Hof van Cassatie van België

Transcriptie

1 25 SEPTEMBER 2006 C F/1 Hof van Cassatie van België Arrest Nr. C F ATRADIUS, voorheen genaamd Gerling Namur - Assurances du Crédit, naamloze vennootschap, Mr. François T Kint, advocaat bij het Hof van Cassatie, tegen C. P., T. K., handelend in hun hoedanigheid van curator van het faillissement van de naamloze vennootschap Curver Lawn Comfort. I. RECHTSPLEGING VOOR HET HOF Het cassatieberoep is gericht tegen het arrest dat op 19 april 2005 is gewezen door het Hof van Beroep te Luik.

2 25 SEPTEMBER 2006 C F/2 Raadsheer Christine Matray heeft verslag uitgebracht. Advocaat-generaal Thierry Werquin heeft geconcludeerd. II. CASSATIEMIDDEL De eiseres voert volgend middel aan : Geschonden wettelijke bepalingen - artikel 101 van de faillissementswet van 8 augustus 1997, zoals het opgesteld was vóór de wijziging bij de wet van 4 september 2002 ; - artikel 149 van de Grondwet. Aangevochten beslissing Het arrest stelt, op grond van de redenen van het beroepen vonnis die het overneemt, vast dat de naamloze vennootschap DSM Belgium, tussen juli en september 1999, aan de naamloze vennootschap Curver Lawn Comfort, die later failliet zou worden verklaard en waarvan de verweerders de curatoren zijn, polypropyleen heeft geleverd, dat er voor die leveringen verschillende facturen zijn opgemaakt die niet zijn betaald, dat de schuldvordering van DSM Belgium BEF bedroeg, een bedrag dat niet betwist wordt, dat die schuldvordering aan eiseres is overgedragen. Het arrest verwerpt zowel de vordering van eiseres tot teruggave van de eigendom van het verkochte polypropyleen dat op het ogenblik van het vonnis van faillietverklaring in het bezit van de gefailleerde vennootschap was, als haar vordering tot veroordeling van de verweerders qualitate qua om haar de waarde te storten van het gekochte polypropyleen, dat is aangewend voor de voortzetting van de bedrijfsactiviteit na het faillissement, een vordering die eiseres had ingesteld op grond van artikel 101 van de wet van 8 augustus 1997 (zoals het was opgemaakt vóór de wijziging bij de wet van 4 september 2002) en waarbij zij zich beroept op een beding van eigendomsvoorbehoud. Het arrest beslist dat het beding van eigendomsvoorbehoud, luidens artikel 101 van de wet van 8 augustus 1997, slechts uitwerking heeft indien het schriftelijk is overeengekomen, uiterlijk op het ogenblik van de levering van de teruggevorderde goederen. Het arrest is gegrond op de volgende redenen van het bestreden vonnis, die het overneemt : Dat het beding, om aan de curator tegengeworpen te kunnen worden, vóór de levering schriftelijk moet zijn overeengekomen ; Dat de door de wetgever aangewende bewoordingen weliswaar dubbelzinnig kunnen worden genoemd ;

3 25 SEPTEMBER 2006 C F/3 Dat de rechtsleer en de rechtspraak verdeeld zijn over de vraag, zoals in feite gepleit wordt, of algemene voorwaarden die voorkomen op niet geprotesteerde facturen en een beding van eigendomsvoorbehoud bevatten, door hun stilzwijgende aanvaarding beantwoorden aan de voorwaarde van de voormelde bepaling ; ( ) Dat het met de tekst van de wet strookt dat van de koper geëist wordt dat hij instemt met het beding van eigendomsvoorbehoud door ten laatste op het ogenblik van de levering van de goederen een geschrift te ondertekenen ; ( ) Dat (de eiseres) geen leveringsbon voorlegt waaruit blijkt dat de gefailleerde vennootschap zou hebben ingestemd met het beding van eigendomsvoorbehoud ; Dat haar vordering niet kan worden aangenomen, aangezien niet is voldaan aan de toepassingsvoorwaarden van artikel 101 van de faillissementswet. Het arrest is tevens gegrond op de volgende redenen : Er dient beklemtoond, toegevoegd of gepreciseerd te worden dat: - het wetsvoorstel en de daaropvolgende wet van 4 september 2002 (...) niet tot doel hadden artikel 101 van de wet van 8 augustus 1997 uit te leggen maar te wijzigen, en het herstel van de overeenstemming tussen de Nederlandse en de Franse tekst van artikel 101 volstaat op zich niet om de uitlegging die het hof [van beroep] aan dat artikel geeft, te wijzigen. Hoewel de wijziging van de wet tot doel leek te hebben een einde te maken aan de interpretatieve verschillen door een soepelere uitlegging voorop te stellen, vormt de verduidelijking betreffende de schriftelijke aanvaarding die de regering maakt in het door haar voorgestelde amendement dat later artikel 101 zou worden, niettemin een van de beperkingen op de erkenning van de tegenstelbaarheid aan derden van het beding van eigendomsvoorbehoud. De vereiste van schriftelijke aanvaarding vertraagt het handelsverkeer niet, gezien, met name, de ontwikkeling van de communicatiemiddelen, en lijkt het risico op nieuwe betwistingen te hebben bezworen (...) ; - de bevestigingen van verkoop die (de eiseres) voorlegt, geen enkele schriftelijke of uitdrukkelijke aanvaarding van het beding van eigendomsvoorbehoud door de koper bevatten ; ze vermelden op de achterkant van het document hooguit dat de verkoopvoorwaarden van de naamloze vennootschap DSM Belgium van toepassing zijn op onze verkopen ; - de leveringen geen deel uitmaken van een raamovereenkomst waarvan het bestaan niet kan voortvloeien uit de stilzwijgende aanvaarding van het beding van eigendomsvoorbehoud dat deel uitmaakt van de algemene verkoopvoorwaarden op de achterkant van de bevestigingen van bestelling en van de facturen, en uit een aanvaarding, ongeacht de frequentie en de regelmaat van de handelsbetrekkingen tussen DSM Belgium en Curver Lawn Comfort.

4 25 SEPTEMBER 2006 C F/4 Grieven Luidens artikel 101 van de wet van 8 augustus 1997 kunnen de roerende goederen, verkocht met een beding dat de eigendomsoverdracht opschort tot de volledige betaling van de prijs, slechts op grond van dat beding van de schuldenaar worden teruggevorderd, voor zover dit schriftelijk is overeengekomen uiterlijk op het ogenblik van de levering van het goed. Eerste onderdeel De eiseres had tot staving van haar vordering in haar conclusie met name geschreven : Zoals (de eiseres) in haar voorgaande geschriften uiteenzette, a) het beding wel degelijk is overeengekomen ; b) het beding wel degelijk is overeengekomen in een geschrift dat vóór of gelijktijdig met de levering is opgemaakt en kan dus aan het faillissement worden tegengeworpen. (De gefailleerde vennootschap) beweert de bewijswaarde van de 76 bevestigingen van bestelling te verwerpen (die het per vergissing als bestelbons omschrijft). Die documenten zijn weliswaar niet ondertekend voor de gefailleerde vennootschap, aangezien het documenten betreft waarin de geplaatste bestellingen bevestigd worden, documenten die geruime tijd vóór de levering aan de koper verzonden worden en van de verkoper uitgaan. De [gefailleerde vennootschap] heeft ze echter niet betwist en heeft, door de overeenkomst welbewust te laten uitvoeren, de bedingen ervan stilzwijgend maar noodzakelijkerwijs aanvaard. [De verweerders] betogen, met een stoutmoedigheid die aan kwade trouw grenst, dat de voorzijde van de bevestigingen van bestelling (omschreven als bestelbons) niet verduidelijkt dat de voorwaarden op de ommezijde vermeld staan. Welnu, de bevestigingen van bestelling zijn gedrukt op papier dat zo dun is dat de tekst met de algemene voorwaarden, op de achterkant, ook op de voorzijde zichtbaar is (in de veronderstelling dat de aangestelden van [de gefailleerde vennootschap] al niet de reflex hebben gehad om de achterkant van die documenten te bekijken, aangezien ze deze maandenlang in grote hoeveelheden ontvangen hebben). (De eiseres) legt in haar stukken een document met briefhoofd voor dat gebruikt werd voor het drukken van de bevestigingen van bestelling en de facturen. De eiseres betoogde in essentie eveneens dat de betwiste verkopen waren voorafgegaan door bevestigingen van bestelling en dat op de achterkant van die bevestigingen de algemene verkoopvoorwaarden van de verkoopster, waaronder ook het beding van eigendomsvoorbehoud, vermeld werden, en dat dit beding dus wel degelijk schriftelijk was overeengekomen en noodzakelijkerwijs vóór de leveringen door de koopster was aanvaard.

5 25 SEPTEMBER 2006 C F/5 Het arrest antwoordt echter noch door de aangevochten redenen noch door enige andere reden op dit verweermiddel. Het is dus niet regelmatig met redenen omkleed (schending van artikel 149 van de Grondwet). Tweede onderdeel Wanneer het beding van eigendomsvoorbehoud voorkomt in de algemene verkoopvoorwaarden die vermeld worden op de facturen van levering van de verkochte goederen, is niet vereist, opdat het na het faillissement van de koper uitwerking zou hebben en aan de vereiste van artikel 101 van de wet van 8 augustus 1997 zou zijn voldaan, dat die facturen door de koper schriftelijk aanvaard zijn. Een stilzwijgende aanvaarding volstaat en kan voortvloeien uit de ontvangst van de verkochte goederen en uit de afwezigheid van enig protest. Zulks gold reeds vóór de inwerkingtreding van de wet van 4 september 2002 tot wijziging van artikel 101 van de wet van 8 augustus Het arrest, dat de vorderingen van de eiseres in essentie verwerpt, op grond dat het betwiste beding dat vervat is in de algemene voorwaarden van de verkoopster die op haar facturen vermeld worden, door de verkoopster niet uiterlijk bij levering van de verkochte goederen schriftelijk is aanvaard, is niet naar recht verantwoord (schending van artikel 101 van de wet van 8 augustus 1997). III. BESLISSING VAN HET HOF Beoordeling Tweede onderdeel Artikel 101, tweede lid, van de faillissementswet van 8 augustus 1997 bepaalt dat de roerende goederen, verkocht met een beding dat de eigendomsoverdracht opschort tot de volledige betaling van de prijs, slechts op grond van dat beding van de schuldenaar teruggevorderd kunnen worden, voor zover dit schriftelijk is overeengekomen uiterlijk op het ogenblik van de levering van het goed Uit die bepaling volgt niet dat het beding, wanneer het, zoals te dezen, deel uitmaakt van de algemene verkoopvoorwaarden die op de factuur vermeld worden, door de schuldenaar schriftelijk aanvaard moet worden opdat het uitwerking kan hebben.

6 25 SEPTEMBER 2006 C F/6 Het arrest, dat een dergelijke schriftelijke aanvaarding vereist, schendt artikel 101, tweede lid, van de faillissementswet. Het onderdeel is gegrond. Dictum Het Hof, Vernietigt het bestreden arrest. Beveelt dat van dit arrest melding zal worden gemaakt op de kant van het vernietigde arrest. Houdt de kosten aan en laat de beslissing daaromtrent aan de feitenrechter over. Verwijst de zaak naar het Arbeidshof te Brussel. Aldus geoordeeld door het Hof van Cassatie, derde kamer, te Brussel, door raadsheer Christian Storck, waarnemend voorzitter, de raadsheren Daniel Plas, Christine Matray, Sylviane Velu en Philippe Gosseries, en in openbare terechtzitting van vijfentwintig september tweeduizend en zes uitgesproken door raadsheer Christian Storck, waarnemend voorzitter, in aanwezigheid van advocaat-generaal Thierry Werquin, met bijstand van griffier Jacqueline Pigeolet. Vertaling opgemaakt onder toezicht van raadsheer Ghislain Dhaeyer en overgeschreven met assistentie van adjunct-griffier Johan Pafenols. De adjunct-griffier, De raadsheer,