Ethische reflectie op maaltijdzorg

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Ethische reflectie op maaltijdzorg"

Transcriptie

1 AUTONOMIE & WAARDIGHEID 1

2 Het maaltijdgebeuren is een alledaagse activiteit met een grote invloed op het welbevinden van de oudere Er zijn veel factoren die een invloed hebben op goede maaltijdzorg Het is de bedoeling om eens stil te staan bij de verschillende zaken die daartoe leiden: Iedereen krijgt de kans om iets in te brengen Welke zaken worden gebracht door de groep? 2

3 Welke zaken worden gebracht door GVO: Gezelligheid Zorgzame houding Veiligheid Keuze en variatie Structuur Enkele uitdagingen gebracht door de groep: 3

4 Kwamen volgende zaken reeds aan bod? Wat als een persoon niet wenst te eten? Wat als iemand liever wordt geholpen maar het nog zelfstandig kan? Wat als de familie anders denkt dan het team? Wat als iemand zich niet wenst te houden aan zijn dieet? Wat met fingerfood? Aanvullingen uit de literatuur: (Boerjan, 2013) De invloed van de omgeving en het personeel Belang van bewustzijn van ons eigen handelen De zin of onzin van een dieet, het is een evenwichtsoefening waar we de baten en de lasten tegen elkaar moeten afwegen We moeten ons een aantal essentiële tot existentiële vragen stellen 4

5 Aanvullingen uit de literatuur: (De Maesschalk, 2002) Slikstoornissen Aangepaste consistentie en textuur Moeilijkheden bij eten en drinken Gevoelens van schaamte Psychologische weerslag op de persoon Geduld is een mooie deugd Aanvullingen uit de literatuur: (De Ridder, 2000) Een cultuur van zorgcommunicatie m.b.t. eten en drinken (relatie, interpretatie, synchronisatie, communicatieve compensatie) Voortdurend interpreteren van de zorgbehoefte Expertgedrag versus dialogische zorg Mini Nutritional Assessment is een screeningsinstrument om de voedingstoestand te evalueren 5

6 Aanvullingen uit de literatuur: (Goeminne, 2009) Ondervoeding Een verminderde opname die veroorzaakt wordt door een slechte eetlust, niet in staat zijn om te eten of een gebrek om zichzelf te voorzien van voldoende voeding Een verminderde vertering en/of opname Een verhoogde behoefte door een verhoogd metabolisme Overmatig verlies van voedingsstoffen Aanvullingen uit de literatuur: (Schlötjes-Belle, 2001) Aspecten van welbevinden Invloeden van seizoenen en feesten vind je terug in de maaltijd Voedsel en religie, cultuur, normen en waarden Er is een groot verschil tussen weten en doen Maaltijden geven een belangrijke invulling Pak een probleem multidisciplinair aan 6

7 Aanvullingen uit de literatuur: (van der Rijst & Nijs, 2007) Het belang van een goede maaltijdambiance Vergroten van vakbekwaamheid en -bewustzijn Zien eten, doet eten sociaal gebeuren Denk vanuit mogelijkheden Wees creatief Hou positieve veranderingen vast Aanvullingen uit de literatuur: (Wapenaar& de Groot, 2013) Verbeteren van de kwaliteit van leven Hoe uit afweergedrag zich? Niet kunnen, niet willen, niet begrijpen, Aandacht voor goede mondzorg Door reuk en smaak herinneringen ophalen Goede basiszorg is cruciaal 7

8 Zijn er nog vragen in verband met bepaalde zaken die net aan bod zijn gekomen? Is er nu geen tijd meer om alles te bespreken? Neem gerust contact met mij op:» 0474/ Ik sta ook steeds open om nieuwe zaken te leren kennen, heb je zelf vernieuwende ideeën? Boerjan, S. (2013). Als eten een zorg wordt... Leuven: Uitgeverij Acco. De Maesschalk, L. (2002). Cahier ouderenzorg Slikstoornissen. Diegem: Kluwer. De Ridder, D. (2000). Cahier ouderenzorg Voedingszorg. Diegem: Kluwer. Goeminne, L. (2009). Cahier ouderenzorg Ondervoeding bij ouderen. Mechelen: Kluwer. Schlötjes-Belle, H. (2001). Goede hap, goede dag. Utrecht: NIZW Uitgeverij. van der Rijst, M., & Nijs, K. (2007). Elke maaltijd weer een feest! Den Haag: Uitgeverij Lemma. Wapenaar, J., & de Groot, L. (2013). Eten en drinken bij dementie. Amsterdam: Reed Business. 8

Mmmmaaltijdzorg H E R L I N D E D E LY LO G O P E D I S T E V S P W, 1 9. 1 0. 2 0 1 5

Mmmmaaltijdzorg H E R L I N D E D E LY LO G O P E D I S T E V S P W, 1 9. 1 0. 2 0 1 5 Mmmmaaltijdzorg HERLINDE DELY LOGOPEDISTE VSPW, 19.10.2015 Overzicht Voorstelling Reflectie op maaltijd + oefening Belang van een goede maaltijd Kader = belangrijk voor Psychisch welbevinden Sociale functie

Nadere informatie

HANDREIKING VOOR CLIËNTENRADEN behorend bij de Multidisciplinaire richtlijn verantwoorde vochten voedselvoorziening voor verpleeghuisgeïndiceerden 1

HANDREIKING VOOR CLIËNTENRADEN behorend bij de Multidisciplinaire richtlijn verantwoorde vochten voedselvoorziening voor verpleeghuisgeïndiceerden 1 HANDREIKING VOOR CLIËNTENRADEN behorend bij de Multidisciplinaire richtlijn verantwoorde vochten voedselvoorziening voor verpleeghuisgeïndiceerden 1 Voorwoord: Deze handreiking is geschreven als leeswijzer

Nadere informatie

Gezonde voeding bij ouderen. Door Ann Van Hoye, diëtiste

Gezonde voeding bij ouderen. Door Ann Van Hoye, diëtiste Gezonde voeding bij ouderen Door Ann Van Hoye, diëtiste Op het menu Voedingsbehoefte Gezonde voeding Het leven start bij water Smaak Ondervoeding Voedselinfectie Voedingsbehoefte Voedingsbehoefte Basaal

Nadere informatie

Gezonde en aangepaste voeding bij het ouder worden. Kimberly Feys Diëtiste Liesbeth De Meyer Logopediste

Gezonde en aangepaste voeding bij het ouder worden. Kimberly Feys Diëtiste Liesbeth De Meyer Logopediste Gezonde en aangepaste voeding bij het ouder worden Kimberly Feys Diëtiste Liesbeth De Meyer Logopediste Als alles goed gaat Gezonde voeding Gezond kauw- en slikpatroon Gezonde voeding Voedingsdriehoek

Nadere informatie

Zorg om voeding bij dementie Droom en werkelijkheid. Monique Mertens Diëtist Orbis-thuis

Zorg om voeding bij dementie Droom en werkelijkheid. Monique Mertens Diëtist Orbis-thuis Zorg om voeding bij dementie Droom en werkelijkheid Monique Mertens Diëtist Orbis-thuis 1 Zorg om voeding bij dementie Droom en werkelijkheid Veel voorkomende problemen Veranderingen in voeding Oorzaken

Nadere informatie

Voeding- en vochtbeleid in de palliatieve setting

Voeding- en vochtbeleid in de palliatieve setting Voeding- en vochtbeleid in de palliatieve setting Sessie: Voeding bij ouderen Tine De Vlieger algemeen coördinator Palliatieve Hulpverlening Antwerpen www.pha.be Programma Betekenis Waarde Context van

Nadere informatie

ETEN EN DRINKEN BIJ DEMENTIE. Jeroen Wapenaar Lisette de Groot

ETEN EN DRINKEN BIJ DEMENTIE. Jeroen Wapenaar Lisette de Groot ETEN EN DRINKEN BIJ DEMENTIE Jeroen Wapenaar Lisette de Groot Eerste druk, Reed Business, Amsterdam 2013 Tweede (ongewijzigde) druk, Bohn Stafleu van Loghum, Houten 2016 ISBN 978-90-368-1557-4 DOI 10.1007/978-90-368-1558-1

Nadere informatie

Ondervoeding: een niet te onderschatten probleem

Ondervoeding: een niet te onderschatten probleem Ondervoeding: een niet te onderschatten probleem Wat is ondervoeding? Geen trek, geen zin, stress, misselijkheid, angst, emoties, enz. Er zijn tal van redenen om minder te gaan eten. Voor u het weet, is

Nadere informatie

Met goede voeding op weg naar beterschap

Met goede voeding op weg naar beterschap Met goede voeding op weg naar beterschap Ondervoeding bij ziekte Tijdens ziekte kan de behoefte aan voedingsstoffen verhoogd zijn. Door het ziek zijn is de eetlust echter vaak verminderd, bent u misselijk

Nadere informatie

(Mal)nutritie op geriatrische ziekenhuisdiensten van richtlijn tot inventarisatie

(Mal)nutritie op geriatrische ziekenhuisdiensten van richtlijn tot inventarisatie Symposium E=verpleegkunde 2 (Mal)nutritie op geriatrische ziekenhuisdiensten van richtlijn tot inventarisatie I.Bocquaert, A.Heyneman, M.Lardennois, K.Vanderwee, B.Folens T.Defloor & M.Gobert Manutritie

Nadere informatie

Onze Lifeplus formula. Een simpele filosofie voor gezondheid en welzijn

Onze Lifeplus formula. Een simpele filosofie voor gezondheid en welzijn Onze Lifeplus formula Een simpele filosofie voor gezondheid en welzijn Onze Lifeplus formula Onze Lifeplus formula is een simpele filosofie voor gezondheid en welzijn. Gebaseerd op onze kennis en ervaring

Nadere informatie

Lyan de Roos, SO Brabantzorg

Lyan de Roos, SO Brabantzorg Lyan de Roos, SO Brabantzorg Oorzaken van voedingsproblemen bij dementie Behandelmogelijkheden/interventies Ethische dilemma s bij dementie Wie hakt de knoop door bij meningsverschil? Mevrouw A is opgenomen

Nadere informatie

Kennisclip Praktische tips voor goede voeding bij dementie. Kathleen Paal, diëtist MoveDis, voedings- en bewegingspraktijk

Kennisclip Praktische tips voor goede voeding bij dementie. Kathleen Paal, diëtist MoveDis, voedings- en bewegingspraktijk Kennisclip Praktische tips voor goede voeding bij dementie Kathleen Paal, diëtist MoveDis, voedings- en bewegingspraktijk Inhoud 1. Hoe vaak komt ondervoeding voor? 2. Oorzaken en gevolgen van ondervoeding

Nadere informatie

GOEDE VOEDING, GEZOND LEVEN, SNELLER GENEZEN INFORMATIE VOOR PATIËNTEN DIE EEN OPERATIE ONDERGAAN

GOEDE VOEDING, GEZOND LEVEN, SNELLER GENEZEN INFORMATIE VOOR PATIËNTEN DIE EEN OPERATIE ONDERGAAN GOEDE VOEDING, GEZOND LEVEN, SNELLER GENEZEN INFORMATIE VOOR PATIËNTEN DIE EEN OPERATIE ONDERGAAN FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding Voeding doet meer dan u denkt! Goede voeding is van levensbelang om gezond

Nadere informatie

Kennisclip Goed en gezellig eten bij dementie. Ondine van de Rest, Universitair docent Afdeling Humane Voeding, Wageningen University & Research

Kennisclip Goed en gezellig eten bij dementie. Ondine van de Rest, Universitair docent Afdeling Humane Voeding, Wageningen University & Research Kennisclip Goed en gezellig eten bij dementie Ondine van de Rest, Universitair docent Afdeling Humane Voeding, Wageningen University & Research Ondervoeding bij dementie Komt vaak voor: In Nederland >270.000

Nadere informatie

Wat als een goede maaltijdzorg onvergetelijk wordt? Aline Le Clef Senior Concept Development Manager Seniors Market

Wat als een goede maaltijdzorg onvergetelijk wordt? Aline Le Clef Senior Concept Development Manager Seniors Market Wat als een goede maaltijdzorg onvergetelijk wordt? Aline Le Clef Senior Concept Development Manager Seniors Market AGENDA 1. Prevalentie van ondervoeding 2. Oorzaken van ondervoeding 3. Gevolgen van ondervoeding

Nadere informatie

(Risico op) ondervoeding

(Risico op) ondervoeding (Risico op) ondervoeding Op oudere leeftijd is het soms lastig om regelmatig, gezond en voldoende te eten. Dit kan uiteindelijk leiden tot een verminderde voedingstoestand en zelfs ondervoeding. Dit komt

Nadere informatie

Liesbet Dewulf, logopediste Nathalie Windels, ergotherapeute

Liesbet Dewulf, logopediste Nathalie Windels, ergotherapeute Lekkere, gezonde en vers bereide fingerfoods voor ouderen met kauw- en slikproblemen Liesbet Dewulf, logopediste Nathalie Windels, ergotherapeute WZC Maria Rustoord Ingelmunster Foto: Frank Toussaint Korte

Nadere informatie

Kwaliteitsvolle voeding voor welke prijs

Kwaliteitsvolle voeding voor welke prijs Kwaliteitsvolle voeding voor welke prijs Kwaliteitsvolle voeding, voor wie? Kwaliteitsvolle voeding, Voorstelling door wie? Voedingszorg Immaculata Visie Immaculata Tijd voor vragen Katrien Docx Diëtiste

Nadere informatie

SLIKSTOORNISSEN DYSFAGIE. - Patiëntinformatie -

SLIKSTOORNISSEN DYSFAGIE. - Patiëntinformatie - SLIKSTOORNISSEN DYSFAGIE - Patiëntinformatie - Inleiding Beste patiënt, beste familieleden, Deze brochure bieden we u aan omdat u of uw familielid problemen ondervindt bij het slikken. Deze brochure is

Nadere informatie

Voeding en zwangerschapsbraken Algemene informatie

Voeding en zwangerschapsbraken Algemene informatie Voeding en zwangerschapsbraken Algemene informatie Afdeling Diëtetiek IJsselland Ziekenhuis In deze folder vindt u algemene informatie over ernstig braken tijdens de zwangerschap. Wat is zwangerschapsbraken?

Nadere informatie

Dienst geriatrie Gevecht tegen ondervoeding. Informatiebrochure voor de patiënt en de familie

Dienst geriatrie Gevecht tegen ondervoeding. Informatiebrochure voor de patiënt en de familie Dienst geriatrie Gevecht tegen ondervoeding Informatiebrochure voor de patiënt en de familie INLEIDING Met ouder worden veranderen uw dagelijkse activiteiten en gewoonten. Het is niet altijd eenvoudig

Nadere informatie

Better in, better out, goede voeding voor en na een operatie bij ouderen. zaterdag 15 maart 2014, Marion Theuws

Better in, better out, goede voeding voor en na een operatie bij ouderen. zaterdag 15 maart 2014, Marion Theuws Better in, better out, goede voeding voor en na een operatie bij ouderen zaterdag 15 maart 2014, Marion Theuws Wie werkt er samen met een diëtist? Wie houdt rekening met voeding bij de behandeling? Slaat

Nadere informatie

2. Zal de minister initiatieven nemen om good practices, zoals het fingerfoodproject in Ingelmunster, verder te verspreiden?

2. Zal de minister initiatieven nemen om good practices, zoals het fingerfoodproject in Ingelmunster, verder te verspreiden? SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 343 van GRIET COPPÉ datum: 5 februari 2015 aan JO VANDEURZEN VLAAMS MINISTER VAN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN Ondervoeding bij senioren - Maatregelen Uit de resultaten van

Nadere informatie

Ziek zijn en voeding Informatie voor de ondervoede patiënt met een natrium- en/of vochtbeperkt dieet

Ziek zijn en voeding Informatie voor de ondervoede patiënt met een natrium- en/of vochtbeperkt dieet Ziek zijn en voeding Informatie voor de ondervoede patiënt met een natrium- en/of vochtbeperkt dieet Deze folder is bedoeld voor patiënten met een natrium en/of vochtbeperkt dieet waarbij ondervoeding

Nadere informatie

Palliatieve zorg in de stervensfase bij mensen met dementie. Masterclass palliatieve zorg bij dementie 13 november 2018

Palliatieve zorg in de stervensfase bij mensen met dementie. Masterclass palliatieve zorg bij dementie 13 november 2018 Palliatieve zorg in de stervensfase bij mensen met dementie Masterclass palliatieve zorg bij dementie 13 november 2018 DEMENTIE IS EEN OPTELSOM D = N + G + B + P + SC N = neurologische schade G = gezondheidstoestand

Nadere informatie

VOEDINGSZORG WAAR STAAN WE?

VOEDINGSZORG WAAR STAAN WE? VOEDINGSZORG WAAR STAAN WE? 1 19 oktober 2015 INHOUD www.khk.be Inleiding Prevalentie Oorzaken Aanpak Algemeen Specifiek Besluit Deel 2: Voeding en dementie 2 www.khk.be VRAGEN Wat roept voeding bij je

Nadere informatie

Goed gevoed bij dementie

Goed gevoed bij dementie Goed gevoed bij dementie Petra Koot diëtist Behandelzorg Molenweidtje 1 1862 BC Bergen T (072) 582 08 40 E p.koot@magentazorg.nl I www.magentazorg.nl 7 risicofactoren bij kans op dementie Lage mentale

Nadere informatie

Basisvoedingszorg: terug naar de essentie. Bart Geurden RN, PhD

Basisvoedingszorg: terug naar de essentie. Bart Geurden RN, PhD Basisvoedingszorg: terug naar de essentie Bart Geurden RN, PhD INHOUD Inleiding Het ideale voedingsbeleid Barrières Toekomst Inleiding Definitie Ondervoeding is een voedingstoestand waarbij een tekort

Nadere informatie

ERGOTHERAPIE BIJ ROUW EN PALLIATIEVE ZORG

ERGOTHERAPIE BIJ ROUW EN PALLIATIEVE ZORG DINSDAG 24 MEI 2016 - HETE HANGIJZERS IN DE OUDERENZORG - STUDIEDAG ETHISCHE REFLECTIE OP HET HANDELEN ALS ERGOTHERAPEUT ERGOTHERAPIE BIJ ROUW EN PALLIATIEVE ZORG 27 NOVEMBER 2014 Graag nodigen we je uit

Nadere informatie

Voeding voor gezondheidswinst

Voeding voor gezondheidswinst Voeding voor gezondheidswinst Voeding voor patiënten is méér dan nutriënten 2 feb 2017, Dr. Nicole de Roos Voedingsproblemen? Die gaan wel weer over... Voedingsproblemen? Die pakken we aan! We zijn meer

Nadere informatie

Preventie ondervoeding in woonzorgcentra

Preventie ondervoeding in woonzorgcentra Preventie ondervoeding in woonzorgcentra Inhoud 1. Waarom een (onder)voedingsbeleid in het WZC? 2. Doel draaiboek preventie ondervoeding in WZC 3. Inhoud draaiboek preventie van ondervoeding in woonzorgcentra

Nadere informatie

Kennisclip Signaleren van ondervoeding bij dementie. Kathleen Paal, diëtist MoveDis, voedings- en bewegingspraktijk

Kennisclip Signaleren van ondervoeding bij dementie. Kathleen Paal, diëtist MoveDis, voedings- en bewegingspraktijk Kennisclip Signaleren van ondervoeding bij dementie Kathleen Paal, diëtist MoveDis, voedings- en bewegingspraktijk Inhoud 1. Hoe vaak komt ondervoeding voor? 2. Oorzaken en gevolgen van ondervoeding 3.

Nadere informatie

Sabine Boerjan Regionaal Expertisecentrum Dementie Paradox

Sabine Boerjan Regionaal Expertisecentrum Dementie Paradox Sabine Boerjan Regionaal Expertisecentrum Dementie Paradox ETEN: moeten en willen Opnemen van voedingstoffen Sociaal Cultureel Als eten een ZORG wordt. BeZORGdheid ZORGtaak Voedings- & slikproblemen -

Nadere informatie

Visie op maaltijdzorg

Visie op maaltijdzorg Visie op maaltijdzorg Wat is goede maaltijdzorg? Bron: Sabine Boerjan (2013). Als eten een zorg wordt. Acco Professionele zorg en hulpverlening => technische zorg krijgt vaak de bovenhand aandacht gevoeligheid

Nadere informatie

Dieetadvies bij zwangerschapsbraken

Dieetadvies bij zwangerschapsbraken VOEDING & DIEET Dieetadvies bij zwangerschapsbraken (hyperemesis gravidarum) ADVIES Dieetadvies bij zwangerschapsbraken Veel vrouwen hebben in de eerste maanden van hun zwangerschap last van misselijkheid

Nadere informatie

Ziek zijn en voeding. Informatie voor de ondervoede patiënt

Ziek zijn en voeding. Informatie voor de ondervoede patiënt Ziek zijn en voeding Informatie voor de ondervoede patiënt Deze folder is bedoeld voor patiënten en familieleden van patiënten waarbij ondervoeding is geconstateerd. Het doel is u schriftelijk te informeren

Nadere informatie

Aan tafel. Eten. Hoe ouder je kind wordt, hoe meer het zoals jou zal gaan eten.

Aan tafel. Eten. Hoe ouder je kind wordt, hoe meer het zoals jou zal gaan eten. Antwerpen Aan tafel Aan tafel Ouders maken zich geregeld zorgen over het eetgedrag van hun kinderen: Eten ze niet teveel of te weinig? Wat met de sfeer aan tafel? Lusten ze wel voldoende? In deze folder

Nadere informatie

Zo eet uw peuter of kleuter met plezier.

Zo eet uw peuter of kleuter met plezier. Zo eet uw peuter of kleuter met plezier www.nwz.nl Inhoud Uw kind zegt nee 3 Tips en adviezen 3 Zelf doen 5 Uw vragen 6 Notities 7 2 Leren eten is voor peuters en kleuters een flinke klus. En dus ook voor

Nadere informatie

Dagbehandeling in Nijmegen. Langer thuis wonen bij dementie

Dagbehandeling in Nijmegen. Langer thuis wonen bij dementie Dagbehandeling in Nijmegen Langer thuis wonen bij dementie Langer thuis wonen met dagbehandeling U wilt graag zo lang mogelijk thuis in uw vertrouwde omgeving wonen, ook al is er sprake van dementie of

Nadere informatie

dr. Bianca Buijck en Martijn van Gemst

dr. Bianca Buijck en Martijn van Gemst dr. Bianca Buijck en Martijn van Gemst Symposium Honger voor Revalidatie dinsdag 19 februari 2019 Evoluon Eindhoven www.zorgboog.nl/symposium-grz Honger voor revalidatie: hoe vanzelfsprekend is eten in

Nadere informatie

Ondervoeding bij ouderen

Ondervoeding bij ouderen Ondervoeding bij ouderen Caroline Boomkamp Klinisch geriater Bernhoven Inhoud Definities Screening en assessment Prevalentie Oorzaken Gevolgen Behandeling van ondervoeding Definitie geriatrische patiënt

Nadere informatie

PLAATS VAN DE FUNCTIE

PLAATS VAN DE FUNCTIE ALGEMENE GEGEVENS Functienaam Functiefamilie Organisatieonderdeel Diëtist Uitvoering Unit Versie 1.0 Vastgesteld op 5 mei 2015 DOEL VAN DE FUNCTIE Verbeteren van de voedingstoestand en/of eetgewoonten

Nadere informatie

1. Voorbereidende fase In deze fase vindt het afhappen, kauwen en het verzamelen van het voedsel op de tong plaats.

1. Voorbereidende fase In deze fase vindt het afhappen, kauwen en het verzamelen van het voedsel op de tong plaats. Slikproblemen Eten en drinken Bij normaal eten en drinken is er een hechte samenwerking tussen mond, keel, strottenhoofd en slokdarm. Het slikproces kan globaal in 4 fasen verdeeld worden: 1. Voorbereidende

Nadere informatie

Kauw- en slikproblemen

Kauw- en slikproblemen Logopedie Kauw- en slikproblemen www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl LOG005 / Kauw- en slikproblemen / 07-07-2017 2 Kauw- en slikproblemen U

Nadere informatie

3. De aanzet tot de slikbeweging vindt plaats en het voedsel komt in de keel. 4. De slokdarm verplaatst het voedsel in de richting van de maag.

3. De aanzet tot de slikbeweging vindt plaats en het voedsel komt in de keel. 4. De slokdarm verplaatst het voedsel in de richting van de maag. Slikproblemen SLIKPROBLEMEN Deze folder is bedoeld voor iedereen die te maken heeft met mensen met slikstoornissen, maar ook voor patiënten die problemen hebben met slikken. In deze folder wordt uitgelegd

Nadere informatie

Als eten een zorg wordt Het maaltijdgebeuren bij personen met dementie

Als eten een zorg wordt Het maaltijdgebeuren bij personen met dementie Eten is belangrijk in een mensenleven Als eten een zorg wordt Het maaltijdgebeuren bij personen met dementie verslag naar het gelijknamige boek van Sabine Boerjan door Veerle Van Coile voor de werkgroep

Nadere informatie

Risico op ondervoeding bij ziekte tijdens opname

Risico op ondervoeding bij ziekte tijdens opname DIETETIEK Risico op ondervoeding bij ziekte tijdens opname Deze folder is voor u en uw familieleden bestemd, omdat bij u (risico op) ondervoeding is geconstateerd. In deze folder is te lezen wat ondervoeding

Nadere informatie

1/04/2015 FRAILTY & ONDERVOEDING WAT IS ER AAN DE HAND? INHOUD INLEIDING. Inleiding Frailty en voeding Model Risico

1/04/2015 FRAILTY & ONDERVOEDING WAT IS ER AAN DE HAND? INHOUD INLEIDING. Inleiding Frailty en voeding Model Risico FRAILTY & ONDERVOEDING WAT IS ER AAN DE HAND? 1 INHOUD Inleiding Frailty en voeding Model Risico Traject Onderzoeksindicatie Discussie Besluit 2 INLEIDING 3 1 FRAILTY EN VOEDING Klinisch syndroom? Geen

Nadere informatie

Heb ik een eetstoornis?

Heb ik een eetstoornis? Heb ik een eetstoornis? Heb ik een eetstoornis? Eten is voor veel mensen belangrijk: het is gezellig, lekker en een centraal moment van de dag. Ook geeft het de broodnodige energie. Soms eten we wat minder,

Nadere informatie

Door: Eric van Reenen Hoofd voeding, Chef Gastro-engineering i.o.

Door: Eric van Reenen Hoofd voeding, Chef Gastro-engineering i.o. Door: Eric van Reenen Hoofd voeding, Chef Gastro-engineering i.o. In de praktijk. Steunt op het idee van het drie pilaren model waarbij onderlinge informatie uitwisseling cruciaal is in de verbetering

Nadere informatie

Student login: DDJVCRAI

Student login: DDJVCRAI https://socrative.com/ Student login: DDJVCRAI Malnutritie bij ouderen An Gers diëtiste, docent voeding Thomas More campus Turnhout Er zullen in België in 2050 drie keer meer tachtigjarigen zijn vergeleken

Nadere informatie

Vroege herkenning en behandeling van ondervoeding in Nederlandse Verpleegen Verzorgingshuizen ACHTERGRONDINFORMATIE

Vroege herkenning en behandeling van ondervoeding in Nederlandse Verpleegen Verzorgingshuizen ACHTERGRONDINFORMATIE Vroege herkenning en behandeling van ondervoeding in Nederlandse Verpleegen Verzorgingshuizen ACHTERGRONDINFORMATIE December 2008 INLEIDING Uit de LPZ meting van 2007 blijkt dat in verpleeg- en verzorgingshuizen

Nadere informatie

Whitepaper. De lekkere aanpak van ondervoeding De praktijk van Zorgpartners Midden - Holland

Whitepaper. De lekkere aanpak van ondervoeding De praktijk van Zorgpartners Midden - Holland Whitepaper De lekkere aanpak van ondervoeding De praktijk van Zorgpartners Midden - Holland PIT Actief besprak in een rond-de-tafelgesprek met bovenstaande medewerkers van Zorgpartners Midden-Holland de

Nadere informatie

Screening en behandeling van ondervoeding: een MUST voor verpleegkundigen

Screening en behandeling van ondervoeding: een MUST voor verpleegkundigen Screening en behandeling van ondervoeding: een MUST voor verpleegkundigen Renaldo Secchi 3 juni 2010 Inhoud Introductie Wat is ondervoeding? Gevolgen van ondervoeding? Prevalentie van ondervoeding Voeding

Nadere informatie

Afasie. Doel voorlichting. Voorbeeld 2. Voorbeeld 1. Inhoud 9-10-2013. Voorlichting RST Zorgverleners. Spraak- en taalproblemen bij ouderen

Afasie. Doel voorlichting. Voorbeeld 2. Voorbeeld 1. Inhoud 9-10-2013. Voorlichting RST Zorgverleners. Spraak- en taalproblemen bij ouderen Voorlichting RST Zorgverleners Inhoud Spraak- en taalproblemen bij ouderen Afasie Dysartrie Verbale apraxie Dysfagie Datum, Instelling Plaats Door Baukje Dijk, logopedist Doel voorlichting Na deze bijeenkomst

Nadere informatie

Zwangerschapsbraken. gevoelige slokdarm door het braken waardoor slikken moeizaam gaat

Zwangerschapsbraken. gevoelige slokdarm door het braken waardoor slikken moeizaam gaat Zwangerschapsbraken Zwangerschapsbraken wordt ook wel hyperemesis gravidarum genoemd. Het is een term die wordt gebruikt voor overmatig braken tijdens de eerste helft van de zwangerschap. Veel vrouwen

Nadere informatie

Zo eet uw peuter of kleuter met plezier

Zo eet uw peuter of kleuter met plezier Zo eet uw peuter of kleuter met plezier Kindergeneeskunde mca.nl Inhoudsopgave Uw kind zegt nee 3 Tips en adviezen 3 Uw vragen 6 Notities 7 Colofon Redactie: eetteam polikliniek kindergeneeskunde MCA afdeling

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Ondervoeding. in het ziekenhuis Afdeling Diëtetiek

PATIËNTEN INFORMATIE. Ondervoeding. in het ziekenhuis Afdeling Diëtetiek PATIËNTEN INFORMATIE Ondervoeding in het ziekenhuis Afdeling Diëtetiek Ondervoeding bij ziekte Ondervoeding door ziekte is in ziekenhuizen een veel voorkomend probleem. Ongeveer 1 op de 4 patiënten is

Nadere informatie

Algemene informatie. Voorkom onnodige achteruitgang in het ziekenhuis - Kom uit het bed -

Algemene informatie. Voorkom onnodige achteruitgang in het ziekenhuis - Kom uit het bed - Algemene informatie Voorkom onnodige achteruitgang in het ziekenhuis - Kom uit het bed - 1 U zult misschien wel schrikken als u leest dat drie maanden na ontslag ongeveer 30% van de ouderen die behandeld

Nadere informatie

Diëtisten. Deskundig in ouderenzorg

Diëtisten. Deskundig in ouderenzorg Diëtisten Deskundig in ouderenzorg Vragen over voeding of dieet? Voeding is een belangrijk onderdeel van het dagelijks leven. Wat en wanneer u eet en met wie, heeft invloed op hoe u zich voelt en hoe het

Nadere informatie

voorkomen van ondervoeding bij ouderen ZorgSaam

voorkomen van ondervoeding bij ouderen ZorgSaam voorkomen van ondervoeding bij ouderen ZorgSaam 1 2 VOORKOMEN VAN ONDERVOEDING BIJ OUDEREN Bij het bezoek op de polikliniek is u een aantal vragen gesteld over gewichtsverlies en uw eetlust. Hiermee wordt

Nadere informatie

Eet smakelijk Informatie over vocht en voeding voor ouderen

Eet smakelijk Informatie over vocht en voeding voor ouderen Ouder worden kan verschillende problemen op het gebied van voeding met zich meebrengen. Zo kan onder andere de eetlust afnemen en kunnen ouderen minder gaan drinken dan gewenst. Dit heeft gevolgen voor

Nadere informatie

Risico op ondervoeding tijdens opname

Risico op ondervoeding tijdens opname Risico op ondervoeding tijdens opname Ondervoeding door ziekte, een behandeling of een operatie is in het ziekenhuis een veelvoorkomend probleem. Ongeveer één op de drie patiënten heeft een risico op

Nadere informatie

Voorkomen en beheersen van ondervoeding: Nuttig en haalbaar?

Voorkomen en beheersen van ondervoeding: Nuttig en haalbaar? Voorkomen en beheersen van ondervoeding: Nuttig en haalbaar? oprof. Dr. T. Defloor oprof. Dr. M. Grypdonck odr. K. Vanderwee olic. I. Bocquaert olic. M. Lardennois olic. B. Folens Opbouw Inleiding Definiëring

Nadere informatie

Omschakelen op natuurlijke voeding

Omschakelen op natuurlijke voeding Terug naar vorige hoofdstuk Terug naar Inhoudsopgave Verder naar volgende hoofdstuk Omschakelen op natuurlijke voeding De inhoudsopgave van dit hoofdstuk: Problemen die je kunt vermijden tijdens de omschakeling

Nadere informatie

VLAAMSE OUDERENRAAD. Advies 2013/2. Ingrediënten voor de aanpak van ondervoeding bij ouderen

VLAAMSE OUDERENRAAD. Advies 2013/2. Ingrediënten voor de aanpak van ondervoeding bij ouderen VLAAMSE OUDERENRAAD Advies 2013/2 Ingrediënten voor de aanpak van ondervoeding bij ouderen Vlaamse Ouderenraad vzw 6 november 2013 Koloniënstraat 18-24 bus 7 1000 Brussel Advies 2013/2 Ingrediënten voor

Nadere informatie

Als eten een opgave wordt..

Als eten een opgave wordt.. Als eten een opgave wordt.. Bent u onbedoeld afgevallen of geniet u niet meer van het eten zoals vroeger? Duurt het eten steeds langer en wordt het wegslikken van vlees een hele klus? Ervaart u (samen)

Nadere informatie

Patiëntenvoorlichting Verloskunde en Gynaecologie Overmatig zwangerschapsbraken (Hyperemesis gravidarum)

Patiëntenvoorlichting Verloskunde en Gynaecologie Overmatig zwangerschapsbraken (Hyperemesis gravidarum) Patiëntenvoorlichting Verloskunde en Gynaecologie Overmatig zwangerschapsbraken (Hyperemesis gravidarum) Inleiding Deze folder geeft informatie over overmatige misselijkheid en braken tijdens de zwangerschap.

Nadere informatie

Stel je gezond weekmenu samen

Stel je gezond weekmenu samen Stel je gezond weekmenu samen Leer je maaltijden op een gezonde manier plannen Lotte De Clercq Auteur: Lotte De Clercq Coverontwerp: Lotte De Clercq ISBN: 978-94-6342-735-7 Uitgeverij mijnbestseller.nl

Nadere informatie

INHOUD. #1 Mens zijn 5 #2 Slapen 17 #3 Taken 29 #4 Bewegen 49 #5 Expressie 61 #6 Voelen 75 #7 Gezond zijn en ziek zijn 95 #8 Voeding 110 #9 Tijd 128

INHOUD. #1 Mens zijn 5 #2 Slapen 17 #3 Taken 29 #4 Bewegen 49 #5 Expressie 61 #6 Voelen 75 #7 Gezond zijn en ziek zijn 95 #8 Voeding 110 #9 Tijd 128 INHOUD Dit boek is anders dan alle andere boeken. Het is helemaal voor jou alleen. Jij bent de enige die straks weet wat er in dit boek staat. Dit boek is van: Datum: #1 Mens zijn 5 #2 Slapen 17 #3 Taken

Nadere informatie

11/6/2006. Oorzaken. Screening in de Geriatrie. Ondervoeding is frequent. Dienst BMI Albumine <3.5 g% Prof Dr M.Vandewoude G 15-40 16-60

11/6/2006. Oorzaken. Screening in de Geriatrie. Ondervoeding is frequent. Dienst BMI Albumine <3.5 g% Prof Dr M.Vandewoude G 15-40 16-60 11/6/006 Screening in de Geriatrie Prof Dr M.Vandewoude Universitair Centrum Geriatrie Ondervoeding is frequent Dienst BMI Albumine

Nadere informatie

Nutricia biedt meer. Persoonlijk advies van Nutricia Medische Voedingsservice

Nutricia biedt meer. Persoonlijk advies van Nutricia Medische Voedingsservice Nutricia biedt meer Persoonlijk advies van Nutricia Medische Voedingsservice Misschien heeft u na het lezen van deze brochure nog vragen of behoefte aan meer informatie. Uw arts of diëtist kan u meer informatie

Nadere informatie

Ouder worden met smaak

Ouder worden met smaak Ouder worden met smaak Stefanie Kremer Consumer Science and Intelligent Systems, Wageningen UR De vergrijzing Groter beroep op: gezondheidszorg medische en sociale diensten Gevolg: toenemende behoefte

Nadere informatie

1. Persoonsgerichte zorg en ondersteuning Wonen en welzijn Veiligheid Leren en verbeteren van kwaliteit...

1. Persoonsgerichte zorg en ondersteuning Wonen en welzijn Veiligheid Leren en verbeteren van kwaliteit... Teammonitor 2.0 Voor je ligt de teammonitor 2.0! Dit is de herziene versie, en gebaseerd op het kwaliteitskader verpleeghuiszorg. Het kwaliteitskader is eigenlijk een overzicht van waar goede zorg aan

Nadere informatie

Voedingsadviezen na een Whipple-operatie

Voedingsadviezen na een Whipple-operatie Voedingsadviezen na een Whipple-operatie Albert Schweitzer ziekenhuis september 2014 pavo 1127 Inleiding U heeft een Whipple-operatie gehad waarbij (een deel van) uw alvleesklier is verwijderd. Na de operatie

Nadere informatie

Gezond gewicht. Wat kunt u er zelf aan doen? altijd dichtbij. Vraag ons gerust om advies.

Gezond gewicht. Wat kunt u er zelf aan doen? altijd dichtbij. Vraag ons gerust om advies. Gezond gewicht Wat kunt u er zelf aan doen? Vraag ons gerust om advies altijd dichtbij www.alphega-apotheek.nl Gezond gewicht De meeste mensen willen graag een aantal kilo s afvallen. Maar is dat wel nodig?

Nadere informatie

Dit boek is anders dan alle andere boeken. Het is helemaal voor jou alleen. Jij bent de enige die straks weet wat er in dit boek staat.

Dit boek is anders dan alle andere boeken. Het is helemaal voor jou alleen. Jij bent de enige die straks weet wat er in dit boek staat. Dit boek is anders dan alle andere boeken. Het is helemaal voor jou alleen. Jij bent de enige die straks weet wat er in dit boek staat. Dit boek is van: Datum: INHOUD #1 Mens zijn 5 #2 Slapen 17 #3 Taken

Nadere informatie

Voedingskwaliteit in de ouderenzorg :

Voedingskwaliteit in de ouderenzorg : Voedingskwaliteit in de ouderenzorg : Needs & Practices POM WVl Zorg voor de toekomst Brugge 23.11.2012 Tomas Lambrecht Operationeel Manager PROGRAMMA 1. Even voorstellen : Woonzorggroep GVO en Mensa 2.

Nadere informatie

Patiënteninformatiedossier (PID) COLONCARE. onderdeel. Voeding. COLONCARE Voeding

Patiënteninformatiedossier (PID) COLONCARE. onderdeel. Voeding. COLONCARE Voeding Patiënteninformatiedossier (PID) COLONCARE onderdeel COLONCARE Inhoudsopgave Algemeen... 3 Vóór de operatie... 3 Dag van operatie... 4 Afspraken over eten en drinken... 4 Na de operatie... 6 2 bij de behandeling

Nadere informatie

Aan tafel! over opvoeden gesproken - Tips voor ouders

Aan tafel! over opvoeden gesproken - Tips voor ouders Aan tafel! over opvoeden gesproken - Tips voor ouders Aan tafel! Ouders maken zich al wel eens zorgen over het eetgedrag van hun kinderen. Eten ze niet teveel of te weinig? Het is zo druk aan tafel. Lusten

Nadere informatie

Slikproblemen Logopedie & diëtetiek.

Slikproblemen Logopedie & diëtetiek. Slikproblemen Logopedie & diëtetiek www.nwz.nl Inhoud Slikken 3 Slikproblemen 3 Symptomen van verslikken 4 Risico s 4 Onderzoek en behandeling 5 Voeding 5 Adviezen 6 Meer informatie 7 Uw vragen 7 2 Tijdens

Nadere informatie

SenTo - eten en welbevinden van gezonde 55+ senioren. Stefanie Kremer, Mariska Nijenhuis, Marita Kouwen, Nancy Holthuysen

SenTo - eten en welbevinden van gezonde 55+ senioren. Stefanie Kremer, Mariska Nijenhuis, Marita Kouwen, Nancy Holthuysen SenTo - eten en welbevinden van gezonde 55+ senioren Stefanie Kremer, Mariska Nijenhuis, Marita Kouwen, Nancy Holthuysen SenTo (Senioren van de Toekomst (Dutch); Seniors of the Future; Italian: I feel)

Nadere informatie

Op krachten blijven. korte uitleg over medische drinkvoeding

Op krachten blijven. korte uitleg over medische drinkvoeding Op krachten blijven korte uitleg over medische drinkvoeding Op krachten blijven is belangrijk... Een fit en sterk lichaam is belangrijk voor uw algehele gezondheid en helpt u onafhankelijk en mobiel te

Nadere informatie

E-book; 20 OERLEKKER ETEN TIPS 2018 OERLEKKER ETEN Anouk Veldhuizen Natuurvoedingsadviseur

E-book; 20 OERLEKKER ETEN TIPS 2018 OERLEKKER ETEN Anouk Veldhuizen Natuurvoedingsadviseur E-book; 20 OERLEKKER ETEN TIPS 2018 OERLEKKER ETEN Anouk Veldhuizen Natuurvoedingsadviseur info@oerlekkereten.nl 06-48977966 TOP!!! JIJ WIL GRAAG OERLEKKER ETEN. Dat betekent dat je bewuste voedingskeuzen

Nadere informatie

Voeding & Dementie. Inge Cantatore, zelfstandig gevestigd dietist

Voeding & Dementie. Inge Cantatore, zelfstandig gevestigd dietist Voeding & Dementie Inge Cantatore, zelfstandig gevestigd dietist Inhoud programma Voeding bij dementerende ouderen Ondervoeding Wanneer ben je ondervoed? Prevalentie ondervoeding Screenen/Diagnostiek Wat

Nadere informatie

Slikproblemen. Patiënteninformatie

Slikproblemen. Patiënteninformatie Slikproblemen Patiënteninformatie Heilig Hart Ziekenhuis Leuven Brochure slikproblemen 2 1. Inhoudstafel 1. Inleiding... 5 2. Hoe verloopt het normale slikken?... 6 3. Slikproblemen... 7 3.1. Mogelijke

Nadere informatie

Gemeente Nieuwkoop Hoe organiseer en structureer ik mijn huishouden?

Gemeente Nieuwkoop   Hoe organiseer en structureer ik mijn huishouden? Hoe organiseer en structureer ik mijn huishouden? Ik zoek een daginvulling of wil vrijwilligerswerk doen. Hoe vind ik dat? Gemeente Nieuwkoop T 088 900 4567 WWW.TOMINDEBUURT.NL Tom in de buurt is er voor

Nadere informatie

Ondersteunende zorg voor mensen met kanker

Ondersteunende zorg voor mensen met kanker Ondersteunende zorg voor mensen met kanker Máxima Oncologisch Centrum (MOC) Inleiding Als u van uw behandelend arts te horen krijgt dat u kanker heeft, krijgen u en uw naasten veel informatie en emoties

Nadere informatie

Frailty en ondervoeding doet (veel) vallen

Frailty en ondervoeding doet (veel) vallen www.hhzhlier.be 1 h.-hartziekenhuis vzw Frailty en ondervoeding doet (veel) vallen Ann Gryp, Hoofdverpleegkundige geriatrie Frailty Frailty heeft te maken met kwetsbaarheid. Frailty zegt iets over de ernst

Nadere informatie

Advies- en behandelcentrum. Diëtetiek. Deskundigheid op het gebied van voeding en diëten

Advies- en behandelcentrum. Diëtetiek. Deskundigheid op het gebied van voeding en diëten Advies- en behandelcentrum Diëtetiek Deskundigheid op het gebied van voeding en diëten Wat is diëtetiek? De diëtist is deskundig op het gebied van voeding. Factoren als veroudering, ziekte, medicijngebruik,

Nadere informatie

Ondervoeding, wat doen we eraan

Ondervoeding, wat doen we eraan Afdeling: Onderwerp: Diëtetiek Ondervoeding, wat doen we eraan 1 ? Bij het horen van ondervoeding zullen veel mensen denken aan ontwikkelingslanden. Toch komt ondervoeding ook in het welvarende Nederland

Nadere informatie

Als slikken moeilijk gaat

Als slikken moeilijk gaat Als slikken moeilijk gaat Informatie en algemene adviezen voor volwassenen met slikproblemen Logopedie Locatie Hoorn/Enkhuizen Slikken Eten en drinken (en daarmee kauwen en slikken) zijn van levensbelang

Nadere informatie

Diëtetiek. Ondervoeding, wat doen we eraan. Afdeling: Onderwerp:

Diëtetiek. Ondervoeding, wat doen we eraan. Afdeling: Onderwerp: Afdeling: Onderwerp: Diëtetiek 1 in het Ikazia Ziekenhuis? Bij het horen van ondervoeding zullen veel mensen denken aan ontwikkelingslanden. Toch komt ondervoeding ook in het welvarende Nederland voor

Nadere informatie

Ouderen en seksualiteit:

Ouderen en seksualiteit: Ouderen en seksualiteit: een oud taboe of een sexy verhaal? Vaak denken jongeren dat mensen van boven de 60 geen seks meer hebben, of daar toch zeker niet van genieten. Niets is minder waar. Maar ook in

Nadere informatie

Depressie bij ouderen

Depressie bij ouderen Depressie bij ouderen 2 Depressie bij ouderen komt vaak voor, maar is soms moeilijk te herkennen. Deze folder geeft informatie over de kenmerken en de behandeling van een depressie bij ouderen. Wat is

Nadere informatie

Maaltijdconcept in samenwerking met de patiënt. FoodforCare. Dr. Manon van den Berg, 2 Februari 2017

Maaltijdconcept in samenwerking met de patiënt. FoodforCare. Dr. Manon van den Berg, 2 Februari 2017 Maaltijdconcept in samenwerking met de patiënt. FoodforCare Dr. Manon van den Berg, 2 Februari 2017 Van Dromen naar Doen! Omdenken van Eten en Drinken in het ziekenhuis Om Algemeen Dagblad, 3-9 2014 Het

Nadere informatie

Refaja Ziekenhuis Stadskanaal. Voorkom onnodige achteruitgang in het ziekenhuis -Kom uit bed-

Refaja Ziekenhuis Stadskanaal. Voorkom onnodige achteruitgang in het ziekenhuis -Kom uit bed- Voorkom onnodige achteruitgang in het ziekenhuis -Kom uit bed- VOORKOM ONNODIGE ACHTERUITGANG IN HET ZIEKENHUIS -KOM UIT BED- INLEIDING U zult misschien wel schrikken als u leest dat drie maanden na ontslag

Nadere informatie

Mondverzorging bij de oudere patiënt

Mondverzorging bij de oudere patiënt Mondverzorging bij de oudere patiënt Ziekenhuis Gelderse Vallei Uw familielid, vriend(in) of kennis is opgenomen in ons ziekenhuis vanwege ziekte, onderzoeken, een ongeval en/of operatie. Om ervoor te

Nadere informatie

Palliatieve zorg in de stervensfase bij mensen met dementie. Masterclass palliatieve zorg bij dementie 17 januari 2019

Palliatieve zorg in de stervensfase bij mensen met dementie. Masterclass palliatieve zorg bij dementie 17 januari 2019 Palliatieve zorg in de stervensfase bij mensen met dementie Masterclass palliatieve zorg bij dementie 17 januari 2019 DEMENTIE IS EEN OPTELSOM D = N + G + B + P + SC N = neurologische schade G = gezondheidstoestand

Nadere informatie