Gemeente Bladel Bladel Casteren Hapert Hoogeloon Netersel Economisch hart van de Kempen

Transcriptie

1 Gemeente Bladel Bladel Casteren Hapert Hoogeloon Netersel Economisch hart van de Kempen İIN ill!illlll lil!ii MEDEDELING Nummer : R Onderwerp : Maartcirculaire 2018 Aan de raad Samenvatting Het kabinet Rutte III staat voor een aantal urgente maatschappelijke opgaven met een wederzijdse afhankelijkheid tussen de verschillende overheidslagen. De vervlechting tussen die opgaven vraagt om samenwerking. Het opereren als één overheid draagt bij aan het vertrouwen van de burger. Daarom hebben op 14 februari 2018 het kabinet, VNG, IPO en Unie van Waterschappen een zgn. InterBestuurlijk Programma (IBP) afgesproken, genaamd Samen meer bereiken'. De overheidslagen werken samen op basis van gelijkwaardig partnerschap. Wat betreft de financiële uitgangspunten is daarom afgesproken dat alle overheden zich financieel inzetten voor de opgaven. Daartoe stelt de rijksoverheid accres en andere middelen beschikbaar in het gemeentefonds. Het kabinet gaat er van uit dat gemeenten vanuit eigen middelen een bijdrage zullen leveren. De maartcirculaire komt met het oog op de gemeenteraadsverkiezingen nu uit, zodat straks bij de collegeonderhandelingen de financiële kaders helder zijn. De reguliere circulaire verschijnt zoals gewoonlijk in mei. De maartcirculaire bevat de eerste financiële uitgangspunten en afspraken uit het regeerakkoord en het Interbestuurlijk Programma dat op 14 februari j.l. is gesloten. Inleiding Op de dag voor de gemeenteraadsverkiezingen is de maartcirculaire verschenen. Deze extra circulaire wordt uitgebracht met oog op de gemeenteraadsverkiezingen en de vorming van de colleges. De maartcirculaire is een uitwerking van de Startnota van de minister van Financiën van december vorig jaar en geeft geen nieuwe hoofdlijnen. Wat nieuw is, is de uitwerking die eraan is gegeven. Zoals in het regeerakkoord is aangegeven zal het gemeentefonds in het vervolg meegroeien met de omvang van totale rijksbegroting, terwijl de groei van het gemeentefonds voorheen gekoppeld was aan de groei van een deel van de rijksbegroting. Met andere woorden: stijgen de rijksuitgaven, dan groeit het gemeentefonds in het vervolg evenredig mee; wordt er bezuinigd op de rijksbegroting, dan deelt het gemeentefonds evenredig mee in de pijn. Daarnaast wordt een groot deel van de Integratie-uitkering sociaal domein overgeheveld naar de algemene uitkering. Beschermd Wonen en het grootste deel van de partícípatie-uitkering blijven aparte onderdelen. Dat betekent tegelijkertijd dat de gemeente een groter deel van de groei van de algemene uitkering opzij moet zetten voor loon- en prijsstijgingen. Voorheen werd namelijk via de Integratie-uitkering sociaal domein een aparte inflatievergoeding ontvangen en dat komt door de overheveling grotendeels te vervallen. Interbestuurlijk programma Nederland staat de komende tijd voor een aantal grote uitdagingen, zoals de transitie naar duurzame energie, het tegengaan van eenzaamheid en het terugdringen van het aantal mensen met problematische schulden. Deze opgaven beperken zich niet tot de grenzen van een gemeente of regio en kunnen niet door een afzonderlijke bestuurslaag worden opgelost. In het Interbestuurlijk Programma zijn op 14 februari j.l. daarom afspraken gemaakt. Rijk, gemeenten, provincies en waterschappen hebben gezamenlijk afspraken gemaakt over de grote maatschappelijke opgaven waar Nederland de komende periode voor staat, zoals: wonen, klimaat, plat- Team: FIN Behandelend ambtenaar: Peter Ansems Telefoonnummer:

2 teland en zorg. Er is een gezamenlijke agenda met tien opgaven. Het Rijk geeft aan dat de verbreding van de basis van het accres leidt tot een stabielere en hogere uitkering uit het gemeentefonds. Het gaat om volgende opgaven: E Ëļ 1 ' Opgave 1 Samen aan de slag voor heī klimaat 2. Toekom srbestendig wonen 3 Regionale economie als versneller 4 Naar een vitaal platteland H Ä 5. Merkbaar beter in het sociaal domein tl 6 Nederland en Migrant goed voorbereid ;':įļ : n 1 gt 7 Problematische schulden voorkomen en oplossen 8 Goed openbaar bestuur in een veranderende samenleving 9 Passende financiële verhoudingen 10. Overkoepelende thema's Wat betreft de financiële uitgangspunten is afgesproken dat alle overheden zich financieel inzetten voor de opgaven, daarom zullen de uitkomsten van de gezamenlijke afspraken worden gemonitord. Daartoe stelt de rijksoverheid integratie- en decentralisatie uitkeringen en zogeheten enveloppen' beschikbaar in het gemeentefonds. Het kabinet gaat er van uit dat gemeenten vanuit eigen middelen een bijdrage zullen leveren. De VNG vindt dat een redelijk uitgangspunt, maar is tevens van mening dat gemeenten zelf moeten kunnen bepalen hoe ze geld uit het gemeentefonds willen inzetten. Dit is een praktische insteek, omdat de problematiek zich in elke gemeente in een andere omvang voordoet en dus een andere (financiële) aanpak vergt. Uitkomsten maartcirculaire 2018 In de op 20 maart jl gepubliceerde maartcirculaire wordt zichtbaar in hoeverre gemeenten meeprofiteren van het positieve accres. Het accres is de groei - of krimp - van de algemene uitkering die gemeenten ontvangen uit het gemeentefonds en is rechtstreeks gekoppeld aan de rijksuitgaven. Met andere woorden: wanneer het rijk meer geld uitgeeft, gaan gemeenten mee de trap op en krijgen dus meer geld uit het gemeentefonds (er is sprake van een positief accres). Ook het omgekeerde geldt: wanneer het rijk minder geld uitgeeft, gaan gemeenten mee de trap af en krijgen dus minder geld uit het gemeentefonds (er is sprake van een negatief accres). In de maartcirculaire wordt duidelijk dat het accres zeer positief uitpakt, met als voornaamste redenen: 1. Beleidsintensiveringen door het kabinet Rutte III; 2. Toepassen van een hogere loon/prijs mutatie dan voorzien in de Miljoenennota 2018 cq de septembercirculaire 2017 en de 3. Autonome (economische) groei. Dit positieve accres is in principe vrij inzetbaar voor gemeenten. Het ligt echter wel in lijn der verwachting dat het rijk in latere circulaires specifieke middelen beschikbaar zal stellen aan gemeenten, op voorwaarde dat er een gelijk bedrag als cofinanciering wordt ingelegd (zogeheten 'enveloppen'). Het is op dit moment niet duidelijk welke onderwerpen dit zullen zijn en over welke bedragen het dan gaat. Naar verwachting ontstaat er pas meer duidelijkheid in de septembercirculaire 2018, maar vooruitlopend daarop lijkt het zeker dat gemeenten vanuit de algemene middelen om een bijdrage gevraagd zal worden. Op het moment dat dit zich voordoet, zijn dit wenselijke ontwikkelingen en niet onontkoombaar, omdat gemeenten in beginsel niet verplicht zijn cofinanciering beschikbaar te stellen. - Maatregelen binnen sociaal domein Er wordt een aantal onderwerpen genoemd die vallen binnen het sociaal domein waarvoor bedragen aan het gemeentefonds worden toegevoegd. Denk aan het: - abonnementstarief Wmo; behoort bij R

3 - verlaging eigen bijdrage Beschermd Wonen (vertaling vindt plaats in de septembercirculaire 2018) - creëren van extra beschutte werkplekken (vertaling vindt plaats in de septembercirculaire 2018) De vertaling van het abonnementstarief gaat via de onderliggende objectieve verdeelmodellen. Wat betreft de verlaging van de eigen bijdrage WMO door invoer van een abonnementstarief moet nog het uitgangspunt gemeld worden dat slechts de helft wordt gecompenseerd. We verlagen daarom de geraamd eigen bijdrage vooralsnog ook met de helft middels een stelpost. Definitieve cijfers zullen in de komende mei- of septembercirculaire bekend gemaakt worden. Het is ook denkbaar dat het abonnementstarief een aanzuigende werking krijgen op de mate van gebruik van de voorzieningen. Er zullen cliënten zijn die afscheid nemen van hun eigen hulp in het huishouden. - Overheveling sociaal domein naar algemene uitkering Het integreerbare deel van de integratie-uitkering Sociaal domein (IUSD) gaat met ingang van 2019 op in de algemene uitkering en gaat daarmee deel uit maken van de trap-op-trap-af systematiek. Onder het integreerbare deel wordt verstaan: - IUSD Wmo, alle onderdelen met uitzondering van Beschermd wonen; - IUSD Jeugdhulp, alle onderdelen met uitzondering van Voogdij/18+; - IUSD Participatie, onderdeel Re-integratie klassiek; - IU Wmo, onderdeel Hulp bij het huishouden. De huidige verdeelmodellen zullen in 2019 zoveel mogelijk ongewijzigd worden overgeheveld naar de algemene uitkering. Wel zullen definities en peiljaren van maatstaven zoveel mogelijk worden gelijkgetrokken. Een meer fundamentele herziening van de verdeelmodellen is op een later moment voorzien. De precieze uitwerking van de overheveling in de verdeelmodellen volgt in de meicirculaire Het geïntegreerde gedeelte van de integratie-uitkering sociaal domein valt vanaf 2020 onder de accresontwikkeling. Vanaf 2020 zullen we dan ook nominale ontwikkelingen (lonen en prijzen) van het geïntegreerde deel van het sociaal domein uit het accres moeten gaan betalen. Voor de járen 2018 en 2019 gelden de huidige afspraken waarbij gemeenten bij de meicirculaire compensatie ontvangen voor het jaar waarin die circulaire verschijnt. Definitieve informatie hierover wordt in latere circulaires bekend gemaakt. - Intensivering Veilig Thuis Verder wordt er nog geld herverdeeld voor de taak 'Veilig Thuis. Het gaat om huiselijk geweld en kindermishandeling. Gemeenten betalen evenredig mee aan de toevoeging aan de decentralisatie uitkering 'Vrouwenopvang'. Deze uitkering ontvangen door enkele centrumgemeenten. Voor onze gemeente betekent dit é ,- oplopend naar C ,- vanaf Stelpost lonen en prijzen Eén van de oorzaken van het hogere accres is de doorwerking van hogere loon en prijsmutaties dan eerder voorzien in de septembercirculaire. Omdat deze hogere loon en prijsmutaties ook doorwerking hebben in onze begroting nemen wij voorlopig een stelpost op van ,-. Ten laste van deze stelpost kunnen we dan t.z.t. de hogere lonen en prijzen opvangen. - Btw-compensatiefonds (BCF) Gemeenten kunnen hun betaalde Btw verhalen op het BCF. Er is een plafond in gebouwd. Het plafond stijgt jaarlijks met de accrespercentages, Als gemeenten minder declareren dan het plafond wordt de ruimte daaronder gestort in het gemeentefonds. Wordt er meer gedeclareerd dan wordt het meerdere uitgenomen uit het gemeentefonds. Tijdens de economische crisis werd er weinig geïnvesteerd door gemeenten. Er was dus ruimte. Het ministerie van Financiën maakte tevens een inschatting over het verloop in meerjarenperspectief. Dat leidde ook in alle járen tot een onderschrijding van het plafond. Die bedragen worden op voorschotbasis uitgekeerd aan gemeenten. Als een jaar verstreken is volgt een afrekening. Die kan ook leiden tot een uitname uit het gemeentefonds. Nu de recessie voorbij is zullen gemeenten de opgelopen investeringsachterstand willen inlopen, zeker met toenemende accressen. Kortom, de opgenomen ruimte onder het plafond BCF kan niet als volledig vrij inzetbaar worden beschouwd. Wij nemen hiervoor een stelpost op tot een bedrag van C ,- in 2018 oplopend naarc ,- in 2019 en verdere járen. behoort bij R

4 - Doordecentralisatie onderwijshuisvesting VO Op grond van de geldende overeenkomst met het bestuur van het Pius-X-college dienen de gedecentraliseerde ríjksmiddelen voor onderwijshuisvesting doorbetaald te worden aan die school. De doorbetaling wordt aangepast aan de geactualiseerde verdeelmaatstaven en uitkeringsfactoren. Dit leidt er toe dat we vanaf 2018 en volgende járen meer moeten doorbetalen dan geraamd (we krijgen meer van het rijk). Financiën Het eerste deel van onderstaande tabel geeft de mutaties weer binnen de diverse uitkeringen die de gemeente ontvangt uit het gemeentefonds. Mutaties binnen de algemene uitkering (AU) hebben over het algemeen geen directe relatie met de uitvoering van specifieke taken, daar waar mutaties binnen integratie- en decentralisatie uitkeringen (IU en DU) altijd een relatie hebben met de uitvoering van specifieke taken. Zoals zichtbaar wordt in de tabel neemt de algemene uitkering fors toe in de aankomende járen, met name door het positieve accres zoals hiervoor toegelicht. Naast deze algemene mutatie zijn er nog enkele zogeheten taakgerelateerde mutaties te onderscheiden. De gemeente ontvangt aanvullende middelen van het rijk, voor de uitvoering van specifieke wettelijke taken. Zoals toegelicht op de vorige pagina s wordt het positieve accres deels veroorzaakt door de opwaartse bijstelling van de ingeschatte loon- en prijsontwikkeling de aankomende járen (het rijk wordt geconfronteerd met stijgende lonen en prijzen, wat vervolgens via de trap op I trap af systematiek automatisch doorwerkt in de omvang van de algemene uitkering). Gemeenten hebben ook te maken met deze loon- en prijsontwikkelingen en vinden in het positieve accres dekking voor deze kostenstijging. Daarnaast zijn de specifieke taakgerelateerde mutaties uit het bovenste deel van de tabel doorvertaald naar de gemeentebegroting. Zo worden de aanvullende middelen die de gemeente uit het gemeentefonds ontvangt beschikbaar gesteld voor de uitvoering van bijbehorende taken. Ook het omgekeerde is het geval: indien de gemeente minder middelen ontvangt voor de uitvoering van een bepaalde taak zal het beschikbare budget in de gemeentebegroting met een dienovereenkomstig bedrag worden bijgesteld. Deze mutaties hebben allemaal een budget neutrale uitwerking op het begrotingssaldo. Samengevat heeft de maartcirculaire de navolgende financiële consequenties: (bedragen xc 1.000,-) s/i Inkomsten: algemene uitkering: bijstelling en actualisatie \erdeelmaatsta\«n s V 150 V 380 V 892 v v algemene uitkering: bijstelling deelfonds sociaal domein s V 222 V 227 V 214 V 218 totaal extra uitkering gemeentefonds 150 V 602 ~ V ~ bij/af: taakmutaties: Uitaa\«n: - stelpost verlaging eigen bijdrage Wmo s n -132 n -132 n -132 n intensivering Veilg Thuis s n -12 n -25 n -25 n -38 n res. sociaal domein: bijstelling budget decentralisatie AWBZ naar Wmo s n -222 n -227 n -214 n stelpost lonen en prijzen s n -175 n -175 n -175 n stelpost btw-compensatiefonds s n -120 n -153 n -153 n -153 n stelpost toekomstige co-financieringen s n -pm n -pm n -pm n -pm n -pm - doordecentralisatie onderwijshuisvesting VO s n -27 n n -81 n -103 n -130 totaal begrotingsresultaato.b.v. maartcirculaire 2018 n -9 n -158 V s waarvan: structureel begrotingsresultaat incidenteel begrotingsresultaat s i n -9 n -158 v 326 v 692 v * Het gedecentraliseerde budget wordt, zoals vastgesteld in het Beleidskader Samenhang Sociaal Domein, krachten bundelen waar nodig ", in beginsel taakstellend beschikbaar gesteld voor de uitvoering van de gedecentraliseerde taken. Dit betekent dat per saldo de hogere inkomsten voor het sociaal domein vooralsnog verrekend worden met de reserve sociaal domein. Onder aan de streep wordt zichtbaar dat er een aanzienlijk bedrag resteert. Hierbij moet wel opgemerkt worden dat er in deze opstelling geen middelen opzij worden gezet voor eventuele cofinancieringsvragen vanuit het rijk (bedragen zijn op dit moment op PM geraamd). Het is een keuze van het nieuwe gemeentebestuur of hier aan de voorkant al op geanticipeerd moet worden, of dat dit behoort bij R

5 soort verzoeken vanuit het rijk te zijner tijd worden beoordeeld en integraal afgewogen worden binnen het geheel van wenselijke' voorstellen en de alsdan beschikbare financiële ruimte. Nog veel uit te werken in volgende circulaires Naast de forse wijzigingen in het accres en enkele taakgerelateerde mutaties bevat de maartcirculaire weinig inhoudelijke zaken. Specifieke rijksbijdragen in de vorm van decentralisation integratie uitkeringen en de zogeheten enveloppen zullen naar verwachting pas uitgewerkt worden in de mei- en septembercirculaire Dit geldt ook voor de al eerder aangekondigde voorziening voor knelpunten in het sociaal domein'. Er zijn namelijk diverse gemeenten die tekort komen op het sociaal domein, met name door vermeende verdeelstoornissen binnen de Jeugdhulp. Het rijk herkent zich hier niet in, maar is in overleg met de VNG wel akkoord gegaan met het instellen van een incidenteel fonds. De uitwerking van deze maatregelen moet echter nog gemaakt worden, evenals het opstellen van de criteria om aanspraak te kunnen maken op een bijdrage. In deze circulaire wordt aangegeven dat de uitwerking niet eerder verwacht wordt dan de septembercirculaire De meicirculaire 2018 zal naar verwachting eind mei of begin juni worden gepubliceerd. De uitkomsten van deze circulaire zullen vervolgens de basis vormen van de eerste begroting die door een nieuw college zal worden voorbereid. De uitkomsten van de septembercirculaire 2018 komen naar verwachting te laat om nog opgenomen te kunnen worden in de begroting. De analyse en doorwerking van deze circulaire zal echter zo spoedig mogelijk aan de raad worden aangeboden, zodat de uitkomst betrokken kan worden in de besluitvorming voor de begroting van De financiële consequenties van de maartcirculaire zullen verwerkt worden in de perspectiefnota 2018, zodat u invulling kunt geven aan uw controlerende en kaderstellende rol. Bladel, 10 april lurgemeester en wethouders van Bladel, e secretaris,. ' [ de wnd. bi/rgemeester, behoort bij R