Jaarverslag Inhoudsopgave

Transcriptie

1 Jaarverslag 2012

2 Jaarverslag 2012 Inhoudsopgave 1. Voorwoord 2. NOB - een introductie 3. Dienstverlening aan Nederlandse scholen in het buitenland 4. Nederlands onderwijs in het buitenland 5. Dienstverlening aan Europese Scholen 6. Nederlandstalige afdeling van het Lycée International, Saint Germain-en-Laye 7. Nederlands Astmacentrum Davos 8. Organisatie en medewerkers 9. Verslag Raad van Toezicht 10. Financieel overzicht 2012 Stichting Nederlands Onderwijs in het Buitenland (NOB)

3 Wereldomvattend onderwijs 1. Voorwoord Meer dan tweehonderd scholen in tachtig landen: dat is eind 2012 de omvang van het wereldwijde netwerk van het Nederlands onderwijs in het buitenland. Een educatief netwerk waar een klein landje groot in is, en waar we als Nederlanders met recht trots op kunnen zijn. Dit netwerk geeft Nederlanders de mogelijkheid om zich over de aardbol te begeven met de zekerheid dat de kinderen hun Nederlandse taalontwikkeling op niveau houden en aansluiting houden met het onderwijs in Nederland. Een educatief netwerk waar we als Nederlanders trots op kunnen zijn De bewegingsvrijheid die hierdoor ontstaat past bij de internationale ondernemingszin die ons volk van oudsher kenmerkt. En het is dankzij die energie van Nederlandse globetrotters dat er op zoveel plekken kleinere en grotere Nederlandse onderwijsinitiatieven worden gestart. Want het zijn doorgaans de ouders zelf die de handen ineenslaan en met weinig middelen een school starten. In samenwerking met NOB groeien deze initiatieven uit tot professionele onderwijsinstellingen die in ontwikkeling blijven. afhaalt van het onderwijs in het buitenland, komt het hele systeem in gevaar. Want juist de samenwerking tussen scholen, NOB en overheid zorgt voor de unieke infrastructuur en kwaliteitsborging die het Nederlands onderwijs in het buitenland zo sterk maken. Maar we geven ons nog niet gewonnen. Wat ook de uitkomst is, wij zullen samen met de scholen blijven vechten voor de beste randvoorwaarden voor het Nederlands onderwijs in het buitenland. Want wat er de afgelopen dertig jaar is opgebouwd mogen we ons niet zomaar door de vingers laten glippen. In een tevredenheidsonderzoek uit 2012 werd NOB aangeduid als het cement tussen de scholen. En dat is waar we ons de komende tijd op gaan richten: het samenbrengen van de scholen, zodat zij ook in de toekomst van elkaars kennis en ervaring kunnen blijven profiteren en kinderen de kans geven om grenzenloos te groeien. Ik wens u veel leesplezier. Met vriendelijke groet, Paul Bemelen Directeur-bestuurder Op het moment van schrijven -medio pakken zich echter donkere wolken samen boven het Nederlands onderwijs in het buitenland. De overheid, die het hierboven beschreven systeem al dertig jaar steunt met subsidie en toezicht, is van plan per 1 januari 2014 haar steun volledig in te trekken. Het bijhouden van het Nederlands tijdens een verblijf in het buitenland is de verantwoordelijkheid van ouders, en niet van de overheid, zo redeneren de bewindslieden. Als de overheid de handen echter volledig Jaarverslag

4 2. NOB Een introductie Nederlanders zijn van oudsher een volk dat over de eigen grenzen kijkt. Ook vandaag de dag wonen en werken Nederlanders over de hele wereld. Maar weg is niet weg. Veel Nederlanders keren terug een derde van de kinderen die met hun ouders emigreren al binnen vijf jaar. Dankzij het Nederlands onderwijs in het buitenland kunnen deze kinderen rekenen op ononderbroken Nederlands taalonderwijs. Sinds 1980 Nederlands onderwijs in het buitenland wordt gesubsidieerd door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW), de Onderwijsinspectie houdt toezicht op de kwaliteit. Stichting Nederlands Onderwijs in het Buitenland (NOB) voert de subsidieregeling uit en verzorgt de bijbehorende onderwijskundige en bestuurlijke ondersteuning van de aangesloten Nederlandse scholen. Ook geeft NOB in Nederland voorlichting over Nederlands onderwijs in het buitenland. De kennis, ervaring en expertise van NOB opgericht in 1980 en de nauwe samenwerking met de Onderwijsinspectie vormen de garantie dat de kwaliteit van het Nederlandstalig onderwijs in het buitenland hoog is. Behoud Nederlandse taal en cultuur In 2013 volgen kinderen Nederlands onderwijs op ruim 200 scholen in 78 landen of op afstand vanuit huis. In de meeste gevallen gaat het om lessen Nederlandse taal en cultuur als aanvulling op de lokale of internationale school. Ook voor Europese Scholen Naast de ondersteuning van het Nederlands onderwijs in het buitenland, is NOB voor de Europese scholen werkgever van de Nederlandse leraren en directeuren. Ook vertegenwoordigen we Nederland in het bestuur van de Europese scholen. Missie Kansen bieden aan (Nederlandstalige) kinderen en jongeren vanuit internationaal perspectief, waar ze vandaag ook zijn en morgen naartoe gaan, dat is de missie van NOB. Hierbij richten wij ons niet alleen op Nederlandse scholen in het buitenland en Europese Scholen, maar ook op het onderwijsveld en stakeholders in Nederland. Het doel van Nederlands onderwijs in het buitenland is om aansluiting te vinden bij het onderwijs in Nederland bij terugkeer. Een groot deel van de leerlingen keert na verloop van tijd terug naar Nederland. Steeds meer leerlingen in het buitenland volgen na primair onderwijs ook voortgezet onderwijs in de Nederlandse taal. Zo kunnen zij op termijn ook in Nederland gaan studeren. Onderwijsvormen Nederlands onderwijs is overal ter wereld mogelijk. Zowel voor kinderen in het basis- als in het voortgezet onderwijs, zowel in deeltijd als voltijd en zowel via een school als op afstand. Er zijn meer dan tweehonderd Nederlandse scholen in het buitenland. Dit zijn voor het grootste deel Nederlandse Taal en Cultuurscholen (NTC), waar leerlingen ongeveer drie Stichting Nederlands Onderwijs in het Buitenland (NOB)

5 uur per week les krijgen als aanvulling op het lesaanbod van een lokale of internationale school. In gebieden waar tamelijk veel Nederlanders wonen zijn ook Nederlandse dagscholen gevestigd. Wereldwijd zijn dat er twintig. Het is ook mogelijk om het Nederlands bij te houden via afstandsonderwijs. In zeven landen in Europa zijn veertien Europese scholen gevestigd. Europese scholen waren aanvankelijk alleen bedoeld voor kinderen van ambtenaren van de Europese Unie. Inmiddels worden (onder voorwaarden) ook andere kinderen tot deze scholen toegelaten. Kwaliteit hoog in het vaandel NOB helpt scholen de onderwijskwaliteit te waarborgen. Dit doen wij onder meer door de directie, bestuursleden en het onderwijsteam de mogelijkheid te geven om zich bij te scholen en door hen (vaak op afstand) te ondersteunen en adviseren. Zowel de scholen als de organisaties voor afstandsonderwijs richten zich op dezelfde kerndoelen en voldoen aan dezelfde kwaliteitseisen als scholen in Nederland. Alle scholen en organisaties voor afstandsonderwijs die bij NOB zijn aangesloten, staan onder toezicht van de Nederlandse Inspectie van het Onderwijs. NOB werkt intensief samen met de Inspectie van het Onderwijs. Het team Buitenland van de Inspectie houdt toezicht op de kwaliteit van het onderwijs op scholen in het buitenland en bij organisaties voor afstandsonderwijs. Het team Europese Scholen houdt toezicht op de Europese scholen en heeft een unieke positie in het werkgeverschap van personeel dat door Nederland aan Europese scholen is gedetacheerd. Netwerkfunctie NOB is de enige intermediair tussen de aangesloten onderwijsorganisaties (contact- en afstandsonderwijs) en de Nederlandse overheid. We werken samen met tal van andere organisaties, zoals het ministerie van Buitenlandse Zaken, onderwijsorganisaties in Nederland, hogescholen en universiteiten, de Nederlandse Taalunie, Vlamingen in de Wereld en het Europees Platform. Ook helpen we scholen met elkaar en met andere onderwijsinstellingen in contact te komen. Uitgelicht: Consultatief Comité Op 14 december kwam voor de eerste maal het NOB Consultatief Comité bijeen. Dit adviserende panel, dat bestaat uit relaties uit het onderwijs, de overheid en het bedrijfsleven, komt vanaf 2012 minimaal jaarlijks bijeen om het werk van NOB in een breder maatschappelijker kader te bespreken. Doel is om door uitwisseling van kennis en ervaring tot nieuwe inzichten te komen. Deelnemers aan het Consultatief Comité zijn onder meer het Europees Platform, Stichting Internationaal Onderwijs (SIO), de Ministeries van Onderwijs en Buitenlandse Zaken, de Onderwijsinspectie, de PO-raad, het Expertisecentrum Nederlands, Nuffic, expatorganisaties, internationaal opererende bedrijven en vertegenwoordigers van Nederlandse scholen in het buitenland en afstandsonderwijs. Tijdens presentaties ging internationale Nederlander Eelco Keij in op zijn succesvolle strijd tegen het wetsvoorstel voor het afschaffen van de dubbele nationaliteit van Nederlanders en betoogde Universitair Hoofddocent Taalkunde Jacomine Nortier van de Universiteit Utrecht hoe een goede beheersing van de moedertaal cruciaal is voor een succesvolle ontwikkeling van meertaligheid. Jaarverslag

6 3. Dienstverlening aan Nederlandse scholen in het buitenland Advisering De adviseurs van de unit Advies & Support bieden ondersteuning aan tweehonderd aangesloten scholen over de hele wereld. Bestuurders en onderwijsteams van scholen in het buitenland kunnen met al hun vragen van bestuurlijk tot onderwijsinhoudelijk- bij NOB terecht. De scholen weten de adviseurs goed te vinden. Het contact is intensief en verloopt via telefoon, skype, , webinars en Mijn School, een informatieve portal speciaal voor scholen in het buitenland. Adviseurs geven scholen advies op o.a. terreinen als kwaliteitszorg, aannamebeleid, toetsing, niveauverschillen, professionalisering en werving van leraren. Daarnaast worden ieder jaar scholen bezocht, om de gang van zaken door te spreken, gerichte adviezen te geven en te inventariseren waar NOB nog beter kan ondersteunen. Persoonlijk contact Iedere aangesloten school heeft in één van de drie regiocoördinatoren een vast aanspreekpunt binnen NOB. De regiocoördinatoren onderhouden actief contact met scholen, analyseren wat er leeft bij scholen in de regio en controleren of de dienstverlening van NOB aansluit bij de wensen en behoeften. Ook komen scholen uit een bepaalde streek tijdens regiobijeenkomsten bij elkaar. Het doel van deze bijeenkomsten is om scholen met elkaar in contact te brengen, onderlinge uitwisseling op gang te brengen, de relatie met NOB te verstevigen en een impuls te geven aan de kwaliteit van het onderwijs. In 2012 zijn er regiobijeenkomsten geweest in o.a. Hong Kong en op Kreta. Daarnaast zijn scholen uit dezelfde regio of hetzelfde land bijeengekomen tijdens speciale lunches op de jaarlijkse NOB Bijscholing. Professionalisering Zoals Nederlands onderwijs in het buitenland leerlingen aangesloten houdt op het onderwijs in Nederland, zo houdt NOB leraren en bestuurders in het buitenland aangesloten op professionele ontwikkelingen in Nederland. Als Leraar of bestuurder op een Nederlandse school in het buitenland bevind je je immers vaak ver van het Nederlandse onderwijs en van mogelijkheden om je te ontwikkelen. In 2012 heeft NOB het personeel van Nederlandse scholen in het buitenland op verschillende manieren mogelijkheden geboden om relevante kennis op te doen: Webinars Tien tot twintig keer per jaar bieden NOB online seminars aan over bestuurlijke en onderwijsinhoudelijke onderwerpen die op maat gesneden zijn voor de specifieke situatie in het buitenland. Magazine OBN Het magazine Onderwijs Buiten Nederland verschijnt driemaal per jaar en staat vol artikelen met specifieke informatie en verhalen uit de dagelijkse onderwijspraktijk in het buitenland. E-flits Maandelijks ontvangen medewerkers van aangesloten scholen een digitale nieuwsbrief, de NOB E-flits, met nieuws van NOB en uit het onderwijsveld in Nederland. Bijscholing in Veldhoven Voor de 26 e keer organiseerde NOB in juli 2012 de jaarlijkse bijscholingsdagen voor leraren, schoolleiders en bestuurders van Nederlandse scholen in het buitenland. De 250 deelnemers volgden een driedaagse cursus naar hun keuze die aansluit bij de specifieke situatie van het Nederlands onderwijs in het buitenland en/of nieuwe Stichting Nederlands Onderwijs in het Buitenland (NOB)

7 onderwijsontwikkelingen in Nederland. Daarnaast was er veel ruimte voor het leggen van contacten en het uitwisselen van ervaringen. Tevredenheidsonderzoek In het najaar van 2012 heeft onderzoeksbureau The Choice in opdracht van NOB onderzocht hoe tevreden leraren en bestuurders van Nederlandse scholen in het buitenland zijn over de dienstverlening van NOB. Over de hele linie genomen ervaren medewerkers de organisatie en dienstverlening als professioneel, deskundig en toegankelijk. Liefst 83 procent van de ondervraagden is tevreden over het functioneren van NOB, 24 procent zelfs zeer tevreden. Daartegenover staat 5 procent die ontevreden is. Medewerkers en anderen die betrokken zijn bij de scholen waarderen bovenal dat NOB hen het gevoel geeft dat ze er niet alleen voor staan omdat ze met hun vragen en zorgen op een organisatie als NOB kunnen terugvallen. NOB wordt door 68 procent van de respondenten aangemerkt als spin in het web of als het cement dat scholen buiten de Nederlandse landsgrenzen met elkaar verbindt. Naast deze overkoepelende functie wordt de toegevoegde waarde van NOB gezien in de grote hoeveelheid beschikbare kennis over de unieke situatie van het Nederlands onderwijs in het buitenland. Ook worden de deskundigheid, de ondersteuning en het advies van NOB gewaardeerd. Met name het persoonlijk contact tussen NOB en de scholen wordt positief beoordeeld (84 procent is tevreden). In het verlengde van de overkoepelings- of netwerkfunctie, wordt door scholen veel waarde gehecht aan de contacten met andere scholen, binnen of buiten de regio. Figuur 1: Greep uit de resultaten van het tevredenheidsonderzoek 2012 Bekendheid Nederlands onderwijs in het buitenland Ook in 2012 heeft NOB veel gedaan om het bestaan, het belang en de mogelijkheden van Nederlands onderwijs in het buitenland onder de aandacht te brengen bij relevante doelgroepen. Daarbij gaat het zowel om voorlichting aan ouders als aan potentiële werknemers van scholen. In dit kader geven wij diverse eigen publicaties uit, zoals het informatieve magazine Nederlands Onderwijs Wereldwijd Jaarverslag

8 (NOW) voor ouders die overwegen te vertrekken uit Nederland en de brochure Werken in het Nederlands onderwijs in het buitenland. Daarnaast hebben wij op diverse ministeries (BuZa, EL&I) voorlichting gegeven aan geïnteresseerden in de mogelijkheden van Nederlands onderwijs in het buitenland. Tevens hebben wij informatie verstrekt vanuit een stand op de Nederlandse Onderwijstentoonstelling, om onderwijspersoneel bekend te maken met carrièrekansen in het buitenland. Op de Emigratiebeurs in Houten hebben wij ouders met verhuisplannen richting het buitenland geïinformeerd over mogelijkheden om hun kinderen Nederlands onderwijs in het buitenland te laten volgen. Publicaties over onderwijsmogelijkheden in het buitenland in externe titels zijn zowel verkregen door inkoop (advertenties en advertorials) als door middel van redactionele aandacht (free publicity). De focus in de communicatie ligt op het bestaan en het belang van Nederlands onderwijs in het buitenland, de verschillende onderwijsvormen en praktijkervaringen. Daarnaast geeft NOB via informatie op de eigen website, per en telefoon voorlichting aan ouders over vertrek naar het buitenland, verblijf en terugkeer. Ouders worden geïnformeerd over de manieren waarop ze het Nederlands onderwijs in het buitenland kunnen volgen: via volledig Nederlands onderwijs, via een NTC-school of via een van de organisaties voor afstandsonderwijs. Uitgelicht: De NOB Richtingwijzer Nederlandse scholen in het buitenland krijgen te maken met grote verschillen in het taalniveau van leerlingen binnen een groep. Een Leraar moet daarom goed kunnen differentiëren binnen de les. Leerlingen worden binnen het NTC-onderwijs gecategoriseerd als Richting 1, 2 en 3. Hoe hoger de categorisering, hoe groter hun taalachterstand op leeftijdgenoten in Nederland. Om scholen te helpen hun onderwijs zo in te richten dat ze op ieder niveau passend onderwijs kunnen bieden, ontwikkelde NOB in 2012 de Richtingwijzer. Dit document geeft achtergrondinformatie over taalverwerving en meertaligheid, maar ook praktische handvatten bij vraagstukken over differentiatie. Daarnaast gaat het document in op vragen die leraren en bestuurders hebben over de invulling van Richting 3-onderwijs. De Richtingwijzer wordt inmiddels op veel NTC-scholen succesvol ingezet. Stichting Nederlands Onderwijs in het Buitenland (NOB)

9 4. Nederlands onderwijs in het buitenland Steeds meer Nederlanders vertrekken naar het buitenland. Ook veel gezinnen gaan de grens over. In 2012 emigreerden kinderen tussen de 4 en 18 jaar. Onderzoek laat zien dat 30% van hen binnen 5 jaar terugkeert (Bron: CBS). Voor deze kinderen is het bijhouden van het Nederlands van belang voor de aansluiting op het Nederlands onderwijs bij terugkeer. De onderwijsinspectie heeft onderzocht dat van de leerlingen die Nederlands onderwijs in het buitenland hebben gevolgd 93% zonder vertraging en zonder extra kosten de overstap maken naar een school in Nederland. Leerlingen Op dit moment volgen kinderen Nederlands onderwijs op ruim 200 scholen in 78 landen of vanuit huis. In de meeste gevallen gaat het om lessen Nederlandse taal en cultuur als aanvulling op de lokale of internationale school. Van de leerlingen heeft 88% de Nederlandse nationaliteit, 9% de Belgische en 3% heeft een andere EU-nationaliteit (alle leerlingen zijn Nederlandstalig). Figuur 2: verspreiding van leerlingen over de wereld Onderwijs leerlingen (70%) volgen op 180 NTC-scholen wereldwijd 3 uur per week Nederlandse Taal en Cultuur als aanvulling op lokaal / internationaal onderwijs leerlingen (18%) volgen volledig Nederlands onderwijs op 16 volledig Nederlandse basisscholen en 5 Nederlandse scholen voor voortgezet onderwijs wereldwijd leerlingen (12%) volgen thuis Nederlands onderwijs via een van de organisaties voor afstandsonderwijs (Wereldschool, Edufax, Stichting INIO en Stichting IBID). Jaarverslag

10 Subsidie NOB ontvangt jaarlijks een bedrag van het Ministerie van OCW. Circa de helft hiervan (de zogenaamde basissubsidie ) is bestemd voor subsidie en ondersteuning van het Nederlands onderwijs in het buitenland. In 2012 ontving NOB een bedrag van circa 8,6 miljoen aan basissubsidie voor het Nederlands onderwijs in het buitenland. 67 procent van deze basissubsidie werd uitgekeerd aan de scholen. 22 procent werd door NOB gebruikt voor het verstrekken van ondersteuning en ontwikkelen van gerichte adviezen voor Nederlandse scholen in het buitenland. Organisaties voor afstandsonderwijs ontvingen 85 procent van de basissubsidie. Het overige gedeelte van het bovengenoemde bedrag is gebruikt voor beheer, bestuur en administratie van NOB. Bovenop de basissubsidie van 397 per leerling op (NTC) scholen en 539 voor leerlingen die afstandsonderwijs volgen, keerde NOB in 2012 circa aan ICT-subsidie aan scholen en organisaties voor afstandsonderwijs uit. Per leerling kwam de ICT-subsidie in 2012 op 30. Personeel op Nederlandse scholen Op de scholen werken Nederlandse leraren en coördinatoren en 851 bestuursleden. Bestuursleden zijn vrijwel uitsluitend vrijwilligers. Ouders De ouders van de kinderen die Nederlands onderwijs in het buitenland volgen zijn zelfstandig ondernemers of mensen in dienst bij een lokaal bedrijf, Nederlandse ambtenaren (groot aandeel vanuit BuZa en Defensie), ontwikkelingswerkers / personeel van NGO s, (tijdelijke) emigranten en expats. Doelstellingen Nederlands onderwijs in het buitenland: Verzekert een goede aansluiting bij het Nederlands onderwijs bij terugkeer Zorgt voor culturele binding van het kind met eigen wortels Faciliteert mondiale mobiliteit van de Nederlander en Nederlandse bedrijven en overheid Wereldwijde trends Aanvullend NTC-onderwijs (3 uur per week) blijft aan terrein winnen ten opzichte van Nederlandstalig voltijdsonderwijs Populatie traditionele expats krimpt: Meer ouders van schoolgaande kinderen vestigen zich in het buitenland als zelfstandig ondernemer of werken via een lokaal contract Deelname van leerlingen onder emigranten groeit in verband met toegenomen besef van mogelijke terugkeer (ook voor studie) Stichting Nederlands Onderwijs in het Buitenland (NOB)

11 Nieuwe scholen Hieronder volgt een overzicht van nieuwe scholen die zijn aangesloten per 2012 evenals een kort lijstje met scholen die in 2012 zijn gestopt. Naast de oprichting van nieuwe scholen, zijn er meerdere reeds bestaande scholen een VO-afdeling gestart. Land Plaats Naam Soort onderwijs Aantal lln. Aansluiting per Italië Florence NTC Firenze NTC-PO Burundi Bujumbura NTC school Bujumbura NTC-PO/VO Marokko Rabat/Casablanca NTC Maroc De Oranje Kasbah NTC-PO Kazachstan Atyrau De Oranje Kameel NTC-PO Suriname Paramaribo Het Kleurenorkest PO VS Fort Lauderdale De Oranje Bloesem NTC-PO Figuur 3: Overzicht nieuwe scholen in 2012 Gesloten scholen in 2012: Ribateja, Portugal / Tripoli, Libië / Aberdeen, U.K. Jaarverslag

12 5. Dienstverlening aan Europese scholen NOB voert in opdracht van het Ministerie van OCW een aantal werkgeverstaken uit voor leraren die door Nederland aan de Europese scholen zijn gedetacheerd. De bevoegdheden worden in mandaat uitgevoerd. Bij de uitvoering van deze taken voert NOB nauw overleg met de inspecteurs die zijn belast met het toezicht op de Europese scholen en met een door de minister aangewezen ambtenaar van de directie PO. Facts & Figures In zeven Europese lidstaten bevinden zich één of meerdere Europese scholen, te weten: België Duitsland Groot Brittannië Italië Luxemburg Nederland Spanje Brussel-Ukkel, Brussel-Woluwe, Brussel-Elsene, Brussel-Berkendael, Brussel- Laeken (sinds september 2012) en Mol Frankfurt, Karlsruhe, München, Culham Varese Luxemburg (Kirchberg) en Luxemburg (Mamer) Bergen-NH Alicante Figuur 4: Overzicht Europese Scholen Aan het begin van het Europese schooljaar (september 2012) waren 81 leraren gedetacheerd aan de Europese Scholen. In onderstaand overzicht is een uitsplitsing gemaakt per school en per functie. Stichting Nederlands Onderwijs in het Buitenland (NOB)

13 Personeel KO LO VO Padv Adm Dir AVo APo Alicante 0 Bergen Brussel I 1 1 Brussel II Brussel III Brussel IV Culham Frankfurt 0 Karlsruhe Luxemburg Mol München Varese Totaal KO= Leraar basisonderwijs: kleuterschool LO= Leraar basisonderwijs: lagere school VO= Leraar voortgezet onderwijs Padv= Pedagogisch adviseur Adm= Administrateur Dir= Algemeen directeur ABo= Adjunct directeur kleuter en lagere school AVo= Adjunct directeur voortgezet onderwijs Figuur 5: Aantal door Nederland gedetacheerde leraren per Europese school Aan Europese scholen in Frankfurt (Duitsland), Alicante (Spanje), Brussel I (België) en Luxemburg (II) zijn geen Nederlandstalige afdelingen verbonden. De directiefunctie, de functie van administrateur en pedagogisch adviseur en sommige leraarsfuncties (bijvoorbeeld lichamelijk opvoeding) zijn niet aan een taalsectie gebonden. Dat betekent dat Nederland deze functionarissen ook kan detacheren naar een Europese school waaraan geen Nederlandstalige afdeling verbonden is. We zien dit bijvoorbeeld in de Europese School Brussel I (pedagogisch adviseur). Aan het begin van het schooljaar 2012/2013 bezochten 1042 Nederlandse leerlingen de Europese scholen, als volgt verdeeld over de scholen: Jaarverslag

14 Leerlingen KO LO VO Alicante Bergen Brussel I Brussel II Brussel III Brussel IV Culham Frankfurt Karlsruhe Luxemburg Luxemburg II Mol München Varese Totaal KO = Kleuteronderwijs PO = Primair onderwijs VO = Voortgezet onderwijs Figuur 6: Nederlandse leerlingen per Europese school Personele mutaties In 2012 eindigde voor vijf leraren de detachering op grond van het bereiken van de maximale detacheringduur. Van twee leraren eindigde de detachering vóór het bereiken van de maximale detacheringsduur. Vijf leraren werden nieuw benoemd. Aan één leraar werd een tiende jaar toegekend en één leraar werd overgeplaatst. Eén leraar is overleden. Negenjaarsregeling Het Statuut van het Gedetacheerde Personeel aan de Europese scholen (rechtspositieregeling voor het gedetacheerd personeel) kent een beperking van de detacheringduur. Personeel aangesteld na 1988 kan niet langer dan negen jaar aan de Europese school gedetacheerd zijn. Dit betekent dat vrijwel elk jaar leraren teruggegeven worden aan de nationale werkgever. Voor zover geen herplaatsing aan de Europese school in een andere functie dan waarvoor de leraar oorspronkelijk was gedetacheerd mogelijk was, startte NOB een jaar voor beëindiging van de detachering een terugkeerbegeleidingstraject om te voorkomen dat de leraren werkloos worden. Bij de terugkeerbegeleiding maakt NOB regelmatig gebruik van externe bureaus. In 2012 eindigde van Stichting Nederlands Onderwijs in het Buitenland (NOB)

15 vijf docenten de detachering op grond van het bereiken van de maximale detacheringduur. Vier leraren vonden aansluitend een nieuwe baan. In september werd gestart met de terugkeerbegeleiding van de docenten waarvan in september 2013 de detachering zal eindigen. Scholing Elf leraren deden een beroep op het scholingsfonds door een verzoek in te dienen voor vergoeding van een individueel opleidingstraject. In alle gevallen kon NOB dit verzoek inwilligen. De driejaarlijkse bijscholing Europese scholen met het thema Samen Sterk vond voor de zevende keer plaats en is over het algemeen zeer goed verlopen. Het thema verwijst naar de samenwerking met Vlaanderen. Voor de eerste keer was het ook voor Vlaamse leraren mogelijk om deel te nemen aan de bijscholing. Zeven cursussen zijn verzorgd voor 94 deelnemers, onder wie vijftien Vlaamse deelnemers. De cursussen betroffen de thema s coöperatief leren, ICT en nieuwe media, effectieve interactie, wiskunde, Nederlands en omgaan met pubers. Naast het volgen van één van de cursussen, zijn deelnemers in de gelegenheid gesteld om met andere vakgroepgenoten bijeen te komen om inhoudelijk over het vak te spreken. De gehele bijscholing heeft een gemiddeld cijfer gescoord van een 8,2 op een schaal van 1 tot 10. Vele Vlaamse en Nederlandse leraren gaven aan de deelname van Vlaamse zijde zeer op prijs te stellen. Dat het vertrekpunt van de collega s binnen een Nederlandse afdeling nu hetzelfde is werd gezien als een duidelijke meerwaarde. ICT NOB ontvangt jaarlijks van het Ministerie van OCW ICT-subsidie voor de Nederlandstalige secties van de Europese scholen. De Nederlandstalige secties werken zelf in overleg met de inspecteur voorstellen uit voor aanschaf van hard- en software die past binnen het ICT-beleid van de school. Vervolgens wordt een bestedingsverzoek gedaan bij NOB. In 2012 werd 23 keer een bestedingsverzoek ingediend verdeeld over 13 keer PO en 10 keer VO. Naast de reguliere ICT-subsidies heeft NOB in 2012 een Stimuleringsprijs ICT uitgeloofd voor het meest innovatieve ICT projectvoorstel van een Nederlandstalige sectie. Bij het ontbreken van een ingediend projectvoorstel dat aan de eisen en criteria van de Stimuleringsprijs voldeed is in samenspraak met de onderwijsinspectie besloten de prijs niet toe te kennen. Communicatie In 2012 hebben twee medewerkers van de Unit Europese Scholen een bezoek gebracht aan de Europese school in Varese. Na het overlijden van een van de leraren heeft NOB zich ingespannen op het terrein van geestelijke zorg voor collega s en leerlingen van de Nederlandse afdeling. Twee therapeuten op het gebied van rouwverwerking hebben de school in Varese twee dagen bezocht en het team aldaar adequaat ondersteund. In 2012 is er veelvuldig gebruik gemaakt van Mijn ES als communicatiemedium van de unit Europese Scholen. De Nieuwsbrieven ES hebben meer het karakter gekregen van de E-flits waarbij onderwerpen slechts kort worden aangesneden en daarna verwezen wordt naar het desbetreffende artikel op Mijn ES. De beoogde opzet van Mijn ES als sociaal interactiemedium van leraren en directieleden van Nederlandstalige sectie van Europese Scholen is nog minder van de grond gekomen ondanks herhaalde pogingen om deze doelgroep hiertoe te prikkelen. In december is een artikel verschenen over het werken op een Europese School in het blad Lichamelijke Opvoeding. Hiertoe is één van de gedetacheerde leraar geïnterviewd. Jaarverslag

16 In het kader van informatieverstrekking ontvangen alle gedetacheerde leraren het magazine OBN. Informatie van rechtspositionele aard wordt besproken in de Nieuwsbrief Europese scholen welke drie keer per jaar aan de leraren is verzonden. Voor de verspreiding van andere informatie werkt de stichting met zogenaamde contactpersonen. Elke Nederlandstalige afdeling zowel PO als VO heeft een contactpersoon. Deze ontvangt de correspondentie van NOB en verspreidt deze onder de leraren. Juridische zaken Eén van de leraren is in beroep gegaan tegen het ontslag. Het beroep is door de rechtbank ongegrond verklaard. Ziekteverzuim Het totale gemiddelde ziekteverzuimpercentage van de gedetacheerde leraren op de Europese scholen lag in 2012 op 1,2 procent. Dit is lager dan het nationale ziekteverzuimcijfer, dat op 5% is vastgesteld. Voor de verzuimbegeleiding heeft NOB een overeenkomst met Achmea Vitale. Onderhoud Europese School Bergen In vergelijking met het uitzonderlijk drukke onderhoudsjaar 2011 (o.a. volledige renovatie Sporthal) is 2012 vrij rustig en volgens MOP (meerjarenonderhoudsplanning) verlopen. Naast enkele dak- en schilderwerkzaamheden (binnen en buiten) en uitvoerige bomensnoei op het terrein van de school is er verder gewerkt aan de benodigde klimaataanpassingen en uitwerking van afspraken die in 2010 met de gemeente Bergen waren gemaakt op het gebied van brandveiligheid. Bij de vervanging van armaturen en verlichting is aandacht geweest om te kiezen voor duurzame oplossingen (o.a. ledverlichting). Op verzoek van de school is er daarnaast geïnvesteerd in het terugdringen van stank in de toiletruimtes. De vloeren van de toiletruimtes zijn daartoe bewerkt met een speciale epoxy. Tot slot heeft er medio november een gebouwoverleg met de schooldirectie plaatsgevonden ter voorbereiding van het jubileum in maart 2013, waarbij onder meer de Koningin de school een bezoek zal brengen. Uit dit overleg zijn diverse gebouwaanpassingen naar voren gekomen die met voorrang ingepland zijn. Raad van Bestuur Europese scholen Het hoogste orgaan van het systeem van Europese Scholen is de Raad van bestuur. In deze raad zijn alle lidstaten vertegenwoordigd alsmede de Europese Commissie, vertegenwoordigingen van ouders, personeel en leerlingen, het Europees Patent Bureau en Eurocontrol. De Nederlandse delegatie in de Raad bestaat uit het hoofd van de eenheid Onderwijs, Cultuur en Media van de Permanente Vertegenwoordiging van Nederland bij de Europese Unie te Brussel (vz) en de manager Unit Europese Scholen van NOB (plv. vz.). De Nederlandse delegatie bestaat voorts uit een onderwijsinspecteur PO, een onderwijsinspecteur VO en een ambtenaar van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. De onderwijsinspecteurs zijn lid van de Raad van Inspecteurs. De ambtenaar van BZK is lid van het Budget Comité. De Raad van Inspecteurs en het Budget Comité vormen de adviesorganen van de Raad van Bestuur. De Nederlandse delegatie kwam in 2012 zes maal in vergadering bijeen (ten kantore van NOB) om de vergaderingen van de Raden van Inspecteurs en het Budget Comité voor te bereiden alsmede de vergaderingen van de Raad van Bestuur. De delegatie besprak uiteenlopende onderwerpen de Europese Scholen aangaand. Thema s waarover in de delegatie uitgebreid gesproken is, zijn: bezuinigingen op het onderwijssysteem, European Stichting Nederlands Onderwijs in het Buitenland (NOB)

17 Schooling Den Haag en de toekomst van de Nederlandstalige secties in met name de Brusselse Europese Scholen. Nederlandstalige afdelingen in de Brusselse Europese scholen Het aantal rechthebbende Vlaamse en Nederlandse kinderen, de zogenaamde Cat I is niet groot. Het is dan ook al sinds jaar en dag dat de klassen in (o.a.) de Nederlandstalige secties aangevuld worden met niet-rechthebbende kinderen (zogenaamde Cat III leerlingen). Door de generieke overbevolking in de Brusselse scholen heeft de stop op toelating van deze kinderen negatieve gevolgen voor de Nederlandstalige secties. Ze worden langzaamaan kleiner en de levensvatbaarheid staat onder druk en ter discussie. De opening van de vierde Europese School in Brussel, Laeken in september zou de overbevolking op de andere scholen moeten beteugelen. In 2006 maakte de Raad de keuze om in de toekomst op deze vierde school ook een Nederlandstalige sectie te openen. Tegen de verwachting blijkt deze sectie anno 2012 een autonome groei te maken. Desalniettemin blijven de leerlingaantallen op de Europese School te Woluwe en Elsene achter en zal de toekomst van de Nederlandstalige secties een onderwerp van discussie blijven. Niet alleen in de delegatie maar ook in de Raad van Bestuur. Toekomst ES Bergen-NH In 2012 is de Europese Commissie een eigenstandig onderzoek gestart naar de toekomst van de vier periferieke Europese Scholen. Ook de Europese School Bergen-NH valt daaronder en is op Culham na de kleinste Europese School en daarmee wat kosten betreft verhoudingsgewijs duur. Ten aanzien van het bestaansrecht van de Europese School Bergen-NH is Nederland eenduidig: de school is belangrijk voor het energie-onderzoekscentrum Petten en zolang de school aan de behoefte voldoet, zal de Nederlandse overheid dit faciliteren. Europese Scholing Den Haag De Stichting Het Rijnlands Lyceum heeft in samenwerking met het ministerie van OCW en de gemeente Den Haag het initiatief genomen tot de oprichting van een Europese School in Den Haag. De school is geopend in augustus 2012 en gestart met een Nederlandse, Engelse en Spaanse taalafdeling. De Europese School is begonnen met de kleuterklassen en de eerste en tweede klas van de lagere school en zal naar verwachting in 2017 de eerste baccalaureus afleveren. Jaarverslag

18 6. De Nederlandstalige afdeling van het Lycée International, Saint Germain-en-Laye NOB voert in opdracht van het Ministerie van OCW het werkgeverschap en de bevoegd gezagstaak uit voor de Nederlandstalige afdeling van het Lycée International. De werkgeverstaak voert het NOB in mandaat uit namens de Minister van OCW. De taak van bevoegd gezag, ofwel schoolbestuur, voert NOB als een gedelegeerde taak uit op eigen verantwoordelijkheid. In 2012 heeft NOB twee maal een schoolbezoek gebracht aan de Nederlandstalige afdeling in het kader van haar schoolbestuurstaak. Het Lycée International is een Franse staatsschool ten westen van Parijs, waarbinnen de internationale leerlingen in een van de dertien internationale afdelingen in de eigen moedertaal les volgen gedurende zes tot acht uur per week. Het onderwijs is bestemd voor kinderen in de leeftijdsgroep vier tot en met achttien jaar, waarbij het secundair onderwijs in de bovenbouw op vwo-niveau wordt gegeven. Het Lycée International heeft ongeveer 2100 volledig ingeschreven leerlingen. De Nederlandstalige afdeling werd aan het begin van het schooljaar bezocht door 177 leerlingen. Na enkele jaren een dalend leerlingaantal te hebben gehad is er weer sprake van een stijging met 20 leerlingen. Het slagingspercentage in 2012 bedroeg honderd procent. In het primair doubleerden twee leerlingen en in het voortgezet onderwijs geen enkele. Het Nederlandse onderwijsteam bestaat uit een rector, een secretaresse en zeven docenten. Onderwijskundige ontwikkelingen Het Cito-leerlingvolgsysteem is in 2012 aangeschaft, geïnstalleerd en in gebruik genomen. Het eindexamenprogramma geschiedenis/aardrijkskunde is drastisch aangepast. De invoering van de nieuwe methode Nederlands, Talent, is in het gehele voortgezet onderwijs afgerond. De afdeling heeft zich in 2012 voorbereid op het in juni 2013 verplichte Nederlandse deel bij het Diplôme National du Brevet (tussentijdse Franse diploma voor basisvorming ). Met meerdere afdelingen is samengewerkt in projecten (zoals Tweede Wereldoorlog, euthanasie). De rector heeft een bezoek gebracht aan het congres van de VO-raad en het SOK-congres. Eén leraar heeft de Europese Bijscholing bijgewoond. Op het gebied van ICT zijn in 2012 negentien laptops aangeschaft ter vervanging van oude. Er is onderzoek gedaan naar de aanschaf van digiboards in Een contract is aangegaan met een extern onderhoudsbureau voor ICT bij gebrek aan interne (Franse) ondersteuning. Bestuurlijke ontwikkelingen De afdeling is vanaf december een Association volgens de Franse wet van Met de MR is gesproken over de transparantie van de financiële middelen. De hoogte van de financiële reserve, de opbouw en besteding van de verschillende budgetten en de hoogte van de ouderbijdrage. Personeel Het Ministerie van OCW heeft in april 2012 ingestemd met de aanpassing van de woontoelage en buitenlandtoelage voor het personeel in Saint Germain zoals door NOB was voorgesteld in overleg met de MR van de Nederlandstalige afdeling. Tevens is een reiskostenvergoeding ingevoerd voor lokaal geworven personeel. Eén personeelslid heeft zwangerschaps- en bevallingsverlof opgenomen en één leraar heeft het dienstverband beëindigd. Een nieuwe leraar is aangesteld. Stichting Nederlands Onderwijs in het Buitenland (NOB)

19 7. Nederlands astmacentrum, Davos Het onderwijs binnen het Nederlands Astmacentrum in Davos valt sinds 2012 onder de bestuurlijke verantwoordelijkheid van de organisatie LanguageOne (tot 2012 onder de Stichting het Rijnlands Lyceum). Het astmacentrum is ondergebracht in de Hochgebirgsklinik Davos-Wolfgang en ligt in een prachtige omgeving op 1600 meter hoogte. De goede klimatologische omstandigheden en de allergeenarme omgeving zijn bij uitstek gunstig voor de behandeling. Het onderwijs speelt een belangrijke rol in een succesvolle behandeling. De school verzorgt zowel primair onderwijs als voortgezet onderwijs voor jongeren die worden behandeld in de kliniek. De leerlingen van het primair onderwijs volgen in Davos regulier onderwijs. Dat wil zeggen dat zij 'gewoon' naar school gaan. In 2012 verzorgde het Rijnlands Lyceum Davos voor het eerst ook kleuteronderwijs aan twee leerlingen. Jaarverslag

20 8. Organisatie en medewerkers Op het NOB-kantoor in Voorburg werken professionals aan de ondersteuning van het Nederlands onderwijs in het buitenland en de detachering van Nederlands personeel aan Europese Scholen. Raad van Toezicht Bestuurder/directeur Communicatie Financiën Managementassistent Facilitair / PZ Unit A&S Unit ES Legenda: Legenda: Legenda: Raad van Toezicht Managementteam Staf Figuur 7: Organigram NOB Units, afdelingen en medewerkers Bestuurder/directeur: Lianne Dekker (wegens ziekte is deze functie in 2012 waargenomen door Hanneke Kadijk, Manager Unit Advies & Support) Stichting Nederlands Onderwijs in het Buitenland (NOB)

21 Unit Advies & Support: Hanneke Kadijk, Fred Adam, Yvonne Bendermacher, Jessica Kikken, Alinda de Beus, Everdiene Geerling, Angelique Hoogstrate, Marije van Kempen, Ruud Kouijzer, Claudia Versteeg, Marlou Bijlhout, Annelise Sprenger, Hans Hardeman, Femke Jasper. Unit Europese Scholen: Frans van de Kerkhof, Denise van de Berg, Leonie Beks, Sigrid Goertz, Maria-Laura Cardenas, Eugène van der Heijden. Staf (Communicatie, Financiën en Facilitair/PZ): Angelina van Weerdenburg, René Vlak (tot 1 februari), Floris van Driel (vanaf 1 maart), Joke van der Voort, Simone Hillebrand, Bert van den Eijkel, Elie Kabagema, Suzanne Kievit, Syl de Mooy Ineke Brijder en Ciel Dalen-Gilhuys. Uitgelicht: Onderwijsadviseur Everdiene Geerling doet promotieonderzoek naar Nederlands als moedertaal in het buitenland Veel Nederlandse kinderen groeien op in het buitenland en spreken in het dagelijkse leven meerdere talen. Uit onderzoek is gebleken dat kinderen die hun moedertaal goed bijhouden, sneller en gemakkelijker andere talen aanleren. Maar hoe houd je je moedertaal in een andere taalomgeving goed bij? Onderwijskundig adviseur Everdiene Geerling van NOB is in 2012 begonnen met haar promotieonderzoek naar dit onderwerp aan de Universiteit van Tilburg. Doel van het onderzoek is om gefundeerde uitspraken te kunnen doen over welke factoren wel en niet bijdragen, en welke rol de school en de Leraar daarin spelen. Ook analyseert ze wanneer en waarom er sprake is van taalverlies, dan wel taalverschuiving. NOB verwacht de uitkomsten van dit onderzoek te kunnen gebruiken om Nederlandse scholen in het buitenland beter te adviseren. De resultaten van het onderzoek worden medio 2016 verwacht. Publicaties van Everdiene ten tijde van het onderzoek zullen uiteraard via de NOB website worden gedeeld. Everdiene is ook te volgen op twitter Jaarverslag

22 9. Verslag Raad van Toezicht Sinds 1 januari 2008 ziet de Raad van Toezicht van NOB toe op het functioneren van NOB. In 2012 kwam de Raad 6 keer bijeen. Samenstelling Raad van Toezicht In de samenstelling van de Raad van Toezicht is in 2012 een wijziging opgetreden. De aanleiding hiervoor was vertrek van voorzitter de heer Frans Lander en het lid mevrouw Tonny van Driel. Zij werden opgevolgd door respectievelijk de heer Fons van Wieringen en mevrouw Hanneke Teekens. In 2012 was de Raad als volgt samengesteld (met vermelding van de relevante expertisegebieden van de leden): Prof. Dr. A.M.L. van Wieringen, voorzitter, internationaal onderwijs, openbaar bestuur Drs. H. Teekens, lid, internationaal onderwijs Drs. D.A. Stijl, lid, bedrijfseconomie, organisatieontwikkeling Mr. H. Strietman, lid, organisatieontwikkeling en openbaar bestuur Mr. A. Westendorp, lid, rechten en organisatieontwikkeling Werkwijze De Raad van Toezicht heeft in het verslagjaar 7 maal vergaderd, waarbij de volgende onderwerpen aan de orde zijn geweest: de ontwikkeling van de organisatie van NOB; het bezwaarschrift van Edufax en Wereldschool tegen het subsidieverleningsbesluit van OCW aan NOB; de jaarrekening en jaarverslag 2011 en de accountantsverslagen van NOB; de managementrapportages 1 e en 2 e kwartaal NOB en prognose 3 e kwartaal; het jaarplan en de begroting 2013 van NOB; de langdurige uitval van de directeur/bestuurder door ziekte en de vervanging. Uiteraard is de Raad voor informatie over NOB in hoge mate afhankelijk van een adequate informatievoorziening van de kant van de bestuurder/directeur. Die informatievoorziening blijkt toereikend. Aanvullend wint de Raad informatie in via gesprekken met het managementteam, de personeelsvertegenwoordiging, externe belanghebbenden en de accountant en door middel van werkbezoeken. De Raad vergaart tevens extra informatie via bezoeken aan de bijscholingsdagen in Veldhoven waar met bestuursleden en leraren wordt gesproken, het blad OBN en de E-flits. Zo vormen de leden van de Raad zich een beeld van het reilen en zeilen van NOB ten behoeve van haar toezichthoudende taak. Integriteit De leden van de Raad hebben geen financieel of ander belang bij de stichting, ook niet via hun beroep of de geïnventariseerde nevenfuncties. Beloning De leden van de Raad ontvangen elk een vergoeding van 175,- netto per vergadering vacatiegeld. Stichting Nederlands Onderwijs in het Buitenland (NOB)

23 10. Financieel overzicht 2012 Het verkort financieel overzicht van NOB over 2012 ziet er als volgt uit: Baten realisatie begroting realisatie Overige overheidsbijdragen en subsidies Baten werk i.o.v. derden Overige baten Totaal baten Lasten Personele lasten Afschrijvingen Huisvesting Overige lasten Totaal lasten Financiële baten en lasten Saldo *Bedragen x en afgerond op duizendtallen Figuur 8: financieel resultaat 2012 Jaarverslag