Gezondheidsraad. 29 november Daan Kromhout Commissievoorzitter Vicevoorzitter Gezondheidsraad. Gezondheidsraad

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Gezondheidsraad. 29 november Daan Kromhout Commissievoorzitter Vicevoorzitter Gezondheidsraad. Gezondheidsraad"

Transcriptie

1 Gezondheidsraad 29 november 2011 Gezondheidsraad Daan Kromhout Commissievoorzitter Vicevoorzitter Gezondheidsraad

2 Het adviesproces Adviesaanvraag: 18 augustus vergaderingen van multidisciplinaire commissie Toetsing conceptadvies: Beraadsgroep Voeding Beraadsgroep Geneeskunde Raadcommissie voor Gezondheidsonderzoek Terugkoppeling naar commissie Publicatiedatum: 29 november 2011

3 Adviesvragen Methoden voor screening Omvang & impact problematiek Mogelijk te behalen winst bij behandeling van ondervoede ouderen NL minister van volksgezondheid stelde in 2002 de Stuurgroep ondervoeding in om de problematiek aan te pakken. Doel van de adviesvragen is om lopende activiteiten te versterken met wetenschappelijke onderbouwing.

4 Afbakening WEL: Eiwit-energieondervoeding > 65 jaar NIET: <65 jaar Microvoedingsstoffen Ouderen (bij)gevoed via sonde/infuus Ouderen met kanker; ouderen op intensive care

5 SGA (Subjective Global Assessment) Screening

6 Conclusie screening Voor beoordeling van de kwaliteit van screeningsinstrumenten is een gouden standaard noodzakelijk Gouden standaard is er niet en daardoor is de validiteit niet vast te stellen

7 Criteria ondervoeding NL prevalentieonderzoek binnen de gezondheidszorg (LPZ) NL prevalentieonderzoek thuiswonend zonder thuiszorg (LASA) BMI < 20 BMI < 20 Ongewenst gewichtverlies: >3 kg in 1 mnd >6 kg in 6 mnd Ongewenst gewichtverlies: > 5% in 6 mnd Recent verminderde consumptie

8 Prevalentie (%) Hoeveel NL ouderen zijn ondervoed? 35 Ziekenhuizen Verpleeg- & verzorgingshuizen Thuiswonend met thuiszorg Thuiswonend zonder thuiszorg LPZ gegevens LPZ = Landelijke Prevalentiemeting Zorgproblemen LASA gegevens LASA = Longitudinal Aging Study Adam

9 Prevalentie (%) Hoeveel NL ouderen zijn ondervoed? Ouderen in verpleeg- & verzorgingshuizen (beide kolommen: LPZ gegevens) LPZ criteria LASA criteria Thuiswonende ouderen met thuiszorg (beide kolommen: LPZ gegevens) LPZ criteria LASA criteria Lage BMI Onbedoeld gewichtsverlies Minder consumptie

10 Conclusie omvang probleem Schattingen van de prevalentie in NL op grond van de huidige criteria: 18-21% in verpleeg- en verzorgingshuizen 12-16% in de thuiszorg Ouderen die als ondervoed zijn aangemerkt hebben een gezondheidsprobleem, maar wie van hen heeft een voedingsprobleem?

11 ondervoeding gewichtsverlies lage BMI onderliggende oorzaak slechtere prognose infecties

12 onderliggende oorzaak gewichtsverlies lage BMI ondervoeding Leidt bijvoeding tot een betere prognose? ZO JA: voedingsprobleem ZO NEE: gezondheidsprobleem slechtere prognose

13 Effectiviteit van bijvoeding 62 onderzoeken (Milne et al in 2009) 26 recentere onderzoeken Kwaliteit onderzoek is slecht: niet gerandomiseerd niet geblindeerd weinig deelnemers korte duur aanpak statistische analyse onjuist Kwalitatief betere onderzoeken: 6 (Milne) + 6 (recenter)

14 Conclusie effectiviteit van bijvoeding Beeld 12 kwalitatief betere onderzoeken: Sterfte: Complicaties: niet consistent onvoldoende aanwijzingen Handgreepkracht: onvoldoende aanwijzingen Opnameduur: geen aanwijzingen We weten niet voor welke ondervoede ouderen bijvoeding effectief is. Onderzoek nodig van goede kwaliteit en voldoende omvang om aanpak effectiever te maken.

15 Reactie minister Beroepsgroepen en opleidingen zijn ervoor verantwoordelijk dat ondervoeding valide wordt vastgesteld en adequaat wordt behandeld. Ondanks ontbrekende kennis kunnen zorgprofessionals met de beschikbare screeningsinstrumenten invulling geven aan goede zorg rond ondervoeding. Landelijke Eerstelijns Samenwerkingsafspraken over ondervoeding (2010) zijn een handvat bij implementatie.

16 Landelijke Eerstelijns Samenwerkingsafspraken (LESA) over ondervoeding Opgesteld door: NL Huisartsen Genootschap Verpleegkundigen & Verzorgenden NL NL Vereniging van Diëtisten Afspraken over Screening door de (wijk)verpleging Diagnostiek en verwijzing door de huisarts Behandeling door de diëtist Momenten waarop consultatie of berichtgeving nodig is Gepubliceerd in 2010

Vroege herkenning en behandeling van ondervoeding in Nederlandse Verpleegen Verzorgingshuizen ACHTERGRONDINFORMATIE

Vroege herkenning en behandeling van ondervoeding in Nederlandse Verpleegen Verzorgingshuizen ACHTERGRONDINFORMATIE Vroege herkenning en behandeling van ondervoeding in Nederlandse Verpleegen Verzorgingshuizen ACHTERGRONDINFORMATIE December 2008 INLEIDING Uit de LPZ meting van 2007 blijkt dat in verpleeg- en verzorgingshuizen

Nadere informatie

Screening en behandeling van ondervoeding: een MUST voor verpleegkundigen

Screening en behandeling van ondervoeding: een MUST voor verpleegkundigen Screening en behandeling van ondervoeding: een MUST voor verpleegkundigen Renaldo Secchi 3 juni 2010 Inhoud Introductie Wat is ondervoeding? Gevolgen van ondervoeding? Prevalentie van ondervoeding Voeding

Nadere informatie

Themabijeenkomst: Welke waarde voegt u toe aan kwetsbare ouderen in Ommoord? 13 november 2018

Themabijeenkomst: Welke waarde voegt u toe aan kwetsbare ouderen in Ommoord? 13 november 2018 Themabijeenkomst: Welke waarde voegt u toe aan kwetsbare ouderen in Ommoord? 13 november 2018 Hoe ziet de avond er uit? Kennis en inzicht meegeven over de problematiek van ondervoeding Gezamenlijk aan

Nadere informatie

TFI en de voedingstoestand op Curaçao. Francis van Eijndhoven NASKHO congres ouderenzorg 25 februari 2012

TFI en de voedingstoestand op Curaçao. Francis van Eijndhoven NASKHO congres ouderenzorg 25 februari 2012 TFI en de voedingstoestand op Curaçao Francis van Eijndhoven NASKHO congres ouderenzorg 25 februari 2012 inhoud!! Onder-, over- en gezond gewicht: definitie bij ouderen!! MUAC als maat voor BMI!!.gewicht

Nadere informatie

Vroege herkenning en behandeling van ondervoeding in het ziekenhuis

Vroege herkenning en behandeling van ondervoeding in het ziekenhuis Vroege herkenning en behandeling van ondervoeding in het ziekenhuis Uitgangspunten: Vroege herkenning: - binnen 24 uur na opname - hoogrisicopatiënten tijdens polikliniekbezoek Snelle en optimale behandeling

Nadere informatie

Signalering van ondervoeding in de eerstelijnszorg en thuiszorg

Signalering van ondervoeding in de eerstelijnszorg en thuiszorg Signalering van ondervoeding in de eerstelijnszorg en thuiszorg 1. Achtergrond Ziektegerelateerde ondervoeding komt voor in alle sectoren van de gezondheidszorg en heeft grote gevolgen voor een patiënt.

Nadere informatie

Ouderen en ondervoeding

Ouderen en ondervoeding Ouderen en ondervoeding Rens Henquet, Kaderarts ouderengeneeskunde Angela van Liempd, Huisarts/medisch directeur RCH Ellen Mathijssen, Diëtist De Wever Inleiding Casus Ondervoeding in de huisartsen praktijk,

Nadere informatie

Gezondheidsraad. Ondervoeding bij ouderen

Gezondheidsraad. Ondervoeding bij ouderen Gezondheidsraad Ondervoeding bij ouderen Gezondheidsraad Health Council of the Netherlands Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Onderwerp : aanbieding advies Ondervoeding bij ouderen

Nadere informatie

Better in, better out, goede voeding voor en na een operatie bij ouderen. zaterdag 15 maart 2014, Marion Theuws

Better in, better out, goede voeding voor en na een operatie bij ouderen. zaterdag 15 maart 2014, Marion Theuws Better in, better out, goede voeding voor en na een operatie bij ouderen zaterdag 15 maart 2014, Marion Theuws Wie werkt er samen met een diëtist? Wie houdt rekening met voeding bij de behandeling? Slaat

Nadere informatie

Voorkomen van ondervoeding bij ouderen Een zorg voor ons allen

Voorkomen van ondervoeding bij ouderen Een zorg voor ons allen Voorkomen van ondervoeding bij ouderen Een zorg voor ons allen Dr. Canan Ziylan, voedingswetenschapper Onderzoeker Kenniscentrum Zorginnovatie Docent HBO Verpleegkunde Nursing Experience, Ede, 6/7 december

Nadere informatie

Gezonde voeding voor Rotterdamse ouderen

Gezonde voeding voor Rotterdamse ouderen Gezonde voeding voor Rotterdamse ouderen Canan Ziylan Onderzoeker Kenniscentrum Zorginnovatie Docent HBO Verpleegkunde Evelyne Meynen Beleidsadviseur Publieke Gezondheid, Welzijn en Zorg Festival Rotterdam

Nadere informatie

Wat is het doel van voedingsscreening? Voedingsscreening:

Wat is het doel van voedingsscreening? Voedingsscreening: Proces Voedingszorg Screening Behandeling Monitoring SNAQ / MUST / PG-SGA SF Risico op ondervoeding Behoefte Inname Plan Monitoring Evaluatie + Aanpassing Patiënten Nutritional assessment triage Van screening

Nadere informatie

Voeding & Dementie. Inge Cantatore, zelfstandig gevestigd dietist

Voeding & Dementie. Inge Cantatore, zelfstandig gevestigd dietist Voeding & Dementie Inge Cantatore, zelfstandig gevestigd dietist Inhoud programma Voeding bij dementerende ouderen Ondervoeding Wanneer ben je ondervoed? Prevalentie ondervoeding Screenen/Diagnostiek Wat

Nadere informatie

Henri is nooit speciaal ziek geweest. Hij rookt dagelijks enkele sigaretjes en hij drinkt nog regelmatig zijn pintjes.

Henri is nooit speciaal ziek geweest. Hij rookt dagelijks enkele sigaretjes en hij drinkt nog regelmatig zijn pintjes. Henri 86 jaar Henri is een jaar geleden opgenomen in het woonzorgcentrum. Henri is nooit speciaal ziek geweest. Hij rookt dagelijks enkele sigaretjes en hij drinkt nog regelmatig zijn pintjes. Thuis ging

Nadere informatie

Verslag 1 e fase project optimale transmurale voedingszorg voor de ondervoede patiënt

Verslag 1 e fase project optimale transmurale voedingszorg voor de ondervoede patiënt Verslag 1 e fase project optimale transmurale voedingszorg voor de ondervoede patiënt Amsterdam, Januari 2015 Inleiding De afgelopen jaren is er veel geïnvesteerd in vroege herkenning en behandeling van

Nadere informatie

Voorkomen en beheersen van ondervoeding: Nuttig en haalbaar?

Voorkomen en beheersen van ondervoeding: Nuttig en haalbaar? Voorkomen en beheersen van ondervoeding: Nuttig en haalbaar? oprof. Dr. T. Defloor oprof. Dr. M. Grypdonck odr. K. Vanderwee olic. I. Bocquaert olic. M. Lardennois olic. B. Folens Opbouw Inleiding Definiëring

Nadere informatie

Tabel 6. Overzicht van gevalideerde (screenings)instrumenten voor (risico op) ondervoeding

Tabel 6. Overzicht van gevalideerde (screenings)instrumenten voor (risico op) ondervoeding Tabel 6. Overzicht van gevalideerde (screenings)instrumenten voor (risico op) ondervoeding Screeningsinstrument + ontwikkelaar Onderdelen Setting waarin gevalideerd Validiteit Benodigde tijd Subjective

Nadere informatie

Toolkit Ondervoeding

Toolkit Ondervoeding Doel Het vaststellen van (risico op) ondervoeding. Het aanbieden van de juiste interventies ter preventie of behandeling van ondervoeding. Achtergrond Definitie Ondervoeding is een voedingstoestand, waarbij

Nadere informatie

Ondervoeding. 1.1 Begrippen

Ondervoeding. 1.1 Begrippen 1 Ondervoeding Wanneer is er sprake van ondervoeding? Welke soorten ondervoeding zijn er? En wat is eraan te doen? Voor een antwoord op deze en andere vragen volgt eerst een uiteenzetting van de diverse

Nadere informatie

Gezondheidsraad. Ondervoeding bij ouderen

Gezondheidsraad. Ondervoeding bij ouderen Gezondheidsraad Ondervoeding bij ouderen Gezondheidsraad Health Council of the Netherlands Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Onderwerp : aanbieding advies Ondervoeding bij ouderen

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting 200 NEDERLANDSE SAMENVATTING Duizeligheid is een veel voorkomend probleem bij ouderen. Tot 30% van de thuiswonende ouderen van 65 jaar en ouder ervaart enige vorm van duizeligheid.

Nadere informatie

Workshop Ondervoeding

Workshop Ondervoeding Workshop Ondervoeding Voedingsadviezen bij kanker Inge Cantatore 13-10-2016 Inhoud programma LESA Landelijke eerstelijns samenwerking afspraken Wanneer ben je ondervoed? Soorten ondervoeding Screenen op

Nadere informatie

Ondervoeding bij de geriatrische patiënt de geriatrische patiënt

Ondervoeding bij de geriatrische patiënt de geriatrische patiënt Home no. 6 December 2014 Eerdere edities Verenso.nl Ondervoeding bij de geriatrische patiënt de geriatrische patiënt Floor Neelemaat, Diëtetiek en Voedingswetenschappen, Interne Geneeskunde, VUmc, Amsterdam

Nadere informatie

Kwetsbaarheid bij ouderen is een proces van het opeenstapelen van lichamelijke, psychische en/of sociale tekorten in het functioneren dat de kans

Kwetsbaarheid bij ouderen is een proces van het opeenstapelen van lichamelijke, psychische en/of sociale tekorten in het functioneren dat de kans 1 Kwetsbaarheid bij ouderen is een proces van het opeenstapelen van lichamelijke, psychische en/of sociale tekorten in het functioneren dat de kans vergoot op negatieve gezondheidsuitkomsten (functiebeperkingen,opname

Nadere informatie

Vluchteling en ondervoed

Vluchteling en ondervoed Vluchteling en ondervoed Herkennen en behandelen Marianne Zwolsman Dietist kindergeneeskunde UMCG Wat bespreken we Ondervoeding wereldwijd Vormen van malnutritie Vluchteling in Nederland Herkennen van

Nadere informatie

Voedingsleer (terug) in de opleiding tot arts

Voedingsleer (terug) in de opleiding tot arts Voedingsleer (terug) in de opleiding tot arts NAV bijeenkomst Ben Witteman Maag-Darm-Leverarts ZGV Buitengewoon hoogleraar voeding en darmgezondheid WUR Discussiepunten Afstemming voedingsleer/kennis:

Nadere informatie

Ondervoeding bij ouderen

Ondervoeding bij ouderen Ondervoeding bij ouderen Dr. Harriët Jager-Wittenaar Senior onderzoeker Lectoraat Transparante Zorgverlening Hanzehogeschool Groningen Leeruitkomsten Aan het einde van deze workshop: Kunt u ondervoeding

Nadere informatie

Transmuraal Overleg Amsterdamse Diëtisten. 9 maart 2015 KICK-OFF

Transmuraal Overleg Amsterdamse Diëtisten. 9 maart 2015 KICK-OFF Transmuraal Overleg Amsterdamse Diëtisten 9 maart 2015 KICK-OFF Programma 16.10 16.25 17.00 17.30 18.15 18.35 18.45 19.30 20.00 Introductie TOAD Discussie in groepen TOAD en NVD: ja of nee Pauze Toolkit

Nadere informatie

Overdracht en samenwerking 1 e en 2 e lijns diëtisten bij de dieetbehandeling van ondervoede patiënten.

Overdracht en samenwerking 1 e en 2 e lijns diëtisten bij de dieetbehandeling van ondervoede patiënten. Overdracht en samenwerking 1 e en 2 e lijns diëtisten bij de dieetbehandeling van ondervoede patiënten. Inleiding Ziekte gerelateerde ondervoeding is nog steeds een groot probleem binnen de Nederlandse

Nadere informatie

In onderstaande beslisboom is het stappenplan voor het gebruik van de SNAQ 65+ schematisch weergegeven.

In onderstaande beslisboom is het stappenplan voor het gebruik van de SNAQ 65+ schematisch weergegeven. Het screeningsinstrument: SNAQ 65+ (geschikt voor revalidatie) Screenen op ondervoeding dient bij voorkeur op de dag van opname in het revalidatiecentrum te gebeuren. De vragen en acties uit het screeningsinstrument

Nadere informatie

Kwetsbare ouderen lekker goed gevoed. NVZ Themaconferentie kwetsbare ouderen Nancy Janssen, diëtist Ziekenhuis Gelderse Vallei

Kwetsbare ouderen lekker goed gevoed. NVZ Themaconferentie kwetsbare ouderen Nancy Janssen, diëtist Ziekenhuis Gelderse Vallei Kwetsbare ouderen lekker goed gevoed NVZ Themaconferentie kwetsbare ouderen Nancy Janssen, diëtist Ziekenhuis Gelderse Vallei 2016-06-23 VMS kwetsbare ouderen Screeningsbundel voor een vroegtijdige herkenning

Nadere informatie

Werkgroep 4 Meetinstrumenten en meetmethodes

Werkgroep 4 Meetinstrumenten en meetmethodes Werkgroep 4 Meetinstrumenten en meetmethodes Werkgroepleden Astrid Lanslots, diëtist Thuiszorg Mark en Maas Martin van Leen, verpleeghuisarts en manager Advies- en BehandelCentrum Avoord Zorg & Wonen Inleiding

Nadere informatie

Diëtisten. Deskundig in ouderenzorg

Diëtisten. Deskundig in ouderenzorg Diëtisten Deskundig in ouderenzorg Vragen over voeding of dieet? Voeding is een belangrijk onderdeel van het dagelijks leven. Wat en wanneer u eet en met wie, heeft invloed op hoe u zich voelt en hoe het

Nadere informatie

(Mal)nutritie op geriatrische ziekenhuisdiensten van richtlijn tot inventarisatie

(Mal)nutritie op geriatrische ziekenhuisdiensten van richtlijn tot inventarisatie Symposium E=verpleegkunde 2 (Mal)nutritie op geriatrische ziekenhuisdiensten van richtlijn tot inventarisatie I.Bocquaert, A.Heyneman, M.Lardennois, K.Vanderwee, B.Folens T.Defloor & M.Gobert Manutritie

Nadere informatie

Het stappenplan. Gewichtsverlies minder dan 4 kg 4 kg of meer. Bovenarmomtrek. Eetlust en functionaliteit. Behandelbeleid.

Het stappenplan. Gewichtsverlies minder dan 4 kg 4 kg of meer. Bovenarmomtrek. Eetlust en functionaliteit. Behandelbeleid. 1 2 3 4 Gewichtsverlies minder dan 4 kg 4 kg of meer Bovenarmomtrek Eetlust en functionaliteit Behandelbeleid 25 cm of meer goede eetlust en/of functionaliteit niet ondervoed weinig eetlust én verminderde

Nadere informatie

Kansen voor de (kinder)diëtist?!

Kansen voor de (kinder)diëtist?! JGZ-richtlijn Nederlands Centrum Jeugdgezondheidszorg Richtlijn OVERGEWICHT Preventie, signalering, Interventie en verwijzing Kansen voor de (kinder)diëtist?! Ingrid Mimpen, stuurgroeplid netwerk JGZ kinderdiëtisten

Nadere informatie

Rondetafeldiscussie 12-12-12 Dag van de Ondervoeding

Rondetafeldiscussie 12-12-12 Dag van de Ondervoeding Rondetafeldiscussie 12-12-12 Dag van de Ondervoeding Aanwezig: Kelly Duin, Christina van Duuren, Anja Evers, Ellen van der Heijden, Miranda Lassche, Marjon van der Looij, Marieke van der Plas, Ricky van

Nadere informatie

Basisvoedingszorg: terug naar de essentie. Bart Geurden RN, PhD

Basisvoedingszorg: terug naar de essentie. Bart Geurden RN, PhD Basisvoedingszorg: terug naar de essentie Bart Geurden RN, PhD INHOUD Inleiding Het ideale voedingsbeleid Barrières Toekomst Inleiding Definitie Ondervoeding is een voedingstoestand waarbij een tekort

Nadere informatie

VERPLEEGKUNDIGE ZORG. 3.2 Ondervoeding

VERPLEEGKUNDIGE ZORG. 3.2 Ondervoeding 3.2 Ondervoeding Het probleem van ziektegerelateerde ondervoeding in ziekenhuizen is al jaren bekend. De prevalentie is hoog (20-40 procent bij volwassenen en kinderen) en zonder systematische screening

Nadere informatie

oncologiepatiënt Screening en diagnose Behandeling ondervoeding Nazorg, follow up Comfortvoeding / als de ziekte niet meer behandeld wordt

oncologiepatiënt Screening en diagnose Behandeling ondervoeding Nazorg, follow up Comfortvoeding / als de ziekte niet meer behandeld wordt Screening en diagnose ondervoeding Nazorg, follow up Comfortvoeding / als de ziekte niet meer behandeld wordt Contactpersoon Zorgpad: m.debruin-3@umcutrecht.nl 1 www.raedelijn.nl : S creening U komt bij

Nadere informatie

Zakboek ziektegerelateerde ondervoeding bij volwassenen

Zakboek ziektegerelateerde ondervoeding bij volwassenen Zakboek ziektegerelateerde ondervoeding bij volwassenen Zakboek ziektegerelateerde ondervoeding bij volwassenen Onder redactie van: G.A.E.G. van Asseldonk BSc J.J. van Duinen MSc M. Former-Boon R. van

Nadere informatie

Fasen zorgpad. Verwijzing / screening Diagnose Behandeling: eventueel nader uit te splitsen Nazorg, follow up Terminale fase. 1

Fasen zorgpad. Verwijzing / screening Diagnose Behandeling: eventueel nader uit te splitsen Nazorg, follow up Terminale fase. 1 Fasen zorgpad Verwijzing / screening Diagnose : eventueel nader uit te splitsen Nazorg, follow up Terminale fase 1 www.raedelijn.nl 7-9-2017 Zorgpad: screening en diagnose U komt bij arts, verpleegkundige

Nadere informatie

8.2 Ondervoeding. 72 Inspectie voor de Gezondheidszorg

8.2 Ondervoeding. 72 Inspectie voor de Gezondheidszorg 8.2 Ondervoeding Het probleem van ziektegerelateerde ondervoeding in ziekenhuizen is al jaren bekend. De prevalentie is hoog (20-40 procent bij volwassenen en kinderen) en zonder systematische screening

Nadere informatie

REACTIE RAPPORT GEZONDHEIDSRAAD

REACTIE RAPPORT GEZONDHEIDSRAAD REACTIE RAPPORT GEZONDHEIDSRAAD Inleiding In lijn met de nota Gezonde Voeding, van begin tot eind (2008) en met het regeerakkoord wil de overheid zorg dragen voor de ouderen met een kwalitatief goede en

Nadere informatie

Ondervoeding bij ouderen

Ondervoeding bij ouderen Ondervoeding bij ouderen Marian de van der Schueren, PhD Hogeschool van Arnhem en Nijmegen VU medisch centrum Stuurgroep Ondervoeding Levensverwachting voor 50% van het cohort Christensen K et al, The

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 13 juni 2013 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 13 juni 2013 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter, > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 2008 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Rijnstraat 50 255 XP DEN HAAG T 070 340 79 F 070 340 78 34

Nadere informatie

LANDELIJKE PREVALENTIEMETING ZORGPROBLEMEN

LANDELIJKE PREVALENTIEMETING ZORGPROBLEMEN 5 Ondervoeding 5.1 Inleiding Ondervoeding blijft een belangrijk zorgprobleem in de Nederlandse gezondheidszorg. Gevolgen van ondervoeding zijn daling van de weerstand, verhoogde kans op ziekteproblemen,

Nadere informatie

ROL VAN DE DIËTISTE IN HET ONCOLOGISCH PROCES. Gebracht door Nadieh Verhoest

ROL VAN DE DIËTISTE IN HET ONCOLOGISCH PROCES. Gebracht door Nadieh Verhoest ROL VAN DE DIËTISTE IN HET ONCOLOGISCH PROCES Gebracht door Nadieh Verhoest Programma Nationaal kankerplan Kankercachexie Voedingsplan bij cachexie Andere voedingsrichtlijnen Nationaal kankerplan L. Onkelinx

Nadere informatie

Kennisclip Signaleren van ondervoeding bij dementie. Kathleen Paal, diëtist MoveDis, voedings- en bewegingspraktijk

Kennisclip Signaleren van ondervoeding bij dementie. Kathleen Paal, diëtist MoveDis, voedings- en bewegingspraktijk Kennisclip Signaleren van ondervoeding bij dementie Kathleen Paal, diëtist MoveDis, voedings- en bewegingspraktijk Inhoud 1. Hoe vaak komt ondervoeding voor? 2. Oorzaken en gevolgen van ondervoeding 3.

Nadere informatie

Malnutritie. Screening en Behandeling. Bart Geurden, RN, PhD

Malnutritie. Screening en Behandeling. Bart Geurden, RN, PhD Malnutritie Screening en Behandeling Bart Geurden, RN, PhD INHOUD 1. Inleiding en probleemstelling 2. Definitie van malnutritie 3. Komt dit vaak voor: prevalentie 4. Wat zijn oorzaken en gevolgen van malnutritie

Nadere informatie

MEER AANDACHT VOOR ONDERVOEDING Marian de van der Schueren DGO, 5 oktober 2018

MEER AANDACHT VOOR ONDERVOEDING Marian de van der Schueren DGO, 5 oktober 2018 MEER AANDACHT VOOR ONDERVOEDING Marian de van der Schueren DGO, 5 oktober 2018 Context en enquete Gezond eten met ouderen Enquete DGO leden (n=109) Vervolgstappen, wat gaan we zelf doen? Taskforce Gezond

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 3 maart 2015 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 3 maart 2015 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter, > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 2008 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Rijnstraat 50 255 XP DEN HAAG T 070 340 79 F 070 340 78 34

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting De levensverwachting van mensen met een ernstige psychiatrische aandoening (EPA) is gemiddeld 13-30 jaar korter dan die van de algemene bevolking. Onnatuurlijke doodsoorzaken zoals

Nadere informatie

Zorginformatiebouwsteen:

Zorginformatiebouwsteen: Zorginformatiebouwsteen: nl.zorg.snaqscore-v3.1 Status:Final Publicatie:2017 Publicatie status: Published Beheerd door: Inhoudsopgave 1. nl.zorg.snaqscore-v3.1 3 1.1 Revision History 3 1.2 3 1.3 Mindmap

Nadere informatie

- Vivium helpt u verder

- Vivium helpt u verder ELV: samenwerken in de keten goed geregeld in het Gooi - Vivium helpt u verder dr. Ellen Vreeburg, Vivium Naarderheem Kaderarts GRZ stafdocent Gerion/VUMC Samenwerkingsafspraken: regionaal organiseren

Nadere informatie

Implementatie Zorgstandaard Obesitas voor kinderen (4-12 jaar) KIZO-project

Implementatie Zorgstandaard Obesitas voor kinderen (4-12 jaar) KIZO-project Implementatie Zorgstandaard Obesitas voor kinderen (4-12 jaar) KIZO-project Annemarie Schalkwijk Sandra Bot, co-promotor Petra Elders, co-promotor Giel Nijpels, promotor Lifestyle, Overweight and Diabetes

Nadere informatie

VASTSTELLEN EN AANPAKKEN VAN ONDERVOEDING: SIMPEL TOCH ANTWERPEN 20 APRIL 2017

VASTSTELLEN EN AANPAKKEN VAN ONDERVOEDING: SIMPEL TOCH ANTWERPEN 20 APRIL 2017 VASTSTELLEN EN AANPAKKEN VAN ONDERVOEDING: SIMPEL TOCH ANTWERPEN 20 APRIL 2017 Wie ben ik? Dr.André FRANCK Bestuurslid Huisartsenvereniging Wilrijk Lic.Gerontologie Medisch Voedingsdeskundige VOEDINGS-

Nadere informatie

Voeding voor gezondheidswinst

Voeding voor gezondheidswinst Voeding voor gezondheidswinst Voeding voor patiënten is méér dan nutriënten 2 feb 2017, Dr. Nicole de Roos Voedingsproblemen? Die gaan wel weer over... Voedingsproblemen? Die pakken we aan! We zijn meer

Nadere informatie

Zorginformatiebouwsteen:

Zorginformatiebouwsteen: Zorginformatiebouwsteen: nl.zorg.snaqscore Final Beheerd door: Blz. 2 Inhoudsopgave 1. nl.zorg.snaqscore-v3.0... 4 1.1 Revision History... 4 1.2 Concept... 4 1.3 Mindmap... 4 1.4 Purpose... 5 1.5 Patient

Nadere informatie

Ondervoeding in revalidatiecentra Resultaten, discussie en afspraken. Projectteam: Dorijn Hertroijs Coby Wijnen Hinke Kruizenga

Ondervoeding in revalidatiecentra Resultaten, discussie en afspraken. Projectteam: Dorijn Hertroijs Coby Wijnen Hinke Kruizenga Ondervoeding in revalidatiecentra Resultaten, discussie en afspraken Projectteam: Dorijn Hertroijs Coby Wijnen Hinke Kruizenga Aanleiding onderzoek Ondervoeding sinds 2010 prestatie indicator (PI) voor

Nadere informatie

Kwaliteitsinformatie voor interne sturing en externe verantwoording de praktijk

Kwaliteitsinformatie voor interne sturing en externe verantwoording de praktijk Kwaliteitsinformatie voor interne sturing en externe verantwoording de praktijk Prof. dr. Job Kievit, chirurg LUMC - Kwaliteit van Zorg - Instituut LEIDEN Disclosure belangen Kievit (potentiële) belangenverstrengeling

Nadere informatie

9 e Post-O.N.S. Meeting

9 e Post-O.N.S. Meeting 9 e Post-O.N.S. Meeting Suzan Ras Oncologieverpleegkundige Food and health promotion Preventie, detectie en voedingspatronen Food and health promotion Voeding, verpleging en vroeger Ondervoeding is een

Nadere informatie

Eiwitrijke voeding voor ouderen

Eiwitrijke voeding voor ouderen Eiwitrijke voeding voor ouderen Dr. Canan Ziylan, voedingswetenschapper Onderzoeker Kenniscentrum Zorginnovatie Docent HBO Verpleegkunde Midden-Delfland en de gezonde stad, 9 april 2018 Hoe vaak komt ondervoeding

Nadere informatie

Diëtist-Fysiotherapeut: het gouden koppel

Diëtist-Fysiotherapeut: het gouden koppel Diëtist-Fysiotherapeut: het gouden koppel Anke Kalisvaart & Peter Willemsen Ziekenhuis Rivierenland Tiel De Lage Korn, Buren 1 Inhoud Inhoud Waarom samenwerken Multidisciplinaire problematiek bij COPD

Nadere informatie

Aanpak van ondervoeding bij kanker: screening, sonde- en bijvoeding. Sanne Mouha Competentiecentrum klinische voeding

Aanpak van ondervoeding bij kanker: screening, sonde- en bijvoeding. Sanne Mouha Competentiecentrum klinische voeding Aanpak van ondervoeding bij kanker: screening, sonde- en bijvoeding Sanne Mouha Competentiecentrum klinische voeding Inhoud Inleiding Screening Aanpak na screening Energie-en eiwitrijke voeding Drinkvoeding

Nadere informatie

Gewicht in kg. Lengte in m. 5 % gewichtsverlies binnen 1 maand

Gewicht in kg. Lengte in m. 5 % gewichtsverlies binnen 1 maand Bijlage 1 Samenwerkingsafspraken diëtisten binnen DBC COPD GHC 1. Criteria voor verwijzing naar diëtist Afspraken over diëtetiek welke gefinancierd worden binnen de DBC hebben alleen betrekking op dieetadvisering.

Nadere informatie

Implementatie van GLIM criteria en Sarcopenie richtlijn in de praktijk. Heidi Zweers

Implementatie van GLIM criteria en Sarcopenie richtlijn in de praktijk. Heidi Zweers Implementatie van GLIM criteria en Sarcopenie richtlijn in de praktijk Heidi Zweers Disclosure-slide Geen belangenverstrengeling te melden CV Lid van NAP PhD student voeding bij Mitochondriële ziekten

Nadere informatie

Epidemiologie van ondervoeding en cachexie bij kankerpatiënten

Epidemiologie van ondervoeding en cachexie bij kankerpatiënten Epidemiologie van ondervoeding en cachexie bij kankerpatiënten Criem Marie-Cathérine Onco-diëtiste Oncologisch centrum 08 december 2012 Oncologie: een probleem? Kanker Incidentie, n= Mortaliteit, n= Man/Vrouw

Nadere informatie

Ondervoeding bij ouderen. J.P.Baeyens Co-Chair European Nutrition for Health Alliance

Ondervoeding bij ouderen. J.P.Baeyens Co-Chair European Nutrition for Health Alliance Ondervoeding bij ouderen J.P.Baeyens Co-Chair European Nutrition for Health Alliance Overzicht presentatie Wie is de European Nutrition for Health Alliance? Wat betekent voeding? 4 problemen: 1. Niemand

Nadere informatie

Inhoud presentatie. Noodzaak Zorgmodule Voeding? Zorgmodule Voeding Kansen voor de diëtist. Ontwikkeling Zorgmodule Voeding (1)

Inhoud presentatie. Noodzaak Zorgmodule Voeding? Zorgmodule Voeding Kansen voor de diëtist. Ontwikkeling Zorgmodule Voeding (1) Inhoud presentatie 1. De Zorgmodule Voeding. Zorgmodule Voeding Kansen voor de diëtist Wineke Remijnse Beleidsadviseur NVD April 2013 i. Wat is de Zorgmodule Voeding? Hoe is deze tot stand gekomen? Op

Nadere informatie

Kwetsbare ouderen. Wat kunt u er zelf aan doen?

Kwetsbare ouderen. Wat kunt u er zelf aan doen? Kwetsbare ouderen. Wat kunt u er zelf aan doen? Hoeveel procent van Nederland is ouder dan 65 jaar? A 11 % B 5 % C 42% Hoeveel wonen er zelfstandig A. 50% van de 70 jaar en ouder B. 83 % van de 70 jaar

Nadere informatie

BOGO Food. Herman Peppelenbos

BOGO Food. Herman Peppelenbos BOGO Food Herman Peppelenbos BOGO Food Gezondheid (inhoudsstoffen of productontwikkeling en versconsumptie) met focus op stimuleren van Groente en fruit consumptie Lectoraat Niet lectoraat activiteiten

Nadere informatie

Transmurale samenwerking voor kwetsbare ouderen in het ziekenhuis

Transmurale samenwerking voor kwetsbare ouderen in het ziekenhuis Transmurale samenwerking voor kwetsbare ouderen in het ziekenhuis Presentatie voor leergang substitutie jan van Es instituut 17 december 2014 Susanne Smorenburg Programmamanager GRZ en Transmurale zorg

Nadere informatie

A Behandelt u patiënten met voetwonden? ja nee* B Is de uitkomst van patiënten met diabetische ja nee voetwond(en) geregistreerd?

A Behandelt u patiënten met voetwonden? ja nee* B Is de uitkomst van patiënten met diabetische ja nee voetwond(en) geregistreerd? Inclusiecriteria: Patiënten geclassificeerd met de Texasclassificatie. Per patiënt wordt de wond met de ernstigste graad aan enig been geteld, mocht er sprake zijn van een recidief nadat de wond volledig

Nadere informatie

Ondervoeding bij ouderen

Ondervoeding bij ouderen Ondervoeding bij ouderen Caroline Boomkamp Klinisch geriater Bernhoven Inhoud Definities Screening en assessment Prevalentie Oorzaken Gevolgen Behandeling van ondervoeding Definitie geriatrische patiënt

Nadere informatie

Vroege herkenning en behandeling van ondervoeding

Vroege herkenning en behandeling van ondervoeding B E S C H O U W I N G Vroege herkenning en behandeling van ondervoeding Anja Evers, Hinke Kruizenga en Janneke Schilp De kern Ook in de eerste lijn komt ondervoeding vaak voor. SNAQ 65+ (Short Nutritional

Nadere informatie

De diëtist voor een gezonde leefstijl

De diëtist voor een gezonde leefstijl De diëtist voor een gezonde leefstijl GroenekruisDomicura: voor alle zorg bij u thuis Als het om uw gezondheid gaat, of om die van uw kind of iemand anders die u dierbaar is, dan neemt u geen enkel risico.

Nadere informatie

Patient-Generated Subjective Global Assessment (PG-SGA): nuttige app voor de bepaling van de voedingstoestand? Belangenverstrengeling: geen

Patient-Generated Subjective Global Assessment (PG-SGA): nuttige app voor de bepaling van de voedingstoestand? Belangenverstrengeling: geen Disclosure belangen spreker Patient-Generated Subjective Global Assessment (PG-SGA): nuttige app voor de bepaling van de voedingstoestand? Belangenverstrengeling: geen Christa Nagel, diëtist, 22-03-16

Nadere informatie

Samenstelling van de verschillende werkgroepen 11. 1 Inleiding 15

Samenstelling van de verschillende werkgroepen 11. 1 Inleiding 15 Inhoud Samenstelling van de verschillende werkgroepen 11 1 Inleiding 15 1.1 Aanleiding voor de richtlijn 15 1.2 Werkwijze 15 1.3 Patiëntenpopulatie 16 1.4 Doelgroep 16 2 De ziekte van Parkinson 17 2.1

Nadere informatie

Meer dan opsporen. Nationaal hepatitisplan: een strategie voor actie

Meer dan opsporen. Nationaal hepatitisplan: een strategie voor actie Meer dan opsporen Nationaal hepatitisplan: een strategie voor actie Wat is het probleem? 450-500 sterfgevallen door de gevolgen van een infectie met het hepatitis B- of C-virus. 40.000 personen zijn naar

Nadere informatie

Ondervoeding in de GGZ

Ondervoeding in de GGZ Casuïstiek somatiek Ondervoeding in de GGZ Ondervoeding is een zorgprobleem dat in Nederland in toenemende mate de aandacht vraagt. Vaak wordt er bij het woord ondervoeding gedacht aan continenten als

Nadere informatie

Ouderenzorg in de Limburgse keten. De rol van de cliëntenorganisaties

Ouderenzorg in de Limburgse keten. De rol van de cliëntenorganisaties Ouderenzorg in de Limburgse keten De rol van de cliëntenorganisaties Tielke Ausems, kaderlid KBO 1 oktober 2013 25 juni 2013 2008 25 juni 2013 WAT DEDEN DE OUDERENBONDEN BEZOEKRONDE: WEINIG SPECIFIEKE

Nadere informatie

Kwetsbaarheid bij ouderen: een uitdaging Risicofactoren, meetinstrumenten en samenhangende zorg

Kwetsbaarheid bij ouderen: een uitdaging Risicofactoren, meetinstrumenten en samenhangende zorg Kwetsbaarheid bij ouderen: een uitdaging Risicofactoren, meetinstrumenten en samenhangende zorg In vergrijzende samenlevingen is de zorg voor het toenemende aantal kwetsbare ouderen een grote uitdaging

Nadere informatie

Geriatrie-verpleegkundige en oncologie verpleegkundige, de spin in het web. Ron Warnier Verpleegkundig Specialist

Geriatrie-verpleegkundige en oncologie verpleegkundige, de spin in het web. Ron Warnier Verpleegkundig Specialist Geriatrie-verpleegkundige en oncologie verpleegkundige, de spin in het web Ron Warnier Verpleegkundig Specialist Opbouw presentatie Kwetsbare ouderen in de eerste lijn Screening en dan?? De dagelijkse

Nadere informatie

Iemand met overzicht die met me meedenkt Ouderenzorgproject Midden Utrecht. Petra Cornelis

Iemand met overzicht die met me meedenkt Ouderenzorgproject Midden Utrecht. Petra Cornelis Iemand met overzicht die met me meedenkt Ouderenzorgproject Midden Utrecht Petra Cornelis OmU in de praktijk Petra Cornelis, praktijkverpleegkundige ouderen en operationeel manager 2014 Introductie Inhoud

Nadere informatie

Ondervoeding. Een aanpak waar we mee aankomen

Ondervoeding. Een aanpak waar we mee aankomen Ondervoeding Een aanpak waar we mee aankomen 14 maart 2011 Programma Wat is ondervoeding? Behandeling door de diëtist Onze producten bij ondervoeding Wat is ondervoeding? Ondervoeding treedt op bij onbedoeld

Nadere informatie

Wat is ondervoeding? Oorzaken van ondervoeding

Wat is ondervoeding? Oorzaken van ondervoeding 16-11-2011 Inhoudsopgave Voorwoord De Vierstroom heeft ervoor gekozen om het screeningsinstrument, de SNAQrc (Short Nutritional Assessment Questionnaire for Residential Care) te implementeren in de strijd

Nadere informatie

Voedingsbeleid in de thuiszorg. Noortje Segers, diëtiste VlaDiO, Wit-Gele Kruis van Antwerpen 7 november 2013

Voedingsbeleid in de thuiszorg. Noortje Segers, diëtiste VlaDiO, Wit-Gele Kruis van Antwerpen 7 november 2013 Voedingsbeleid in de thuiszorg Noortje Segers, diëtiste VlaDiO, Wit-Gele Kruis van Antwerpen 7 november 2013 OVERZICHT Inleiding Evolutie Voedings- en dieetdienst WGKA Wie doet wat Knelpunten Besluit 1.

Nadere informatie

The RIGHT food is the best medicine

The RIGHT food is the best medicine The RIGHT food is the best medicine Nutritie Support Team : Dr G..Lambrecht, E. Museeuw, N. Baillieul Dienst gastro-enterologie: Dr. G. Deboever Dr. G. Lambrecht Dr. M. Cool Inhoud Ondervoeding Voedingsbeleid

Nadere informatie

De LPZ van historie naar toekomst

De LPZ van historie naar toekomst De LPZ van historie naar toekomst Ruud J.G.Halfens Projectleider Projectteam: Jos Schols Judith Meijers Noémi van Nie Esther Meesterberends Donja Mijnarends Jacques Neyens Armand Rondas Yufitriana Amir

Nadere informatie

Hierbij zend ik u de antwoorden op de vragen van het Kamerlid Arib (PvdA) over het nut van de griepprik (2011Z20885).

Hierbij zend ik u de antwoorden op de vragen van het Kamerlid Arib (PvdA) over het nut van de griepprik (2011Z20885). > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX DEN HAAG T 070 30 79 11 F 070 30

Nadere informatie

Voeding bij kanker. Elles Steenhagen, diëtist Oncologische Gastro-Intestinale Chirurgie

Voeding bij kanker. Elles Steenhagen, diëtist Oncologische Gastro-Intestinale Chirurgie Voeding bij kanker Elles Steenhagen, diëtist Oncologische Gastro-Intestinale Chirurgie e.steenhagen@umcutrecht.nl Doel van de presentatie Kennis van (onder)voeding bij kanker tijdens en na de behandeling

Nadere informatie

Kwetsbare ouderen, samenwerking noodzakelijk! dinsdag 25 mei uur tot uur (personeels)restaurant Ziekenhuis Zevenaar

Kwetsbare ouderen, samenwerking noodzakelijk! dinsdag 25 mei uur tot uur (personeels)restaurant Ziekenhuis Zevenaar Kwetsbare ouderen, samenwerking noodzakelijk! dinsdag 25 mei 19.00 uur tot 21.30 uur (personeels)restaurant Ziekenhuis Zevenaar Samenwerking huisarts en specialist ouderengeneeskunde bij de kwetsbare oudere

Nadere informatie

HANDREIKING VOOR CLIËNTENRADEN behorend bij de Multidisciplinaire richtlijn verantwoorde vochten voedselvoorziening voor verpleeghuisgeïndiceerden 1

HANDREIKING VOOR CLIËNTENRADEN behorend bij de Multidisciplinaire richtlijn verantwoorde vochten voedselvoorziening voor verpleeghuisgeïndiceerden 1 HANDREIKING VOOR CLIËNTENRADEN behorend bij de Multidisciplinaire richtlijn verantwoorde vochten voedselvoorziening voor verpleeghuisgeïndiceerden 1 Voorwoord: Deze handreiking is geschreven als leeswijzer

Nadere informatie

Onderwerp Bijlage(n) Uw brief Kamervragen 19 februari 2008

Onderwerp Bijlage(n) Uw brief Kamervragen 19 februari 2008 De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 0018 00 EA Den Haag Ons kenmerk Inlichtingen bij Doorkiesnummer Den Haag Onderwerp Bijlage(n) Uw brief Kamervragen 19 februari 008 Hierbij

Nadere informatie

Zorginformatiebouwsteen:

Zorginformatiebouwsteen: Zorginformatiebouwsteen: nl.zorg.snaqrcscore-v1.0 Status:Final Publicatie:2018 Publicatie status: Prepublished Beheerd door: Inhoudsopgave 1. nl.zorg.snaqrcscore-v1.0 3 1.1 Revision History 3 1.2 Concept

Nadere informatie

Leidraad beoordelingen behandelingen tot verzekerde pakket door Kenniscentrum GGZ van Zorgverzekeraars Nederland

Leidraad beoordelingen behandelingen tot verzekerde pakket door Kenniscentrum GGZ van Zorgverzekeraars Nederland Leidraad beoordelingen behandelingen tot verzekerde pakket door Kenniscentrum GGZ van Zorgverzekeraars Nederland Mei 2014 Aanleiding Het CVZ beschrijft in het Rapport geneeskundige GGZ deel 2 de begrenzing

Nadere informatie

Samenvatting. Griepvaccinatie: wie wel en wie niet?

Samenvatting. Griepvaccinatie: wie wel en wie niet? Samenvatting Griepvaccinatie: wie wel en wie niet? Griep (influenza) wordt veroorzaakt door het influenzavirus. Omdat het virus steeds verandert, bouwen mensen geen weerstand op die hen een leven lang

Nadere informatie

Zorgmodule Voeding Kansen voor de diëtist. Wineke Remijnse Beleidsadviseur NVD April 2013

Zorgmodule Voeding Kansen voor de diëtist. Wineke Remijnse Beleidsadviseur NVD April 2013 Zorgmodule Voeding Kansen voor de diëtist Wineke Remijnse Beleidsadviseur NVD April 2013 Inhoud presentatie 1. De Zorgmodule Voeding. i. Wat is de Zorgmodule Voeding? Hoe is deze tot stand gekomen? Op

Nadere informatie

SCREENEN OP ONDERVOEDING IN HET VERPLEEGHUIS

SCREENEN OP ONDERVOEDING IN HET VERPLEEGHUIS SCREENEN OP ONDERVOEDING IN HET VERPLEEGHUIS Screenen op ondervoeding en het vaststellen van een voedingsbeleid op maat kan ondervoeding bij verpleeghuisbewoners voorkomen en schept duidelijkheid over

Nadere informatie