54,3% 17,4% Grotere ziekenhuizen hebben frequenter een voedingsteam dan kleinere ziekenhuizen Zh<200 bedden : 40% ZH bedden: 37,5% ZH >=450 bedden: 73%
15 Resultaten: voedingsteams Functie Diëtist Arts Verpleegkundige Vertegenwoordiger management Vertegenwoordiger voeding Logopedist Referentieverpleegkundige voeding Ziekenhuishygiënist Ergotherapeut Verpleegkundig specialist voeding Leden voedingsteam 97,8% 84,8% 76,1% 60,9% 43,5% 28,3% 23,9% 19,6% 13,0% 10,9%
16 Resultaten: voedingsteams Voornaamste opdrachten Advies verlenen aan patiënten/familie Screening van voedingstoestand van patiënten Opvolgen van voedingstoestand van patiënten Organiseren van vorming aan patiënten/familie Advies verlenen aan zorgverleners Organiseren van vorming aan zorgverleners Opstellen productformularium Uitwerken van een formeel nutritioneel beleid Beleid. VT 11,8% 64,7% 35,3% 5,9% 47,1% 70,6% 94,1% 82,4% Klin.VT 69,2% 69,2% 84,6% 30,8% 69,2% 46,2% 46,2% 46,2% Beide 75% 87,5% 81,3% 37,5% 87,5% 81,3% 87,5% 62,5%
17 Resultaten: afdelingen 178 afdelingen (uit 90 ziekenhuizen) Aantal bedden per afdeling: min. 18 max. 55 Equipe: 15,45 FTE (min 0,38 per bed max 0,84 per bed) Activiteiten Routinematig wegen van de patiënt bij opname 43,30% bij grote meerderheid 32% weegt patiënt niet Routinematig berekenen van BMI 13,50% bij grote meerderheid 71,9% berekent BMI niet Screeninginstrument 55,6 % geen 44,4% instrument (1/3 niet gevalideerd)
18 Resultaten: afdelingen Activiteiten Afnemen voedingsanamnese: 56,7% niet bij opname 23,8% op ander moment Protocol voor ondervoeding 87,6% geen protocol/procedure/algoritme Mogelijkheid tot beroep op voedingsteam 48,30% van de afdelingen Wekelijks aanwezigheid diëtiste:38,2% Bespreken voedselinname op multidisciplinair overleg 69,7% voor patiënten met problemen Keuzemogelijkheid van maaltijden: 49,4% Bevraging naar slikproblemen: 61,2%
19 Resultaten: afdelingen Activiteiten Hulp bij maaltijden meerderheid van de patiënten heeft» hulp nodig voor het openen van verpakkingen (in 51,1% van de afdelingen)» voorbereidende hulp krijgt waarna de patiënt volledig zelfstandig kan eten (in 66,3% van de afdelingen). kleine minderheid van de patiënten» volledige hulp nodig bij de maaltijd : (in 59,6% van de afdelingen). Aantal hulpverleners ingeschakeld tijdens maaltijd Hulpverleners voor hulp bij maaltijd (week) Hulpverleners voor hulp bij maaltijd (weekend) FTE 3,7 2,9
20 Resultaten: verpleegkundigen 1924 antwoorden 86,1% vrouwen 38% bachelor (A1) gem. anciënniteit 13 jaar (9 jaar op geriatrie) 16,5% extra opleiding
21 Resultaten: verpleegkundigen Attitude t.o.v. voeding (SANN) Attitude t.o.v. voeding Negatieve houding Neutrale houding Positieve houding % 16,8 75,8 7,3 Belang aan voedsel als aspect van totale zorg 8,4/10 Zekerheid van voedselinname 8,1/10 Beoordeling voedingstoestand 6,7/10 Bekwaamheid 5.8/10 Individualisering 4,9/10
22 Resultaten: verpleegkundigen Het aantal hulpverleners met een negatieve houding neemt toe naarmate ze ouder worden. 11% tussen jaar en 27% tussen 51 en 65 jaar Opleiding heeft effect op houding Diploma Negatieve houding Neutrale houding Positieve houding Verpleegassistente 26,5% 66,8% 6,7% Gediplomeerd (A2) 19,8% 75,0% 5,2% Bachelor (A1) 7,0% 82,2% 10,8% Het percentage hulpverleners met een negatieve houding stijgt naargelang ze langer tewerkgesteld zijn <5 jaar: 10,9% negatief en >5 jaar: 24% negatief
23 Resultaten: patiënten Steekproef 3076 vragenlijsten 33 niet of onvolledig ingevuld 102 met BMI<10 of BMI> jonger dan 75 jaar 2565 geïncludeerde patiënten 64,9% vrouwen leeftijd 83,9 jaar (SD 5,2) BMI 24,6 (SD 5,2) Afkomst: 62,8% van huis 17,5% bejaardenzorg 18,4% ziekenhuis
24 Resultaten: patiënten Gesignaleerde voedingsproblemen Problemen i.v.m. smaak, slikken, vertering, pijn: 44,5% 1 op 3 patiënten heeft kauwproblemen Hulp bij maaltijd 76,9% heeft geen hulp of enkel voorbereidende hulp nodig 11,5% heeft volledige hulp nodig Desoriëntatie 1 op 3 patiënten is zelden of af en toe gedesoriënteerd 1 op 5 patiënten is bijna de ganse dag of volledig gedesoriënteerd
25 Resultaten: patiënten Prevalentie ondervoeding (MNA) Ondervoed : 35,9% Risico op ondervoeding: 41,9% Niet ondervoed: 22,2% Ondervoed Risico Niet ondervoed België 35,9% 41,9% 22,2% Vlaanderen 34,3% 43,0% 22,7% Wallonië 44,9% 43,8% 11,3% Brussel 33,2% 43,4% 23,4%
26 Resultaten: patiënten Hoe ouder de patiënt, hoe groter de kans dat hij ondervoed is of risico op ondervoeding loopt Ondervoed Risico op ondervoeding Niet ondervoed jaar 29,5% 40,7% 29,7% jaar 34,5% 42,1% 23,4% jaar 36,7% 39,3% 23,9% > 90 jaar 47,1% 36,6% 16,3%
27 Resultaten: patiënten Naarmate de ernst van de neuropsychologische problemen toeneemt, neemt ook het aantal ondervoede patiënten toe Naarmate de hulpbehoevendheid van de patiënt bij de maaltijd toeneemt, neemt het percentage ondervoede patiënten toe Het hebben van één of meerdere problemen geeft een significante invloed op de voedingstoestand van de patiënt smaakproblemen, ontstekingen in de mond, verteringsproblemen, pijn of slikproblemen, kauwen
28 Resultaten: multivariate analyse Problemen m.b.t. slikken, smaak, vertering en pijn 1,9 keer meer kans op ondervoeding of risico op ondervoeding Afhankelijkheid (gedeeltelijk of volledig) van hulp bij de maaltijd 5,4 keer meer kans op het hebben van ondervoeding of risico op ondervoeding Matige tot ernstige vorm van desoriëntatie 8,9 keer meer kans op het hebben van ondervoeding of risico op ondervoeding
29 Besluit Een hoge prevalentie van ondervoeding: 35,9% ondervoed 41,9% risico op ondervoeding Cave:Geen uitspraak mogelijk over oorsprong of evolutie van malnutritie Het actief opsporen van malnutritie is belangrijk Het uitbouwen van een voedingsbeleid is kan de kwaliteit van de voedingszorg verder verbeteren
30 Malnutitrie - projecten Ontwikkeling van richtlijn STAVO In kaart brengen van malnutritie en gevoerd beleid Implementatie van malnutritiebeleid FOD-project ivm voedingsteams Opzetten van een transmuraal beleid
Ervaring en (toekomst)visie van de federale overheid rond de financiering van voedingsteams binnen ziekenhuizen
1 Bouwen aan een (klinisch) voedingsteam Ervaring en (toekomst)visie van de federale overheid rond de financiering van voedingsteams binnen ziekenhuizen B. Folens Coördinator van de cel Verpleegkunde 2
Nadere informatieVoorkomen en beheersen van ondervoeding: Nuttig en haalbaar?
Voorkomen en beheersen van ondervoeding: Nuttig en haalbaar? oprof. Dr. T. Defloor oprof. Dr. M. Grypdonck odr. K. Vanderwee olic. I. Bocquaert olic. M. Lardennois olic. B. Folens Opbouw Inleiding Definiëring
Nadere informatie11/6/2006. Oorzaken. Screening in de Geriatrie. Ondervoeding is frequent. Dienst BMI Albumine <3.5 g% Prof Dr M.Vandewoude G 15-40 16-60
11/6/006 Screening in de Geriatrie Prof Dr M.Vandewoude Universitair Centrum Geriatrie Ondervoeding is frequent Dienst BMI Albumine
Nadere informatieBetter in, better out, goede voeding voor en na een operatie bij ouderen. zaterdag 15 maart 2014, Marion Theuws
Better in, better out, goede voeding voor en na een operatie bij ouderen zaterdag 15 maart 2014, Marion Theuws Wie werkt er samen met een diëtist? Wie houdt rekening met voeding bij de behandeling? Slaat
Nadere informatieDienst geriatrie Gevecht tegen ondervoeding. Informatiebrochure voor de patiënt en de familie
Dienst geriatrie Gevecht tegen ondervoeding Informatiebrochure voor de patiënt en de familie INLEIDING Met ouder worden veranderen uw dagelijkse activiteiten en gewoonten. Het is niet altijd eenvoudig
Nadere informatieziekenhuis. g regionaal ziekenhuis in St.Truiden g 310 erkende bedden g 2 campussen : St. Jozef en St. Anna g opnames per jaar
Opstart en werking van het voedingsteam in St.Trudo Sven Martens geriater 6 december 2008 St. Niklaas campus Sint-Jozef campus Sint-Anna Diestersteenweg 100-3800 Sint-Truiden 011-69 91 11 www.sint-trudo.be
Nadere informatieKennisclip Signaleren van ondervoeding bij dementie. Kathleen Paal, diëtist MoveDis, voedings- en bewegingspraktijk
Kennisclip Signaleren van ondervoeding bij dementie Kathleen Paal, diëtist MoveDis, voedings- en bewegingspraktijk Inhoud 1. Hoe vaak komt ondervoeding voor? 2. Oorzaken en gevolgen van ondervoeding 3.
Nadere informatieOndervoeding bij ouderen
Ondervoeding bij ouderen Caroline Boomkamp Klinisch geriater Bernhoven Inhoud Definities Screening en assessment Prevalentie Oorzaken Gevolgen Behandeling van ondervoeding Definitie geriatrische patiënt
Nadere informatiedr. Dimitri Beeckman Prof. dr. Ann Van Hecke Simon Lagrange Prof. dr. Sofie Verhaeghe Dit project kwam tot stand i.s.m.:
DE IMPLEMENTATIE VAN EEN GASTROLOGISCHE PRACTICE- BASED BENADERING EN EEN EVIDENCE-INFORMED VERPLEEGKUNDIGE AANPAK VAN ONDERVOEDING BIJ OUDEREN IN TWEE : EEN PILOOTPROJECT EINDRAPPORT Universiteit Gent
Nadere informatieFrailty en ondervoeding doet (veel) vallen
www.hhzhlier.be 1 h.-hartziekenhuis vzw Frailty en ondervoeding doet (veel) vallen Ann Gryp, Hoofdverpleegkundige geriatrie Frailty Frailty heeft te maken met kwetsbaarheid. Frailty zegt iets over de ernst
Nadere informatieVoedingsmanagement in de Psychiatrie
Voedingsmanagement in de Psychiatrie Anneke van Hellemond, diëtist Anneke Wijtsma, diëtist 1 Inhoud presentatie Voedingsproblemen Overgewicht Metabool syndroom Verwijzen naar gespecialiseerd diëtist Behandelwijze
Nadere informatieScreening en behandeling van ondervoeding: een MUST voor verpleegkundigen
Screening en behandeling van ondervoeding: een MUST voor verpleegkundigen Renaldo Secchi 3 juni 2010 Inhoud Introductie Wat is ondervoeding? Gevolgen van ondervoeding? Prevalentie van ondervoeding Voeding
Nadere informatieVroege herkenning en behandeling van ondervoeding in Nederlandse Verpleegen Verzorgingshuizen ACHTERGRONDINFORMATIE
Vroege herkenning en behandeling van ondervoeding in Nederlandse Verpleegen Verzorgingshuizen ACHTERGRONDINFORMATIE December 2008 INLEIDING Uit de LPZ meting van 2007 blijkt dat in verpleeg- en verzorgingshuizen
Nadere informatieTabel 6. Overzicht van gevalideerde (screenings)instrumenten voor (risico op) ondervoeding
Tabel 6. Overzicht van gevalideerde (screenings)instrumenten voor (risico op) ondervoeding Screeningsinstrument + ontwikkelaar Onderdelen Setting waarin gevalideerd Validiteit Benodigde tijd Subjective
Nadere informatieBasisgegeven. Nutritioneel assessment via KP. Doelstellingen nutritieteam. Malnutritie bij gehospitaliseerde patiënten
Nutritioneel assessment via KP Luc Van Looy - AZ Sint-Augustinus, Wilrijk Basisgegeven Malnutritie bij gehospitaliseerde patiënten nten: Frekwent Aanwezig bij opname de novo tijdens hospitalisatie Schadelijk
Nadere informatieBegeleiding Voedingsteams
Begeleiding Voedingsteams Projectleiders Prof. Dr. Tom Defloor Dr. Katrien Vanderwee Lic. Bart Geurden Dr. Micheline Gobert Equipe Universiteit Gent Lic. I. Bocquaert Equipe Universiteit Antwerpen Lic.
Nadere informatieVoedingbijhoofdhals-en slokdarmkanker: Wanneer aanvullende voeding opstarten?
Voedingbijhoofdhals-en slokdarmkanker: Wanneer aanvullende voeding opstarten? Peter Schepens Diëtist Oncologie AZ Sint-Lucas Brugge Inhoud 1. Belang van screening op de voedingstoestand van de patiënt
Nadere informatieOndervoeding bij ouderen. J.P.Baeyens Co-Chair European Nutrition for Health Alliance
Ondervoeding bij ouderen J.P.Baeyens Co-Chair European Nutrition for Health Alliance Overzicht presentatie Wie is de European Nutrition for Health Alliance? Wat betekent voeding? 4 problemen: 1. Niemand
Nadere informatieVerwezenlijkingen binnen de krachtlijn ondervoeding van het federaal voedingsen gezondheidsplan voor België (FVGP-B)
1 Verwezenlijkingen binnen de krachtlijn ondervoeding van het federaal voedingsen gezondheidsplan voor België (FVGP-B) Symposium Ondervoeding bij hulpbehoevende ouderen thuis en in een thuisvervangende
Nadere informatieVroege herkenning en behandeling van ondervoeding in het ziekenhuis
Vroege herkenning en behandeling van ondervoeding in het ziekenhuis Uitgangspunten: Vroege herkenning: - binnen 24 uur na opname - hoogrisicopatiënten tijdens polikliniekbezoek Snelle en optimale behandeling
Nadere informatieOndervoeding bij Ouderen 14/11/2013. S. Lonterman; Klinisch Geriater
Ondervoeding bij Ouderen 14/11/2013 Inhoud Presentatie Definitie Ondervoeding Verschillende schalen Ouderen Centrum & Ondervoeding HagaZiekenhuis & Ondervoeding Eigen Onderzoek Voedingsgebied Supplementen
Nadere informatieKwetsbaarheid bij ouderen is een proces van het opeenstapelen van lichamelijke, psychische en/of sociale tekorten in het functioneren dat de kans
1 Kwetsbaarheid bij ouderen is een proces van het opeenstapelen van lichamelijke, psychische en/of sociale tekorten in het functioneren dat de kans vergoot op negatieve gezondheidsuitkomsten (functiebeperkingen,opname
Nadere informatieMalnutritie. Screening en Behandeling. Bart Geurden, RN, PhD
Malnutritie Screening en Behandeling Bart Geurden, RN, PhD INHOUD 1. Inleiding en probleemstelling 2. Definitie van malnutritie 3. Komt dit vaak voor: prevalentie 4. Wat zijn oorzaken en gevolgen van malnutritie
Nadere informatieOuderen en ondervoeding
Ouderen en ondervoeding Rens Henquet, Kaderarts ouderengeneeskunde Angela van Liempd, Huisarts/medisch directeur RCH Ellen Mathijssen, Diëtist De Wever Inleiding Casus Ondervoeding in de huisartsen praktijk,
Nadere informatieVLAAMSE OUDERENRAAD. Advies 2013/2. Ingrediënten voor de aanpak van ondervoeding bij ouderen
VLAAMSE OUDERENRAAD Advies 2013/2 Ingrediënten voor de aanpak van ondervoeding bij ouderen Vlaamse Ouderenraad vzw 6 november 2013 Koloniënstraat 18-24 bus 7 1000 Brussel Advies 2013/2 Ingrediënten voor
Nadere informatieHANDREIKING VOOR CLIËNTENRADEN behorend bij de Multidisciplinaire richtlijn verantwoorde vochten voedselvoorziening voor verpleeghuisgeïndiceerden 1
HANDREIKING VOOR CLIËNTENRADEN behorend bij de Multidisciplinaire richtlijn verantwoorde vochten voedselvoorziening voor verpleeghuisgeïndiceerden 1 Voorwoord: Deze handreiking is geschreven als leeswijzer
Nadere informatieDienst geriatrie Interne liaison. Informatiebrochure voor de patiënt en de familie
Dienst geriatrie Interne liaison Informatiebrochure voor de patiënt en de familie INLEIDING Een ziekenhuisopname is voor kwetsbare oudere patiënten risicovol vanwege hun verhoogde kans op complicaties
Nadere informatieVASTSTELLEN EN AANPAKKEN VAN ONDERVOEDING: SIMPEL TOCH ANTWERPEN 20 APRIL 2017
VASTSTELLEN EN AANPAKKEN VAN ONDERVOEDING: SIMPEL TOCH ANTWERPEN 20 APRIL 2017 Wie ben ik? Dr.André FRANCK Bestuurslid Huisartsenvereniging Wilrijk Lic.Gerontologie Medisch Voedingsdeskundige VOEDINGS-
Nadere informatieOndervoeding bij hulpbehoevende ouderen thuis en in een thuisvervangende omgeving
Ondervoeding bij hulpbehoevende ouderen thuis en in een thuisvervangende omgeving Screening, preventie en behandeling van ondervoeding bij ouderen: nut, bijwerkingen en kosten-efficiëntie Dr. Wim Janssens
Nadere informatieVoedingsbeleid in de thuiszorg. Noortje Segers, diëtiste VlaDiO, Wit-Gele Kruis van Antwerpen 7 november 2013
Voedingsbeleid in de thuiszorg Noortje Segers, diëtiste VlaDiO, Wit-Gele Kruis van Antwerpen 7 november 2013 OVERZICHT Inleiding Evolutie Voedings- en dieetdienst WGKA Wie doet wat Knelpunten Besluit 1.
Nadere informatieSAMENVATTING VAN DE RESULTATEN VAN DE FRKVA-INDICATOREN ONDERVOEDING
SAMENVATTING VAN DE RESULTATEN VAN DE FRKVA-INDICATOREN 2014-2015-2016 ONDERVOEDING 1 Inhoudstafel I. INLEIDING... 3 II. METHODOLOGIE... 3 STRUCTUURINDICATOREN... 3 PROCESINDICATOREN... 5 RESULTAATINDICATOREN...
Nadere informatieWerkgroep 4 Meetinstrumenten en meetmethodes
Werkgroep 4 Meetinstrumenten en meetmethodes Werkgroepleden Astrid Lanslots, diëtist Thuiszorg Mark en Maas Martin van Leen, verpleeghuisarts en manager Advies- en BehandelCentrum Avoord Zorg & Wonen Inleiding
Nadere informatieHoofdstuk 2 Hoofdstuk 3 112
111 Ondervoeding is gedefinieerd als een subacute of acute voedingstoestand waarbij een combinatie van onvoldoende voedingsinname en ontstekingsactiviteit heeft geleid tot een afname van de spier- en vetmassa
Nadere informatieRecent KB met aanpassing van het Zorgprogramma Geriatrie 19-03-2014 J.P.Baeyens. AZ Alma Eeklo
Recent KB met aanpassing van het Zorgprogramma Geriatrie 19-03-2014 J.P.Baeyens AZ Alma Eeklo Algemeen Verzorgenden zorgkundigen Verpleger verpleegkundige Hoofdverpleegkundige eenheid G: die op 1/5/2014
Nadere informatieMEER AANDACHT VOOR ONDERVOEDING Marian de van der Schueren DGO, 5 oktober 2018
MEER AANDACHT VOOR ONDERVOEDING Marian de van der Schueren DGO, 5 oktober 2018 Context en enquete Gezond eten met ouderen Enquete DGO leden (n=109) Vervolgstappen, wat gaan we zelf doen? Taskforce Gezond
Nadere informatie27/09/2018. Casus. Impact van chirurgie. Impact van voeding. thv spijsverteringsstelsel postoperatief voedingsbeleid. anesthesie herstel
Ingrijpen op de foregut : wat als het begin van het eetkanaal verstoord wordt? Perspectief van de diëtist Floor Wynants - Eveline Vanhalewyck Competentiecentrum klinische voeding Voeding Chirurgie Impact
Nadere informatieOndervoeding & mondzorg bij kwetsbare. Christophe Matthys Klinische en Experimentele Endocrinologie
Ondervoeding & mondzorg bij kwetsbare ouderen Christophe Matthys Klinische en Experimentele Endocrinologie Ouder worden en ondervoeding Ouder worden Ouder worden Prevalentie chronische ziekten neemt toe
Nadere informatieEVALUATIE VAN ONDERVOEDING BINNEN
EVALUATIE VAN ONDERVOEDING BINNEN GERIATRISCHE AFDELINGEN EINDRAPPORT Projectleiders Prof. dr. T. Defloor Prof. dr. M. Grypdonck Equipe UGent Lic. I. Bocquaert Dr. K. Vanderwee Equipe FOD Lic. B. Folens
Nadere informatieThe RIGHT food is the best medicine
The RIGHT food is the best medicine Nutritie Support Team : Dr G..Lambrecht, E. Museeuw, N. Baillieul Dienst gastro-enterologie: Dr. G. Deboever Dr. G. Lambrecht Dr. M. Cool Inhoud Ondervoeding Voedingsbeleid
Nadere informatieInleiding. A Case finding B Multifactoriële C Multifactoriële. Transfer van informatie bij ontslag
Inleiding Het College van Geneesheren voor de dienst Geriatrie heeft in het kader van kwaliteitsverbeterende initiatieven de laatste jaren gewerkt rond het gebruik van assessment instrumenten. Aan de hand
Nadere informatieEEN VIRTUELE LEERMODULE TER
EEN VIRTUELE LEERMODULE TER VERBETERING VAN DE KENNIS EN VROEGTIJDIGE DETECTIE VAN DELIRIUM DOOR VERPLEEGKUNDIGEN Detroyer Elke 1 e Vlaamse Onderzoeksdag 1 april 2011 Week van verpleegkundigen en vroedvrouwen
Nadere informatiePreventie ondervoeding in woonzorgcentra
Preventie ondervoeding in woonzorgcentra Inhoud 1. Waarom een (onder)voedingsbeleid in het WZC? 2. Doel draaiboek preventie ondervoeding in WZC 3. Inhoud draaiboek preventie van ondervoeding in woonzorgcentra
Nadere informatieHenri is nooit speciaal ziek geweest. Hij rookt dagelijks enkele sigaretjes en hij drinkt nog regelmatig zijn pintjes.
Henri 86 jaar Henri is een jaar geleden opgenomen in het woonzorgcentrum. Henri is nooit speciaal ziek geweest. Hij rookt dagelijks enkele sigaretjes en hij drinkt nog regelmatig zijn pintjes. Thuis ging
Nadere informatieROL VAN DE DIËTISTE IN HET ONCOLOGISCH PROCES. Gebracht door Nadieh Verhoest
ROL VAN DE DIËTISTE IN HET ONCOLOGISCH PROCES Gebracht door Nadieh Verhoest Programma Nationaal kankerplan Kankercachexie Voedingsplan bij cachexie Andere voedingsrichtlijnen Nationaal kankerplan L. Onkelinx
Nadere informatiePROJECT ZOET ZWANGER DIABETESSYMPOSIUM 18 NOV 2013
PROJECT ZOET ZWANGER DIABETESSYMPOSIUM 18 NOV 2013 INHOUDSTAFEL Achtergrondinformatie Project Zoet Zwanger: situering Resultaten project Zoet Zwanger Samenwerking 1 ste en 2 de lijn Aantal registraties
Nadere informatieEiwitrijke voeding voor ouderen
Eiwitrijke voeding voor ouderen Dr. Canan Ziylan, voedingswetenschapper Onderzoeker Kenniscentrum Zorginnovatie Docent HBO Verpleegkunde Midden-Delfland en de gezonde stad, 9 april 2018 Hoe vaak komt ondervoeding
Nadere informatieDienst geriatrie Slikproblemen bij ouderen. Informatiebrochure voor de patiënt en de familie
Dienst geriatrie Slikproblemen bij ouderen Informatiebrochure voor de patiënt en de familie VOORWOORD Beste familieleden, Onlangs werd uw familielid opgenomen in het ziekenhuis. Deze informatiebrochure
Nadere informatieStandaardontwikkeling VWVJ Opvolging van het gewicht
Standaardontwikkeling VWVJ Opvolging van het gewicht Resultaten van een enquête gevoerd in het voorjaar 2006: inventarisatie van de huidige praktijk deel 1 Waarom een enquête? Welke zijn gangbare methodieken
Nadere informatieWorkshop slikproblemen opsporen en interventies
GOUD symposium Workshop slikproblemen opsporen en interventies Welkom Inleiding Voorstellen workshopleiders Doel en opzet workshop Inventarisatie aanwezige disciplines Resultaten GOUD Hoe vaak komen slikstoornissen
Nadere informatieInleiding tot het handvest
Inleiding tot het handvest Het Nationaal Voedings- en Gezondheidsplan voor België (NVGP-B) erkent dat een belangrijk deel van de bejaarden lijdt aan ondervoeding. In rustoorden voor bejaarden en rust-
Nadere informatieOndervoeding: een niet te onderschatten probleem
Ondervoeding: een niet te onderschatten probleem Wat is ondervoeding? Geen trek, geen zin, stress, misselijkheid, angst, emoties, enz. Er zijn tal van redenen om minder te gaan eten. Voor u het weet, is
Nadere informatie1/04/2015 FRAILTY & ONDERVOEDING WAT IS ER AAN DE HAND? INHOUD INLEIDING. Inleiding Frailty en voeding Model Risico
FRAILTY & ONDERVOEDING WAT IS ER AAN DE HAND? 1 INHOUD Inleiding Frailty en voeding Model Risico Traject Onderzoeksindicatie Discussie Besluit 2 INLEIDING 3 1 FRAILTY EN VOEDING Klinisch syndroom? Geen
Nadere informatieGezondheidsraad. 29 november Daan Kromhout Commissievoorzitter Vicevoorzitter Gezondheidsraad. Gezondheidsraad
Gezondheidsraad 29 november 2011 Gezondheidsraad Daan Kromhout Commissievoorzitter Vicevoorzitter Gezondheidsraad Het adviesproces Adviesaanvraag: 18 augustus 2009 7 vergaderingen van multidisciplinaire
Nadere informatieBasisvoedingszorg: terug naar de essentie. Bart Geurden RN, PhD
Basisvoedingszorg: terug naar de essentie Bart Geurden RN, PhD INHOUD Inleiding Het ideale voedingsbeleid Barrières Toekomst Inleiding Definitie Ondervoeding is een voedingstoestand waarbij een tekort
Nadere informatieOndervoeding bij ouderen in twee woonzorgcentra in Vlaanderen en Nederland:
ONDERVOENG Ondervoeding bij ouderen in twee woonzorgcentra in Vlaanderen en Nederland: Een focus op (1) implementatie van een gastrologische aanpak, (2) ontwikkeling van instrumenten voor meten van tevredenheid
Nadere informatieDIABETESEDUCATIE DOEN WE HET GOED?!
DIABETESEDUCATIE DOEN WE HET GOED?! DE ONTWIKKELING EN VALIDERING VAN EEN MEETINSTRUMENT TER EVALUATIE VAN DE EFFECTIVITEIT VAN DIABETESEDUCATIE BINNEN DE 2 de LIJN VEERLE DUPREZ MARC DE SPIEGELAERE MARLEEN
Nadere informatieRust roest, bewegen voor gezonder leven! Wat betekent dat voor de zorg aan ouderen? Dr Jita Hoogerduijn
Rust roest, bewegen voor gezonder leven! Wat betekent dat voor de zorg aan ouderen? Dr Jita Hoogerduijn Bewegen: de geest! Bewegen: het lichaam! 1: De enige zekerheid in ons beroep is de constante verandering
Nadere informatieVERPLEEGKUNDIGE ZORG. 3.2 Ondervoeding
3.2 Ondervoeding Het probleem van ziektegerelateerde ondervoeding in ziekenhuizen is al jaren bekend. De prevalentie is hoog (20-40 procent bij volwassenen en kinderen) en zonder systematische screening
Nadere informatieOndervoeding bij kanker
Ondervoeding bij kanker Wat mag u verwachten van de zorg bij ondervoeding? Wat kunt u zelf doen om ondervoeding te voorkomen of tegen te gaan? WAAR KUNT U INFORMATIE EN STEUN VINDEN? Vrijwilligers bij
Nadere informatieGebruik van Key Word Signing in voorzieningen voor volwassenen met een verstandelijke beperking
Gebruik van Key Word Signing in voorzieningen voor volwassenen met een verstandelijke beperking Stien Meuris Prof. Inge Zink Prof. Bea Maes Symposium LAW 22 september 2011 Overzicht 1. 2. 3. 4. 5. 6. 2
Nadere informatieTransmurale zorgbrug
Transmurale zorgbrug 13 februari 2014 Geriatriedagen 2014 Renate Agterhof, verpleegkundig specialist Spaarne Ziekenhuis Marina Tol, onderzoekscoördinator AMC Programma Aanleiding, ontwikkeling en stand
Nadere informatieOndervoeding. 1.1 Begrippen
1 Ondervoeding Wanneer is er sprake van ondervoeding? Welke soorten ondervoeding zijn er? En wat is eraan te doen? Voor een antwoord op deze en andere vragen volgt eerst een uiteenzetting van de diverse
Nadere informatieweek derde leeftijd afdeling geriatrie van maandag 14 november 2011 tot en met
week derde leeftijd afdeling geriatrie van maandag 14 november 2011 tot en met vrijdag 18 november 2011 Maandag 14 november 2011 14 uur 30: Ergotherapielokaal : Muziek uit de oude doos en pannenkoekenfeest.
Nadere informatie8.2 Ondervoeding. 72 Inspectie voor de Gezondheidszorg
8.2 Ondervoeding Het probleem van ziektegerelateerde ondervoeding in ziekenhuizen is al jaren bekend. De prevalentie is hoog (20-40 procent bij volwassenen en kinderen) en zonder systematische screening
Nadere informatiePATIËNTEN INFORMATIE. De geriatrische interne liaison (=GIL)
PATIËNTEN INFORMATIE De geriatrische interne liaison (=GIL) Beste mevrouw, mijnheer In deze brochure geven we je graag meer uitleg over de geriatrische interne liaison. Heb je na het lezen van deze informatie
Nadere informatieFasen zorgpad. Verwijzing / screening Diagnose Behandeling: eventueel nader uit te splitsen Nazorg, follow up Terminale fase. 1
Fasen zorgpad Verwijzing / screening Diagnose : eventueel nader uit te splitsen Nazorg, follow up Terminale fase 1 www.raedelijn.nl 7-9-2017 Zorgpad: screening en diagnose U komt bij arts, verpleegkundige
Nadere informatieEthische reflectie op maaltijdzorg
AUTONOMIE & WAARDIGHEID 1 Het maaltijdgebeuren is een alledaagse activiteit met een grote invloed op het welbevinden van de oudere Er zijn veel factoren die een invloed hebben op goede maaltijdzorg Het
Nadere informatieGezonde voeding bij ouderen. Door Ann Van Hoye, diëtiste
Gezonde voeding bij ouderen Door Ann Van Hoye, diëtiste Op het menu Voedingsbehoefte Gezonde voeding Het leven start bij water Smaak Ondervoeding Voedselinfectie Voedingsbehoefte Voedingsbehoefte Basaal
Nadere informatiePlaats: Institut Jules Bordet Studie uitgevoerd in 2012 door J. Cantarero M. Csergö, Dr. E.Toussaint, M. Moreau, N. Hallot, Y. Lalami, D.
Evaluatie van (het) ondervoedings(risico) in een Oncologisch Daghospitaal. Resultaten van een studie gevoerd in 2012-20132013 Plaats: Institut Jules Bordet Studie uitgevoerd in 2012 door J. Cantarero M.
Nadere informatieHospital ABCD studie Pinnummer: P 3. 3 maanden na ontslag (telefonisch)
P 3 3 maanden na ontslag (telefonisch) 1 Uw ervaringen zijn waardevol In dit interview gaan we het hebben over uw dagelijkse bezigheden en hoe u zich voelt. Uw ervaringen zijn waardevol en zullen worden
Nadere informatie9/03/16. VAL-net: de ergotherapeut binnen transmurale samenwerking bij ouderen met verhoogd valrisico. Valnet-project. Initatiefnemers en partners
VAL-net: de ergotherapeut binnen transmurale samenwerking bij ouderen met verhoogd valrisico Julie Creyf & Evelyn Van Cleynenbreugel Valnet-project Initatiefnemers en partners Dept. Maatschappelijke Gezondheidszorg
Nadere informatieKennis en attitude van verpleegkundigen ten aanzien van decubitus
Kennis en attitude van verpleegkundigen ten aanzien van decubitus Dr. Dimitri Beeckman Florence Nightingale School of Nursing & Midwifery, King s College London Arteveldehogeschool Gent Plaats hierover
Nadere informatieKwaliteitsvolle voeding voor welke prijs
Kwaliteitsvolle voeding voor welke prijs Kwaliteitsvolle voeding, voor wie? Kwaliteitsvolle voeding, Voorstelling door wie? Voedingszorg Immaculata Visie Immaculata Tijd voor vragen Katrien Docx Diëtiste
Nadere informatieADVIES VAN DE WETENSCHAPPELIJKE EPERTENGROEP ONDERVOEDING VAN HET NATIONAAL VOEDING- EN GEZONDHEIDSPLAN VOOR BELGIE 1
ADVIES VAN DE WETENSCHAPPELIJKE EPERTENGROEP ONDERVOEDING VAN HET NATIONAAL VOEDING- EN GEZONDHEIDSPLAN VOOR BELGIE 1 Inleiding SCREENING OP ONDERVOEDING EN EVALUATIE VAN DE VOEDINGSTOESTAND (NUTRITIONAL
Nadere informatieOndervoeding bij kanker
Ondervoeding bij kanker Wat mag u verwachten van de zorg bij ondervoeding? Wat kunt u zelf doen om ondervoeding te voorkomen of tegen te gaan? Deze brochure is de patiëntenversie van de multidisciplinaire
Nadere informatieFeedback rapport Kwaliteitsindicatoren palliatieve zorg. Fictief voorbeeld feedbackrapport TEAM X
Feedback rapport Kwaliteitsindicatoren palliatieve zorg Fictief voorbeeld feedbackrapport TEAM X Auteurs: Kathleen Leemans, Joachim Cohen Contact: kleemans@vub.ac.be 02/477.47.64 De indicatorenset is ontwikkeld
Nadere informatiedr. Bianca Buijck en Martijn van Gemst
dr. Bianca Buijck en Martijn van Gemst Symposium Honger voor Revalidatie dinsdag 19 februari 2019 Evoluon Eindhoven www.zorgboog.nl/symposium-grz Honger voor revalidatie: hoe vanzelfsprekend is eten in
Nadere informatieVoeding bij kanker. Rolverdeling diëtist, patiënt en verpleegkundige. Multidisciplinaire Zorg: Samen Werken. Liesbeth Haverkort MSc - 10 januari 2014
Voeding bij kanker Rolverdeling diëtist, patiënt en verpleegkundige Multidisciplinaire Zorg: Samen Werken Liesbeth Haverkort MSc - 10 januari 2014 Rolverdeling en interactie patiënt - diëtist - verpleegkundige
Nadere informatieKanker en Voeding. een Alpe D HuZes/KWF leerstoel. Ellen Kampman, 14 mei 2014
Kanker en Voeding een Alpe D HuZes/KWF leerstoel Ellen Kampman, 14 mei 2014 Wat is gezonde voeding? Koffie verhoogt het risico op kanker Koffie verhoogt het risico op kanker Wat moet je eten als je kanker
Nadere informatieHospital ABCD studie Pinnummer: P 2. 2 maanden na ontslag (telefonisch)
P 2 2 maanden na ontslag (telefonisch) 1 Uw ervaringen zijn waardevol In dit interview gaan we het hebben over uw dagelijkse bezigheden en hoe u zich voelt. Uw ervaringen zijn waardevol en zullen worden
Nadere informatiePROJECTPLAN Vroege herkenning en behandeling ondervoeding in revalidatiecentra
PROJECTPLAN Vroege herkenning en behandeling in revalidatiecentra Voorbeeldversie A. Inleiding en deelnemende afdelingen Inleiding Ondervoeding is sinds 2010 een prestatie indicator voor de revalidatiecentra.
Nadere informatieDe ziekte van Parkinson Wat kan Amaris Theodotion u bieden?
De ziekte van Parkinson Wat kan Amaris Theodotion u bieden? Informatie voor cliënten, patiënten, familieleden en mantelzorgers WAT KAN DE PARKINSON PROJECTGROEP (PPG) VOOR U ALS PARKINSON-PATIËNTEN BETEKENEN?
Nadere informatieVluchteling en ondervoed
Vluchteling en ondervoed Herkennen en behandelen Marianne Zwolsman Dietist kindergeneeskunde UMCG Wat bespreken we Ondervoeding wereldwijd Vormen van malnutritie Vluchteling in Nederland Herkennen van
Nadere informatieONDERSTEUNENDE ROL VAN VOEDING BIJ KANKERTHERAPIE
ONDERSTEUNENDE ROL VAN VOEDING BIJ KANKERTHERAPIE ISABELLE HEYENS, DIËTISTE UZ GENT Isabelle.Heyens@uzgent.be Inleiding Wereldwijd worden er dagelijks mensen gediagnosticeerd met kanker. Talrijke onderzoeken
Nadere informatieVoeding bij kanker. Elles Steenhagen, diëtist Oncologische Gastro-Intestinale Chirurgie
Voeding bij kanker Elles Steenhagen, diëtist Oncologische Gastro-Intestinale Chirurgie e.steenhagen@umcutrecht.nl Doel van de presentatie Kennis van (onder)voeding bij kanker tijdens en na de behandeling
Nadere informatieVoeding voor gezondheidswinst
Voeding voor gezondheidswinst Voeding voor patiënten is méér dan nutriënten 2 feb 2017, Dr. Nicole de Roos Voedingsproblemen? Die gaan wel weer over... Voedingsproblemen? Die pakken we aan! We zijn meer
Nadere informatieDiëtisten. Deskundig in ouderenzorg
Diëtisten Deskundig in ouderenzorg Vragen over voeding of dieet? Voeding is een belangrijk onderdeel van het dagelijks leven. Wat en wanneer u eet en met wie, heeft invloed op hoe u zich voelt en hoe het
Nadere informatiePATIËNTEN INFORMATIE. Geriatrie
PATIËNTEN INFORMATIE Geriatrie 2 Mevrouw, mijnheer Welkom op de afdeling acute geriatrie. De dienst acute geriatrie van het Algemeen Ziekenhuis Lokeren beschikt over 26 bedden en biedt multidisciplinaire
Nadere informatieDiëtetiek. Ondervoeding, wat doen we eraan. Afdeling: Onderwerp:
Afdeling: Onderwerp: Diëtetiek 1 in het Ikazia Ziekenhuis? Bij het horen van ondervoeding zullen veel mensen denken aan ontwikkelingslanden. Toch komt ondervoeding ook in het welvarende Nederland voor
Nadere informatieResultaten voor Vlaamse Gemeenschap Beperkingen Gezondheidsenquëte, België, 1997
5.3.1. Inleiding. Er is een duidelijke verschuiving gekomen in het ervaren van de gezondheid door de bevolking. Dit is mede een gevolg van de relatie tussen de demografische en de epidemiologische transitie
Nadere informatieEpidemiologie van ondervoeding en cachexie bij kankerpatiënten
Epidemiologie van ondervoeding en cachexie bij kankerpatiënten Criem Marie-Cathérine Onco-diëtiste Oncologisch centrum 08 december 2012 Oncologie: een probleem? Kanker Incidentie, n= Mortaliteit, n= Man/Vrouw
Nadere informatieInformatie. Blijf in je Kracht!
Informatie Door middel van deze brief willen wij u informeren over het project Blijf in je Kracht!. Mocht u nog twijfels of vragen hebben, dan kunt u dit bespreken met de onderzoeker bij aanvang van het
Nadere informatieOp weg naar herstel Consensus over een zorgpad geriatrische revalidatiezorg: een Delphi studie Irma Everink & Jolanda van Haastregt
Op weg naar herstel Consensus over een zorgpad geriatrische revalidatiezorg: een Delphi studie Irma Everink & Jolanda van Haastregt 12-02-2016 Health Services Research Focusing on Chronic Care and Ageing
Nadere informatieEvaluatie van de kwaliteitsindicatoren ondervoeding bij kinderen in Nederlandse ziekenhuizen
Evaluatie van de kwaliteitsindicatoren ondervoeding bij kinderen in Nederlandse ziekenhuizen Resultaten van de enquête uitgevoerd onder kinderartsen, verpleegkundigen, diëtisten en kwaliteitsmedewerkers
Nadere informatieDefinities, diagnostiek, prevalentie en determinanten van ondervoeding bij ouderen
Definities, diagnostiek, prevalentie en determinanten van ondervoeding bij ouderen Prof. dr. Dimitri Beeckman Verplegingswetenschap en Vroedkunde Universiteit Gent SYMPOSIUM Ondervoeding bij hulpbehoevende
Nadere informatieBij de behandeling en begeleiding van CVRM neemt de diëtist als zorgaanbieder binnen de zorgketen de dieetadvisering 1 op zich.
Bijlage 1: samenwerkingsafspraken diëtisten binnen DBC CVRM GHC Uitgangspunten Cardio Vasculair Risico Management (CVRM) staat voor de diagnostiek, behandeling en follow-up van risicofactoren voor hart-
Nadere informatieOpvang van ouderen met een psychiatrische problematiek binnen de WZC.
LimeService - Your online survey service - Opvang van ouderen met een psychiatrische p... Page 1 of 15 Opvang van ouderen met een psychiatrische problematiek binnen de WZC. Het Vlaams Onderzoeks en Kenniscentrum
Nadere informatieUniversitair Medisch Centrum Groningen
Universitair Medisch Centrum Groningen Beter af met minder Reduction of Inappropriate psychotropic Drug use in nursing home residents with dementia Claudia Groot Kormelinck Prof.dr. Sytse Zuidema Probleemgedrag
Nadere informatieGewicht in kg. Lengte in m. 5 % gewichtsverlies binnen 1 maand
Bijlage 1 Samenwerkingsafspraken diëtisten binnen DBC COPD GHC 1. Criteria voor verwijzing naar diëtist Afspraken over diëtetiek welke gefinancierd worden binnen de DBC hebben alleen betrekking op dieetadvisering.
Nadere informatie