Ervaring en (toekomst)visie van de federale overheid rond de financiering van voedingsteams binnen ziekenhuizen

Transcriptie

1 1 Bouwen aan een (klinisch) voedingsteam Ervaring en (toekomst)visie van de federale overheid rond de financiering van voedingsteams binnen ziekenhuizen B. Folens Coördinator van de cel Verpleegkunde 2 Voedingsprojecten 2006 Ontwikkeling van een strategie voor de transmurale aanpak van de voedingsproblematiek bij ouderen 2007 In kaart brengen van ondervoeding en gevoerd beleid in de geriatrische afdelingen van de ziekenhuizen 2008 Implementatie van de strategie voor de transmurale aanpak van de voedingsproblematiek bij ouderen Nationaal Voedings- en Gezondheidsplan voor België (NVGP-B) 2006 Operationeel plan NVGP-B Krachtlijn 5: ondervoeding Actie 50: voedingsverantwoordelijke en voedingsteam Actie 55: overdracht van voedingsgegevens onder vorm van voedingsstatusboekje 3 Doel en Setting Doel: Optimaliseren van de huidige situatie inzake ondervoeding door aanstellen van een voedingsverantwoordelijke en samenstellen van een multidisciplinair voedingsteam beter opsporen en identificeren van patiënten met risico op ondervoeding en ondervoede patiënten voeren van een gericht voedingsbeleid overmaken van voedingsgegevens aan thuiszorg, ROB, RVT en omgekeerd Setting: Afdelingen geselecteerd door de ziekenhuizen 1

2 4 Opdrachten Aanstellen van een voedingsverantwoordelijke en samenstellen van een multidisciplinair voedingsteam Omschrijven van de missie, de visie, de strategie en de doelstellingen van het voedingsteam Opstellen van schriftelijke richtlijnen en procedures voor onder meer speciale voedingstherapie Informeren en instrueren van zorgverstrekkers over (speciale) voeding, voedingstechnieken, materiaalsoorten en voedingstherapie (basis: strategie voor de transmurale aanpak van de voedingsproblematiek bij ouderen) Verzamelen en verspreiden van kennis inzake nieuwe ontwikkelingen, materialen en technieken op het gebied van voeding 5 Opdrachten Inventariseren van de voedingsproblematiek door bevraging afdelingskarakteristieken en houding van beoefenaars van de verpleegkunde m.b.t. voeding bij aanvang en op het einde van het project screening van patiënten op ondervoeding bij opname, wekelijks en bij ontslag volgens een vaste procedure aan de hand van een gevalideerd screeningsinstrument bevraging patiëntenkarakteristieken Verrichten van een uitgebreider voedingsgericht onderzoek bij alle patiënten met risico op ondervoeding of ondervoede patiënten Opstellen van een individueel voedingsplan op basis van de analyse van de informatie uit de nutritiescreening, het nutritiegericht onderzoek, consulten, het patiëntendossier en het behandelplan van de patiënt 6 Opdrachten Kiezen van een voedingsroute in functie van de totaalsituatie van de patiënt en met zijn medewerking Op geregelde tijdstippen monitoren van een aantal parameters (bijv. fysisch onderzoek, vitale parameters, laboratoriumtesten, ) Uitvoerig beschrijven in het voedingsplan en het voedingsstatusboekje van de vereiste voortzetting van de nutritionele therapie in thuiszorg, ROB of RVT Nagaan in hoeverre de patiënt en/of zijn omgeving zelfstandig voor de voedingszorg kan instaan en in welke mate, op welke manier en op welke termijn hen deze specifieke zorg kan worden aangeleerd Bij het ontslag van de patiënt overhandigen van één van de vijf voedingsgidsen die ontwikkeld zijn geworden in het kader van het NVGP-B 2

3 7 Instrumenten Gehanteerde instrumenten Gevalideerd screeningsinstrument (NRS 2002, MNA, ) BMI-tabel Tabel bovenarmomtrek Vragenlijst inzake afdelingskarakteristieken Vragenlijst inzake patiëntenkarakteristieken Vragenlijst inzake houding beoefenaars van de verpleegkunde Transfer document Voedingsgidsen NVGP-B 8 Instrumenten Vragenlijst inzake afdelingskarakteristieken Registratie van gewicht, BMI, ondervoeding, voedingsanamnese Inschakelen diëtiste, voedingsteam Voedselinname Slikproblemen Aanwezigheid en gebruik van eetzaal Hulp bij maaltijd: welke hulp?, hoeveel zorgverleners? Vragenlijst inzake patiëntenkarakteristieken Reden van opname Enterale voedingssupplementen Desoriëntatie en invloed op voedselinname 9 Instrumenten Vragenlijst inzake houding beoefenaars van de verpleegkunde Staff Attitude to Nutritional Nursing care (SANN) (Christensson, L., et al. (2003)) 5 thema s Bekwaamheid Bijv: «Het is niet zinvol om patiënten met eetproblemen zelfstandig te leren eten.» Individualisering Bijv: «Eén bereide (warme) maaltijd per dag is voldoende voor een patiënt van 70 jaar of ouder.» Belang aan voedsel als aspect van totale zorg Bijv: «Er is geen speciale kennis of ervaring nodig wanneer je een patiënt helpt om te eten.» Beoordeling voedingstoestand Bijv: «Het is voldoende om het lichaamsgewicht na te gaan bij de patiënten waarvoor de arts dit heeft voorgeschreven.» Zekerheid van voedselinname Bijv: «Wanneer de energie inname van ondervoede patiënten verhoogt, stijgt de kans dat hun mobiliteit verbetert. 19 stellingen: Likertschaal: volledig eens tot volledig oneens 3

4 10 Instrumenten Transfer document Persoonsgegevens Voedingsscreening Voedingsbehoeften Voedingsassessment Voedingshistoriek Huidige voedingstherapie (produkt + hoeveelheid) Bijkomende informatie (anorexie, dysfagie, slikproblemen, diarree, braken, vochtbeperking, hulpbehoevendheid voedselinname) Enterale voedingstherapie Voedingsgidsen NVGP-B Algemene gids Gids 1: toekomstige mama s en ouders met kinderen tot 3 jaar Gids 2: bengels van 3 tot 12 jaar en hun ouders Gids 3: jongens en meisjes van 12 tot 18 jaar Gids 4: senioren met een jong hart 11 Ziekenhuizen Selectie ziekenhuizen 210 ziekenhuizen Respons: 72 ziekenhuizen (respons rate: 34,3%) Selectie van 40 ziekenhuizen ( euro/ziekenhuis) Ontvangen vragenlijsten afdelingskarakteristieken: 98 Ontvangen vragenlijsten patiëntenkarakteristieken: Ontvangen vragenlijsten SANN: 933 Looptijd: 01/10/2007 t.e.m. 30/09/ Resultaten: ziekenhuizen Provincie Aantal deelnemende ziekenhuizen Vlaams Gewest 23 Oost-Vlaanderen 6 West-Vlaanderen 4 Limburg 6 Antwerpen 6 Vlaams-Brabant 1 Waals Gewest 12 Waals-Brabant 1 Luik 5 Henegouwen 4 Luxemburg 1 Namen 1 Brussels Hoofdstedelijk Gewest 5 Totaal 40 4

5 13 Resultaten: voedingsteams Functie Leden (%) Diëtist(e) 100,0 Arts 97,1 Verpleegkundige 91,2 Apotheker 82,4 Verantwoordelijke hotelfunctie/keuken 50,0 Vertegenwoordiger management 38,2 Logopedist(e) 17,7 Kwaliteitscoördinator 14,7 Ergotherapeut(e) 8,8 Zorgkundige 8,8 Psycholoog/psychologe 5,9 14 Resultaten: afdelingen 98 afdelingen Aantal bedden per afdeling: min. 6 max. 45 Equipe: 16,28 VTE Activiteiten Routinematig wegen van de patiënt bij opname 36,7% bij grote meerderheid 39,8% weegt patiënt niet Routinematig berekenen van BMI 17,4% bij grote meerderheid 69,4% berekent BMI niet Screeningsinstrument 58,2% geen 41,8% instrument (1/3 niet gevalideerd) 15 Resultaten: afdelingen Activiteiten Afnemen voedingsanamnese 61,5% niet bij opname 74,7% niet op ander moment Protocol voor ondervoeding 75,8% geen protocol/procedure/algoritme Mogelijkheid tot beroep op voedingsteam 64,4% van de afdelingen Wekelijks langskomen diëtiste: 41,2% Beslissing tot registreren voedselinname 72,4% door verpleegkundige 8,6% door arts Bespreken voedselinname op multidisciplinair overleg 59,3% voor patiënten met problemen 5

6 16 Resultaten: afdelingen Activiteiten Keuzemogelijkheid van maaltijden: 50,0% Bevraging naar slikproblemen: 45,1% Hulp bij maaltijden Kleine minderheid van de patiënten heeft volledige hulp nodig bij de maaltijd (in 70,5% van de afdelingen) Aantal zorgverleners ingeschakeld tijdens maaltijd Zorgverleners voor hulp bij maaltijd (week): 3,83 VTE Zorgverleners voor hulp bij maaltijd (weekend): 2,58 VTE 17 Resultaten: beoefenaars van de verpleegkunde 933 antwoorden 89,9% vrouwen Leeftijd: 37,1 jaar (SD 10,3) 43,9% bachelor in de verpleegkunde (gegradueerde verpleegkundige) Houding t.o.v. voeding (SANN) Negatieve houding: 14,2% 13,2% Neutrale houding: 77,8% 74,8% Positieve houding: 8,1% 11,7% 18 Resultaten: beoefenaars van de verpleegkunde Opleiding heeft effect op houding Opleiding Negatieve houding Neutrale houding Positieve houding Zorgkundige 16,2% 80,0% 3,8% Verpleegassistent, art. 54 bis Gediplomeerde verpleegkundige Bachelor in de verpleegkunde (Gegradueerde) 25,6% 64,1% 10,3% 14,6% 76,2% 8,9% 9,2% 73,9% 16,4% 6

7 19 Resultaten: patiënten vragenlijsten 58,5% vrouwen Leeftijd: 73,5 jaar (SD 15,3) Afkomst 60,3% van huis 18,2% andere afdeling 6,4% rustoord voor bejaarden Gesignaleerde voedingsproblemen Problemen i.v.m. slikken: 49,7% Problemen i.v.m. pijn: 24,7% Problemen i.v.m. vertering: 20,6% Bijna 1 op 3 patiënten heeft kauwproblemen 20 Resultaten: patiënten Enterale voedingssupplementen 1 op de 5 patiënten tijdens de maaltijden 1 op de 5 patiënten tussen de maaltijden Vorm van enterale voedingssupplementen 51,7% extra energierijke, eiwitrijke drankjes 18,5% energierijke, eiwitrijke producten in maaltijd en drankjes 15,6% energierijke, eiwitrijke producten in maaltijd 21 Resultaten: patiënten Hulp bij maaltijd 77,6% heeft geen hulp of enkel voorbereidende hulp nodig 8,0% heeft volledige hulp nodig Hulp van familie 7 op 10 patiënten nooit Desoriëntatie 1 op 5 patiënten is zelden of nu en dan gedesoriënteerd 1 op 10 patiënten is bijna de ganse dag of volledig gedesoriënteerd Invloed op voedselinname 55,9% gedesoriënteerde patiënten redelijk tot moeizaam verloop 15,1% gedesoriënteerde patiënten niet mogelijk 7

8 22 Toekomst 2009: Uitbreiden tot 60 ziekenhuizen Verhogen van het budget per ziekenhuis ( euro) Inschakelen van een universitaire onderzoeksequipe Administratieve vereenvoudiging Informaticatool voor het inzamelen en uitwisselen van voedingsgegevens patiënten Aanzetten tot deelname aan Nutrition Day Ontwikkelen van een educatief pakket voor gezondheidszorgbeoefenaars eerste lijn (NVGP-B) later: Stelselmatig uitbreiden groep van ziekenhuizen Wetgevend initiatief ter veralgemening multidisciplinair voedingsteam 23 Besluit Het creëren van een multidisciplinair voedingsteam en het actief opsporen van ondervoeding zijn heel belangrijk. Het uitbouwen van een voedingsbeleid kan de kwaliteit van de voedingszorg verder verbeteren. Het uitwisselen van voedingsgegevens patiënten tussen ziekenhuizen, ROB, RVT en thuiszorg onderling is meer dan noodzakelijk. Het sensibiliseren van andere gezondheidszorgbeoefenaars is ook heel belangrijk. 8