1 Toegevoegde waarde in het BAU-scenario 2

Transcriptie

1 ANNEX 4 MACRO-ECONOMISCHE ONDERBOUWING VAN HET BAU-SCENARIO Auteur: J. Duerinck INHOUD 1 Toegevoegde waarde in het BAU-scenario Analyse trendmatige evoluties toegevoegde waarde Methode voor de inschatting van toegevoegde waarde in het BAU-scenario Resultaten 5 2 Consistentie toegevoegde waarde met demografische evolutie Analyse van de trendmatige evolutie van de arbeidsproductiviteit Methode voor de inschatting van de tewerkstelling in het BAU-scenario Resultaten 8 Bij de totstandkoming van het BAU-scenario ( ) heeft VITO geen expliciete aannames gehanteerd met betrekking tot de economische groei. Om de BAU+-scenario s te definiëren is het noodzakelijk om ook voor het BAU-scenario (laag economische groei) het verband tussen energieverbruik en economische groei nader te specificeren en te kwantificeren. Het is hierbij niet de bedoeling om strikt wetenschappelijk te werk te gaan maar eerder om de redelijkheid van voorgestelde scenario s af te tasten op basis van redelijke aannames. De kritische variabelen in deze analyse zijn: de toegevoegde waarde in de industrie, de diensten en de bouw; de arbeidsproductiviteit in de industrie, de diensten en de bouw. Het laatste zichtjaar voor de BAU+-prognoses is het jaar Hierdoor heeft VITO, voor de macro-economische onderbouwing van het BAU-scenario, de energie- en broeikasgasemissieprognoses voor het BAU-scenario uitgebreid tot Annex 4 Macro-economische onderbouwing van het BAU-scenario 1

2 1 Toegevoegde waarde in het BAU-scenario We presenteren hier de resultaten van een historische analyse van de toegevoegde waarde en motiveren tevens onze aannames over de toekomstige ontwikkeling van de toegevoegde waarde in het BAU-scenario. 1.1 Analyse trendmatige evoluties toegevoegde waarde De regionale (Vlaamse) productie kunnen we bepalen als de som van de toegevoegde waarde () in de diverse sectoren. We volgen hierbij de classificatie van de sectoren die wordt toegepast bij de energiebalans. We concentreren ons hier voornamelijk op de industrie (exclusief energiesector), de dienstensector en de bouwsector. Deze sectoren maken in Vlaanderen tezamen meer dan 95 % uit van de toegevoegde waarde. Uit historische tijdsreeksen over de toegevoegde waarde en het energieverbruik in de diverse sectoren leiden we de trendmatige evolutie van het energieverbruik ten opzichte van de toegevoegde waarde af. Deze cijfers zijn een benadering voor de energieefficiëntieverbetering. Industrie (tabel 1): Voor de periode stellen we voor de industrie een trendmatige daling met 0,96% per jaar vast. Diensten (tabel 2): Voor het geheel van de diensten vinden we nauwelijks enige verandering van deze ratio in de periode Voor de dienstensector gebeurde de analyse op temperatuurgecorrigeerde cijfers (graaddagen 1990). Bouw: Voor de bouwsector tonen we geen cijfers aangezien het energieverbruik verwaarloosbaar is en we de toegevoegde waarde niet gaan afleiden uit de evolutie van het energieverbruik per toegevoegde waarde. Industrie : energieverbruik / %TF IJzer &Staal + Non-ferro -0,36% -0,80% -0,80% Chemie -1,57% -0,80% -0,80% Voeding -1,98% -0,80% -0,80% Papier -2,46% -0,80% -0,80% Minerale niet-metaal -0,70% -0,80% -0,80% Metaalverwerking -4,61% -0,80% -0,80% Textiel -3,31% -0,80% -0,80% Andere industrie 6,29% -0,80% -0,80% Gemiddeld -0,96% -0,80% -0,80% tabel 1: jaarlijkse stijging van het energieverbruik (brandstof + elektriciteit) per toegevoegde waarde in de industrie 2 Annex 3 Macro-economishe onderbouwing van het BAU-scenario

3 Diensten : genormaliseerd energieverbruik (1900 GD) / %TF Hotels en restaurants 0,53% 0,53% -1,60% Gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening 1,12% 1,12% -1,60% Onderwijs 0,05% 0,05% -1,60% Andere gemeenschaps-, sociale en persoonlijke dienstverlening -0,75% -0,75% -1,60% Kantoren en administraties 0,40% 0,40% -1,60% Handel -0,02% -0,02% -1,60% Gemiddeld -0,06% -0,06% -1,60% tabel 2: jaarlijkse stijging van het energieverbruik (brandstof + elektriciteit) per toegevoegde waarde in de dienstensector Aan de hand van deze historische cijfers voor de industrie en dienstensector, hebben we parameters ( %TF) voor de toekomst vastgelegd waarmee we verder simulaties uitvoeren om de toegevoegde waarde in het BAU-scenario te bepalen. Industrie (tabel 1): In het REF- en BAU-scenario heeft VITO voor de industrie een autonome efficiëntieverbetering vooropgesteld van 0,8 % per jaar tot 2012 en ook 0,8% na Voor de macro-economische analyse, waarmee we de toegevoegde waarde van het BAU-scenario bepalen, hanteren we dezelfde cijfers. Diensten (tabel 2): Voor de diensten gebruiken we de historische observaties voor de eerste periode ( ). De reden is dat we tot 2012 de toegevoegde waarde inschatten op basis van het REF-scenario waarin VITO geen autonome verbetering van de energieefficiëntie verrekend heeft. In de daaropvolgende periode ( ) houden we rekening met een energie-efficiëntieverbetering van 1,6 % per jaar. Deze trendbreuk is realistisch omdat in het Vlaams Klimaatbeleidsplan concrete maatregelen worden genomen (o.a. rond de energieprestaties van gebouwen) en dat deze maatregelen ook na 2012 een blijvende verbetering van de energie-efficiëntie zullen teweegbrengen. Voor de bouwsector bepalen we de toegevoegde waarde niet aan de hand van het energieverbruik aangezien dit verwaarloosbaar is. We maken een onderscheid tussen enerzijds nieuwbouw en anderzijds andere bouwactiviteiten. De toegevoegde waarde van de nieuwbouw is rechtstreeks gerelateerd met het aantal nieuwbouwwoningen. Voor de andere bouwactiviteiten veronderstellen we een jaarlijkse stijging van de toegevoegde waarde met 2,3 % tot 2012 en 2,5 % erna. Annex 4 Macro-economische onderbouwing van het BAU-scenario 3

4 1.2 Methode voor de inschatting van toegevoegde waarde in het BAUscenario industrie en diensten Op basis van de aannames over de evolutie van het energieverbruik per toegevoegde waarde die je in tabel 1 en tabel 2 kan terugvinden, kunnen we de evolutie van de toegevoegde waarde uit het BAU-scenario terugrekenen. De evolutie van het energieverbruik per toegevoegde waarde kunnen we beschouwen als een maat voor de verbetering of verslechtering van de energie-efficiëntie. Voor de inschattingen van de toegevoegde waarde in het BAU-scenario vertrekken we van statistische gegevens over de toegevoegde waarde in de verschillende sectoren voor het jaar De toegevoegde waarde voor de periode in sector s bepalen we dan als volgt: = 1 Eref Eref 1 ( 1 + % TF ) s s : Sector : toegevoegde waarde Eref : energieverbruik voor correctie voor WKK in het REF-scenario % TF : procentuele stijging van het energieverbruik per toegevoegde waarde We maken dus gebruik van de stijging van het energieverbruik in het REF-scenario voor correctie van brandstofverbruik voor WKK. Voor de inschatting van de toegevoegde waarde moeten we immers het energieverbruik van de WKK-installaties bij de desbetreffende sector tellen en dus niet bij de energiesector. Aangezien het energieverbruik voor correctie van brandstoffen voor WKK vooor het REFscenario maar tot het jaar 2012 gekend is, moeten we voor de periode een andere methode gebruiken. Hiervoor hebben we een bijkomende hypothese moeten stellen, namelijk dat het klimaatbeleid tot 2012 (maatregelen in BAU-scenario) geen repercussies heeft op de economische groei. = 1 Ebau Ebau 1 ( 1 + % TF ) s s : Sector : toegevoegde waarde Ebau : energieverbruik voor correctie voor WKK in het BAU-scenario % TF : procentuele stijging van het energieverbruik per toegevoegde waarde 4 Annex 3 Macro-economishe onderbouwing van het BAU-scenario

5 bouw Zoals reeds eerder vermeld is de toegevoegde waarde van de nieuwbouw rechtstreeks gerelateerd met het aantal nieuwbouwwoningen: = 1 Nieuwbouw Nieuwbouw 1 s : Nieuwbouw : toegevoegde waarde Nieuwbouw aantal nieuwbouwwoningen : Voor de andere bouwactiviteiten veronderstellen we een jaarlijkse stijging van de toegevoegde waarde met 2,3 % tot 2012 en 2,5% erna: s,t = 1 (1 + x%) s : andere bouwactiviteiten x : 2,3 tot 2012 en 2,5 erna : toegevoegde waarde 1.3 Resultaten Voor de industrie geven de berekeningen van de toegevoegde waarde een jaarlijkse gemiddelde groei van 1,7 % tussen 2000 en 2010 tegenover 2,0 % voor de periode Voor de diensten en de bouwsector bekomen we een jaarlijks gemiddelde groei van respectievelijk 2,3 % en 1,0 % voor de periode , tegenover respectievelijk 2,4 % en 2,0 % in BAU-scenario industrie 2.0% 1,3% 1,7% 1,2% 1,0% diensten 2,4% 2,1% 2,3% 1,9% 2,1% bouw 2,0% 1,5% 1.0% 1,9% 1,5% Totaal sectoren 2,3% 1,9% 2,1% 1,7% 1,8% tabel 3: jaarlijkse stijging van de toegevoegde waarde in het BAU-scenario Annex 4 Macro-economische onderbouwing van het BAU-scenario 5

6 2 Consistentie toegevoegde waarde met demografische evolutie Om de consistentie tussen toegevoegde waarde en demografische evolutie in het BAUscenario te onderzoeken heeft VITO trendcijfers afgeleid voor de participatieratio. De participatieratio is de verhouding van de tewerkstelling tot de bevolking in de categorie jarigen. We gaan hier dus na of de stijging in toegevoegde waarde uit paragraaf 1 een realistische participatieratio oplevert. Voor de berekening van de participatieratio maken we gebruik van de tewerkstelling, welke we berekenen uit de arbeidsproductiviteit. 2.1 Analyse van de trendmatige evolutie van de arbeidsproductiviteit De arbeidsproductiviteit steeg in de industrie in de periode met gemiddeld 2,6 % per jaar. Voor de diensten daarentegen stellen we geen significante stijging van de productiviteit vast in de periode , maar eerder een stagnatie. Voor de bouwsector nemen een stijging van 1,3 % waar in de periode Om de tewerkstelling in het BAU-scenario te evalueren passen we voor de industrie de historische trendcijfers van de arbeidsproductiviteit toe tot 2030 ( %P s tabel 4). Industrie : arbeidsproductiviteit %P s IJzer &Staal + Non-ferro 6,1% 6,1% Chemie 5,0% 5,0% Voeding 0,4% 0,4% Papier 0,1% 0,1% Minerale niet-metaal -0,9% -0,9% Metaalverwerking 3,9% 3,9% Textiel 6,3% 6,3% Andere industrie 2,6% 2,6% Gemiddeld 3,4% 3,4% tabel 4: evolutie (jaarlijkse stijging) van de arbeidsproductiviteit in de industrie Voor de diensten daarentegen gaan we uit van een uniforme stijging van de arbeidsproductiviteit met 1,3 % 1 tot 2030 ( %P s tabel 5). Gezien de demografische evolutie is een dergelijke stijging van de productiviteit noodzakelijk om ook na 2010 globale groeicijfers van meer dan 1,5 % te realiseren. Deze trendbreuk is nochtans niet geheel onlogisch: Door de liberalisering van de diensten in de EU, zal de concurrentie toenemen, wat op zijn beurt zal leiden tot productiviteitsstijgingen (Bolkenstein richtlijn). Door de demografische evolutie zal er meer concurrentie komen op de arbeidsmarkt waardoor het gewicht van de meer productieve (en tevens beter betaalde) diensten zal toenemen. 1 We veronderstellen een uniforme verdeling over alle deelsectoren omdat voor deze analyse enkel de gemiddelde productiviteit van de diensten relevant is. 6 Annex 3 Macro-economishe onderbouwing van het BAU-scenario

7 Diensten : arbeidsproductiviteit %P s Hotels en restaurants -2 4% 1,3% Gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening -0 8% 1,3% Onderwijs 0 3% 1,3% Andere gemeenschaps-, sociale en persoonlijke dienstverlening 3,0% 1,3% Kantoren en administraties 2,0% 1,3% Handel -0,8% 1,3% Gemiddeld -0,1% 1,3% tabel 5: evolutie (jaarlijkse stijging) van de arbeidsproductiviteit in de diensten Voor de bouwsector houden we de historische groei voor de arbeidsproductiviteit van 1,3 % aan tot 2030 ( %P s tabel 6). Bouw : arbeidsproductiviteit %P s Bouw 1,3% 1,3% tabel 6: evolutie (jaarlijkse stijging) van de arbeidsproductiviteit in de bouw 2.2 Methode voor de inschatting van de tewerkstelling in het BAU-scenario Op basis van de aannames over de evolutie van de arbeidsproductiviteit die je in tabel 4, tabel 5 en tabel 6 kan terugvinden, kunnen we de evolutie van de tewerkstelling in het BAU-scenario terugrekenen. De tewerkstelling leiden we af uit de toegevoegde waarde met de formule: N = N 1 1 ( 1 + % P ) s s : Sector : toegevoegde waarde N : Tewerkstelling % P : procentuele stijging van arbeidsproductiviteit Annex 4 Macro-economische onderbouwing van het BAU-scenario 7

8 2.3 Resultaten Uit de toegevoegde waarde hebben we de evolutie van de tewerkstelling bepaald op basis van aannames over de evolutie van de arbeidsproductiviteit. De resultaten staan in tabel 7. BAU-scenario industrie -0,75% -1,3% -1,2% -1,5% -1,3% diensten 2,51% 0,5% 0,7% 0,3% 0,6% bouw -0,22% 0,2% -0,1% 0,5% 0,2% Totaal sectoren 1,42% 0,1% 0,1% 0,0% 0,2% tabel 7: evolutie (jaarlijkse stijging) van de tewerkstelling in het BAU-scenario De participatieratio is de verhouding van de tewerkstelling tot de bevolking in de categorie jarigen [Federaal Planbureau]. De resultaten staan in tabel 8. BAU scenario ,6% 59,0% 60,5% 65,8% tabel 8: participatieratio in het BAU-scenario 8 Annex 3 Macro-economishe onderbouwing van het BAU-scenario